Ziemniak. Rysunek 1. Ziemniak. Powierzchnia uprawy, plonowanie w kraju i w doświadczeniach COBORU. Lata

Transkrypt

1 Ziemniak Ziemniak jest podstawowym źródłem pożywienia w wielu rejonach świata. Sprzyjające warunki klimatyczne i glebowe w naszym kraju powinny zachęcać do uprawy ziemniaka, jednak od wielu lat jego udział w strukturze zasiewów systematycznie maleje (rys. 1). Według danych GUS powierzchnia pól produkcyjnych obsadzonych ziemniakiem w 2013 roku wyniosła około 0,3 mln ha i była mniejsza od ubiegłorocznej o 19,5% oraz mniejsza o 42,8% od średniej z lat W ostatnim roku zmniejszyła się powierzchnia upraw nasiennych ziemniaka. Według danych Głównego Inspektoratu Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa powierzchnia upraw nasiennych wynosiła 4758 ha (spadek o 572,7 ha). Reprodukcja materiału sadzeniakowego zarejestrowanych odmian ziemniaka jest zróżnicowana, cztery najczęściej reprodukowane odmiany miały w udziale 37,5 % areału plantacji nasiennych. Coraz większą część powierzchni (26,6 %) zajmowały odmiany spoza krajowego rejestru, pochodzące ze Wspólnotowego Katalogu Odmian Roślin Rolniczych (CCA). Możliwość zakupu kwalifikowanego materiału sadzeniakowego ponad 70% zarejestrowanych w Polsce odmian jest znacznie ograniczona. Do Krajowego Rejestru Odmian (KR) w roku 2014 wpisano 4 nowe odmiany ziemniaka, skreślono 11. Obecnie w krajowym rejestrze (luty 2014) znajdują się 122 odmiany ziemniaka. Z przeprowadzonych analiz, opartych na wynikach doświadczeń degeneracyjnych, wykonanych w IHAR Oddział Bonin wynika, że optymalna częstotliwość wymiany sadzeniaków w gospodarstwach nastawionych na towarową produkcję wynosi trzy lata. Niewielki udział plantacji nasiennych w stosunku do ogólnej powierzchni uprawy, wynoszący 1,6%, nie pozwala na pożądaną częstotliwość wymiany materiału sadzeniakowego. Szacuje się, że udział sadzeniaków kwalifikowanych w zużyciu sadzeniaków ogółem nadal nie przekracza 7%. Niewielki poziom produkcji nasiennej nie pozwala na wykorzystanie potencjału plonowania odmian nowych. W efekcie plonowanie ziemniaków w skali kraju jest o połowę niższe od uzyskiwanego w doświadczeniach COBORU (rys.1). Rysunek 1. Ziemniak. Powierzchnia uprawy, plonowanie w kraju i w doświadczeniach COBORU. Lata

2 Stały napływ nowych odmian, również tych z katalogu CCA, pozwala producentom rolnym na coraz większy wybór odmian dostosowanych do charakteru produkcji i warunków siedliskowych. Wobec wysokich nakładów ponoszonych na produkcję ziemniaków, producent poszukuje odmian o ustalonej renomie na rynku, stabilnych w plonowaniu i odpornych na choroby. Celem badań było sprawdzenie obecnej wartości gospodarczej odmian, znajdujących się w obrocie nasiennym i równoczesne porównanie ich z odmianami nowymi, wchodzącymi dopiero do uprawy. W opracowaniu przedstawiono wyniki plonowania i zawartości skrobi dla regionu Polski południowo-zachodniej, natomiast odporność badanych odmian na podstawowe choroby oraz ich cechy morfologiczne i ocenę właściwości konsumpcyjnych zestawiono na podstawie badań ogólnokrajowych. Doświadczenia odmianowe realizowane w ramach systemu PDOiR, prowadzone z ziemniakiem na terenie poszczególnych województw, uniemożliwiały prawidłowe wartościowanie odmian ze względu na niewielką liczebność. W celu tworzenia list odmian zalecanych do uprawy (LOZ) wyodrębniono w kraju cztery regiony o zbliżonych warunkach siedliskowych do uprawy ziemniaka oraz o zbliżonych oczekiwaniach konsumentów. Obszar Polski południowo-zachodniej obejmujący 4 województwa reprezentowało w 2013 roku 8 punktów doświadczalnych (rys 2.). Rysunek 2. Ziemniak. Lokalizacja doświadczeń z ziemniakiem w 2013 roku.

