AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY. Cukrzyca, a nadciśnienie tętnicze

Transkrypt

1 AKADEMIA SKUTECZNEJ SAMOKONTROLI W CUKRZYCY Cukrzyca, a nadciśnienie tętnicze

2 CZYM JEST NADCIŚNIENIE TĘTNICZE Nadciśnienie tętnicze jest chorobą układu krążenia, która charakteryzuje się stale lub okresowo podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi. Ciśnienie tętnicze jest to siła z jaką krążąca krew napiera na ściany tętnic. Jego wysokość warunkowana jest objętością krwi tłoczonej przez serce do naczyń w czasie jego skurczu i wielkością utrudnień, jakie napotyka ona na swojej drodze w naczyniach krwionośnych. W medycynie wartość ciśnienia przedstawia się dwoma liczbami: liczba wyższa - to ciśnienie skurczowe, czyli najwyższe ciśnienie w tętnicach po wyrzuceniu krwi z serca, liczba niższa - to ciśnienie rozkurczowe, czyli najniższe ciśnienie tuż przed następnym skurczem serca. Wartości ciśnienia podaje się w milimetrach słupa rtęci [mm Hg], zgodnie ze wskazaniami rtęciowych aparatów do jego pomiaru. Nadciśnienie tętnicze jest jednym z ważniejszych czynników ryzyka powikłań sercowo naczyniowych u osób z cukrzycą. Predysponuje do rozwoju i progresji późnych powikłań cukrzycowych, miażdżycy, wzrostu ryzyka zgonu sercowego oraz zastoinowej niewydolności serca, a także udaru mózgu. 1

3 CUKRZYCA A NADCIŚNIENIE TĘTNICZE U osób z cukrzycą typu 1 nadciśnienie tętnicze jest konsekwencją postępującej nefropatii cukrzycowej, a u osób z cukrzycą typu 2 - współistnieje z zaburzeniami gospodarki lipidowej oraz otyłością brzuszną. Nadciśnienie tętnicze występuje u 5% osób z cukrzycą typu 1 już po 10 latach trwania choroby, u 33% po 20 latach i u ponad 70% po 40 latach trwania choroby. Istnieje współzależność pomiędzy wartościami ciśnienia tętniczego, a występowaniem nefropatii cukrzycowej u tych osób. Wykazano, iż nadciśnienie rozpoczyna się zwykle po około 3 latach od wystąpienia mikroalbuminurii i występuje ono u 15-25% pacjentów z mikroalbuminurią i aż u 75-85% pacjentów z nefropatią cukrzycową. U pacjentów z cukrzycą typu 2 nadciśnienie tętnicze często zostaje zdiagnozowane jeszcze przed rozpoznaniem cukrzycy. Ponadto u około 40% osób już ze świeżo zdiagnozowaną cukrzycą typu 2 stwierdza się nadciśnienie tętnicze. Często osoby te są otyłe i bardzo istotnym działaniem terapeutycznym jest wczesne podjęcie leczenia nadciśnienia tętniczego jako ważnego elementu prewencji poważnych incydentów sercowo naczyniowych, niewydolności nerek czy retinopatii. W cukrzycy typu 2 działania terapeutyczne mające na celu normalizację ciśnienia tętniczego są tak samo istotne jak kontrola glikemii. 2

4 CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE WYSTĄPIENIU NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO U OSÓB Z CUKRZYCĄ podeszły wiek dłuższy czas trwania cukrzycy nieprawidłowe wyrównanie metaboliczne dysfunkcja nerek zaburzenia hormonalne związane ze zwiększonym wydzielaniem insuliny 3

5 CZY TO JUŻ NADCIŚNIENIE TĘTNICZE? Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że nadciśnienie tętnicze można rozpoznać, gdy ciśnienie skurczowe mierzone kilkakrotnie wynosi 140 mm Hg lub więcej, a ciśnienie rozkurczowe osiąga wartości 90 mm Hg lub więcej. Nadciśnienie stwierdza się również, gdy podwyższona jest tylko jedna z wartości ciśnienia - skurczowe lub rozkurczowe. Ciśnienie prawidłowe to takie, którego wartości są niższe niż 140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i niższe niż 90 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego. W najnowszych międzynarodowych zaleceniach stwierdzono, że pożądane wartości prawidłowego ciśnienia tętniczego powinny być niższe niż 130/85 mm Hg. 4

6 W JAKI SPOSÓB DOKONAĆ POMIARU CIŚNIENIA TĘTNICZEGO KRWI Rozpoznanie nadciśnienia opiera się na nieinwazyjnym pomiarze ciśnienia tętniczego, za pomocą aparatu rtęciowego lub automatu. pomiary muszą być wykonane w warunkach spokoju i spoczynku zalecany jest co najmniej 5-minutowy wypoczynek w pozycji siedzącej, z wygodnie opartymi plecami osoba badana nie może być bezpośrednio po wypaleniu papierosa, wypiciu kawy, wysiłku fizycznym, lub po posiłku ramię nieskrępowane ubraniem powinno być wygodnie oparte tak, by mankiet aparatu znajdował się na wysokości serca. Mankiet uciskowy aparatu należy założyć 2 cm nad zgięciem łokciowym. Powinien on być odpowiedniej szerokości, zwłaszcza dla osób otyłych. 5

