1. Trening asertywności

Transkrypt

1 1. Trening asertywności a. 1. Cele lekcji Cel ogólny: Ćwiczenie zachowania asertywnego. i. a) Wiadomości Uczeń wie, co to jest asertywność. Uczeń zna trzy style zachowania wobec innych ludzi. ii. b) Umiejętności Uczeń stosuje zachowania asertywne do rozwiązywania konfliktów. b. 2. Metoda i forma pracy Metoda pracy: Łańcuch skojarzeń Wykład Zabawa Forma pracy: Indywidualna Grupowa Zbiorowa c. 3. Środki dydaktyczne Materiały plastyczne (arkusz szarego papieru, flamastry, małe karteczki) Rundka wstępna: d. 4. Przebieg lekcji i. a) Faza przygotowawcza Uczniowie kolejno określają swoją gotowość do zajęć w skali od 1 do 10. Łańcuch skojarzeń: Uczniowie kolejno wypowiadają skojarzenia z pojęciem asertywność, a następnie zapisują je na dużym arkuszu papieru. ii. b) Faza realizacyjna 1. Praca indywidualna: karta pracy Kwestionariusz asertywności (załącznik 1). Uczniowie otrzymują od nauczyciela kartę pracy Kwestionariusz asertywności. Na wykonanie

2 zadania mają 15 minut. Po upływie czasu chętni uczniowie prezentują swoje odpowiedzi. 2. Wykład O asertywności słów kilka (załącznik 2). 3. Praca w grupach Klasyfikujemy zachowania (załącznik 3). Nauczyciel dzieli uczniów na grupy cztero-pięcioosobowe. Każdej grupie daje pustą, małą kartkę. Następnie przedstawia uczniom trzy sytuacje. Zadaniem każdej grupy jest zapisanie na kartkach, czy dana sytuacja przedstawia zachowanie agresywne, uległe, czy też asertywne. Po wykonaniu zadania liderzy grup prezentują odpowiedzi. iii. c) Faza podsumowująca Zabawa Jestem asertywny (załącznik 4). Uczniowie dobierają się w pary. Każda para kolejno odgrywa scenkę ze świadomym wykorzystaniem zachowania asertywnego. e. 5. Bibliografia M. Król Fijewska, P. Fijewski, Przewodnik do realizacji zajęć psychologicznych nasze spotkania, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa Załącznik 1 f. 6. Załączniki i. a) Karta pracy ucznia Karta pracy Kwestionariusz asertywności. Odpowiedz na pytania zgodnie z własną opinią. W odpowiedniej rubryce wstaw znak X. Pamiętaj, wypełnij kwestionariusz samodzielnie! TAK NIE PYTANIE Jeśli ktoś przeszkadza ci podczas oglądania filmu w kinie (np. szeleści papierkami) czy prosisz go, aby był cicho? Jeśli przeszkadza ci, że ktoś pali papierosa w twojej obecności, czy potrafisz to powiedzieć? Czy, jeśli sprzedawca poda ci przeterminowany towar, prosisz go o wymianę? Czy upominasz się o płytę CD, jeśli pożyczył ją od ciebie kolega i długo nie oddaje? Gdy ktoś cię krytykuje czy wiesz, jak się zachować? Czy potrafisz prosić o pomoc bliskie ci osoby? Czy potrafisz okazywać sympatię innym ludziom? Jeśli masz odmienne zdanie niż twoi koledzy czy potrafisz to im powiedzieć? Czy często unikasz wypowiadania twojej prawdziwej opinii w obawie, że twój rozmówca nabierze o tobie niekorzystnego wyobrażenia?