3 Rozwój ziemniaka zależy nie tylko od warunków siedliskowych, lecz również od uwarunkowań klimatycznych. Odpowiednia agrotechnika, optymalny przebieg warunków pogodowych w czasie wegetacji oraz zdrowy, kwalifikowany materiał sadzeniakowy stanowią podstawę uzyskania plonu o pożądanych parametrach jakościowych i ilościowych. Na warunki atmosferyczne mające wpływ na plonowanie ziemniaków składa się szereg zjawisk występujących w czasie całego okresu wegetacji. Prawidłowy rozkład opadów i temperatur pozwala wyodrębnić odmiany najbardziej plonotwórcze i odporne na choroby. W 2013 roku warunki agrometeorologiczne uprawy ziemniaków charakteryzowały się dużą zmiennością. Marzec 2013 roku był mroźny, najniższe temperatury odnotowano w Lućmierzu i Sulejowie. Wyjątkowo długo, bo do połowy kwietnia na polach utrzymywała się pokrywa śnieżna. Doświadczenia zakładane były stosunkowo późno; 20 kwietnia wysadzono odmiany bardzo wczesne w Naroczycach, ostatnie doświadczenia z odmianami późnymi zakładano 6 maja w Lućmierzu. Tabela 1 Ziemniak. Miesięczne sumy opadów w jednostkach doświadczalnych prowadzących doświadczenia PDOiR z ziemniakiem na terenie województw: dolnośląskiego, łódzkiego, opolskiego i śląskiego w 2013 roku. Lp. Miesiąc w Lućmierzu w Masłowicach w Naroczycach Opady [mm] w Pawłowicach O/Olesno w Sulejowie w Tarnowie w Zybiszowie 1 Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień Suma V-VII Suma V-VIII Suma V-IX Tabela 2 Ziemniak. Miesięczne średnie dobowe temperatury powietrza w jednostkach doświadczalnych prowadzących doświadczenia PDOiR z ziemniakiem na terenie województw: dolnośląskiego, łódzkiego, opolskiego i śląskiego w 2013 roku. Temperatura [ o C] Lp. Miesiąc w w w w w w w O/Olesno Lućmierzu Masłowicach Naroczycach Pawłowicach Sulejowie Tarnowie Zybiszowie 1 Marzec -3,2-2,2-1,7-0,5-1,4-2,7-1,3-1 2 Kwiecień 7,2 7,8 8,4 8,4 8,1 7,5 8,3 8,7 3 Maj 14,4 13,8 13,8 13,8 13,8 14,2 13,2 13,9 4 Czerwiec 17,2 17, , ,3 16, Lipiec 19 19, ,1 19,2 19,4 19,6 20,3 6 Sierpień 18,5 18,7 18,6 19,4 18,3 18,3 18,3 19,1 7 Wrzesień 11,4 11,7 12,6 12,6 11,9 11, ,9 Średnia IV-IX 14,6 14,8 15,2 15,3 14,7 14,7 14,7 15,3

4 Występujące w pierwszej i drugiej dekadzie maja ciepłe dni przyczyniły się do szybkich wschodów i właściwego rozwoju roślin. W wyniku napływu mas chłodnego powietrza w trzeciej dekadzie miesiąca, tempo wzrostu i rozwoju ziemniaków uległo przejściowemu spowolnieniu. Częste opady deszczu, doprowadziły do nadmiaru wilgoci w glebie. Obfite opady spowodowały również utrudnienia we właściwej pielęgnacji, a także brak możliwości zastosowania właściwej ochrony przed chorobami i szkodnikami. Jedynie Tarnów ominęły czerwcowe ulewy, co sprzyjało rozwojowi ziemniaka. W 2013 roku w badaniach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego i Rolniczego realizowanych na terenie województw: dolnośląskiego, łódzkiego, opolskiego i śląskiego testowano 35 odmian ziemniaka (7 bardzo wczesnych, 8 wczesnych, 17 średniowczesnych i 3 średniopóźne). Ścisłe doświadczenia odmianowe założono w Lućmierzu, Masłowicach, Naroczycach, Pawłowicach, Starym Olesnie, Sulejowie, Tarnowie i Zybiszowie (rysunek 2). Doświadczenia dla poszczególnych grup wczesności zakładano, jako oddzielne jednoczynnikowe doświadczenia, w trzech powtórzeniach. Odmiany bardzo wczesne i wczesne testowano w 6 punktach doświadczalnych (Masłowice, Naroczyce, Pawłowice, Stare Olesno, Sulejów i Zybiszów), dla odmian średniowczesnych i średniopóźnych założono 7 doświadczeń (Lućmierz, Naroczyce, Pawłowice, Stare Olesno, Sulejów, Tarnów i Zybiszów). W grupie odmian bardzo wczesnych przedstawiono wyniki plonowania po zakończeniu wegetacji oraz przy wczesnym terminie zbioru (po 40 dniach od wschodów). Wyniki te określają przydatność odmian do uprawy na wczesny zbiór. Powierzchnia pojedynczego poletka do zbioru wynosiła około 15 m 2 (wysadzano 60 roślin na poletku). Warunki polowe doświadczeń przedstawiono w tabelach 5 i 6. Doświadczenia lokalizowano na glebach o różnej przydatności do uprawy; w Pawłowicach, Sulejowie, Tarnowie i Zybiszowie na glebach kompleksów pszennych, w Masłowicach i Naroczycach na glebach lżejszych kompleksu żytniego bardzo dobrego, natomiast w Lućmierzu i Starym Olesnie na glebach słabszych kompleksu żytniego dobrego. Ziemniaki w zmianowaniu najczęściej uprawia się w stanowisku po zbożach ozimych, tak zakładano doświadczenia w Naroczycach, Pawłowicach i Sulejowie w pozostałych punktach doświadczalnych ziemniaki uprawiano po zbożach jarych. Poziom agrotechniki może regulować dostępność składników pokarmowych, chronić rośliny przed patogenami, ale również w pewnym stopniu może niwelować ujemne oddziaływanie warunków atmosferycznych. Składniki mineralne potrzebne są nie tylko do wzrostu i rozbudowy części wegetatywnych, ale również wpływają na skład chemiczny i wartość konsumpcyjną bulw. Właściwie dobrane proporcje stosowanych nawozów oraz ich dawka są ważnym czynnikiem wpływającym zarówno na ilość, jak i jakość uzyskiwanych zbiorów. Nawożenie azotowe kształtowało się na poziomie od 68 do 120 kg w przeliczeniu na hektar. Wielkość dawki fosforu ustalano w zależności od zasobności gleby w ten makroelement, od 44 do 100 kg, natomiast dawkę potasu najczęściej ustalano wg proporcji N:K - 1:1,5. Niezależnie od nawożenia mineralnego w Naroczycach, Pawłowicach i Sulejowie wprowadzano do gleby substancję organiczną w postaci przyoranej masy międzyplonów ścierniskowych. W tabeli 6 przedstawiono warunki polowe, ochronę przeciw chwastom, chorobom i szkodnikom w poszczególnych punktach doświadczalnych. Odmiana stanowi jeden z najważniejszych czynników plonotwórczych, a jej cechy zewnętrzne (kształt, regularność, głębokość oczek, wygląd skórki) i wewnętrzne (smak, zawartość skrobi) decydują o walorach kulinarnych (tab.15-20). Odmienne warunki siedliskowe i pogodowe różnicowały wyniki uzyskane w poszczególnych punktach doświadczalnych. Odmiany bardzo wczesne w 2013 roku najlepiej

