Czy w opisanej sytuacji uzyskując takie prawa, można je amortyzować w koszty spółki?

Transkrypt

1 Czy w opisanej sytuacji uzyskując takie prawa, można je amortyzować w koszty spółki? Spółka działająca w branży IT od 10 lat zatrudnia ponad 40 informatyków, których zadaniem jest m.in. opracowywanie programów (algorytmów) mających na celu realizację zamówień klientów. Na podstawie umowy o pracę prawa autorskie do wytworzonych przez pracowników w ramach stosunku pracy programów przenoszone są na spółkę. Czy uzyskując takie autorskie prawa majątkowe, możemy je amortyzować w koszty spółki? Sprawdź: - ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT), ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT): jakie dobra podlegają amortyzacji? Czy możesz amortyzować wartości niematerialne i prawne? Czy autorskie prawa majątkowe amortyzujesz w koszty spółki? - ustawa o podatku od towarów i usług (VAT): czy możesz odliczyć podatek naliczony? - ustawa o rachunkowości (UoR): jak zaewidencjonujesz wytworzenie programu i jego sprzedaż? CIT 1 / 11

2 Dobra podlegające amortyzacji Amortyzacji podlegają - co do zasady - stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania: 1. budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, 2. maszyny, urządzenia i środki transportu, 3. inne przedmioty - o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania m.in. na podstawie umowy najmu, dzierżawy, zwane środkami trwałymi (art. 16a ust. 1 ustawy o CIT). Na tej podstawie można wskazać, że zasadniczo amortyzacji podlegają określone elementy, które stanowią co najmniej współwłasność podatnika, są nabyte lub przez niego wytworzone, a przewidywany czas ich używania w działalności gospodarczej jest dłuższy niż rok (należy zauważyć, że do możliwości stosowania amortyzacji wszystkie wskazane powyżej elementy muszą istnieć w tym samym momencie). Jednocześnie prawodawca umożliwia również amortyzowanie innych dóbr. Amortyzacji podlegają także nabyte, nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania: 2 / 11

3 1. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, 2. spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego, 3. prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, 4. autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, 5. licencje (...) - o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie m.in. umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy, zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi (art. 16b ust. 1 ustawy o CIT). Z całą pewnością można zatem stwierdzić, że autorskie prawa majątkowe, z którymi de facto masz do czynienia w tym przypadku - co do zasady - mogą w określonych okolicznościach podlegać amortyzacji jako wartości niematerialne i prawne. Niemniej jednak taka możliwość (podjęcia amortyzacji danego elementu) uzależniona jest od kumulatywnego zaistnienia określonych przesłanek. Są one następujące: - nabycie dalej wartości niematerialnej i prawnej przez podatnika, - przyjęcie przez podatnika do używania w ramach prowadzonej działalności gospodarczej takiego składnika majątku, - przewidywany okres używania danej wartości niematerialnej i prawnej dłuższy niż rok. Dopiero w sytuacji, gdy jednocześnie wystąpią wszystkie ze wskazanych powyżej przesłanek, podatnikowi przysługuje uprawnienie do amortyzowania takiego składnika majątku. A contrario w sytuacji, w której niespełniona zostanie choćby jedna z ww. okoliczności, podatnikowi nie przysługuje uprawnienie do obniżania podstawy opodatkowania na gruncie podatku dochodowego w omawianym zakresie. Dzieje się tak na podstawie kompleksowej regulacji art. 16b ust. 1 ustawy o CIT w odniesieniu do podstaw amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych. 3 / 11

4 Amortyzacja autorskich praw majątkowych Analizując obecnie różnice pomiędzy wskazanymi przepisami (art. 16a ust. 1 i art. 16b ust. 1 omawianej ustawy) zauważ, że w odniesieniu do wartości niematerialnych i prawnych jednym z wymogów amortyzacji jest konieczność ich nabycia przez podatnika, natomiast w odniesieniu do środków trwałych przepisy stanowią o możliwości ich amortyzacji zarówno w przypadku ich nabycia, jak i wytworzenia w ramach prowadzonej działalności. Tu powstaje sytuacja, w której należałoby przychylić się do poglądu, zgodnie z którym amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych (a więc w tym także autorskich praw majątkowych) musi towarzyszyć ich nabycie przez podatnika. Prawodawca nie zezwala bowiem na prowadzenie amortyzacji takich elementów w przypadku ich samodzielnego wytworzenia przez podatnika. Stanowi o tym przecież wprost regulacja art. 16b ust. 1 ustawy o CIT. W sytuacji omawianej w pytaniu podatnik nie nabył danego autorskiego prawa majątkowego, lecz wytworzył je w ramach prowadzonej działalności. Nie ma przy tym znaczenia fakt, że to pracownicy podatnika fizycznie stworzyli program komputerowy, a następnie przenieśli prawo do korzystania z niego na podatnika. Pamiętaj, że wszystko działo się na podstawie istniejącego stosunku pracy (program był wytworzony dla pracodawcy). 4 / 11

5 Wartość początkowa autorskich praw majątkowych Wartość początkową praw majątkowych, w tym licencji i autorskich praw majątkowych, stanowi cena nab Ważne orzeczenie WSA Z art. 16b ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT wynika, że amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 16c, nabyte nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania: prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych, wzorów zdobniczych. Prawo do znaku towarowego powinno zatem zostać nabyte" od innego podmiotu, a nie wytworzone we własnym zakresie. Wyrok WSA w Warszawie z 19 listopada 2008 r., sygn. akt VIII SA/Wa 373/08. 5 / 11

