Zakład Higieny i Dietetyki Uniwersytet Jagielloński, Collegium Medicum Kraków Udział białka, tłuszczów i węglowodanów w dobowym zapotrzebowaniu energetycznym oraz modyfikacja produktów zalecanych w zależności od rodzaju diety Prof. dr hab. Emilia Kolarzyk Mgr Dorota Młynarska-Lang
Rodzaj diety % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego Białko ogółem (%) Tłuszcz (%) Węglowodany (%) Dieta podstawowa 15,5 29,5 55 Dieta bogatobiałkowa 20 28 52 Dieta łatwo strawna 15,5 29,5 55 Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego 16,5 17 66,5 16 31,5 52,5
Rodzaj diety Białko ogółem (%) Tłuszcz (%) Węglowodany (%) Dieta ubogo-energetyczna 20-25 25 Uzupełniają zapotrzebowanie energetyczne Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych % sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego Dieta z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów 15 27 57,5 15 20 30-35 45-50 Dieta łatwo strawna niskobiałkowa 8 30 62
% sumy dobowego zapotrzebowania energetycznego Rodzaj diety Białko ogółem (%) Tłuszcz (%) Papkowata 16 30 54 Płynna - - - Płynna wzmocniona 16 34 50 Dieta do żywienia przez zgłębnik lub przetokę 15 33 52 Węglowodany (%)
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety Produkty Dieta podstawowa Dieta łatwostrawna Cielęcina kotlet cielęcy panierowany bitki cielęce duszone Wołowina pieczeń klopsiki duszone z warzywami Drób kura pieczona potrawka z kurczaka Dorsz, sola, morszczuk Pstrąg strumieniowy dorsz smażony dorsz gotowany z warzywami pstrąg smażony pstrąg duszony /w folii/ Dieta łatwostrawna papkowata cielęcina gotowana zmielona budyń z mięsa mielonego z sosem rizotto z sosem dorsz gotowany zmielony pstrąg gotowany zmielony
Produkty Dieta podstawowa Dieta łatwo strawna Dieta łatwo strawna Ziemniaki frytki gotowane w całości z dodatkiem masła Makaron makaron gruby /rurki/ makaron wstążki Ryż ryż brązowy ryż dobrze ugotowany puree z dodatkiem mleka /2% -0,5%/ makaron drobny /nitki/ ryż dobrze ugotowany z sosem Kasze kasza wiejska kasza perłowa kasza drobna
Produkty Dieta podstawowa Dieta łatwo strawna Dieta łatwo strawna papkowata Marchew surówka z marchwi marchew gotowana puree z marchwi Buraki ćwikła buraki gotowane utarte Pomidor sałatka z pomidora pomidor bez skórki rozdrobniony buraki gotowane utarte zmiksowane pomidor bez skórki zmiksowany Dynia dynia duszona dynia gotowana dynia gotowana-puree
Produkty Dieta podstawowa Dieta łatwo strawna Dieta łatwostrawna papkowata Twaróg twaróg półtłusty twaróg chudy twaróg chudy zmiksowany z mlekiem 0,5% Serek homogenizowany serek homo. półtłusty serek homo. chudy serek homo. chudy Polędwica z drobiu plasterki plasterki drobno posiekana lub zmiksowana Szynka chuda plasterki plasterki drobno posiekana lub zmiksowana
Napoje Herbata Napoje mleczne Jogurt, kefir, maślanka, serwatka (zróżnicowane owoce i warzywa) Dieta podstawowa herbata, herbata z mlekiem kakao z mlekiem 2% tł. koktajl mlecznoowocowy lub warzywny truskawki całe Dieta łatwo strawna słaba herbata, herbata z mlekiem 0,5%-2% tł. kawa zbożowa z mlekiem 0,5%-2% tł. koktajl mlecznoowocowy lub warzywny truskawka przetarta Soki owocowe nektarowy klarowany rozcieńczony Dieta łatwo strawna papkowata herbata z mlekiem 0,5%-2% tł. kawa zbożowa z mlekiem 0,5%-2% tł. koktajl mlecznoowocowy lub warzywny truskawka przetarta i zmiksowana klarowany rozcieńczony
Produkty Chleb Dieta podstawowa chleb z grubego przemiału Dieta łatwo strawna chleb pszenny Dieta łatwo strawna papkowata chleb pszenny rozmoczony Bułki bułka razowa bułka pszenna suchary pszenne rozmoczone Biszkopt biszkopt biszkopt z ograniczoną ilością żółtek Pieczywo cukiernicze pączek ciasto drożdżowe biszkopt rozmoczony czerstwe ciasto drożdżowe
Owoce dieta podstawowa dieta łatwo strawna dieta łatwo strawna papkowata Jabłka jabłko surowe jabłko gotowane, pieczone Morele morele morele bez skórki jabłko gotowane, zmiksowane morele bez skórki zmiksowane Banany banan banan banan miksowany Winogrona winogrona całe winogrona bez pestek i skórek winogrona bez pestek i skórek -miksowane
Produkty Dieta podstawowa Dieta łatwostrawna Masło masło masło dodawane na surowo Margaryny Oleje: rzepakowy, oliwa z oliwek Oleje: słonecznikowy, sojowy margaryna miękka do smażenia i na surowo oleje na surowo margaryny miękkie w umiarkowanych ilościach oleje dodawane na surowo oleje dodawane na surowo Dieta łatwostrawna papkowata masło dodawane na surowo do potraw miksowanych margaryny miękkie w umiarkowanych ilościach oleje dodawane do potraw na surowo oleje dodawane na surowo