5 plonowały w Pawłowicach. Odmiany tej grupy wczesności charakteryzujące się szybkim tempem gromadzenia plonu cieszą się dużym zainteresowaniem rolników. W 2013 roku przy wczesnym terminie zbioru (po 40 dniach od wschodów), odmiany plonowały słabiej niż w poprzednim sezonie i uzyskały średnie plonowanie (plon bulw o średnicy pow. 3 cm) na poziomie niewiele przekraczającym 20 ton w przeliczeniu na hektar. Najlepiej plonowały Arielle, Viviana i Miłek, zdecydowanie wolniejsze tempo przyrostu masy bulw stwierdzono u odmian Justa, Denar i Impala. Po zakończeniu wegetacji odmiany plonowały na poziomie zdecydowanie niższym od oczekiwanego, średnie plonowanie badanych odmian wyniosło 41 ton w przeliczeniu na hektar. Najwyższy poziom plonowania uzyskały Arielle, Lord i Viviana. W 2013 roku najsłabiej plonowały Justa i Denar, tak słaby wynik odmiany Denar mógł być spowodowany gorszej jakości materiałem sadzeniakowym. Porównując średnie plonowanie w latach zauważyć należy największą wierność plonowania odmiany Lord. Zawartość skrobi w bulwach ujęto w tabeli 15. Spośród badanych odmian największa koncentracja skrobi wystąpiła u odmian Justa i Miłek, a najmniejsza u odmian Impala, Lord i Denar. Odporność badanych odmian ujęto w tabeli 19. Na uwagę zasługują odmiany Lord, Denar i Miłek, które w mniejszym stopniu porażane były przez wirusy. Odmiana Miłek wykazała się zwiększoną odpornością na parcha zwykłego. Odmiana Justa jest przydatna do produkcji chipsów. W grupie odmian wczesnych testowano 8 odmian. Średni plon handlowy ziemniaków wczesnych w doświadczeniach PDOiR rejonu Polski południowo-zachodniej w 2013 roku wynosił 46 t/ha i był zdecydowanie niższy od uzyskanego w latach poprzednich. Najwyższe zbiory uzyskano w Naroczycach, gdzie plon handlowy badanych odmian wyniósł 56 ton w przeliczeniu na hektar. Spośród badanych odmian najlepiej plonowały Owacja, Vineta i Michalina. Słabszymi plonami wykazały się odmiany Altesse, Cyprian i Oman. Wyniki zawarte w tabeli 16 dotyczą zawartości skrobi u odmian wczesnych. Odmiana Oman gromadziła najwięcej skrobi, zaś najmniejszą jej zawartością cechowały się Bellarosa i Gwiazda. Należy zwrócić uwagę na dużą podatność odmian Carrera i Altesse na porażenie przez wirusy (tabela 19). Plonowanie odmian średniowczesnych w 2013 roku było niższe prawie o 10 ton od uzyskanego w roku 2012, średni plon badanych odmian wyniósł 48 t/ha. Rekordowe jak na ten rok zbiory udało się uzyskać w Tarnowie, gdzie plon handlowy odmian przekraczał 70 ton w przeliczeniu na hektar. Najlepiej plonującymi odmianami były Ametyst, Satina i Tetyda. Ametyst charakteryzował się największą odpornością na zarazę ziemniaka (tabela 19). Porównując średnie plony z ostatnich trzech lat zauważyć można największą stabilność plonowania odmian Tetyda i Ametyst. Analizując zawartość skrobi w bulwach (tabela 17) najwięcej tego węglowodanu w 2013 roku gromadziły: Tajfun i Finezja, a najmniejszą zawartością cechowały się odmiany badane po raz pierwszy; Igor, Bogatka i Malaga. W grupie odmian o najdłuższym okresie wegetacji badano 3 odmiany. W uprawie ziemniaka, jako rośliny ogólnoużytkowej jedną z ważniejszych cech jest plenność odmiany. Odmiany średniopóźne ziemniaka plonowały w 2013 roku na poziomie zbliżonym do lat poprzednich. Najwyższe zbiory odnotowano w Tarnowie 71 ton w przeliczeniu na hektar. Spośród badanych odmian, najlepiej plonowała nowo zarejestrowana odmiana Mondeo. Mniejszy potencjał plonowania zanotowano u odmiany Gustaw. W 2013 roku badane odmiany ziemniaka gromadziły średnio 15,9 % skrobi (tabela 18). Każdy kierunek produkcji wymaga wyboru określonych wyspecjalizowanych odmian. Znajomość najważniejszych cech użytkowych i biologicznych oraz wymagań agrotechnicznych pozwala na właściwy wybór odmiany, dostosowanej do kierunku użytkowania, a tym samym do wymagań rynków zbytu.