3 Czy zdarza ci się kończyć zdanie za inne osoby? Czy krzyczysz, gdy chcesz zmusić innych do zrobienia tego, co ty chcesz? Czy czujesz się nieswojo, gdy bierzesz udział w występach publicznych, np. szkolne przedstawienie, apel? Załącznik 2 ii. b) Wykład nauczyciela O asertywności słów kilka Istnieją trzy style zachowania wobec innych ludzi: I styl uległy (wycofany). Osoba taka nie strzeże własnych granic, wycofuje się, wpuszcza inną osobę na obszar swojego psychologicznego terytorium. Uznaje, że druga osoba jest ważniejsza od niej. Ulega potrzebom innych. Taka osoba stawia interesy innej osoby na pierwszym miejscu, swoje zaś zasady na drugim. Osoba o stylu uległym głównie słucha innych. Często daje sobie przerywać wypowiedź, zmieniać temat. Często nie przyznaje się do swego zdania lub nawet kłamie, by nie narazić się innym. Taka osoba spędza czas z innymi według ich upodobań. Gdy ktoś zezłości taką osobę lub urazi, wówczas nie mówi ona o tym głośno, bo uważa, że uczucia innych są ważniejsze. Taka osoba często czuje się skrzywdzona, zlekceważona, wykorzystana. II styl intruzywny (agresywny). Osoba taka wchodzi na terytorium drugiej osoby, uznaje swoje uczucia, poglądy, potrzeby za ważniejsze niż innych. Strzeże swoich interesów, naruszając interesy innej osoby. Uważa, że jest ważniejsza od innych. Koncentruje się tylko na tym, co jest dla niej ważne. Uważa, że inne osoby nie mają nic szczególnie ważnego lub interesującego do powiedzenia. Nie poświęca zbytniej uwagi uczuciom innych. Gdy ktoś zezłości taką osobę, wówczas reaguje ona głośno, mocno, stanowczo. Zdarza się, że mści się za pomocą złośliwej uwagi. III styl asertywny. Osoba taka wyraża swoje prawdziwe uczucia, myśli, pragnienia, postawy, ale w sposób, który respektuje prawa innych do tego samego. Broni swoich interesów, ale bez krzywdzenia drugiej osoby, z zachowaniem szacunku dla jej osobistej godności. Osoba taka rozmawia na tematy ważne dla niej, a także o sprawach istotnych dla innych. Otwarcie mówi o swoich gustach, upodobaniach, opiniach. Zwraca uwagę osobom, które ją ranią. Mówi otwarcie, jak chce być traktowana. Te trzy style zachowania są modelowe, co oznacza, że każdy człowiek jest czasem uległy, agresywny a niekiedy asertywny. Asertywność to złota ścieżka między uległością a agresywnością. Nie pozwalamy innym ludziom na naruszanie naszego terytorium, poniżanie, ośmieszanie, ranienie, krzywdzenie, wykorzystywanie, ale sami też nie naruszamy cudzego terytorium. Szanujemy poglądy i uczucia innych ludzi, nawet jeśli są odmienne od naszych. Asertywność nie jest wrodzona. Każdy z nas ma takie sytuacje, w których trudno jest mu być asertywnym albo łatwo. Asertywności można się nauczyć. Są osoby, które nie zachowują się asertywnie, ponieważ chcą być kimś innym, niż są. Ludzie, którzy nie lubią samych siebie, albo się wstydzą, są najbardziej podatni na uzależnienia, np. od alkoholu. Inny powód jest taki, że po prostu boją się reakcji innych osób. Czują się zbyt słabi w porównaniu z innymi osobami lub są nieufni. To, co mówi człowiek w trakcie asertywnego zachowania, ma cztery cechy: jest bezpośrednie, jest stanowcze,

