12. Ziemniak Uwagi ogólne

12. Ziemniak 12.1. Uwagi ogólne Opracowanie zawiera wyniki doświadczeń porejestrowych (PDO) z odmianami ziemniaka, przeprowadzonych w 2015 roku oraz ich porównanie z danymi uzyskanymi w latach 2013 2014. Planowanie doświadczeń, ich lokalizację w województwie, dobór gatunków i odmian nadzoruje stacja koordynująca PDO, wspólnie z Wojewódzkim Zespołem Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego. W skład tego Zespołu wchodzą: przedstawiciele nauki, samorządu województwa, samorządu rolniczego, doradztwa rolniczego, instytucji i organizacji reprezentujących sektor nasienny w województwie, pracownicy oceny odmian oraz użytkownicy tych odmian. Ilość doświadczeń odmianowych, prowadzonych w systemie PDO z ziemniakiem, realizowanych na terenie poszczególnych województw, nie pozwala na właściwe wartościowanie oraz tworzenie list odmian zalecanych do uprawy na terenie województwa. Podejmując działania zmierzające do rozwiązania tego problemu dokonano podziału kraju na cztery regiony, o podobnych warunkach klimatyczno- -glebowych do uprawy ziemniaka oraz o zbliżonych oczekiwaniach konsumentów (mapa 1). Mapa 1. Rozmieszczenie doświadczeń z odmianami ziemniaka przeprowadzonych w 2015 r. w południowo-wschodniej Polsce

Ziemniak Okres wegetacji w 2015 roku był kolejnym, w którym na terenie Lubelszczyzny, Małopolski, Podkarpacia i woj. świętokrzyskiego prowadzono doświadczenia polowe w ramach programu Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (PDO). W 35 eksperymentach polowych testowano 42 odmiany ziemniaka, należące do czterech grup wczesności (tab. 12.2). W województwie lubelskim zrealizowano 10 doświadczeń polowych, w tym: dwa z odmianami bardzo wczesnymi i wczesnymi, w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Ciciborze powiat bialski; cztery doświadczenia z wszystkimi grupami wczesności oraz dwa eksperymenty z odmianami skrobiowymi, w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Uhninie, powiat Parczew; dwa doświadczenia; z grupą odmian średniowczesnych jadalnych i średniowczesnych skrobiowych w Lubelskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Końskowoli, w powiecie puławskim. W woj. podkarpackim wykonano dwa doświadczenia polowe z grupą odmian bardzo wczesnych i wczesnych w Zakładzie Doświadczalnym Oceny Odmian w Nowym Lublińcu, w powiecie lubaczowskim, dwa eksperymenty polowe z grupą odmian średniowczesnych i średniopóźnych i późnych w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Przecławiu, w powiecie mieleckim oraz jedno doświadczenie z grupą odmian średniowczesnych jadalnych w Podkarpackim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Boguchwale, w powiecie rzeszowskim. W województwie świętokrzyskim zrealizowano doświadczenia polowe z wszystkimi grupami wczesności odmian w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Słupi, powiat jędrzejowski oraz w Zespole Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Chrobrzu, powiat pińczowski. Z grupą odmian bardzo wczesnych i wczesnych eksperymentowano w Słupi Pacanowskiej, powiat Busko-Zdrój. W Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych we Włoszczowie, powiat Włoszczowa przeprowadzono doświadczenie polowe z grupą odmian wczesnych, w powiecie tym realizowano dodatkowo doświadczenie z odmianami średnio późnymi i późnymi zlokalizowane w miejscowości Bebelno. W Świętokrzyskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach, powiat konecki eksperymentowano z grupą odmian wczesnych. W woj. małopolskim doświadczenia polowe z odmianami wszystkich grup wczesności zlokalizowano w Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian Węgrzce, w powiecie krakowskim. W Punkcie Doświadczalnym Nowy Wiśnicz, w powiecie bocheńskim, przeprowadzono jedno doświadczenie z grupą odmian wczesnych. W Stacji Doświadczalnej w Prusach, Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie, testowano odmiany ziemniaka z grupy średnio wczesnych, zaś w punkcie doświadczalnym Nieczajna, powiat Dąbrowa Tarnowska, pod nadzorem specjalistów z Małopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Karniowicach eksperymentowano z grupą odmian bardzo wczesnych, średnio późnych i późnych. Aktualnie w Polsce jest zarejestrowanych 112 odmian ziemniaka, w tym 70 jadalnych i 26 skrobiowych, o odmiennym genotypie, zróżnicowanych możliwościach plonowania oraz odmiennych cechach jakościowych i odpornościowych. Do Krajowego Rejestru, w 2016 roku, wpisano dziewięć nowych odmiany ziemniaka (w tym trzy zagraniczne). Dwie odmiany jadalne bardzo wczesne Tacja i Tonacja, trzy odmiany jadalne wczesne Lawenda, Lady Rosetta i Madeleine, trzy odmiany średnio wczesne jadalne Aldona, Lech i Manitou i jedną odmianę średnio późną skrobiową Amarant. Jedenaście odmian ziemniaka skreślono z Krajowego Rejestru Odmian: Agnes, Courlan, Hubal, Jutrzenka, Legenda, Marlen, Roko, Roxana, Sonda, Tetyda, oraz Veronie. Szczegółowy udział poszczególnych grup odmian, w Krajowym Rejestrze Odmian, przedstawia tabela 12.1, zaś wykaz odmian badanych w 2015 roku tabela 12.2.

Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych w woj. świętokrzyskim Tabela 12.1. Udział poszczególnych grup odmian ziemniaka w Krajowym Rejestrze Odmian w roku 2016 Odmiany Jadalne Przetwórstwo Skrobiowe Razem Grupy wczesności odmian Razem Bardzo Średnio Średnio Wczesne Późne wczesne wczesne późne Krajowe 14 22 25 8 1 40 2 5 8 1 1 1 12 4 9 23 liczba 16 28 45 13 10 64 48 % 14 25 40 12 9 58 42 Zagraniczne 30 15 3 Celem niniejszej publikacji jest pokazanie potencjału plonotwórczego nowo zarejestrowanych odmian ziemniaka, uprawianych w różnych warunkach klimatyczno-glebowych Polski. Przybliżenie cech morfologicznych, fizjologicznych i biochemicznych odmian ziemniaka, zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Odmian, ułatwi typowanie do uprawy odmian, o największej stabilności pożądanych przez rolnika cech w warunkach południowo-wschodniej części Polski. 12.2. Metodyka badań Przedplonem ziemniaka były zboża ozime i jare oraz rośliny pastewne i przemysłowe. Po zbiorze przedplonu wykonywano podorywkę pielęgnowaną. Wiosną pole bronowano, następnie przed sadzeniem wysiewano nawozy mineralne, w ilościach podanych w tabeli 12.5. Sadzenie przeprowadzono od drugiej do trzeciej dekady kwietnia, w zróżnicowanych rozstawach. Powierzchnia poletek do zbioru wynosiła 15 m 2. Wszystkie zabiegi pielęgnacyjne stosowano zgodnie z zasadami dobrej praktyki rolniczej oraz wymogami nowoczesnej agrotechniki z uwzględnieniem ochrony przeciwko stonce ziemniaczanej i zarazie ziemniaka (tab. 12.6). Doświadczenia przeprowadzono zgodnie z obowiązującą w stacjach COBORU metodyką badania wartości gospodarczej odmian roślin uprawnych (WGO) (Lenartowicz 2013). W grupie odmian bardzo wczesnych pierwszy zbiór wykonano po 64 71 dniach od daty sadzenia, (tj. po ok. 40 dniach od wschodów), zaś drugi w okresie pełnej dojrzałości fizjologicznej bulw, tj. po 127 161 dniach od sadzenia, zależnie od rejonu Polski i przebiegu warunków atmosferycznych (tab. 12.5). W pozostałych grupach wczesności ziemniaka, zbiór przeprowadzano w fazie zamierania roślin (99 w skali BBCH [Bleinholder i in. 2005]). W czasie zbioru, z każdego poletka, pobrano reprezentatywne próby bulw do oceny: struktury plonu, zawartości skrobi, wad miąższu bulw i określenia ich zdrowotności. Wyniki badań opracowano statystycznie za pomocą analizy kowariancji. Charakterystykę użytkową jadalnych odmian ziemniaka oraz odporność na podstawowe choroby podano na podstawie wieloletnich doświadczeń odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU (Lista Opisowa Odmian Roślin Rolniczych, 2015). 12.3. Warunki badań Warunki glebowe Badania polowe przeprowadzono na różnych typach gleb i kompleksach rolniczej przydatności glebowej, o zróżnicowanym ph gleby (tab. 12.5). Doświadczenia polowe w SDOO Cicibór wykonano na glebie bielicowej, wytworzonej z piasku gliniastego mocnego, pylastego na glinie lekkiej, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej IIIb, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL 6,0), a w Uhninie na glebie bielicowej wytworzonej z gliny strona 3

