OBLICZENIA POZIOMÓW SUBSTANCJI W POWIETRZU (METODYKA REFERENCYJNA) Dan do oblicń oioów sbstancji w owitr Lokaliacja obikt rodaj obsar ora ty okrycia trn, rodaj abdowy (ilość i wysokość kondygnacji), granic trn ajętgo r roatrywany obikt. Tło sbstancji i tło oad sbstancji yłowj Tło sbstancji, dla któryc okrślon są doscaln oioy w owitr (D.U. nr 47/2008, o. 28), stanowi aktalny stan jakości owitra okrślony r właściwy insktorat ocrony środowiska jako stężni śrdnion dla rok. Dla oostałyc sbstancji tło wględnia się w wysokości 0 % wartości odnisinia śrdnionj dla rok. Tło oad sbstancji yłowj wględnia się w wysokości 0 % wartości odnisinia oad sbstancji yłowj. Tła ni wględnia się ry oblicniac oioów sbstancji w owitr dla akładów, któryc sbstancj wrowadan są do owitra wyłącni itorai wysokości ni nijsj niż 00 trów. Pryjęt onacni dla tła anicyscń: R. Położni itorów Położni itorów onaca się ry oocy wsółrędnyc X i Y, ry cy oś X kład wsółrędnyc jst skirowana w kirnk wscodni, a oś Y w kirnk ółnocny. Paratry itora Paratrai itora są: a) gotrycna wysokość itora licona od oio trn;, b) śrdnica wwnętrna wylot itora; d, c) rędkość gaów odlotowyc na wyloci itora; v, d) tratra gaów odlotowyc na wyloci itora; T. W ryadk itora o wyloci rostokątny, o wyiarac q, oblica się śrdnicę równoważną: 4 q d π Eisja Nalży stalić: a) aksyalną isję śrdnioną dla godiny - Eg, E, b) śrdnią isję dla okrs oblicniowgo (rok, son lb odokrs) - Ēg, Ē, Ēf. Eisję aksyalną okrśla się dla tj fay rocs, w którj w ciąg godiny itowana jst najwięksa asa sbstancji. W ryadk trwania aksyalnj isji krócj niż godina, nalży oblicyć najwyżsą śrdnią isję odnisioną do godiny. W ryadk itorów racjącyc okrsowo lb iniającyi się w ciąg rok isją i aratrai (v i T), oblicnia oioów sbstancji w owitr nalży wykonywać dla takic odokrsów, ż w casi każdgo nic: - ni inia się licba jdnocśni racjącyc itorów w sol, - isja każdgo itora ni inia się o więcj niż 25 %, - aratry itora (v, T) ni iniają się o więcj niż 25 %. W wiąk owyżsy, ry odial rok na odokrsy nalży roważyć: - cykl inności isji i aratrów każdgo itora (v, T), - równocsność i cas racy itorów w sol, - ożliwość dobrania odowidnic danyc torologicnyc (róża wiatrów) dla każdgo odokrsów. Pry oblicniac rokład stężń sbstancji w owitr wględniającyc odiał rok na odokrsy nalży ryjować isję caraktrystycną dla każdgo odokrs, ry cy rynajnij w jdny odokrsów (nikonicni w ty say dla wsystkic itorów) si być wględniona isja aksyalna każdgo itorów. Pry okrślani isji aksyalnj itora, który odrowada gay odlotow więcj niż jdngo źródła, nalży wględniać jdnocsność racy oscgólnyc źródł wynikającą ryjętj tcnologii i innyc ogranicń. Zalca się, by oblicnia stężń śrdnic ora oad sbstancji yłowj były równiż wykonywan wględnini odiał rok na odokrsy. Dosca się jdnak oblicani tyc wilkości astosowani śrdnic isji i aratrów itora (v, T) dla rok, ry cy owinny to być śrdni ważon wględ cas trwania odokrsów. Rorstrniani anicyscń ćwicnia rojktow (atriały oocnic) strona 7