Produkty Dieta łatwo strawna Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego Cielęcina chuda bitki cielęce duszone pulpety cielęce potrawka cielęca Wołowina chuda Drób Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety wołowina duszona z warzywami kurczak pieczony w folii budyń z wołowiny wołowina gotowana z warzywami kurczak gotowany potrawka z kurczaka, kurczak gotowany Ryby morskie mintaj duszony w folii dorsz gotowany z warzywami mintaj gotowany z warzywami Ryby słodkowodne pstrąg duszony w folii pstrąg gotowany pstrąg gotowany
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety Produkty Dieta łatwo strawna Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu Ziemniaki ziemniaki puree z masłem ziemniaki puree z mlekiem chudym Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego ziemniaki gotowane ze świeżym masłem Makaron makaron gotowany wstążki makaron gotowany nitki nisko jajeczny makaron gotowany nitki Lane ciasto lane ciasto na całym jajku lane ciasto na białkach lane ciasto na całym jajku
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety Produkty Dieta łatwo strawna Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu Dieta łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydziel. soku żołądkowego Marchew marchew gotowana oprószana mąką Buraki buraki gotowane utarte marchew gotowana marchew gotowana, z masłem buraki gotowane utarte (bez tłuszczu) buraki gotowane utarte z olejem na surowo Dynia dynia gotowana dynia gotowana dynia gotowana Pomidor pomidor bez skórki i pestek pomidor bez skórki po obróbce termicznej -
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety Produkty Dieta łatwo strawna Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego Twaróg twaróg chudy twaróg chudy twaróg pół tłusty Serek homogenizowany serek homo. serek homo. chudy serek homogenizowany pół tłusty Jajka jako na miękko białko jajko na miękko Szynka szynka chuda (nawet wieprzowa) szynka drobiowa mięso drobiowe gotowane
produkty Chleb Bułki Dieta łatwo strawna chleb pszenny bułki pszenne, jasne, czerstwe Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu chleb pszenny jasny, czerstwy bułki pszenne, jasne, czerstwe Biszkopty biszkopt biszkopt na białkach Pieczywo pół cukiernicze pieczywo drożdżowe z dodatk. owoców lub twarogu pieczywo drożdżowe z dodatkiem np. jabłka Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego pieczywo pszenne jasne, czerstwe bułki pszenne, jasne, czerstwe - pieczywo drożdżowe czerstwe bez dodatków
Napoje Herbata Kawa zbożowa Mleko Dieta łatwo strawna herbata z mlekiem 2% i poniżej kawa z mlekiem2%i poniżej mleko 2% i poniżej, napoje mlecznoowocowe i mleczno - warzywne Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu herbata z mlekiem 1,5-0,5% kawa zbożowa z mlekiem 1,5-0,5% mleko 1,5-0,5% Jogurt jogurt jogurt 1,5-0,5% jogurt Soki soki owocowe i warzywne soki rozcieńczone --- Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego herbata słaby napar z ewen. dodatkiem mleka kawa zbożowa z niewielkim dodatkiem mleka wg indywidualnej tolerancji mleczne napoje fermentowane świeże
Owoce Jabłka Dieta łatwo strawna jabłka pieczone, gotowane bez skórki Dieta łatwo strawna z ograniczeniem tłuszczu jabłka pieczone, gotowane bez skórki Dieta łatwo strawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego jabłka gotowane (kompot) Banany banany banany banany - wg indywidualnej tolerancji Morele morele morele gotowane Winogrona winogrona bez pestek i skórek Jagodowe jagodowe - przeciery winogrona bez pestek i skórek -przetarte jagodoweprzeciery - winogrona bez pestek-przecier gotowany jagodowe przeciery gotowane
Produkty Dieta łatwostrawna Dieta łatwostrawna z ograniczeniem tłuszczu Dieta łatwostrawna z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego Masło masło dodawane na surowo masło w umiarkowanych ilościach masło dodawane na surowo Margaryny margaryny miękkie margaryny miękkie w umiarkowanych ilościach margaryny miękkie Oleje: rzepakowy, oliwa z oliwek oleje dodawane na surowo oleje w umiarkowanych ilościach na surowo oleje dodawane na surowo Oleje: słonecznikowy, sojowy oleje dodawane na surowo oleje w umiarkowanych ilościach na surowo oleje dodawane na surowo