Ziemniak lekkiej, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej IVa. Badania w ZDOO Nowy Lubliniec przeprowadzono na glebie bielicowej, wytworzonej na piasku gliniastym mocnym, kompleksu żytniego bardzo dobrego, klasy bonitacyjnej IVa, o odczynie (6,04 ph KCL ). W warunkach SDOO Węgrzce eksperyment polowy przeprowadzono na glebie brunatnej właściwej, wytworzonej z lessu, kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej II, o lekko kwaśnym odczynie (6,1 ph KCL ). Z kolei w SDOO Słupia doświadczenia polowe zlokalizowano na rędzinie brunatnej, wytworzonej na wapieniu, kompleksu pszennego dobrego, klasy bonitacyjnej IIIa, o lekko kwaśnym odczynie (ph KCL 6,5). Jedynie w Prusach k. Krakowa doświadczenie prowadzono na glebie kompleksu pszennego bardzo dobrego, należącego do I klasy bonitacyjnej, o odczynie (7,0 ph KCL ) (tab. 12.5). Warunki meteorologiczne Przebieg pogody w okresie wegetacji 2015 roku w warunkach Cicibora, analizując rozkład opadów, można określić jako nietypowy. Kwiecień cechował się przeciętną sumą opadów. Maj został określony jako wilgotnym, gdzie opad wyniósł 90,7 mm, co stanowi 149% normy dla wielolecia. W czerwcu odnotowano 29,6 mm opadów, co stanowiło 42 % średniej wieloletniej, wg kryterium suchości Radomskiego określa się go, jako bardzo suchy, w miesiącu tym odnotowano temperatury powietrza, o 0,5 C poniżej normy dla wielolecia. Lipiec okazał się suchy, z sumą opadów wynoszącą 48,8 mm, co stanowiło 63% normy z wielolecia. Sierpień, wg kryterium suchości Radomskiego, określono jako skrajnie suchy z opadem wynoszącym 7,4 mm a przy tym bardzo ciepłym. Wrzesień okazał się wilgotnym i ciepłym, odnotowano 75,2 mm opadów, co stanowi 145% średniej z wielolecia (tab. 12.3, 12.4). W warunkach Słupi przebieg pogody w okresie wegetacji 2015 roku był nietypowy. Kwiecień okazał się przeciętnym pod względem sumy opadów. W maju odnotowano również przeciętną sumę opadów. W czerwcu i lipcu odnotowano znaczny niedobór opadów, wg kryterium suchości Radomskiego miesiące te określa się jako suche, odpowiednio (50,5 i 64,2 mm opadów, co stanowi 65 i 68% średniej wieloletniej). Niedobór opadów pogłębia miesiąc sierpień gdzie odnotowano 19,5 mm opadów co stanowiło (26% średniej wieloletniej), kryterium suchości Radomskiego miesiąc ten określa się jako bardzo suchy, w miesiącu tym odnotowano wysokie temperatury powietrza, znacznie powyżej średniej wieloletniej. Wrzesień określono jako przeciętny, z sumą opadów wynoszącą 57,7 mm co stanowi (109% średniej wieloletniej), a przy tym bardzo ciepłym, 2,2 C powyżej średniej wieloletniej (tab. 12.3, 12.4). W warunkach Uhnina kwiecień okazał się bardzo wilgotnym, pod względem sumy opadów, w maju odnotowano znaczny nadmiar opadów (200% średniej wieloletniej), miesiąc ten okazał się zimnym miesiącem ( 0,9 C poniżej średniej wieloletniej). W czerwcu i lipcu w warunkach Uhninia odnotowano znaczny niedobór opadów, kryterium suchości Radomskiego określa te miesiące jako suche, gdzie opady wyniosły odpowiednio; 46,7 i 45,2 mm co stanowi 67 i 60% średniej wieloletniej. Bilans niedoboru wody podtrzymał sierpień, gdzie opad wyniósł 6,1 mm, co stanowi 9% średniej wieloletniej. Wrzesień okazał się skrajnie wilgotnym (130,2 mm opadów) i bardzo ciepłym, w porównaniu ze średnią wieloletnią (tab. 12.3, 12.4). W Węgrzcach, w woj. małopolskim, kwiecień cechował się przeciętną sumą opadów. W maju odnotowano podobną wielkość opadów 107% średniej wieloletniej, zaś w czerwcu odnotowano 37,9 mm opadów, co stanowiło 54% średniej wieloletniej, wg kryterium suchości Radomskiego określa się go, jako suchy. Lipiec został określony jako przeciętny i bardzo ciepły, gdzie opad wyniósł 69,9 mm co stanowi 78% średniej wieloletniej. Sierpień cechował się niską sumą opadów 44,6 mm, a przy tym bardzo ciepłym, 3,9 C powyżej średniej wieloletniej, zaś we wrześniu odnotowano przeciętną wielkość opadów (110 % średniej wieloletniej), miesiąc ten odznaczał się wysokimi temperaturami powietrza (tab. 12.3, 12.4).

Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych w woj. świętokrzyskim 12.4. Wyniki badań W grupie odmian bardzo wczesnych praktycznie wszystkie zarejestrowane odmiany ziemniaka były w typie konsumpcyjnym B, AB do BC. Odznaczały się przy tym bardzo wczesną tuberyzacją, wysoką plennością (już po 60 dniach od daty sadzenia) oraz dobrymi walorami konsumpcyjnymi (smak 6,5 7,5, w skali 9 ) (tab. 12.18). W 2015 roku, w pierwszym terminie zbioru (po 40 dniach od wschodów), największy plon bulw zgromadziła odmiana Arielle (w siedmiu punktach badawczych) i Riviera (w jednej miejscowości) (tab. 12.7). W trzyletnim cyklu badań, w pierwszym terminie zbioru, najwyżej plonowały odmiany: Arielle i Lord, a tylko nieznacznie niżej Viviana (tab. 12.8). W zbiorze bulw po dojrzeniu w 2015 roku najwyżej plonowały; Arielle, Lord i Riviera (tab. 7). Jednocześnie odmiany Lord i Arielle okazały się najplenniejsze w całym, trzyletnim cyklu badań (tab. 12.8). W grupie odmian wczesnych, w Krajowym Rejestrze, znajduje się 28 odmian. Odmiany te charakteryzowały się dobrymi właściwościami smakowymi (smak 6,5 7,5, w skali 9 ) (tab. 12.18) oraz wysokim potencjałem plonotwórczym. Przeciętne plony bulw, tych odmian, w 2015 roku w pełnej dojrzałości (ok. 110 dni wegetacji), wynosiły ok. 414 dt. ha 1. W większości punktów doświadczalnych najwyższe plony uzyskała odmiana Ignacy (w 6 miejscowościach) oraz odmiana Michalina (w 4 miejscowościach) (tab. 12.9). Odmiany; Owacja, Michalina i Vineta potwierdziły swój wysoki potencjał plonotwórczy, w trzyletnim cyklu badań, uzyskując najwyższy plon ogólny i handlowy bulw (tab. 12.10). Grupa odmian średniowczesnych jest najliczniej reprezentowana w Krajowym Rejestrze i liczy 45 odmian, w tym 12 skrobiowych i 8 odmian przeznaczonych dla przetwórstwa. W większości są to odmiany jadalne, o ugruntowanej pozycji na rynku konsumpcyjnym (tab. 12.11 i 12.18). Najplenniejszymi odmianami jadalnymi w 2015 roku okazały się: Tajfun (w 4 miejscowościach), Satina (w 3 miejscowościach) i Tetyda w 1 miejscowości. (tab. 12.11). W trzyletnim cyklu badań najwyższym plonem ogólnym charakteryzowały się: Satina (116% wzorca) i Tajfun (115% wzorca), odmiany te odznaczały się również najwyższym plonem handlowym (tab. 12.12). Wszystkie te odmiany cechowały się jednocześnie wysoką wiernością plonowania. Z odmian skrobiowych, tej grupy wczesności, godną polecenia jest odmiana Zuzanna (tab. 12.16). W grupie odmian średniopóźnych i późnych znajdują się odmiany konsumpcyjne i skrobiowe (tab. 12.13 12.16). Z odmian jadalnych najwyższym plonem ogólnym i handlowym bulw, w warunkach; Chrobrza, Nieczajnej, Przecławia, Słupi i Uhnina, charakteryzowała się odmiana Mondeo. W warunkach Bebelna i Węgrzc odmiana Syrena (tab. 12.13). Najplenniejszą odmianą jadalną, zarówno w plonie głównym, jak i handlowym w trzyletnim cyklu badań, okazała się odmiana Mondeo (tab. 12.14). W tabeli 12.16 przedstawiono odmiany skrobiowe według grup wczesności, zawartości skrobi oraz plonu tego składnika z hektara. W 2015 roku wykonano trzy doświadczenia z odmianami skrobiowymi dwa eksperymenty polowe w warunkach Uhnina na glebie lekkiej, oraz jedno doświadczenie z grupą odmian średnio wczesnych skrobiowych w LODR Końskowola (tab. 12.15). W grupie odmian średnio wczesnych, najwyższy plon skrobi w 2015 roku oraz w trzyletnim cyklu badań uzyskała odmiana Zuzanna. Najwyższy plon skrobi z hektara, w grupie odmian średniopóźnych i późnych, w 2015 uzyskały odmiany: Kuras i Hinga zaś w trzyletnim cyklu badań najwyżej plonowały odmiany: Kuras i Pasja Pomorska (tab. 12.16). Należy przypuszczać, iż w najbliższych latach dużą popularnością będą cieszyć się odmiany skrobiowe z grupy wczesnych i średniowczesnych. Podyktowane jest to polityką przetwórni ziemniaka, które chcą uniknąć strat w okresie późno-jesiennym i dążą do wcześniejszego przerobu surowca. strona 5

Ziemniak W tabeli 12.17 zamieszczono odporność odmian skrobiowych na główne choroby wirusowe, grzybowe i bakteryjne, zaś w tabelach 12.18 i 12.19 charakterystykę morfologiczną, właściwości konsumpcyjne oraz odporność na choroby, jadalnych odmian ziemniaka. Charakterystykę użytkową tych odmian przygotowano na podstawie syntezy wyników odmianowych, przeprowadzonych przez COBORU. W niniejszej publikacji skoncentrowano się na przedstawieniu wartości użytkowej odmian, w ujęciu tabelarycznym, tak, aby potencjalny użytkownik odmian mógł samodzielnie wyciągnąć stosowne wnioski. Rolnik decydując się na uprawę konkretnej odmiany, oprócz wysokości plonu bulw, czy też plonu skrobi z hektara, powinien brać pod uwagę odporność odmian na choroby (tab. 12.17 i 12.19), co wiąże się z częstotliwością wymiany materiału sadzeniakowego, poziomem ochrony przed chorobami grzybowymi i bakteryjnymi oraz nakładami finansowymi na jeden hektar plantacji ziemniaka. 12.5. Wnioski 1. Uzyskane w warunkach południowo-wschodniej części Polski wysokie, rzeczywiste plony ziemniaka świadczą, o dużych możliwościach potencjalnego plonowania zarejestrowanych odmian ziemniaka, efektywnie wykorzystujących postęp biologiczny w rolnictwie. 2. Wysoki efekt plonotwórczy można uzyskać stosując właściwy dobór odmian o wysokiej wartości gospodarczej a także dzięki systematycznej wymianie sadzeniaków ziemniaka oraz poprawnej agrotechnice. 3. Trzyletnie wyniki badań pozwolą rolnikom na trafny wybór najwartościowszych odmian do uprawy, dostosowanych do lokalnych warunków gospodarowania, w tej części kraju. 4. Wyniki badań odmianowych ziemniaka, uzyskane w Stacjach Doświadczalnych Oceny Odmian w Ciciborze, Słupi, Węgrzcach, Uhninie oraz innych punktach doświadczalnych, zlokalizowanych na terenie województw: lubelskiego, podkarpackiego, małopolskiego i świętokrzyskiego, ze względu na zróżnicowane warunki glebowe i meteorologiczne, nie są reprezentatywne dla całego regionu południowo-wschodniej Polski, ale są miarodajne przy tworzeniu tzw. Listy odmian zalecanych do uprawy na obszarze tych województw. Doświadczenia realizowali: mgr inż. Anna Brożek-Niemczura mgr Mirosław Helowicz mgr inż. Paweł Kamiński dr inż. Grzegorz Klusek dr inż. Marek Kołodziejczyk Grzegorz Koprowski Krzysztof Najberek mgr inż. Michał Pakla Teresa Pulnik mgr inż. Ewelina Narojek Babula Konrad Radwan mgr inż. Wojciech Rysak Władysław Sysło mgr inż. Michał Tarkowski mgr. Marcin Zaborniak mgr inż. Ignacy Żak Recenzent: Prof. dr hab. Barbara Sawicka