Dan torologicn Do oblicnia oioów sbstancji w owitr nibędn są nastęjąc dan torologicn: a) statystyka stanów równowagi atosfry, rędkości i kirnków wiatr (róża wiatrów), b) śrdnia tratra owitra dla okrs oblicniowgo (rok, son lb odokrs) To. Wyróżnionyc jst 36 sytacji torologicnyc wynikającyc 6 stanów równowagi atosfry, który odowiadają akrsy rędkości wiatr na wysokości a = 4, skoki co /s. Róża wiatrów - stawini tablarycn cęstości wystęowania sytacji torologicnyc dla 2 głównyc kirnków wiatr a, /s I sktory wiatr 2 3 4 5 6 7 8 9 0 2 3 26 6 3 2 2 3 5 5 36 3 24 2 37 9 82 54 38 25 28 47 80 35 73 4 3 22 43 76 22 9 45 84 09 99 83 99 25 6 208 202 205 284 37 8 287 40 288 278 90 2 2 8 7 22 45 63 34 29 22 22 8 7 3 42 39 00 89 346 34 8 60 45 3 28 9 4 2 0 0 0 0 4 4 6 5 5 82 80 84 38 24 6 33 55 93 43 07 96 76 6 49 29 9 36 2 46 29 57 9 57 3 2 03 6 53 7 46 78 99 337 424 234 28 57 3 0 6 25 52 43 30 30 30 7 6 2 4 5 35 92 258 267 85 07 9 30 8 8 2 5 0 0 0 0 0 0 0 0 2 0 6 58 63 36 5 4 9 33 53 8 73 7 34 7 5 3 08 23 69 43 32 55 27 27 53 32 8 57 6 58 57 85 49 79 343 57 72 73 3 4 45 64 42 3 42 4 8 4 0 0 4 2 4 3 25 37 88 45 7 63 22 2 0 3 23 44 6 2 6 23 22 50 27 5 2 4 34 02 96 72 47 56 6 62 23 07 48 5 47 56 23 37 8 5 52 357 42 7 49 6 0 2 33 76 34 5 44 42 3 2 0 7 23 8 98 7 34 60 26 3 2 0 8 2 2 2 0 0 0 0 0 9 9 77 37 23 6 22 63 64 82 33 2 9 0 7 2 79 77 55 59 9 286 248 73 9 9 7 45 77 4 23 40 22 6 0 0 0 40 9 2 7 4 29 39 3 0 3 5 2 8 24 95 92 79 00 26 360 268 68 23 7 3 4 4 2 0 0 5 6 4 5 2 0 0 4 7 98 34 40 42 96 6 288 69 45 9 5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 9 62 43 25 33 97 77 278 23 38 2 6 2 29 9 6 7 7 04 5 42 2 3 0 3 4 4 5 6 53 99 247 32 92 5 2 0 4 2 3 6 2 33 27 267 70 30 6 0 Sytacj torologicn stan równowagi atosfry I 2 3 4 5 6 rodaj równowagi silni cwijna cwijna lkko cwijna obojętna lkko stała stała akrs rędkości wiatr o (/s) -3-5 -8 - -5-4 Statystyki stanów równowagi atosfry, rędkości i kirnków wiatr ora śrdni tratry owitra To oracowan są r aństwową słżbę torologicną. W oblicniac alca się stosowani róży wiatrów najbardij odowidnij dla odokrsów (n. iowj-dinnj), al dosca się tż stosowani jdnj róży wiatrów (n. rocnj) dla wsystkic odokrsów. Rorstrniani anicyscń ćwicnia rojktow (atriały oocnic) strona 8
Oblicnia wstęn Efktywna wysokość itora Efktywną wysokość itora oblica się wdłg wor: = + wynisini gaów odlotowyc gotrycna wysokość itora Wynisini gaów odlotowyc alży od rędkości wylotowj gaów v, isji ciła Q i rędkości wiatr na wysokości wylot itora. W ryadk itorów oioyc i adasonyc ryjj się, ż wynisini gaów odlotowyc wynosi ro. Eisję ciła oblica się wor: d v T T o 2 πd 273,6 Q,3 v T -T0 kj/s 4 T śrdnica wylotowa itora; rędkość wylotowa gaów itora; /s tratra salin; K tratra otocnia; K Wynisini gaów odlotowyc oblica się na odstawi nastęjącyc forł: a) forły ollanda, gdy 0 Q 6000 kj/s, ry cy wyróżnia się nastęjąc ryadki: = = 0 dla v 0,5,5 v d 0,00974 Q Δ Δ dla v Δ,5 v d 0,00974 Q v 0,5 Δ dla 0,5 < v < 0,5 b) forły CONCAWE, gdy Q 24000 kj/s Δ Δ C,26 Q 0,7 0,58 c) kobinacji forł ollanda i CONCAWE, gdy 6000 < Q < 24000 kj/s Δ Δ 24000 Q Δ 8000 C Q 6000 8000 - wynisini wdłg ollanda C - wynisini wdłg CONCAWE Paratry torologicn Paratry torologicn wystęjąc w oblicniac oioów sbstancji w owitr objją: rędkość wiatr na wysokości wylot itora: a dla 300 4 300 a dla > 300 4 - rędkość wiatr na wysokości wylot itora; /s a - rędkość wiatr na wysokości anotr; /s - wykładnik torologicny - wysokość itora; śrdnią rędkość wiatr w warstwi od oio trn do fktywnj wysokości itora : Rorstrniani anicyscń ćwicnia rojktow (atriały oocnic) strona 9
s a dla 300 4 s a 300 4 300 dla > 300 śrdnią rędkość wiatr w warstwi od gotrycnj wysokości itora do fktywnj wysokości itora : a dla = 4 a dla 300 i 4 300 a 300 300 dla < 300 i > 300 4 300 a dla 300 4 wsółcynnik oioj dyfji atosfrycnj: a y A x gdi A 0,088 6 wsółcynnik ionowj dyfji atosfrycnj: 0,3 ln o b B x gdi B 0,38,3 8 7, ln o x - składowa odlgłości itora od nkt, dla którgo dokonj się oblicń, równolgła do kirnk wiatr; 0 - wsółcynnik arodynaicnj sorstkości trn; Wystęjąc w worac wartości stałyc alżnyc od stan równowagi atosfry, a, b odan są w tabli 3 w ałącnik 3 do roorądnia Ministra Środowiska dnia 26 stycnia 200 rok w srawi wartości odnisinia dla niktóryc sbstancji w owitr (D.U. nr 6/200, o. 87). Wystęjąca w worac licba 4 onaca wysokość anotr. Jżli rędkość wiatr (, s, ū) oblicona wdłg owyżsyc worów jst nijsa od 0,5 /s, do oblicń oioów sbstancji w owitr nalży ryjować 0,5 /s. Jżli /0 ni awira się w akrsi od 0 do 500, wsółcynniki A ora B oblica się wdłg owyżsyc worów ryjjąc: /o = 0 gdy /o < 0 /o = 500 gdy /o >500 Rorstrniani anicyscń ćwicnia rojktow (atriały oocnic) strona 0
Arodynaicna sorstkość trn Wsółcynnik arodynaicnj sorstkości trn 0 wynaca się w asięg 50 ax wdłg wor: o Fc o F c c ryjjąc wartości oc w alżności od ty okrycia trn (tabla 4 w ałącnik 3 do roorądnia Ministra Środowiska dnia 26 stycnia 200 rok w srawi wartości odnisinia dla niktóryc sbstancji w owitr - D.U. nr 6/200, o. 87). Eitor astęcy Eitor astęcy ożna tworyć dla soł n itorów, jśli dla każdgo nic słnion są równocśni warnki: a) 0,9, - nr itora od do n b) wynisini gaów odlotowyc wsystkic itorów jst równ ro, c) odlgłość iędy najbardij oddalonyi od sibi itorai ni rkraca 2. Śrdnią wartość oblica się jako śrdnią aryttycną wysokości n itorów. Paratry itora astęcgo oblica się nastęjąco: E E E E Eitor astęcy isca się w stosnk do itorów, któryc ostał tworony, w odlgłości odowidnij do isji oscgólnyc itorów. Położni itora astęcgo okrślają wsółrędn: X Y X Y E E E E Najwyżs stężń aksyalnyc sbstancji w owitr S dla ojdyncgo itora Stężni aksyaln sbstancji gaowj w osi wiatr śrdnion dla godiny S w okrślonj sytacji torologicnj oblica się wdłg wor: S g Eg B C g/ 3 A B E g - isja aksyalna sbstancji gaowj gdi stał alżn od stan równowagi atosfry C ora g odan są w tabli 3 w ałącnik 3 do roorądnia Ministra Środowiska dnia 26 stycnia 200 rok w srawi wartości odnisinia dla niktóryc sbstancji w owitr (D.U. nr 6/200, o. 87), a wsółcynniki A ora B oblica się wdłg odanyc wcśnij worów. W ryadk oblicania aksyalngo stężnia ył awisongo śrdniongo dla godiny S stosj się wór: Rorstrniani anicyscń ćwicnia rojktow (atriały oocnic) strona