7 CELE W TERAPII NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO Czy wiesz, że prawidłowe ciśnienie tętnicze jest jednym z najistotniejszych czynników poprawiających rokowanie u osób z cukrzycą? To właśnie prawidłowe ciśnienie opóźnia rozwój nefropatii cukrzycowej, dlatego ważne jest, aby u tych pacjentów już przy ciśnieniu o wartościach mm Hg i/lub rozkurczowe mm Hg - obniżać ciśnienie, wprowadzając leki przeciwnadciśnieniowe. 6

8 Nadciśnienie tętnicze wymaga łącznego stosowania leków oraz leczenia niefarmakologicznego. Hiperglikemia stanowi poważny problem zdrowotny. Wysokie stężenie glukozy we krwi jest głównym powodem powstawania powikłań cukrzycy. Istotnym jest, by wiedzieć czym jest hiperglikemia, jakie są jej objawy oraz jak postępować w takich sytuacjach. Postępowanie niefarmakologiczne: zaprzestanie palenia umiarkowana, systematyczna aktywność fizyczna zmniejszenie masy ciała i jej stabilizacja ( BMI < 25) zmniejszenie otyłości brzusznej zmiana sposobu żywienia ograniczenie nadmiaru spożycia alkoholu W nadciśnieniu i cukrzycy bardzo istotnym jest zwalczenie nałogu palenia tytoniu, które sprzyja rozwojowi chorób serca, układu oddechowego oraz nowotworów, zwłaszcza krtani i płuc. U palaczy zawał występuje 2-3 razy częściej niż u osób niepalących. 7

9 DLACZEGO NADCIśNIENIE TETNICZE MOŻE BYĆ NIEBEZPIECZNE Długotrwale utrzymujące się podwyższone ciśnienie tętnicze wywiera bardzo szkodliwy wpływ na serce i nerki pacjenta. Bardzo często następstwami nieleczonego nadciśnienia są: choroba wieńcowa i niewydolność serca, udar mózgu i demencja. Ryzyko wystąpienia tych powikłań jest częstsze w obecności nadciśnienia u osób w wieku podeszłym niż u osób młodych. 8

10 DLACZEGO WARTO LECZYĆ NADCIŚNIENIE TĘTNICZE KRWI Obniżenie ciśnienia tętniczego zmniejsza ryzyko wystąpienia udaru mózgu, zawału serca, niewydolności krążenia i nerek oraz demencji. U wielu osób do obniżenia ciśnienia tętniczego prowadzi modyfikacja stylu życia: ograniczenie spożycia soli zdrowe żywienie regularna i zaplanowana aktywność fizyczna normalizacja masy ciała Tak więc warto regularnie mierzyć ciśnienie tętnicze, a w przypadku rozpoznania przez lekarza nadciśnienia tętniczego należy stosować się do jego zaleceń. Kontrola ciśnienia zwiększa efekty leczenia. 9

11 JAK OGRANICZYĆ ROZWÓJ I ZMNIEJSZYĆ KONSEKWENCJE NADCIŚNIENIA TĘTNICZEGO ograniczyć spożycie soli kuchennej w produktach i potrawach zawierających sól w dużych ilościach (np. konserwy, wędliny) zwiększyć spożycie owoców i warzyw zwiększyć regularną aktywność fizyczną (np. szybki spacer, przez większość dni w tygodniu przez co najmniej minut) dążyć do utrzymania prawidłowej masy ciała, natomiast w przypadku nadwagi lub otyłości do obniżenia masy ciała rzucić palenie i nadużywanie alkoholu zastosować się do zaleceń lekarza i regularne przyjmować leki często dokonywać pomiaru ciśnienia tętniczego Opracowano na podstawie: 2003 European Society of Hypertension-European Society of Cardiology guidelines for the management of arterial hypertension Epstein M, Sowers JR: Diabetes mellitus and hypertension. Hypertension 19, 1992 Hypertension in Diabetes Study (HDS): I. Prevalence of hypertension in newly presenting type 2 diabetic patients and the association with risk factors for cardiovascular and diabetic complications. J. Hypertens. 11, 1993 Sowers JR, Epstein M, Frohlich ED: Diabetes, hypertension, and cardiovascular disease: an update. Hypertension 37,

12 ul. Gen. Zajączka 26, Warszawa Tel. (+48 22) Faks (+48 22) Dowiedz się więcej: Dla telefonów stacjonarnych: Dla telefonów komórkowych: DIAB/10/10/IXELL/74