Kod kraju pochodzenia Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych w woj. świętokrzyskim Tabela 12.2. Odmiany badane. Rok zbioru: 2015 Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej pełnomocnika w Polsce Ziemniak bardzo wczesny 1 Arielle 2006 NL Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, 84-300 Lębork 2 Denar 1999 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 3 Impala 2003 NL Agrico Polska sp. z o.o., ul. Staromiejska 7A, 84-300 Lębork 4 Lord 1999 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 5 Miłek 2006 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 6 Riviera 2015 NL Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, 84-300 Lębork 7 Viviana 2010 DE Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz Ziemniak wczesny 1 Altesse 2009 FR Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 2 Bellarosa 2006 DE Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz 3 Gala CCA DE Norika Polska Sp. z o.o. ul. Sądowa 8 74-320 Barlinek 4 Gwiazda 2011 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 5 Ignacy 2012 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 6 Michalina 2010 PL 7 Oman 2005 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 8 Owacja 2006 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 9 Wendy CCA DE Norika Polska Sp. z o.o. ul. Sądowa 8 74-320 Barlinek 10 Vineta 1999 DE Europlant Handel Ziemniakami Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz Ziemniak średniowczesny 1 Boryna 2012 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 2 Finezja 2007 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 3 Gawin 2010 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 4 Glada 1994 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 5 Harpun 1993 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 6 Honorata 2012 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz 7 Jubilat 2011 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 8 Laskara 2013 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 9 Kaszub 2012 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 10 Malaga 2013 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 11 Mieszko 2015 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 12 Oberon 2012 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 13 Rumpel 2000 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 14 Satina 2000 DE Solana Polska sp. z o.o. 99-440 Zduny 15 Stasia 2010 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 16 Tajfun 2004 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 17 Tetyda 2008 PL Hodowla Ziemniaka Zamarte, Grupa IHAR Zamarte, ul. Parkowa 1 89-430 Kamień Krajeński 18 Zuzanna 2007 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz Ziemniak średniopóźny i późny 1 Hinga 1996 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 2 Inwestor 2005 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno 3 Jelly 2005 DE Europlant Handel Ziemniakami, Laski Koszalińskie 3A, 76-039 Biesiekierz 4 Kuras 2007 NL Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, 84-300 Lębork 5 Mondeo 2013 NL KWS Polska sp. z o.o. ul. Chlebowa 4/8, 61-003 Poznań Pasja 6 2000 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno Pomorska 7 Syrena 2002 PL Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka w Strzekęcinie, 76-024 Świeszyno strona 7