6 Tabela 3 Ziemniak. Odmiany bardzo wczesne i wczesne badane w roku Rok wpisania do Krajowego Odmiana Lp. Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Odmiany bardzo wczesne 1 Denar 1999 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 2 Lord 1999 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul.parkowa 1, PL Kamień Krajeński 3 Impala 2003 Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, PL Lębork 4 Arielle 2006 Agrico Polska sp. z o.o. ul. Staromiejska 7A, PL Lębork 5 Justa 2006 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 6 Miłek 2006 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 7 Viviana 2010 Europlant Handel Ziemniakami sp. z o.o. O/Laski Koszalińskie 3A, PL Biesiekierz Odmiany wczesne 1 Vineta 1999 Europlant Handel Ziemniakami sp. z o.o. O/Laski Koszalińskie 3A, PL Biesiekierz 2 Oman 2005 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 3 Bellarosa 2006 Europlant Handel Ziemniakami sp. z o.o. O/Laski Koszalińskie 3A, PL Biesiekierz 4 Owacja 2006 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 5 Cyprian 2007 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 6 Altesse 2009 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 7 Michalina 2010 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 8 Gwiazda 2011 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński

7 Tabela 4 Ziemniak. Odmiany średniowczesne, średniopóźne i późne badane w roku Lp. Odmiana Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce Adres jednostki zachowującej odmianę, a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce Odmiany średniowczesne 1 Satina 2000 Solana Polska sp. z o.o. Zduny 25, PL Zduny 2 Folva 2003 HaGe Polska sp z o.o., ul. dr A. Schmidta 1, Żołędowo, PL Osielsko 3 Cekin 2004 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 4 Tajfun 2004 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 5 Tetyda 2008 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 6 Finezja 2007 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 7 Ametyst 2009 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 8 Sagitta 2009 HZPC Polska sp. z o.o. ul. Bałtycka 6, PL Poznań 9 Gawin 2010 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 10 Legenda 2010 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 11 Stasia 2010 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 12 Jurata 2011 Europlant Handel Ziemniakami sp. z o.o. O/Laski Koszalińskie 3A, PL Biesiekierz 13 Igor 2012 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 14 Jurek 2012 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 15 Oberon 2012 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 16 Bogatka 2013 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński 17 Malaga 2013 Hodowla Ziemniaka Zamarte sp. z o.o. ul. Parkowa 1, PL Kamień Krajeński Odmiany średniopóźne 1 Jelly 2005 Europlant Handel Ziemniakami sp. z o.o. O/Laski Koszalińskie 3A, PL Biesiekierz 2 Gustaw 2010 Pomorsko Mazurska Hodowla Ziemniaka sp. z o.o. Strzekęcino 8a, PL Świeszyno 3 Mondeo 2013 KWS Polska sp. z o.o. ul Chlebowa 4/8, PL Poznań

8 Tabela 5. Ziemniak. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: Miejscowość Lućmierz Masłowice Naroczyce Pawłowice Stare Olesno Sulejów Tarnów Zybiszów Powiat Zgierski Wieluński Lubiński Gliwicki Oleski Piotrkowski Ząbkowice Śl. Wrocławski Kompleks rolniczej żytni bardzo żytni bardzo pszenny żytni dobry pszenny dobry żytni dobry pszenny dobry przydatności gleby dobry dobry bardzo dobry pszenny dobry Klasa bonitacyjna gleby IV a III b IV a III b IV b III a III a III a PH gleby w KCl 5,6 6,9 6,5 6,3 b.d. 6,7 7,0 6,3 Przedplon Owies jęczmień jary pszenica ozima jęczmień ozimy pszenica jara pszenica ozima pszenica jara pszenica jara Data sadzenia (dzień, m-c, rok) - bardzo wczesne wczesne średniowczesne średniopóźne i późne Data zbioru (dzień, m-c, rok) - bardzo wczesne wczesne średniowczesne średniopóźne i późne Nawożenie organiczne nawóz zielony nawóz zielony nawóz zielony Rodzaj nawozu dawka 50 dt /ha 150 dt /ha 150 dt /ha Nawożenie mineralne N (kg/ha) P 2 O 5 (kg/ha) K 2 O (kg/ha) Nawożenie dolistne Agroleaf Power Florivit Płynny Plonvit K - 2,0 l Wuxal Top 36 preparatami Total - 3 kg Uniwersalny - 1,0 l, Wuxal wieloskładnikowymi (l/ha) OSD Potas- 3 kg - 1,0 l x 3 Suplo mikro - 3 l Mikro - 1,0 l

