Obrazkowy Test Słownikowy Rozumienie (OTSR): wystandaryzowane i znormalizowane narzędzie do oceny zasobu słownictwa dzieci w wieku 2-6 lat

Transkrypt

1 Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Obrazkowy Test Słownikowy Rozumienie (OTSR): wystandaryzowane i znormalizowane narzędzie do oceny zasobu słownictwa dzieci w wieku 2-6 lat Magdalena Łuniewska, Wydział Psychologii UW Ogólnopolska Konferencja Naukowa Dysleksja jako zaburzenie neurorozwojowe: Przyczyny skutki pomoc września 2015 Gdańsk

2 Obrazkowy Test Słownikowy Rozumienie (OTSR) 2 Haman i Fronczyk (2012). OTSR. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych Haman, Fronczyk i Łuniewska (2012). OTSR. Podręcznik. Gdańsk: Pracownia Testów Psychologicznych i Pedagogicznych

3 Proste pytania: Gdzie jest x? Kto robi y? 3 Gdzie jest koń? Kto siedzi?

4 Zasób słownictwa wpływa na... 4 Kategoryzację (Nazzi i Gopnik, 2001) Teorię umysłu (Watson, Painter i Bornstein, 2001) Inne umiejętności językowe Gramatyka (Dale i in., 2000; Dionne i in., 2003) Fonologia (Vihman, 2008) Rozwój umiejętności czytania czytanie ze zrozumieniem (Biemiller, 2007) Karierę szkolną (David, 2010; Snow i in., 2007) UWAGA: dzieci jedno- i dwujęzyczne na ogół różnią się istotnie zasobem słownictwa (mierzonym w jednym języku) (Bialystok i in., 2010)

5 OTSR: wybór słów kluczowych 5 Losowanie z Listy Frekwencyjnej Korpusu Języka Polskiego (PWN, 2004) Lista zawiera 64 milionów słów (użyć/tokens) oraz 500 tys. różnych słów (leksemów/types) Losowanie warstwowe (11 warstw) dla uniknięcia nadreprezentacji słów rzadkich 150 słów na warstwę (łącznie: 1650 słów) Wyrazy treściowe / CONTENT WORDS z podstawowych kategorii części mowy rzeczowniki (~50%), czasowniki (~30%), przymiotniki (~20%) 1112 słów/leksemów

6 Etapy tworzenia OTSR 6 Etap 1.: 497 pozycji/plansz (4 porządki losowe) 152 dzieci w wieku 4;0-6;11 Etap 2.: 264 pozycji/plansz (4 porządki losowe) 199 dzieci w wieku 2;0-3;11 Etap 3.: dwie wersje równoległe 129 pozycji każda (uporządkowane wg trudności) 698 dzieci w wieku 2;0-6;11 (współpraca z prof. Magdaleną Smoczyńską, UJ/ IBE)

7 OTSR: uczestnicy badania normalizacyjnego jednojęzycznych dzieci polskich o typowym rozwoju 959 dziewczynek & 952 chłopców Próba zrównoważona pod względem: Wykształcenia rodziców Typu miejsca zamieszkania (duże/małe miasto, wieś) Regionu (6 regionów wg podziału GUS) Dzieci badane w żłobkach, przedszkolach, innych placówkach oświatowych, poradniach psychologicznych (93 różne lokalizacje)

8 Rzetelność OTSR 8 Mierzona metodą połówkową (Spearman-Brown) dla każdej płci i każdego półrocznego przedziału wieku Wynik ogólny Wersja A: 0,94 (min. 0,87; max. 0,97) Wersja B: 0,95 (min. 0,89; max. 0,98) Rzeczowniki bardzo wysoka Czasowniki wysoka Przymiotniki najniższa