Ziemniak Tabela 12.3. Opady oraz kryterium suchości Radomskiego, w okresie wegetacji ziemniaka, wg stacji meteorologicznej w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach SDOO Cicibór Słupia Uhnin Węgrzce Miesiąc Suma opadów w mm Dekada 1 2 3 Miesiąc % Średniej wieloletniej* Ocena miesiąca ** Kwiecień 12,7 1,7 11,5 35,9 97 przeciętny Maj 15,9 7,1 67,7 90,7 148,7 wilgotny Czerwiec 3,7 4,8 21,1 29,6 42,3 bardzo suchy Lipiec 6,8 21,3 20,7 48,8 63,4 suchy Sierpień 0,1 0,1 7,2 7,4 11 skrajnie suchy Wrzesień 25,6 16,0 33,6 75,2 144,6 wilgotny Razem 287,6 Kwiecień 11,0 0,8 28,3 40,1 89,1 przeciętny Maj 22,2 35,0 19,4 76,6 116,1 przeciętny Czerwiec 10,8 25,1 14,6 50,5 64,7 suchy Lipiec 5,3 32,9 26,0 64,2 68,3 suchy Sierpień 12,0 2,0 5,5 19,5 26 bardzo suchy Wrzesień 23,7 8,0 26,0 57,7 108,9 przeciętny Razem 308,6 Kwiecień 14,6 5,9 41,3 61,8 171,7 bardzo wilgotny Maj 23,4 13,9 83,0 120,3 200,5 skrajnie wilgotny Czerwiec 5,4 16,5 24,8 46,7 66,7 suchy Lipiec 10,5 21,6 13,1 45,2 60,3 suchy Sierpień 0,4 0 5,7 6,1 8,7 skrajnie suchy Wrzesień 32,4 32,6 65,2 130,2 260,4 skrajnie wilgotny Razem 410,3 Kwiecień 6,1 0,8 38,4 45,3 105,3 przeciętny Maj 26,1 30,3 24,1 80,5 107,3 przeciętny Czerwiec 0 27,1 10,8 37,9 54,1 suchy Lipiec 6,5 45,6 17,8 69,9 78,4 przeciętny Sierpień 14 28,5 2,1 44,6 58,7 suchy Wrzesień 5,9 33,8 23,3 63 110,5 przeciętny Razem 341,2 * norma wieloletnia wyliczona za okres 1969 2014 dla stacji meteorologicznej w Ciciborze. * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 2014 dla stacji meteorologicznej w Słupi. * norma wieloletnia wyliczona za okres 1971 2014 dla stacji meteorologicznej w Uhninie. * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 2014 dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach. ** kryterium suchości Radomskiego: < 25% normy miesiąc skrajnie suchy; 25 49% normy miesiąc bardzo suchy; 50 74% normy miesiąc suchy; 75 125% normy miesiąc przeciętny; 126 150% normy miesiąc wilgotny; 151 200% normy miesiąc bardzo wilgotny; > 200% normy miesiąc skrajnie wilgotny.

Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych w woj. świętokrzyskim Tabela 12.4. Temperatury powietrza, w okresie wegetacji ziemniaka, wg stacji meteorologicznej w Ciciborze, Słupi, Uhninie i Węgrzcach Miejscowość Miesiąc Średnia w dekadzie 1 2 3 Średnia w miesiącu Odchylenie od normy [C ] * Kwiecień 4,7 7,9 11,7 8,1 0,4 Maj 12,2 12,5 13,9 12,9 0,9 Cicibór Czerwiec 18,0 16,8 16,5 17,1 0,5 Lipiec 20,8 18,5 20,1 19,8 1,1 Sierpień 23,7 20,9 19,7 21,4 3,6 Wrzesień 14,6 16,5 12,1 14,4 1,8 Kwiecień 2,76 8,21 11,46 7,5 0,1 Maj 11,93 10,25 12,58 11,6 1,6 Słupia Czerwiec 17,59 16,31 13,57 15,8 0,3 Lipiec 20,21 18,84 18,77 19,3 1,3 Sierpień 22,36 22,21 19,09 21,2 3,7 Wrzesień 16,24 17,38 11,62 15,1 2,2 Kwiecień 5,4 8,6 12,4 8,8 0,9 Maj 12,6 12,0 13,7 12,8 0,9 Uhnin Czerwiec 17,7 16,3 16,1 16,7 0,1 Lipiec 19,6 18,7 19,9 19,4 0,6 Sierpień 23,4 20,6 20,3 21,4 3,7 Wrzesień 16,0 17,7 12,8 15,5 2,8 Kwiecień 4,41 10,25 13,05 9,2 0,7 Maj 13,5 13,93 12,62 13,4 0,5 Węgrzce Czerwiec 19 17,31 15,51 17,3 0,7 Lipiec 21,12 20,57 21,16 21,0 2,4 Sierpień 23,82 21,43 20,39 21,9 3,9 Wrzesień 15,9 18,04 11,86 15,3 1,7 * norma wieloletnia wyliczona za okres 1969 2014 dla stacji meteorologicznej w Ciciborze, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 2014 dla stacji meteorologicznej w Słupi, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1971 2014 dla stacji meteorologicznej w Uhninie, * norma wieloletnia wyliczona za okres 1967 2014 dla stacji meteorologicznej w Węgrzcach. strona 9

Ziemniak

Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych w woj. świętokrzyskim strona 11

Ziemniak

Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych w woj. świętokrzyskim Tabela 12.8. Bardzo wczesne odmiany ziemniaka. Plon ogólny i handlowy bulw (% wzorca) Rok zbioru: 2013, 2014, 2015 Plon ogólny Plon handlowy Lp. Odmiana 2013 2014 2015 Średnia 2013 2015 2013 2014 2015 Średnia 2013 2015 Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) Wzorzec, dt z ha 215,0 224,9 238,8 226,2 186,1 211,9 222,0 206,7 1 Arielle 122 89 120 110 126 90 122 113 2 Denar 91 108 91 97 87 110 90 96 3 Impala 91 98 92 94 90 98 93 94 4 Justa 78 88 83 78 88 83 5 Lord 107 111 103 107 106 113 102 107 6 Miłek 100 99 95 98 99 97 94 97 7 Riviera 104 104 107 107 8 Viviana 111 108 96 105 114 105 93 104 Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 359,7 474,1 401,1 411,6 328,0 449,7 373,3 383,7 1 Arielle 119 95 109 108 123 97 112 111 2 Denar 96 113 103 104 95 115 102 104 3 Impala 100 105 99 101 96 104 99 100 4 Justa 77 85 81 77 84 81 5 Lord 122 118 111 117 122 120 108 117 6 Miłek 91 89 95 92 88 85 95 89 7 Riviera 92 92 94 94 8 Viviana 97 95 92 95 98 94 91 94 Liczba doświadczeń 8 8 8 8 8 8 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian. strona 13

