ur. 30 lipca 1857 r. zm. 3 sierpnia 1929 r. ekonomista i socjolog amerykański, pochodzenia norweskiego wykładowca ekonomii na University of Chicago, Stanford University, University of Missouri, New School for Social Research twórca instytucjonalizmu przedstawiciel socjologii postewolucjonistycznej zwolennik determinizmu technologicznego
Struktura społeczna (w socjologii) układ wzajemnie powiązanych elementów składowych społeczeństwa, np. ról społecznych czy pozycji, między którymi zachodzą mniej lub bardziej dynamiczne procesy oraz występuje hierarchia społeczna. Jest to też układ stosunków społecznych pomiędzy poszczególnymi osobami, kategoriami społecznymi lub organizacjami.
Rozwój struktury społecznej to proces naturalnego doboru instytucji. Dokonany i ciągle dokonujący się postęp instytucji społecznych i rozwój ludzkiej osobowości ( ) proces naturalnej selekcji przymusowa adaptacja do środowiska stopniowe zmiany w instytucjach zmiany nieaktualne już w momencie wprowadzania trudność w dostosowaniu ze względu na radykalne zmiany życia codziennego nacisk na grupy społeczne przez czynniki zewnętrzne, np. względy materialne
czynniki ekonomiczne jako główne elementy życia determinujące rozwój społeczeństw wzrost liczby ludności rozwój wiedzy i umiejętności w podporządkowaniu sobie przyrody postęp techniczny zmiany w organizacji wytwórczości
Instytucje społeczne wg Veblena to dominujące sposoby myślenia, uwzględniające poszczególne warunki społeczne, poszczególne funkcje jednostki i społeczności.
INSTYTUCJE zawsze pochodzą z przeszłości dopasowują się z opóźnieniem DLACZEGO??? Bo istnieją BARIERY
Z ludzką naturą związana jest niechęć do zmian. Dziedziczymy: sposoby myślenia, poglądy, postawy, czynniki sprzyjające konserwatyzmowi skłonności orientacja, która bazuje na hasłach obrony istniejącego porządku społeczno - gospodarczego oraz zachowywania i umacniania tradycyjnych wartości, takich jak: religia, naród, państwo, rodzina, hierarchia, autorytet, własność prywatna. Konserwatyści chcą obronić stary porządek ze względu na przekonanie o ewolucyjnym charakterze zmian społecznych.
Człowiek jest w istocie powierzchownie cywilizowanym barbarzyńcą, gardzi pracą fizyczną i akceptuje wystawność jako wzorzec osobowy.
Pojęcie klasy próżniaczej Klasa próżniacza (ang. leisure class) określenie dotyczące zbiorowości ludzi nastawionych na ostentacyjną konsumpcję t.j. publiczne demonstrowanie nabytych dóbr w celu zwrócenia na siebie uwagi oraz zdobycia prestiżu, statusu społecznego i odróżnienia się od innych. Do klasy próżniaczej arystokracja. należą m.in. : biznesmeni, finansiści Demonstrują oni swoją pozycję społeczną poprzez konsumpcję na pokaz. Ostentacyjne używanie dóbr przynosi większy prestiż gdy są wykorzystywane do rozrywki i beztroskiego spędzania czasu. i Przykłady : rozrzutność, marnotrawstwo, kosztowne zabawy, kupno dóbr luksusowych.
