SCALANIE MIĘDZYMODALNE

Transkrypt

1 SCALANIE MIĘDZYMODALNE ROLA MÓŻDŻKU W PERCEPCJI JAKO PROCESIE INTEGRACJI SENSORYCZNO-MOTORYCZNEJ Adriana Schetz Instytut Filozofii Uniwersytet Szczeciński

2 CEL: POKAZAĆ JAK DANE SENSORYCZNE PRZEISTACZAJĄ SIĘ W DOŚWIADCZENIE PERCEPCYJNE Metoda: rozumowanie do najlepszego wyjaśnienia Hipoteza pomocnicza: percepcja jest formą działania; Hipoteza pomocnicza: dzięki elementom motoryki zaangażowanym w akt percepcji wytwarzamy tzw. oś motoryczną czy schemat motoryczny (moja terminologia); Hipoteza pomocnicza: Osie motoryczne porządkują dane sensoryczne w oparciu o prawa asocjacji; Hipoteza główna (hipoteza procesu integracji sensorycznej): Integracja sensoryczna choć wymaga udziału procesu kategoryzacji i innego typu oddziaływań odgórnych (top-down), to pierwotnie opiera się na mechanizmie porządkowania wrażeń sensorycznych według określonych schematów motorycznych czy osi motorycznych (bottom-up). Pierwotnym efektem integracji sensorycznej jest doświadczenie sensomotoryczne.

3 HP1: PERCEPCJA JEST FORMĄ DZIAŁANIA Tradycyjnie: David Marr i reprezentacje 2D, 2 ½ D, 3D Wady tego podejścia: nie ma zawiązku między percepcja a ruchem, ruch jest dodatkiem do percepcji, to raczej percepcja umożliwia poruszanie się (kontroluje je). Enaktywnie: Alva Noë i teza, że ruch konstytuuje doświadczenie percepcyjne Zalety tego podejścia: wyjaśnia np. stałość sceny percepcyjnej

4 ENAKTYWIZM Percepcja polega na rozumieniu, jak doznania sensoryczne zmieniają się w zależności od ruchu podmiotu percepcji zachowując jednocześnie swoją tożsamość: Percypowany wzrokowo prostokąt jest widziany jako prostokąt nawet, jeśli wygląda jak trapez.

5 HP2: TWORZENIE OSI MOTORYCZNEJ (SCHEMATU MOTORYCZNEGO) RUCH1 RUCH2...

6 HP3: ASOCJACJA WRAŻEŃ I RUCHU Dzięki temu, że informacja o ruchu staje się bodźcem modelującym interpretację danej sensorycznej, możliwa jest asocjacja nie tylko między wrażeniami, ale także między wrażeniami i ruchem (informacją motoryczną). Dopiero teraz można mówić o kontrolowaniu ruchu dzięki percepcji (Marr). A skoro tak, to może jest tu miejsce na interwencję móżdżku?

7 HG: PIERWOTNYM EFEKTEM INTEGRACJI SENSORYCZNEJ JEST DOŚWIADCZENIE SENSOMOTORYCZNE Argument z udziału móżdżku w uczeniu się przez warunkowanie klasyczne Eksperyment z warunkowaniem mrugania powieką [M.D. Mauk, J.F. Medina, W.L. Nores, T. Ohyama, Cerebellar Function: Coordination, Learning or Timing?, Current Biology 10 (2000), p ].

8 UDZIAŁ MÓŻDŻKU W INTEGRACJI SENSOMOTORYCZNEJ Poprzez TIMING Eksperyment: dźwiękowi towarzyszyło stymulowanie okolicy oka tak, by wywołać odruch mrugnięcia. Rezultat: Mrugnięcie przy samej obecności dźwięku. Obserwacja: Uczenie się następowało, gdy interwał czasowy między dźwiękiem a stymulacją okolicy oka był niemniejszy niż 100 milisekund oraz nie większy niż 500 milisekund (czyli milisekund). Dwa bodźce dźwięk i stymulacja dotykowa okolicy oka odbierane są przez móżdżek przez włókna kiciaste (mossy fibers) oraz pnące (climbing fibers).

9 UDZIAŁ MÓŻDŻKU W INTEGRACJI SENSOMOTORYCZNEJ Wnioski: Uczenie się motoryczne (motor learning) i timing nie są mechanizmami odrębnymi. Móżdżkowe funkcje koordynacji poprzez integrację sensomotoryczną oraz uczenie się motoryczne (motor learning) są ze sobą splecione (intertwined). Ujawnione przez warunkowanie mrugania powieki uczenie się jest spójne z klasycznym zastosowaniem mechanizmu feedforward do inputu sensorycznego, w celu udoskonalenia dokładności ruchu W odniesieniu do doświadczenia percepcyjnego: Czyli dzięki ruchowi wiem, co nastąpi (jaki bodziec się pojawi). [M.D. Mauk, J.F. Medina, W.L. Nores, T. Ohyama, Cerebellar Function: Coordination, Learning or Timing?, Current Biology 10 (2000), p ].

10 UDZIAŁ MÓŻDŻKU W INTEGRACJI SENSOMOTORYCZNEJ Do integracji sensomotorycznej niezbędny jest zegar umożliwiający zgranie ze sobą bodźców, które mają być ze sobą kojarzone. Zegarem tym jest móżdżek Co więcej, zauważono aktywność móżdżku w zadaniach typu bodziec-bodziecreakcja.

11 PODSUMOWUJĄC Percepcja polega na integracji wrażeń sensorycznych z informacją dotyczącą ruchów własnego ciała. Dokonuje się ona dzięki wewnętrznemu zegarowi, w który wyposaża nas móżdżek. Tworząc oś motoryczną i korzystając z móżdżkowej regulacji asocjacji bodźców uzyskujemy złożone doświadczenia percepcyjne nie tylko typowo sensorycznomotoryczne (np. przy wykonywaniu ruchów haptycznych). Przykład: doświadczenie spożywania Chambertina choć w trakcie degustacji zmienia się smak, barwa, zapach porcji wina, które mamy w kieliszku, wciąż traktujemy te cechy jako cechy tego samego obiektu (zjawisko stałości percepcyjnej).