9 Tabela 6. Ziemniak. Warunki polowe doświadczeń, ochrona roślin. Rok zbioru: Nazwa herbicydu Miejscowość Lućmierz Masłowice Naroczyce Pawłowice Stare Olesno Sulejów Tarnów Zybiszów Powiat Zgierski Wieluński Lubiński Gliwicki Oleski Piotrkowski Ząbkowice Śl. Wrocławski Ochrona przeciw chwastom (dla wszystkich grup wczesności taka sama) (nazwa, dawka/ha) - bardzo wczesne i wczesne Sencor 70WG - 1,0 kg (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) - średniowczesne i średniopóźne (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) (nazwa, dawka/ha) Galben M 73 WP - 2,0 kg Decis Mega 50 EW - 0,15 l Gwarant 500 SC - 2,0 l Apacz 50 WG - 40 g Miedzian 50 WG - 3,0 kg Tanos50 WG - 0,7 kg (nazwa, dawka/ha) Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg Afalon Dyspersyjny 450 SC - 2,0 l Mospilan 20 SP g Pyton Consento 450 SC - 2,0 l Proteus 110 OD - 0,4 l Acrobat MZ 69 WG - 2,0 kg Planet 72 WP - 2,0 kg Curzate M 72,5 WP -2,0 kg Afalon Dyspersyjny 450 SC - 2,0 l, Agil 100 EC - 0,6 l Titus 25 WG -50 g Sencor 70WG - 0,3 kg Ipiron 450 SC - 2,0 l Ochrona przeciw chorobom i szkodnikom Acrobat MZ 69 WG - 2,0 kg Actara 25 WG Tanos 50 WG - 0,7 kg Actara 25 WG Dithane Neotec 75 WG - 2,5 kg Acrobat MZ 69 WG - 2,0 kg Actara 25 WG Tanos 50 WG - 0,7 kg Actara 25 WG Dithane Neotec 75 WG - 2,5 kg Altima 500 SC - 0,4 l Pyton Consento 450 SC - 1,5 l Karate Zeon 050 SC - 0,15 l Revus 250 SC - 0,6 l Fury 100 EW - 0,15 l Karate Zeon 050 SC - 0,15 l Alverde 240 SC - 0,25 l Pyton Consento 450 SC - 1,5 l Karate Zeon 050 SC - 0,15 l Revus 250 SC - 0,6 l Fury 100 EW - 0,15 l Karate Zeon 050 SC - 0,15 l Alverde 240 SC - 0,25 l Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg Actara 25 WG Pyton Consento 450 SC - 2,0 l Mospilan 20 SP 2 Revus 250 SC - 0,6 l Infinito 687,5 SC - 1,4 l Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg Actara 25 WG Pyton Consento 450 SC - 2,0 l Mospilan 20 SP 2 Revus 250 SC - 0,6 l Infinito 687,5 SC - 1,4 l Afalon Dyspersyjny 450 SC - 2,0 l Stomp 330 EC - 4,0 l Decis 2,5 EC - 0,3 l Karate Zeon 050 SC - 0,15 l Pyton Consento 450 SC - 2,0 l Actara 25 WG Infinito 687,5 SC - 1,6 l Galben M 73 WP - 2,0 kg Karate Zeon 050 SC - 0,15 l Pyton Consento 450 SC - 2,0 l Actara 25 WG Infinito 687,5 SC - 1,6 l Actara 25 WG Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,5 kg Galben M 73 WP - 2,0 kg Racer 250 EC - 2,0 l Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg Fastac 100 EC - 0,1 l Altima 500 SC - 0,4 l Karate Zeon 050 SC - 0,12 l Fastac 100 EC - 0,1 l Mospilan 20 SP Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg Fastac 100 EC - 0,1 l Altima 500 SC - 0,4 l Karate Zeon 050 SC - 0,12 l Fastac 100 EC - 0,1 l Mospilan 20 SP Revus 250 SC - 0,6 l Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg Mospilan 20 SP Infinito 687,5 SC - 1,5 l Sumi-Alpha 050EC - 0,25 l Curzate M 72,5 WP -2,0 kg Revus 250 SC - 0,6 l Ridomil Gold MZ 67,8 WG - 2,0 kg Mospilan 20 SP Infinito 687,5 SC - 1,5 l Sumi-Alpha 050EC - 0,25 l Curzate M 72,5 WP -2,0 kg Revus 250 SC - 0,6 l

10 Tabela 7 Ziemniak. Odmiany bardzo wczesne. Plon ogólny i plon handlowy bulw w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana w Masłowicach w Naroczycach Plon ogólny w Pawłowicach O/Stare Olesno w Sulejowie Punkt doświadczalny w Zybiszowie w Masłowicach Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) w Naroczycach Plon handlowy w Pawłowicach O/Stare Olesno w Sulejowie w Zybiszowie Wzorzec, dt z ha 193,0 179,8 290,8 305,0 254,5 249,0 156,1 172,0 273,3 253,3 226,8 225,9 1 Denar Lord Impala Arielle Justa Miłek Viviana Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 485,2 529,8 482,6 392,7 438,3 415,1 408,9 499,5 436,8 357,0 418,5 358,3 1 Denar Lord Impala Arielle Justa Miłek Viviana Wzorzec wszystkie badane odmiany. Plon handlowy stanowią bulwy o średnicy poprzecznej pow. 30 mm.

