AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca co powinniśmy wiedzieć
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną, której głównym objawem jest podwyższone stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia). Stan taki wynika z niewłaściwego wydzielania i (lub) działania insuliny. Przewlekle utrzymująca się hiperglikemia powoduje uszkodzenie, zaburzenie funkcji, a nawet w konsekwencji niewydolność wielu narządów. Jak wiesz wyróżniamy kilka typów cukrzycy w zależności od przyczyny powstania (cukrzyca typu 1, typu 2, cukrzyca ciężarnych, cukrzyca wtórna). W każdym z wymienionych typów cukrzycy w trakcie leczenia dąży się do tzw. wyrównania metabolicznego cukrzycy czyli osiągnięcia jak najlepszych wartości glikemii, ciśnienia tętniczego krwi, cholesterolu oraz wagi ciała. Bardzo istotnym elementem jest właśnie SKUTECZNA SAMOKONTROLA W CUKRZYCY. Leczenie cukrzycy powinniśmy zatem traktować kompleksowo, jako proces wielu ściśle ze sobą powiązanych elementów:» edukacji terapeutycznej» zdrowego żywienia» odpowiednio dobranego i zaplanowanego programu ćwiczeń fizycznych» leczenia farmakologicznego» systematycznej samokontroli» kontroli lekarskiej 1
Typy cukrzycy» cukrzyca typu 1» jest to choroba rozwijająca się u dzieci, młodzieży oraz młodych osób dorosłych, a jej objawy pojawiają się bardzo wcześnie. Spowodowana jest uszkodzeniem komórek beta wysp trzustki produkujących insulinę hormon odpowiedzialny za gospodarkę węglowodanową w naszym organizmie, który reguluje między innymi stężenie glukozy we krwi. To właśnie osoby z typem 1 cukrzycy od początku choroby wymagają leczenia insuliną (insulinoterapia).» cukrzyca typu 2» jest to najczęstsza postać cukrzycy stanowi ona 80 90% wszystkich jej przypadków. Ujawnia się zwykle po 40. roku życia, u osób szczególnie predysponowanych do tej choroby. Cukrzyca typu 2 jest spowodowana w głównej mierze brakiem wrażliwości komórek i tkanek na działanie insuliny (insulinooporność). Dodatkowo w efekcie wtórnym może temu towarzyszyć niedobór tego hormonu. Osoby z typem 2 cukrzycy przez wiele lat nie odczuwają żadnych jej objawów. Stwierdzenie tej choroby najczęściej odbywa się przypadkowo. Już w okresie utajenia podwyższone stężenia glukozy we krwi uszkadzają naczynia krwionośne i nerwy. Powikłania które mogą zacząć się rozwijać nie ulegają cofnięciu, nawet pomimo rozpoczętego leczenia. Do najczęstszych zalicza się zmiany w obrębie drobnych naczyń krwionośnych siatkówki, nerek, oraz skóry. Cukrzycowe zmiany przyspieszają również rozwój miażdżycy w dużych naczyniach krwionośnych. Proces ten odpowiedzialny jest za znacznie częstsze występowanie u chorych na cukrzycę zawału serca, udaru mózgu, a także miażdżycy naczyń kończyn dolnych. 2
Cukrzycowe uszkodzenie nerwów objawiać się może najczęściej bólami, drętwieniem i zaburzeniami czucia w obrębie kończyn dolnych. Ponadto zmiany te mogą przyczyniać się do nietrzymania moczu, impotencji oraz przyspieszenia pracy serca, co w znacznym stopniu prowadzić może do jego uszkodzenia. Bardzo ważnym aspektem jest szybkie podjęcie terapii, która w sposób skuteczny zapobiega dalszym komplikacjom i powikłaniom. To właśnie u osób otyłych u których stwierdza się nadciśnienie tętnicze, i/lub podwyższony poziom cholesterolu, obserwuje się również wyższe stężenia glukozy we krwi na czczo i po posiłkach. Współistnienie tych trzech odchyleń określa się mianem zespołu metabolicznego, który często jest stanem przedcukrzycowym lub już rozwiniętą cukrzycą typu 2. Jakie są objawy typowe dla cukrzycy typu 2?» zwiększone pragnienie» częste oddawanie moczu» postępujące zmęczenie» niewyjaśniony spadek wagi ciała» trudno gojące się stany zapalne skóry» zaburzenia widzenia» objawy neurologiczne ( mrowienie i drętwienie dłoni i stóp, kurcze łydek, osłabione czucie w skórze) 3