Produkty Cielęcina Wołowina Mięso drobiowe Ryby morskie Ryby słodkowodne Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety Dieta podstawowa kotlet cielęcy smażony bitki duszone pieczone, smażone Dieta bogatoresztkowa cielęcina duszona w jarzynach wołowina duszona z warzywami pieczone, duszone z jarzynami Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszcz potrawka z chudej cielęciny Dieta ubogoenergetyczna chuda cielęcina gotowana - chuda wołowina gotowana kurczak bez skóry gotowany z jarzynami smażone mintaj pieczony makrela pieczona w folii indyk bez skóry gotowany z jarzynami dorsz duszony w folii smażone pstrąg pieczony pstrąg gotowany pstrąg gotowany
Produkty Ziemniaki Dieta podstawowa pieczone, smażone Dieta bogatoresztkowa ziemniaki pieczone gotowane w łupinach (w umiarkowanej ilości) Dieta o kontrolowanej zawartości tłuszczowych ziemniaki gotowane z dodatkiem oleju Dieta ubogoenergetyczna ziemniaki pieczone lub gotowane (niedogotowane) w umiarkowanych ilościach, bez dodatku tłuszczu Ryż gotowany - ryż gotowany ryż brązowy, gotowany Makaron gotowany makaron razowy gotowany Kasze gotowane kasze grube gotowane /gryczana, jęczmienna/ makaron gotowany kasze gotowane makaron ciemny gotowany (al dente) w umiarkowanych ilościach kasze grube gotowane w umiarkowanych ilościach
Forma podaży poszczególnych produktów w zależności od rodzaju diety Produkty Dieta podstawowa Dieta bogatoresztkowa Marchew surówka surówka grubo starta Buraki ćwikła z chrzanem buraki gotowane utarte Dynia grillowana dynia na surowo Sałata sałata zielona ze śmietaną sałata zielona z sosem śmietanowym Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych surówka z marchewki buraki gotowane drobno starte dynia gotowana sałata zielona z dodatkiem oleju Dieta ubogoenergetyczna surówka grubo starta buraki gotowane utarte dynia grillowana sałata zielona
Produkty Dieta podstawowa Dieta bogatoresztkowa Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych Dieta ubogoenergetyczna Chleb razowy graham Chleb pełnoziarnisty + + + + + + + + Bułki grahamki + + + + Pieczywo chrupkie Pieczywo pszenne jasne + + + + + _
Produkty Dieta podstawowa Dieta bogatoresztkowa Twaróg twaróg twaróg półtłusty Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłusz twaróg chudy Dieta ubogoenergetyczna twaróg chudy Serek homogenizowany serek homo. w różnych postaciach serek homo. półtłusty serek homo. chudy serek homo. chudy Szynka wieprzowa szynka szynka chuda szynka w umiarkowanych ilościach chuda szynka w umiarkowanych ilościach Wędlina drobiowa każda wędlina szynka drobiowa polędwica indyka polędwica z indyka Jaja jaja całe w umiarkow. ilościach białko jaja jajko w umiarkow. ilościach
Napoje Dieta podstawowa Dieta bogatoresztkowa Herbata herbata herbata owocowa, ziołowa Kawa zbożowa Mleko 2%, mleko ukwaszone, kefir kawa zbożowa z mlekiem mleko, mleko ukwaszone, kefir kawa zbożowa z mlekiem 2% napoje owocowomlecz, warzywno mleczne, kefir młody Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszcz słaba herbata kawa zbożowa z mlekiem 0,5% bez cukru napoje mlecznoowoc, mlecznowarzy, kefir odtłuszczone Dieta ubogoenergetyczna herbata czarna, owocowa, ziołowa bez cukru kawa zbożowa z mlekiem 1,5-0,5% bez cukru napoje z chudego kwaśnego mleka i warzyw Jogurt jogurt jogurt młody jogurt chudy jogurt chudy Soki soki z owoców i warzyw soki z warzyw i owoców ( lepiej warzywa i owoce w postaci surówek) soki z warzyw i owoców bez dodatku cukru soki z warzyw bez dodatku cukru ( lepiej warzywa i owoce w postaci surówek)
Owoce Dieta podstawowa Dieta bogatoresztkowa Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych Dieta ubogoenergetyczna Jabłka jabłka świeże jabłka świeże jabłka świeże, gotowane, pieczone Banany banany banany banany - jabłka świeże w ograniczonej ilości Morele morele morele świeże i suszone morele świeże morele świeże w ograniczonej ilości Cytrusy cytrusy różne cytrusy różne cytrusy różne cytrusy różne Owoce jagodowe owoce jagodowe owoce jagodowe świeże owoce jagodowe świeże owoce jagodowe świeże
Produkty Dieta podstawowa Dieta bogatoresztkowa Dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych Dieta ubogoenergetyczna Masło masło masło masło w umiarkowanych ilościach Margaryny margaryny miękkie margaryny miękkie margaryny miękkie _ margaryny miękkie w umiarkowanych ilościach Oleje: rzepakowy, oliwa z oliwek Oleje: słonecznikowy, sojowy, kukurydziany oleje, oliwa oleje, oliwa oleje, oliwa w umiarkowanych ilościach oleje oleje oleje w umiarkowanych ilościach w jadłospisie na 1200-1300 kcal podaje się produktów tłuszczowych 10-25g/dobę