4 jest uczciwe, nie zawiera treści nastawionych na skrzywdzenie drugiej osoby. Jeśli chcesz zachować się asertywnie to: Używaj otwarcie słów tak i nie. Nie przepraszaj, jeśli nie zawiniłeś. Nie usprawiedliwiaj się, ani nie tłumacz nadmiernie, lecz wyjaśniaj powody swojego postępowania, jeżeli chcesz być dobrze zrozumiany. Nie napadaj na rozmówcę, nie strasz go, nie poddawaj w wątpliwość jego charakteru lub umysłu. Używaj komunikatów typu JA, a nie komunikatów typu TY. Gdy jesteś atakowany broń się. Nie pozwalaj na naruszanie twojej godności osobistej. Nie zgadzaj się na to, aby ktoś cię traktował w sposób raniący twoje uczucia. Pomocą mogą być takie zdania: Nie podoba mi się sposób, w jaki do mnie mówisz, Nie życzę sobie być tak traktowana, Nie chcę, żebyś zwracał się do mnie w ten sposób itp. Staraj się nie kłamać masz prawo być sobą, nie wstydź się siebie, nawet jeśli popełniasz błędy. Mów jasno i wprost, o co ci chodzi. Pytaj otwarcie, gdy czegoś nie rozumiesz. Mów, że nie wiesz, gdy czegoś nie wiesz. Mów, że nie chcesz o czymś mówić, jeśli nie chcesz o tym mówić. Zwróć uwagę, by realizować swoje zamiary, nie krzywdząc innych. Przyznaj innym dokładnie takie same prawa do asertywnego zachowania, jakie przyznajesz sobie. Załącznik 3 Sytuacja 1. iii. c) Materiały dla nauczyciela do wykorzystania podczas pracy w grupach Klasyfikujemy zachowania Jurek, wchodząc do sklepu, trzasnął mocno drzwiami. Sprzedawczyni mówi podniesionym głosem Co to za wychowanie tej młodzieży teraz! Nie masz drzwi w domu? Jurek podchodzi do sprzedawczyni i mówi spokojnie Przepraszam, że trzasnąłem drzwiami. Zrobiłem to niechcący. Proszę jednak na mnie nie krzyczeć. Sytuacja 2. Adam opowiada koledze o ważnym dla siebie wydarzeniu. Kolega często przerywa, wtrącając dygresje. Właśnie kolejny raz przerwał i opowiada o znajomym, któremu wydarzyło się coś podobnego jak Adamowi. Adam przerywa koledze i mówi Zamknij się! Teraz ja mówię! Sytuacja 3. Zbyszek zapisał się do kółka plastycznego. Na zebraniu ustalona godzina zajęć odpowiadała wszystkim

5 oprócz Zbyszka. Nie będzie mógł przychodzić regularnie. Zapytany, czy zgadza się na ustaloną porę spotkań, mów Dobrze niech tak będzie. Nie będę mógł uczestniczyć regularnie, ale skoro innym ten termin odpowiada Załącznik 4 Przykładowe scenki. iv. d) Materiały dla nauczyciela do wykorzystania w zabawie Jestem asertywny 1. Kolega pożyczył od ciebie 20 złotych. Obiecał, że odda jutro, jednak od tego czasu upłynął już tydzień. Postanawiasz się upomnieć o swoje pieniądze. 2. Kolega proponuje ci wspólne wypicie piwa. Ty jednak odmawiasz. 3. Koleżanka pożyczyła od ciebie dwie książki i żadnej nie oddała. Dziś chce pożyczyć jeszcze jedną. Postanawiasz przypomnieć jej o zwrocie poprzednich. 4. Odbierasz od fotografa swoje zdjęcia. Zauważasz, że na każdym zdjęciu są plamy. Postanawiasz ich nie odbierać i nie płacić. 5. Jesteś w sklepie i płacisz za zakupiony towar. Ekspedientka nie wydaje ci reszty. Postanawiasz upomnieć się o swoje pieniądze. 6. Koleżanka prosi cię o pożyczenie nowej bluzki. Ty nie masz ochoty jej pożyczać. 7. Klasa chce iść na wagary. Uważasz, że to pogorszy i tak złą sytuację klasy. 8. Siedzisz z grupą przyjaciół. W pewnej chwili dostrzegasz, że jesteś jedyną osobą, która nie pali. Ktoś proponuje ci papierosa, na którego nie masz ochoty. 9. Koledzy dowiedzieli się, że twoi rodzice wyjechali i chcą zorganizować u ciebie imprezę. Chcesz odmówić. g. 7. Czas trwania lekcji 2 x 45 minut h. 8. Uwagi do scenariusza Scenariusz zajęć świetlicowych jest przeznaczony dla klasy drugiej gimnazjum. Zajęcia można przedłużyć do trzech godzin lekcyjnych, by uczniowie jak najwięcej ćwiczyli zachowania asertywne.