Kompleksowy plan umacniania zdrowia Jak wiesz, osoba chorująca na cukrzycę prowadzi z zasadzie taki sam tryb życia jak osoba zdrowa. Stosując odpowiednią dietę lub inaczej uświadomione żywienie, uprawiając zaplanowaną aktywność fizyczną, przyjmując zalecone przez lekarza leki normalizujące metabolizm oraz prowadząc skuteczną samokontrolę - masz szansę na osiągnięcie głównych celów terapeutycznych:» uwolnienie się od dolegliwości i uzyskanie jakości życia zapewniającej odczuwanie własnej wartości oraz indywidualnej i społecznej satysfakcji» skuteczne zapobieganie ostrym i przewlekłym powikłaniom tej choroby» eliminację inwalidztwa, zwiększenie sprawności i normalizację stylu życia» osiągnięcie długości życia odpowiadającej średniemu okresowi życia w populacji ogólnej Ważnym etapem w terapii cukrzycy są również cele szczegółowe: 1. normalizacja masy ciała 3. uzyskanie i utrzymanie prawidłowego stężenia Pamięt Pamiętaj! 2. uzyskanie prawie - normoglikemii lipidów we krwi 4. uzyskanie i utrzymanie prawidłowego ciśnienia tętniczego Cele szczegółowe w sposób bezpośredni wskazują na Twój prozdrowotny tryb życia. 4
Ocena jakości kompleksowego leczenia czyli kryteria do których powinieneś się maksymalnie zbliżyć w Swoim leczeniu: Kryteria prawidłowej masy ciała (BMI) niedowaga poniżej 18,5 kg/m 2 norma 18,5 24,5 kg/m 2 nadwaga 25 29,9 kg/m 2 otyłość powyżej 30 kg/m 2 wskaźnik masy ciała BMI (Body Mass Index) jak obliczyć BMI? BMI= masa ciała w [ kg] wzrost w [m] x wzrost w [m] Jak często powinieneś zgłaszać się do lekarza? Jak już wiesz ważną zasadą leczenia cukrzycy jest prowadzenie ścisłej i czytelnej dokumentacji zarówno własnej ( dzienniczek samokontroli), jak i lekarskiej. Częstość wizyt zależy oczywiście od charakteru cukrzycy. Jeśli jest to cukrzyca ustabilizowana, niewymagająca podania insuliny, wystarczą wizyty co 2-3 miesiące, jeżeli prowadzisz samokontrolę, lub częściej - gdy nie prowadzisz samokontroli. W cukrzycy leczonej insuliną wizyty z reguły powinny odbywać się częściej. 7
Cele w leczeniu cukrzycy typu 2 Kryteria wyrównania gospodarki węglowodanowej hemoglobina glikowana HbA 1C w odniesieniu do cukrzycy typu 1 6,5% w przypadku krótkotrwałej cukrzycy typu 2 hemoglobina glikowana HbA 1C w przypadku chorych w wieku > 70 lat z wieloletnią cukrzycą ( trwającą więcej niż 20 lat), u których współistnieją istotne powikłania o charakterze makroangiopatii ( przebyty zawał serca i/lub udar mózgu) 8% hemoglobina glikowana HbA 1C u kobiet planujących ciążę i będących w ciąży 6,1% Kryteria wyrównania gospodarki lipidowej stężenie cholesterolu całkowitego < 175 mg/dl < 4,5 mmol/l stężenie cholesterolu frakcji LDL < 100 mg/dl < 2,6 mmol/l stężenie cholesterolu frakcji LDL u chorych na cukrzycę i chorobę niedokrwienną serca < 70 mg/dl < 1,9 mmol/l stężenie cholesterolu frakcji HDL (dla kobiet wyższy o 10 mg/dl; o 0,275 mmol/l) > 40 mg/dl > 1,0 mmol stężenie cholesterolu nie HDL < 130 mg/dl < 3,4 mmol/l stężenie trójglicerydów < 150 mg/dl < 1,7 mmol/l Kryteria wyrównania ciśnienia tętniczego ciśnienie skurczowe < 140 mm Hg ciśnienie rozkurczowe < 90 mm Hg U osób > 65. roku życia ( jeżeli u chorego na cukrzycę przewiduje się przeżycie dłuższe niż 10 lat, realizując ogólne cele leczenia, należy dążyć do stopniowego wyrównania cukrzycy, przyjmując jako docelową wartość: HbA 1C 7%. Opracowano na podstawie: J. Tatoń, A. Czech, M. Biernas: Diabetologia Kliniczna, PZWL 2008 J. Tatoń, A. Przyjacielski poradnik domowej samoopieki i samokontroli w cukrzycy, PZWL 2004 G. Sygitowicz: Choroby sercowo-naczyniowe w cukrzycy typu 2. Świat Lekarza 6; 22-23; 2009-12-28 I.W. Campbell, H. Lebovitz: Cukrzyca fakty, Via Medica 2003 Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2011. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna 2011, tom 12, suplement A
www.ixell.pl www.glucosense.com www.genexo.pl, ul. Gen. Zajączka 26, 01-510 Warszawa Tel. (+48 22) 839 11 99 Faks (+48 22) 839 23 12 Dowiedz się więcej: Dla telefonów stacjonarnych: 0 801 808 818 Dla telefonów komórkowych: 0 663 771 279 0 663 771 281 0 516 203 516 DIAB/07/11/GLUC/60