11 Tabela 8 Ziemniak. Odmiany bardzo wczesne. Plon ogólny i plon handlowy bulw (%wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, Plon bulw w % wzorca Lp. Odmiana Plon ogólny Średnia Zbiór wczesny (po 40 dniach od wschodów) Plon handlowy Średnia Wzorzec, dt z ha 245,4 251,3 205,1 233,9 217,9 240,5 194,4 217,6 1 Denar Lord Impala * * 4 Arielle * * 5 Justa Miłek Viviana Zbiór po zakończeniu wegetacji Wzorzec, dt z ha 457,3 549,8 574,4 527,1 413,2 529,1 549,6 497,3 1 Denar Lord Impala * * 4 Arielle * * 5 Justa Miłek Viviana Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku 2012 i 2013 wszystkie badane odmiany, w roku Denar, Lord, Justa, Miłek i Viviana. * - średnia z dwóch lat. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

12 Tabela 9 Ziemniak. Odmiany wczesne. Plon ogólny i plon handlowy bulw w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana w Masłowicach w Naroczycach Plon ogólny w Pawłowicach O/Stare Olesno w Sulejowie Punkt doświadczalny w Zybiszowie w Masłowicach w Naroczycach Plon handlowy w Pawłowicach O/Stare Olesno w Sulejowie w Zybiszowie Wzorzec, dt z ha 504,8 590,2 473,4 470,1 483,4 511,6 419,0 561,5 438,2 422,5 464,6 465,1 1 Vineta Oman Bellarosa Owacja Cyprian Altesse Michalina Gwiazda Wzorzec wszystkie badane odmiany. Plon handlowy stanowią bulwy o średnicy poprzecznej pow. 30 mm. Tabela 10 Ziemniak. Odmiany wczesne. Plon ogólny i plon handlowy bulw (%wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, Plon bulw w % wzorca Plon ogólny Plon handlowy Lp. Odmiana Średnia Średnia Wzorzec, dt z ha 505,6 546,6 604,9 552,4 461,8 529,8 570,6 520,7 1 Vineta Oman Bellarosa Owacja Cyprian Altesse * * 7 Michalina Gwiazda * * Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku 2012 i 2013 wszystkie badane odmiany, w roku Vineta, Oman, Bellarosa, Owacja, Cyprian i Michalina. *- średnia z dwóch lat. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

13 Tabela 11 Ziemniak. Odmiany średniowczesne. Plon ogólny i plon handlowy bulw w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana w Lućmierzu w Naroczycach w Pawłowicach Plon ogólny O/Stare Olesno w Sulejowie w Tarnowie Punkt doświadczalny w Zybiszowie w Lućmierzu w Naroczycach w Pawłowicach Plon handlowy O/Stare Olesno w Sulejowie w Tarnowie Wzorzec, dt z ha 527,4 566,6 489,0 441,3 479,9 756,7 419,3 490,1 506,3 414,1 405,8 455,8 708,0 369,5 1 Satina Folva Cekin Tajfun Tetyda Finezja Ametyst Sagitta Gawin Legenda Stasia Jurata Igor Jurek Oberon Bogatka Malaga Wzorzec wszystkie badane odmiany. Plon handlowy stanowią bulwy o średnicy poprzecznej pow. 30 mm. w Zybiszowie

14 Tabela 12 Ziemniak. Odmiany średniowczesne. Plon ogólny i plon handlowy bulw (%wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, Plon bulw w % wzorca Lp. Odmiana Plon ogólny Średnia Plon handlowy Średnia Wzorzec, dt z ha 525,8 593,7 639,5 586,3 478,5 575,7 594,1 549,4 1 Satina Folva Cekin Tajfun Tetyda Finezja Ametyst Sagitta Gawin Legenda Stasia Jurata Igor Jurek Oberon Bogatka Malaga Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku 2013 wszystkie badane odmiany, w roku 2012 Satina, Cekin, Tajfun, Tetyda, Finezja, Ametyst, Sagitta, Gawin, Legenda, Stasia, Jurek i Oberon, w roku 2011 Satina, Cekin, Tajfun, Tetyda, Finezja, Ametyst, Gawin, Legenda i Stasia. * - średnia z dwóch lat. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

15 Tabela 13 Ziemniak. Odmiany średniopóźne i późne. Plon ogólny i plon handlowy bulw w miejscowościach (%wzorca). Rok zbioru: Lp. Odmiana w Lućmierzu w Naroczycach w Pawłowicach Plon ogólny O/Stare Olesno w Sulejowie w Tarnowie Punkt doświadczalny w Zybiszowie w Lućmierzu w Naroczycach w Pawłowicach Plon handlowy O/Stare Olesno w Sulejowie w Tarnowie Wzorzec, dt z ha 449,5 574,5 414,8 471,2 461,1 737,7 440,7 413,8 550,6 384,8 462,6 395,0 711,3 419,1 1 Jelly Gustaw Mondeo Wzorzec wszystkie badane odmiany. Plon handlowy stanowią bulwy o średnicy poprzecznej pow. 30 mm. Tabela 14 Ziemniak. Odmiany średniopóźne i późne. Plon ogólny i plon handlowy bulw (%wzorca). Lata zbioru: 2013, 2012, Plon bulw w % wzorca Lp. Odmiana Plon ogólny Średnia Plon handlowy w Zybiszowie Średnia Wzorzec, dt z ha 474,2 514,8 538,3 509,1 476,8 502,0 521,7 500,1 1 Jelly Gustaw Mondeo Liczba doświadczeń Wzorzec: w roku 2013 wszystkie badane odmiany, w roku 2011 i 2012 Jelly i Gustaw. *- średnia z dwóch lat. Liczba doświadczeń dla okresu odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata jest odpowiednio mniejsza.