Ziemniak

LODR Końskowola ZDOO Uhnin LODR Końskowola ZDOO Uhnin LODR Końskowola ZDOO Uhnin Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych w woj. świętokrzyskim Tabela 12.15. Średnio wczesne odmiany skrobiowe, plon ogólny, plon i zawartość skrobi w miejscowościach. Rok zbioru 2015. Plon ogólny, dt ha 1 Plon skrobi, dt ha 1 Zawartość skrobi, % Punkt doświadczalny Lp. Odmiana Odmiany średniowczesne Plon dt ha 1 461,7 269,6 100,9 57,2 w % w % 1 Boryna 482,5 252,2 106,2 55,5 22,0 22,0 2 Glada 501,6 265,3 104,3 54,6 20,8 20,6 3 Harpun 457,1 282,9 96,9 57,7 21,2 20,4 4 Jubilat 438,1 251,7 98,6 54,6 22,5 21,7 5 Kaszub 442,9 252,8 106,3 53,6 24,0 21,2 6 Mieszko 482 250,6 105,1 55,6 21,8 22,2 7 Rumpel 449,7 306 89,9 61,8 20,0 20,2 8 Zuzanna 439,7 295,3 100,2 64,1 22,8 21,7 Wzorzec średnia z wszystkich badanych odmian. Tabela 12.16. Ziemniak odmiany skrobiowe, zawartość i plon skrobi. Rok zbioru 2013, 2014, 2015 Lp. Odmiana Plon skrobi, dt ha 1 Zawartość skrobi, % Średnia Średnia 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2015 2013 2015 Odmiany średniowczesne 1 Boryna 80,9 80,9 22,0 22,0 2 Glada 37,7 62,4 79,5 59,9 22,7 19,7 20,7 21,0 3 Harpun 35,6 69,1 77,3 60,7 23,1 19,8 20,8 21,2 4 Jubilat 84,8 76,6 80,7 20,9 22,1 21,5 5 Kaszub 50,7 80,0 65,4 23,2 22,6 22,9 6 Mieszko 80,4 80,4 22,0 22,0 7 Pasat 60,8 79,4 70,1 23,2 18,1 20,7 8 Rumpel 75,9 75,9 20,1 20,1 9 Zuzanna 61,2 72,7 82,2 72,0 23,7 19,2 22,3 21,7 Odmiany średniopóźne i późne 1 Danuta 70,6 70,6 18,5 18,5 2 Hinga 45,0 87,0 66,0 66,0 24,2 21,7 22,0 22,6 3 Inwestor 70,0 69,0 64,0 67,7 24,2 21,3 21,5 22,3 4 Kuras 82,0 84,9 71,7 79,5 22,0 18,1 19,3 19,8 5 Pasja Pomorska 62,7 80,7 64,1 69,2 24,5 20,1 21,5 22,0 6 Pokusa 61,3 92,9 77,1 21,0 18,7 19,9 Liczba doświadczeń 1 1 2 1 1 2 strona 19

Ziemniak Tabela 12.17. Ziemniak skrobiowy odporność na podstawowe choroby wg COBORU Lp. Odmiana Wirusy Y Liściozwój M Zaraza ziemniaka liście Czarna nóżka Parch zwykły [skala 9 ] Odmiany średniowczesne 1 Boryna 7 7 * 5,5 * 8,3 2 Glada 7 5 6 3 5 7 8,0 3 Harpun 7 7 5 4 5 * 4 Jubilat 7 5 6 * 5 * 8,2 5 Kaszub 7 7 * 5 * 7,9 6 Mieszko 8 * * 6 * * 7 Pasat 9 5 4 5 6,5 7,7 8 Rumpel 9 6 7 3 4 5 6 8,2 9 Zuzanna 9 5 6 * 3 * 8,4 Odmiany średniopóźne i późne 1 Danuta 8 5 6 * 5 * 8,0 2 Hinga 9 5 6 2 7 5 8,1 3 Inwestor 7 5 6 * 7 * 8,3 4 Kuras 9 3 4 * 8 * 7,8 5 Pasja Pomorska 8 7 2 5 5 8,2 6 Pokusa 7 5 6 * 4 * 7,5 Odporność na choroby w skali 9 9 bardzo odporna (skrajnie odporna) 1 bardzo podatna * brak danych

Wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych w woj. świętokrzyskim Tabela 12.18. Charakterystyka użytkowa jadalnych odmian ziemniaka wg COBORU Lp. Odmiana Kształt bulw [skala 9 ] Głębokość oczek [skala 9 ] Barwa skórki Barwa miąższu Smak [skala 9 ] Typ konsumpcyjny Przydatność do przetwórstwa frytki Odmiany bardzo wczesne 1 Arielle ow 7 ż jż 7,5 B 2 Denar oow 7 ż jż 7 AB 3 Impala ow 7,5 ż jż 7 AB 4 Justa oow 7 ż ż 7 B-BC + 5 Lord oow 7 ż jż 7 AB 6 Miłek oow 6,5 ż jż 6,5 BC 7 Riviera o 7,5 ż jż 6,5 B-BC 8 Viviana oow 7 ż jż 7 AB Odmiany wczesne 1 Altesse ow 7,5 jbż ż 7 AB 2 Bellarosa oow 7 cz ż 7 B 3 Cyprian oow 7 ż jż 7 B 4 Gwiazda oow 7 ż jż-ż 7 B 5 Ignacy oow 6,5 ż jż 6,5 B 6 Michalina oow 6,5 ż jż 6,5 B 7 Oman ow 7,5 ż jz 7,5 B 8 Owacja oow 7 ż jż 7 B-BC 9 Vineta oow 7 ż ż 7 AB Odmiany średniowczesne 1 Ametyst oow 7 jbż kr 6 BC 2 Cekin oow 7 ż jż 7 BC-C 3 Finezja oow 7 ż jż 6,5 BC + 4 Gawin oow 6,5 ż jż 6,5 B-BC + 5 Honorata oow 6,5 jbż jż 6,7 BC + 6 Jurata oow/ow 7,5 ż kr 6,5 B-BC + 7 Jurek oow 6,8 ż ż 7,2 B-BC 8 Laskara oow 7,0 ż jż 6,7 9 Legenda oow 7,5 jbż jż 6,5 BC-C + 10 Malaga ow 7,5 ż jż 6,4 B-BC 11 Oberon ow 6,8 cz jż 7 AB 12 Sagitta ow 7,5 ż jż 7 B 13 Satina oow 7,5 ż ż 7,5 B 14 Stasia oow 7 ż ż 6,5 B 15 Tajfun ow 7 ż ż 7 B-BC 16 Tetyda oow 7,5 ż jż 7,5 B-BC Odmiany średniopóźne i późne 1 Jelly ow 7,5 ż ż 7,5 B 2 Mondeo oow 7 ż kr 6,7 B-BC 3 Syrena ow 7 ż ż 7 B Typ konsumpcyjny: AB sałatkowy, B ogólnoużytkowy, BC lekko mączysty, C mączysty. Kształt bulw: o okrągły, oow okrągłoowalny, ow owalny, pow podłużnoowalny. Głębokość oczek (skala 9 ) 1 bardzo głębokie, 9 bardzo płytkie. Smak (skala 9 ): 1 zły, 9 wybitnie dobry. Barwa skórki: ż żółta, róż. różowa, jbż jasnobeżowa, cz. czerwona. Barwa miąższu: b biały, kr kremowy, jż jasnożółty, ż żółty. chipsy strona 21

Ziemniak Tabela 12.19. Ziemniak jadalny odporność na podstawowe choroby wg COBORU Lp. Odmiana Wirusy Y Liściozwój M Zaraza ziemniaka liście w skali 9-stopniowej Czarna nóżka Parch zwykły Odmiany bardzo wczesne 1 Arielle 3 4 5 6 * 2 * 7,6 2 Denar 7 7 4 5 3 5 7,7 3 Impala 4 6 2 2 6 7,9 4 Justa 5 6 5 6 * 3 * 7,7 5 Lord 7 7 4 3 6 7,7 6 Miłek 7 5 6 * 2 * 8,3 7 Riviera 8 * * 2 * * 8 Viviana 5 6 5 6 * 2 * 7,5 Odmiany wczesne 1 Altesse 3 4 3 4 * 3 * 7,3 2 Bellarosa 5 6 8 * 2 * 8,1 3 Cyprian 5 6 5 6 * 5 * 7,6 4 Gwiazda 7 7 * 3 * 8,1 5 Ignacy 7 7 * 3 * 8,0 6 Michalina 7 3 4 * 3 * 7,6 7 Oman 5 6 5 6 * 3 * 7,9 8 Owacja 9 7 * 4 * 8,0 9 Vineta 7 8 4 2 6 8,1 Odmiany średniowczesne 1 Ametyst 9 5 6 8 6 * 7,8 2 Cekin 5 5 6 3 4 7 7,8 3 Finezja 9 7 8 4,5 * 7,8 4 Gawin 7 7 * 3 * 7,8 5 Honorata 5 6 5 6 * 3 * 7,4 6 Jurata 8 5 6 * 3 * 8,0 7 Jurek 8 5 6 * 4,5 * 7,8 8 Laskara 5 6 5 6 * 4,5 * * 9 Legenda 9 5 6 8 5 * 7,8 10 Malaga 8 7 * 3,5 * * 11 Oberon 8 5 6 * 3,5 * 8,2 12 Sagitta 8 3 4 * 4 * 7,9 13 Satina 5 7 4 3 6 8,2 14 Stasia 8 7 * 4 * 8,3 15 Tajfun 7 7 2 3 5 7 7,9 16 Tetyda 8 5 6 * 5 * 8,3 Odmiany średniopóźne i późne 1 Jelly 5 5 * 5 * 7,9 2 Mondeo 3 4 3 4 * 4 * * 3 Syrena 8 5 3 5 5,5 7,6 Odporność na choroby w skali 9 : 9 bardzo odporna (skrajnie odporna); 1 bardzo podatna, * brak danych.