S g E B C g/ 3 2 A B E - isja aksyalna ył awisongo Posłgjąc się owyżsyi worai nalży oblicyć wartość S w 36 sytacjac torologicnyc i wybrać wartość najwyżsą S. Stężnia S i S wystęją w stosnk do itora w odlgłości x wyrażonj wor: x / b C2 B gdi stał alżn od stan równowagi atosfry C 2 ora b odan są w tabli 3 w ałącnik 3 do roorądnia Ministra Środowiska dnia 26 stycnia 200 rok w srawi wartości odnisinia dla niktóryc sbstancji w owitr (D.U. nr 6/200, o. 87). Krytri oad ył Dla ojdyncgo itora lb soł itorów nalży srawdić, cy słnion są jdnocśni nastęjąc warnki (krytri oad ył): 0,0667 a) Ef n 3,5 g/s E f isja ył ogół dla ojdyncgo itora b) Ef 0 000 Mg/rok c) isja kad ni rkraca 0,005 % wartości isji ył okrślonj w lit. a) i b), d) isja ołowi ni rkraca 0,05 % wartości isji ył okrślonj w lit. a) i b). Krytri oad ył wględnia isję wsystkic frakcji sbstancji yłowj, w ty równiż ył awisony. Zakrs oblicń oioów sbstancji w owitr Z obsar objętgo oblicniai wyłącony jst trn akład, dla którgo dokonj się oblicń. W ryadk isji takic sayc sbstancji itorów najdjącyc się na trni akład, oblicnia oioów sbstancji w owitr wykonj się dla soł tyc itorów. Jżli w odlgłości nijsj niż 30 x od ojdyncgo itora lb którgoś itorów w sol najdją się obsary arków narodowyc lb obsary ocrony drowiskowj, to w oblicniac oioów sbstancji w owitr na tyc obsarac nalży wględniać stalon dla nic doscaln oioy sbstancji w owitr ora wartości odnisinia sbstancji w owitr. Zakrs skrócony Jżli oblicń wstęnyc wynika, ż słnion są nastęjąc warnki: a) dla ojdyncgo itora lb soł itorów, któryc ostał tworony itor astęcy: S 0, b) dla soł itorów: D S 0, D c) krytri oad ył, to na ty końcy się wyagan dla tgo akrs oblicnia. Jżli ni jst słniony warnk okrślony w nkci c), to nalży wykonać oblicnia oad sbstancji yłowyc w sici oblicniowj, wględnini statystyki warnków torologicnyc w cl srawdnia warnk: O D R Zakrs łny Jżli ni są słnion warnki a) i b) akrs skrócongo, to na cały obsar, na który dokonj się oblicń, nalży oblicyć w sici oblicniowj rokład aksyalnyc stężń sbstancji w owitr Rorstrniani anicyscń ćwicnia rojktow (atriały oocnic) strona 2
śrdnionyc dla godiny, wględnini statystyki warnków torologicnyc, aby srawdić, cy w każdy nkci na owircni trn ostał słniony warnk: S D Jżli owyżsyc oblicń wynika, ż dla soł itorów słniony jst warnk: S 0, D to na ty końcy się oblicnia. Natoiast dla soł itorów lb dla ojdyncgo itora, dla któryc ni jst słniony warnk okrślony wor S 0, D, nalży oblicyć w sici oblicniowj rokład stężń sbstancji w owitr śrdnionyc dla rok i srawdić, cy w każdy nkci na owircni trn ostał słniony warnk: S a D a R Dals oblicnia ni są wyagan, jżli są słnion warnki