16 Tabela 15. Ziemniak. Odmiany bardzo wczesne. Zawartość skrobi, (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: Lp. Odmiana Liczba lat badań Wzorzec [%] 13,0 12,0 12,2 1 Denar 3-1,3 0,0-1,1 2 Lord 3-0,4-0,2-0,8 3 Impala 2-1,1-0,8 4 Arielle 2 0,2 0,0 5 Justa 3 0,6 1,4 1,0 6 Miłek 3 1,9 0,3 1,6 7 Viviana 3 0,1-0,6-0,7 Liczba doświadczeń Wzorzec wszystkie badane odmiany w danym roku Tabela 16. Ziemniak. Odmiany wczesne. Zawartość skrobi, (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: Lp. Odmiana Liczba lat badań Wzorzec [%] 13,8 13,7 13,3 1 Vineta 3-0,2-1,1-0,9 2 Oman 3 1,4 3,1 1,7 3 Bellarosa 3-1,3-0,7-1,1 4 Owacja 1 0,5-0,9 0,0 5 Cyprian 3 0,0-0,6 0,9 6 Altesse 2 0,1 0,9 7 Michalina 3-0,2-0,1-0,5 8 Gwiazda 2-0,4-0,8 Liczba doświadczeń Wzorzec wszystkie badane odmiany w danym roku Tabela 17. Ziemniak. Odmiany średniowczesne. Zawartość skrobi, (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: Liczba lat Lp. Odmiana badań Wzorzec [%] 15,4 14,8 14,5 1 Satina 3-1,4 0,4-1,7 2 Folva 1 0,2 3 Cekin 3 0,8 1,6-0,4 4 Tajfun 3 1,8 0,4 1,6 5 Tetyda 3-0,4-1,3-2,4 6 Finezja 3 1,6 2,0-0,1 7 Ametyst 3 0,5 1,8-0,7 8 Sagitta 2 0,0-0,5 9 Gawin 3 1,7-0,6 2,1 10 Legenda 3 0,9-1,6 2,0 11 Stasia 3 0,1-1,5-0,6 12 Jurata 1 0,4 13 Igor 1-2,5 14 Jurek 2-0,6 1,2 15 Oberon 2-0,5-1,9 16 Bogatka 1-1,5 17 Malaga 1-1,3 Liczba doświadczeń Wzorzec wszystkie badane odmiany w danym roku Tabela 18. Ziemniak. Odmiany średniopóźne i późne. Zawartość skrobi, (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: Liczba lat Lp. Odmiana badań Wzorzec [%] 15,9 13,1 15,0 1 Jelly 3-0,9 1,1-1,2 2 Gustaw 3 1,3-1,1 1,2 3 Mondeo 1-0,4 Liczba doświadczeń Wzorzec wszystkie badane odmiany w danym roku

17 Tabela 19. Ziemniak. Odporność badanych odmian na mątwika ziemniaczanego i podstawowe choroby (dane COBORU). Lp. Odmiany Mątwik Ziemniaczany Rak Ziemniaka Y Wirusy liściozwój Kol. 2: N odmiana odporna na mątwika ziemniaczanego patotyp Ro1 Kol.3: + - odmiana odporna na raka ziemniaka patotyp 1, Kol. 4-7: odporność na choroby w skali 9 o 9 bardzo odporna (skrajnie odporna) 1 bardzo podatna brak danych M Zaraza ziemniaka (liście) Czarna nóżka Skala 9-stopniowa Parch Zwykły Bardzo wczesne 1 Denar N ,7 2 Lord N ,7 3 Impala N ,9 4 Arielle N ,6 5 Justa N ,7 6 Miłek N ,3 7 Viviana N ,5 Wczesne 1 Vineta N ,1 2 Oman N ,9 3 Bellarosa N ,1 4 Owacja N ,0 5 Cyprian ,6 6 Altesse N ,3 7 Michalina N ,6 8 Gwiazda N ,1 Lp. Odmiany Mątwik ziemniaczany Rak ziemniaka Y Wirusy liściozwój M Zaraza ziemniaka (liście) Czarna Nóżka Skala 9-stopniowa Parch Zwykły Średniowczesne 1 Satina N ,2 2 Folva N ,5 7 3 Cekin ,8 4 Tajfun N ,9 5 Tetyda N ,3 6 Finezja N Rm 4,5 7,8 7 Ametyst N Rm 6 7,8 8 Sagitta N ,9 9 Gawin ,8 10 Legenda N Rm 5 7,8 11 Stasia N ,3 12 Jurata N Igor N ,6 14 Jurek N ,5 7,8 15 Oberon N ,5 8,2 16 Bogatka N ,5 17 Malaga N ,5 Średniopóźne i późne 1 Jelly N ,9 2 Gustaw Rm 5 8,1 3 Mondeo N