KLASA PRÓŻNIACZA istnieje w społeczeństwach schierarchizowanych typowa dla kultur barbarzyńskich próżnowanie charakteryzujące klasy wyższe to nie bezczynne spędzania wolnego czasu, ale jego nieproduktywne użytkowanie oddawanie się czynnościom nie przynoszącym pożytku reszcie społeczeństwa, ewentualnie przez przypadek zachowanie na pokaz świadczące o bodactwie osób mogących sobie pozwolić na marnotrawienie środków
Klasa próżniacza cechy charakterystyczne Konserwatyzm jest główną cechą, uznawaną przez społeczeństwo za przyzwoitą Opóźnia nie tylko rozwój gospodarczy, ale i duchowy w całej społeczności Oddziałuje negatywnie na społeczeństwo poprzez: - ustanawianie konsumpcji na pokaz jako wyznacznik wysokiej pozycji - nierówny podział bogactwa i środków utrzymania, na których opiera się samo istnienie tej klasy Cecha pozytywna: ma możliwość zachowania cech przodków dzięki mniejszym zmianom zachodzącym w tej klasie
Klasa próżniacza a postęp społeczny Klasa próżniacza (bogaczy) opóźnia postęp społeczny. Przyczyny: Konserwatyzm jako oznaka dobrego tonu, znamię szlachetności i elegancji Awersja do nowych sposobów myślenia (reformatorstwo) Niechęć w przyjęciu nowego sposobu życia zgodnego z wymogami czasu (zmiana kodeksu przepisów obyczajowych)
Konserwatyzm a postęp społeczny klasy bogate sprzeciwiają się zmianom, gdyż interes ich, i to brudny interes, leży w utrzymaniu dotychczasowego porządku Niechęć do zmian stanowi opór instynktowny przeciwko zmianom uznanych sposobów postępowania i myślenia, które daje się przełamać tylko pod silnym naciskiem rzeczywistości Członkowie klasy bogatej nie podporządkowują się presji zmian tak łatwo jak inni ludzie, gdyż nie są do tego zmuszeni
Konserwatyzm a Reformatorstwo Konserwatyzm jako: oznaka dobrego tonu znamię szlachetności i elegancji KONSERWATYZM JEST PRZYZWOITY Reformatorstwo jako: Cecha klasy niższej Jest pospolite i wulgarne REFORMATORSTW O JEST W ZŁYM TONIE
Postęp społeczny a kodeks przepisów obyczajowych Gdy zachodząca zmiana jest nieznaczna, wywołany przez nią rozkład systemu może być niedostrzegalny. Gdy projektowana reforma pociąga za sobą eliminację lub zasadniczą modyfikację instytucji odgrywającej pierwszorzędną rolę w konwencjonalnym schemacie, można łatwo zauważyć, że wynikną z tego poważne zakłócenia w całym systemie.
(...) innowacje dezorganizują przyjęte formy życia społecznego w większym stopniu, niż niewielkie zmiany wywołane drobnymi pojedynczymi ulepszeniami, które mogą ułatwić ludziom życie
Przykłady Zniesienie: rodziny monogamicznej własności prywatnej religii monoteistycznej kultu przodków w Chinach systemu kastowego w Indiach niewolnictwa w Afryce wprowadzenie równouprawnienia płci w krajach mahometańskich Niechęć do każdej takiej innowacji to po prostu lęk przed całkowitą zmianą sposobu życia
Klasa próżniacza a rozwój instytucji ekonomicznych Instytucje pieniężne związane ze światem biznesu działanie zainteresowań pieniężnych i sposobu myślenia w kategoriach pieniądza znajduje odbicie w instytucjach, które m.in.: regulują dotrzymywanie kontraktów, stwarzają ułatwienia dla transakcji pieniężnych, zabezpieczają prawa majątkowe Instytucje produkcyjne związane z przemysłem kategoria ta nie jest bezpośrednio związana z klasą rządzącą i dlatego rzadko bywa przedmiotem regulacji prawnej lub regulacji za pomocą przepisów
Krytyka klasy próżniaczej Jest to grupa konserwatywna; konserwatyzm jest ich cechą charakterystyczną i oznaką dobrego tonu, zyskał on znamię szlachetności i elegancji klasa ta stanowi przeszkodę w rozwoju kulturalnym społeczeństwa(marnotrawstwo na pokaz i nierówny podział bogactwa) pełnią rolę kierowniczą w rozwoju instytucji, tak by służyły one celom pieniężnym kształtującym życie ekonomiczne klasy próżniaczej funkcja klasy w ewolucji społecznej polega na opóźnianiu postępu i zachowywaniu tego co przestarzałe. Opozycja ich przeciwko zmianom nie opiera się przede wszystkim na korzyściach materialnych
Do przygotowania!!!
Podsumowanie Teorie ekonomiczne Veblen traktował podważając słuszność podstawowych tez ekonomi neoklasycznej. Czyniąc rozróżnienie między zajęciami pieniężnymi a przemysłowymi Veblen wskazywał na konflikt, który istnieje między światem interesu a światem przemysłu. Dowodził, że zachowania człowieka nie zawsze są racjonalne, nie zawsze są oparte na rachunku korzyści i strat. Jak słusznie zauważył problemów konsumpcji nie można rozpatrywać w kategoriach jednostki ludzkiej w odniesieniu do pojedynczego, izolowanego konsumenta, lecz do większej grupy społecznej.