krytri oad ył, a w obliż itorów ni najdją się bdynki wyżs niż artrow. Jżli jdnak ni są słnion warnki krytri oad ył, to nalży wykonać oblicnia oad sbstancji yłowyc w sici oblicniowj, wględnini statystyki warnków torologicnyc w cl srawdnia warnk: O D R Jżli w odlgłości od ojdyncgo itora lb którgoś itorów w sol, nijsj niż 0, najdją się wyżs niż artrow bdynki iskaln lb birow, a takż bdynki żłobków, rdskoli, skół, sitali lb sanatoriów, to nalży srawdić, cy bdynki t ni są narażon na rkrocnia wartości odnisinia sbstancji w owitr lb doscalnyc oioów sbstancji w owitr. W ty cl nalży oblicyć aksyaln stężnia sbstancji w owitr dla odowidnic wysokości. Roróżnia się nastęjąc ryadki: a) gdy gotrycna wysokość najniżsgo itora w sol jst ni nijsa niż wysokość ostatnij kondygnacji bdynk Z, oblicnia stężń wykonj się dla wysokości Z, b) gdy gotrycna wysokość najniżsgo itora w sol jst nijsa niż wysokość ostatnij kondygnacji bdynk Z, oblicnia stężń wykonj się dla wysokości iniającyc się co, ocąwsy od gotrycnj wysokości najniżsgo itora do wysokości: Z jżli ax Z ax jżli ax < Z ax onaca najwyżsą fktywną wysokość itora w sol obliconyc dla wsystkic sytacji torologicnyc. Wsystki wartości stężń oblicon wględ na bdynki najdjąc się w obliż itorów ni ogą rkracać wartości D. Cęstość rkracania wartości odnisinia lb doscalngo oio sbstancji w owitr nalży oblicyć, jżli wartości stężń oblicon wględ na bdynki najdjąc się w obliż itorów rkracają wartość D lb ni jst słniony warnk S D w nktac sici oblicniowj. Wartości odnisinia sbstancji w owitr lb doscaln oioy sbstancji w owitr waża się a dotryan, jżli cęstość rkracania wartości D r stężni śrdnion dla godiny jst ni więksa niż 0,274 % cas w rok w ryadk dwtlnk siarki, a 0,2 % cas w rok dla oostałyc sbstancji. Rorstrniani anicyscń ćwicnia rojktow (atriały oocnic) strona 3
LITERATURA I MATERIAŁY ŹRÓDŁOWE. Wytycn oblicania stan anicyscnia owitra atosfrycngo; MAGTiOŚ, Warsawa 98/983 2. Roorądni Ministra Środowiska dnia 3 arca 2008 rok w srawi oioów niktóryc sbstancji w owitr (D.U. nr 47/2008, o. 28) 3. Roorądni Ministra Środowiska dnia 26 stycnia 200 rok w srawi wartości odnisinia dla niktóryc sbstancji w owitr (D.U. nr 6/200, o. 87) 4. Roorądni Ministra Środowiska dnia 22 kwitnia 20 rok w srawi standardów isyjnyc instalacji (D.U. nr 95/20, o. 558) 5. Nowicki M. Jaworski W.; Oblicnia stan anicyscnia owitra atosfrycngo - rykłady i tablic do Wytycnyc...; PZiTS, nr 359/V Warsawa 982 6. Jda J. Cróścil S.; Ocrona owitra atosfrycngo; WNT, Warsawa 979 7. Głowiak B. i inni; Inżyniria ocrony atosfry; wydawnictwo Politcniki Wrocławskij, Wrocław 973 8. Kcowski J. i inni; Enrgtyka a ocrona środowiska; WNT, Warsawa 993 9. Rtkowski J.D.; Podstawy inżynirii ocrony atosfry; wydawnictwo Politcniki Wrocławskij, Wrocław 993 0. Wskaźniki isji sbstancji anicyscającyc wrowadanyc do owitra rocsów nrgtycngo salania aliw; MOŚZNiL, Warsawa kwiciń 996 Rorstrniani anicyscń ćwicnia rojktow (atriały oocnic) strona 4