18 Tabela 20. Cechy morfologiczne i ocena właściwości konsumpcyjnych badanych odmian. Lp. Odmiana Barwa kwiatów Kształt bulw Ocena kształtu Ocena głębokośc i oczek Skala 9 Wielkoś ć bulw Barwa skórki Barwa miąższu Smak Skala 9 Typ konsumpc yjny Bardzo wczesne 1 Denar b oow ż Jż 7 AB 2 Lord b oow 6,5 7 8 ż Jż 7 AB 3 Impala b ow 8 7,5 9 ż Jż 7 AB 4 Arielle b ow 7,5 7 8 ż Jż 7,5 B 5 Justa b oow ż Ż 7 B-BC + 6 Miłek b oow 7 6,5 8 ż Jż 6,5 BC 7 Viviana jczf oow 7,5 7 8 ż Jż 7 AB Wczesne 1 Vineta b oow ż ż 7 AB 2 Oman b ow 7 7,5 7 ż jż 7,5 B 3 Bellarosa czf oow 7,5 7 9 cz ż 7 B 4 Carrera czf oow 7,5 7,5 9 ż jż 7 B 5 Owacja b oow ż jż 7 B-BC 6 Aruba b ow 7,5 7,5 6 ż kr 6,5 B 7 Cyprian b oow 6,5 7 8 ż jż 7 B 8 Altesse b ow 7,5 7,5 8 jbż ż 7 AB 9 Michalina b oow 7 6,5 9 ż jż 6,5 B 10 Gwiazda b oow 7,2 7 9 ż jż-ż 7 B Średniowczesne 1 Satina b oow 7,5 7,5 9 ż ż 7,5 B 2 Folva czf + oow 7,5 7,5 9 ż ż 7 B 3 Cekin b oow ż jż 7 BC-C 4 Tajfun b ow ż ż 7 B-BC 5 Tetyda b oow 7 7,5 9 ż jż 7,5 B-BC 6 Finezja czf oow ż jż 6,5 BC + 7 Ametyst b oow 6,5 7 8 jbż kr 6 BC 8 Sagitta czf + ow 7 7,5 9 ż jż 7 B 9 Gawin czf oow 7 6,5 7 ż jż 6,5 B-BC + 10 Legenda czf oow 7 7,5 8 jbż jż 6,5 BC-C + 11 Stasia b oow 7 6,9 9 ż ż 6,5 B 12 Jurata b oow/ow 7 7,5 7 ż kr 6,5 B-BC + 13 Igor b o 6,7 7,3 8 ż ż 6,4 AB-BC 14 Jurek b oow 6,5 6,8 9 ż ż 7,2 B-BC 15 Oberon b ow 6,6 6,8 8 cz jż 7 AB 16 Bogatka bjczf ow 6,5 8 8 ż jż 6,8 B 17 Malaga cnf ow 7,0 7,5 8 ż jż 6,4 B-BC Średniopóźne i późne 1 Jelly b ow 8 7,5 9 ż ż 7,5 B 2 Gustaw czf oow 7 6,5 9 ż kr 6 BC 3 Mondeo b oow ż kr 6,7 B-BC frytki chipsy Kol. 2: Barwa kwiatów: b biała bjczf bardzo jasno czerwonofioletowa cnf ciemno niebiesko-fioletowa czf czerwonofioletowa jczf jasnoczerwono-fioletowa nf - niebieskofioletowa + - występowanie białych końców płatków Kol. 3: Kształt bulw o - okrągły oow okrągłoowalny ow owalny pow podłużnoowalny Kol. 4: Regularność kształtu (skala 9 o ) 1 wybitnie zdeformowany 9 idealny Kol. 5: Głębokość oczek (skala 9 o ) 1 bardzo głębokie 9 bardzo płytkie Kol. 6: Wielkość bulw (skala 9 o ) % frakcji bulw powyżej 50mm % frakcji bulw powyżej 50mm % frakcji bulw powyżej 50mm 9 powyżej 70% frakcji bulw powyżej 50mm Kol. 7: Barwa skórki ż żółta jbż - jasnobeżowa cz czerwona Kol. 8: Barwa miąższu kr kremowy jż jasnożółty ż żółty Kol. 9: Smak (skala 9 o ) 1 zły 9 wybitnie dobry

19 Charakterystyka odmian wpisanych do KR w 2014 roku BOHUN (d. ZAH 19311) Odmiana jadalna wczesna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym, o dobrym smaku. Bulwy duże do bardzo dużych, okrągłe, o dość regularnym kształcie, płytkich oczkach i żółtej skórce. Barwa miąższu jasnożółta. Plenność dobra; duży udział frakcji handlowej w plonie ogólnym. Odporność na wirusa Y mała, liściozwoju średnia; podatna na zarazę ziemniaka. MAZUR (d. STB 17511) Odmiana jadalna średniowczesna, w typie konsumpcyjnym ogólnoużytkowym do lekko mączystego, o przeciętnym smaku. Bulwy bardzo duże, owalne, o regularnym kształcie, średnio płytkich oczkach i żółtej skórce. Barwa miąższu jasnożółta. Plenność dobra; duży udział frakcji handlowej w plonie ogólnym. Odporność na wirusa Y i liściozwoju oraz zarazę ziemniaka średnia. OTOLIA (d. E 05/266/226) Odmiana jadalna średniowczesna, w typie konsumpcyjnym sałatkowym do ogolnoużytkowego, o dobrym smaku. Bulwy bardzo duże, o bardzo regularnym kształcie, bardzo płytkich oczkach i żółtej skórce. Barwa miąższu żółta. Plenność dobra; duży udział frakcji handlowej w plonie ogólnym. Odporność na wirusa Y i liściozwoju oraz zarazę ziemniaka średnia. SZYPER (d. STB 16410) Odmiana skrobiowa średniowczesna, w typie kulinarnym mączystym. Bulwy średnie do dużych, o dość regularnym kształcie, dość płytkich oczkach i żółtej skórce. Barwa miąższu jasnożółta. Plon skrobi duży, zaeartośc skrobi srednio 21,1% Odporna na wirusa Y i średnioodporna na wirusa liściozwoju, średnio odporna na zarazę ziemniaka.