9 Trafność OTSR: korelacje z innymi miarami 9 Zadania towarzyszące badaniu normalizacyjnemu Zadanie nazywania obrazków (słownictwo czynne) Haman & Smoczyńska (2010) r=0,90 p<0,001 Polska wersja CDI (wiek: miesięcy) Smoczyńska (1999) r=0,41 p<0,001 Inteligencja niewerbalna: Test Matryc Ravena w wersji kolorowej r=0,54 p<0,001 Inteligencja niewerbalna: Skala Dojrzałości Umysłowej Columbia r=0,68 p<0,001

10 Zajęło nam to jedyne lat ( ) ale zbadanie jednego dziecka OTSR zajmuje 7 minut!

11 Standardowa procedura badania OTSR 11 Wymaga bardzo dobrej znajomości testu Przed przeprowadzeniem badania diagnostycznego należy przeprowadzić kilka badań próbnych Badania należy bezwzględnie przeprowadzać zgodnie z instrukcją zamieszczoną w podręczniku Wyniki badania przeprowadzonego niezgodnie z instrukcją są NIEINTERPRETOWALNE!

12 Przebieg badania OTSR 12 INSTRUKCJA 2 PYTANIA TRENIGOWE PYTANIA DLA DANEGO WIEKU NASTĘPNE PYTANIA CZTERY BŁĘDY PYTANIA DLA MŁODSZYCH DZIECI KONIEC BADANIA

13 Obliczanie wyniku prawdziwego 13 WYNIK SUROWY Określenie prawdopodobieństwa Budowa przedziału ufności WYNIK PRAWDZIWY Odniesienie do norm INTERPRETACJA

14 Udzielanie informacji zwrotnej 14 Zrozumiałość dla odbiorcy Bez wyników liczbowych Bez nadmiernego uogólniania Jeśli wynik niższy niż przeciętny zastrzeganie możliwych INNYCH powodów (poza niskim zasobem słownictwa) Tylko przedmiot badania

15 OTSR może być stosowany dla polskich dzieci jednojęzycznych o typowym rozwoju 15 Rozwój nietypowy / grupy kliniczne? Nie można bezpośrednio interpretować wyników w odniesieniu do aktualnych norm Dzieci głuche / późno mówiące (late talkers) / SLI / spektrum autyzmu Dzieci dwu- i wielojęzyczne? Test dla dzieci jednojęzycznych mierzy tylko część zasobu słownictwa dzieci wielojęzycznych. Badania podstawowe Kontrola zmiennej zasób słownictwa Związek zasobu słownictwa ze strukturą słownika umysłowego, przetwarzaniem leksykalnym, zdolnościami słowotwórczymi, innymi zmiennymi językowymi i poznawczymi.

16 Stosowanie OTSR w diagnozie 16 Wykorzystywanie wyłącznie w celach opisanych w podręczniku Całkowite zachowywanie procedury badania Odnoszenie wyników dziecka do norm dla dzieci jednojęzycznych o typowym rozwoju OTSR może być tylko jednym z elementów diagnozy rozwoju językowego / poznawczego

17 Badania z wykorzystaniem OTSR 17 Badania dzieci dwujęzycznych Badania dzieci z SLI Badania dzieci z grupy ryzyka dysleksji Badania dzieci niesłyszących / słabosłyszących Badania pilotażowe TRJ

18 Zapraszamy do współpracy! 18 Badanie grup klinicznych Ocena właściwości OTSR Tworzenie norm kroczących W przyszłości Opracowanie strony www wspierającej użytkowników opracowanie narzędzia do badania czynniej wiedzy leksykalnej (zadanie nazywania obrazków)

19 Podziękowania 19 Ewa Haman Krzysztof Fronczyk Justyna Kamykowska współautorka OTSR współautor OTSR autorka obrazków do OTSR Grono studentów, współpracowników, badaczy terenowych, nauczycieli BADANE DZIECI I ICH RODZICE Częściowe finansowanie badań: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego projekty nr 1 H01F ; N N Wydział Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego (projekty BST)