6 Reasumując, autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego uzyskane przez spółkę na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej z jej pracownikiem (umowa o pracę) nie podlegają amortyzacji na podstawie przepisów ustawy o CIT. Uznaje się bowiem, że takie prawa zostały wytworzone przez samą spółkę, co z kolei skutkuje brakiem możliwości stosowania mechanizmu amortyzacji. Zauważ jednak, że praktycznie wydatki poniesione na wytworzenie takiego prawa są kosztami podatkowymi dla podatnika już w chwili ich poniesienia. Dzieje się tak ze względu na możliwość zaliczania do kosztów podatkowych wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi (z ograniczeniami, o jakich mowa w art. 15 ust. 4g ustawy o CIT), który przecież program stworzył. Podstawa prawna: art. 15 ust. 4g, art. 16a ust. 1, art. 16b ust. 1, art. 16g ust. 4, art. 16g ust. 14 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.). PIT Amortyzacja autorskich praw majątkowych 6 / 11

7 Rozwiązanie problemu na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych kształtuje się analogicznie. Oczywiście pewne odmienności w tym zakresie spowodowane są inną systematyką przyjętą przez prawodawcę (co jest z oczywistych względów działaniem naturalnym) niemniej jednak istota rozstrzygnięcia tożsamych wypadków jest identyczna. W art. 22a ust. 1 ustawy o PIT prawodawca określa środki trwałe, które podlegają amortyzacji. Amortyzacji podlegają więc również wartości niematerialne i prawne, o których mowa w art. 22b ust. 1 ww. ustawy. Do tych z kolei, zresztą identycznie, jak na gruncie ustawy o CIT, zaliczone zostały autorskie prawa majątkowe. Ustawodawca stanowi jednak w regulacji art. 22b ust. 1 ustawy o PIT również wyłącznie o amortyzowaniu wartości niematerialnych i prawnych, które zostały nabyte przez podatnika, a nie przez niego samodzielnie wytworzone. Wartość początkowa autorskich praw majątkowych Wartość początkową praw majątkowych, w tym licencji i autorskich praw majątkowych, stanowi cena nab Również na gruncie ustawy o PIT należy uznać, że autorskie prawa majątkowe wytworzone przez samego podatnika (również przez jego pracowników, w związku łączącym ich z podatnikiem stosunkiem pracy) nie mogą być amortyzowane w koszty podatkowe. Niemniej 7 / 11

8 jednak podatnik ma możliwość wpisywania w koszty uzyskania przychodów wynagrodzenia wypłacanego pracownikowi. To de facto powoduje, że podatnik wykazuje koszty wytworzenia elementu, na podstawie czego uzyskuje wartość niematerialną i prawną w postaci autorskiego prawa majątkowego. Co do możliwości zaliczania w koszty wynagrodzenia pracowników należy jednak mieć na uwadze regulację art. 22 ust. 6ba ustawy o PIT. Podstawa prawna: art. 22 ust. 6ba, art. 22a ust. 1 art. 22b ust. 1, art. 22g ust. 18 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.). VAT Odliczenie podatku naliczonego W sytuacji opisanej w pytaniu nie dojdzie do czynności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług. Tym samym nie wystąpi z tego tytułu uprawnienie do możliwości odliczenia podatku naliczonego od podatku należnego. Przeniesienie praw autorskich majątkowych dokonywane przez pracownika, na podstawie łączącego go stosunku pracy, nie stanowi czynności opodatkowanej. Takiego działania nie można traktować jako żadnej czynności, o której stanowi prawodawca w art. 5 ustawy o VAT. 8 / 11

9 Podstawa prawna: art. 5, art. 86 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jednolity: Dz.U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.). UoR Odniesienie w koszty Programy komputerowe możesz zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, a tym samym amortyzować tylko wtedy, gdy zostały one nabyte przez Twoją spółkę. Tylko wówczas spełniają one definicję tej grupy aktywów (art. 3 ust. 1 pkt 14 UoR). Wynika stąd, że programy komputerowe wytworzone przez pracowników nie są wartościami niematerialnymi i prawnymi. Koszty wytworzenia programów zaliczasz w czasie ich tworzenia do bieżących okresów sprawozdawczych. Z pytania wynika, że spółka wytwarza programy komputerowe na indywidualne zlecenia klientów, a zatem każdy program zostanie sprzedany jednorazowo. Oznacza to, że rzeczywisty koszt wytworzenia programu odniesiesz w koszty w momencie sprzedaży. Zwróć uwagę, że koszt wytworzenia obejmuje koszty pozostające w bezpośrednim związku z danym produktem (art. 28 ust. 3 UoR). W opisanym w pytaniu przypadku będą to między innymi koszty wynagrodzeń informatyków tworzących programy komputerowe. 9 / 11

10 Ewidencja księgowa Ewidencja księgowa wytworzenia programu i jego sprzedaży może przebiegać następująco: 1. Przyjęcie programu komputerowego po rzeczywistym koszcie wytworzenia: Wn Produkty gotowe", Ma Koszty działalności podstawowej". 2. Faktura sprzedaży programu: Ma Sprzedaż produktów" - wartość netto, Ma VAT należny" - kwota VAT, Wn Rozrachunki z odbiorcami" - wartość brutto. 3. Koszt wytworzenia programu Wn Koszt sprzedanych produktów", Ma Produkty gotowe". Wybierz zasady ujmowania kosztów Pamiętaj, że ustawa o rachunkowości nie nakazuje stosowania określonego wariantu ewidencji i rozlicza 10 / 11

11 Podstawa prawna: art. 3 ust. 1 pkt 14, art. 10, art. 28 ust. 3 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jednolity: Dz.U. z 2009 r. nr 152, poz ze zm.). CIT/PIT/VAT - Ryszard Kubacki UoR - Ewa Ostapowicz 11 / 11