Słyszenie a słuchanie: klasyczne, ekologiczne i kognitywne podejście do słyszenia. III rok reżyserii dźwięku AM_1_2015

Transkrypt

1 Słyszenie a słuchanie: klasyczne, ekologiczne i kognitywne podejście do słyszenia III rok reżyserii dźwięku AM_1_2015

2 Plan wykładu Demonstracja Percepcja słuchowa i wzrokowa Słyszenie a słuchanie Słyszenie potoczne i muzyczne Trzy podejścia do słyszenie: Klasyczne, Ekologiczne Kognitywistyaczne Instrument muzyczny

3 Co słyszycie?

4 Źródła dźwięku naturalne: burza, zwierzęta.. muzyczne: różne instrumenty muzyczne ludzie: ludzka mowa.

5 Podobieństwo pomiędzy percepcją wzrokową i słuchową Wzrok Obiekty rzeczywiste Słuch Źródła naturalne (rzeczywiste) Figury geometryczne Pismo Muzyka Mowa

6 Czy chciałbyś być głuchy czy niewidomy?

7 Słyszenie a słuchanie ten wykład można słyszeć a nie słuchać!! Słuchowe doświadczenie człowieka: 1 percepcja lokalizacji obiektu w przestrzeni tylko w oparciu o dźwięk 2 percepcja dźwięków muzyki (instrumenty muzyczne) 3 percepcja mowy

8 Podobieństwa tych trzech zjawisk Dotyczą identyfikacji wydarzeń akustycznych: identyfikacja źródeł w przestrzeni identyfikacji instrumentów muzycznych identyfikacji głosu Dotyczą percepcji wzorów: ruchu muchy wokół głowy melodii zdań, sekwencji wyrazów Wszystkie związane są z rytmem Tańczymy do dźwięków a nie do światła!!!!!

9 Słuchowe wydarzenia a otaczający nas świat Wydarzenia są przestrzenne czasowe Dotyczą ciągłych zmian w dźwięku w krótkim okresie czasu (wysokość, barwa nuty) w długim okresie czasu (głośność, rytm, zmiana położenia poruszającego się obiektu) To co się zmienia w krótkim czasie ma wpływ na to co się zmienia w długim czasie i vice versa

10 Dlaczego klasyczna psychoakustyka nie wyjaśnia słuchania Psychoakustyka zakłada że ucho to mikrofon jaki jest najcichszy dźwięk, który możemy usłyszeć jak jesteśmy czuli na zmiany głośności i wysokości jakie zniekształcenia możemy spostrzec Dźwięki proste i nie zmieniające się w czasie -> brak percepcji wydarzeń i obiektów

11 Zasady percepcji dźwięku muzycznego Model wielopoziomowego słuchania obiektów słuchowych (źródeł dźwięków) Mechanizmy grupowania w muzyce, strumieniowanie ASA Psychologia Gestalt Słuchanie i słyszenie

12 Słuchanie potoczne i muzyczne Gaver w 1993 zaproponował podział na słyszenie muzyczne i potoczne Model dotyczy słuchania potocznego czyli słyszenia środowiskowego a nie muzycznego. Pytanie jak można go zastosować do słuchania muzycznego???

13 SŁUCHANIE DŹWIĘKU ŚRODOWISKOWEGO Nadjeżdżający samochód w podejściu»klasycznym»ekologicznym»kognitywistycznym

14 PODEJŚCIE KLASYCZNE Osoba rozpoznaje zmiany w głośności, zmiany w wysokości W oparciu o nie wnioskuje że nadjeżdża samochód Rozpoznanie, że nadjeżdża samochód jest złożeniem dwóch procesów: percepcji słuchowej pozasłuchowego procesu wnioskowania Psychoakustyka percepcja słuchowa Proces wnioskowania nie ma wiele wspólnego ze słuchaniem

15 SŁUCHANIE DŹWIĘKU ŚRODOWISKOWEGO 1979 Vanderveer grupowanie 1979 Lederman chropowatość dźwięków 1984 Warren, Verbrugge tłuczenie się przedmiotu, odbijanie się 1988 Gaver rozróżnianie rodzaju materiału i długości 1993 Gaver słuchanie muzyczne, słuchanie potoczne

16 SŁUCHANIE DŹWIĘKU ŚRODOWISKOWEGO 1991 Li et al. percepcja kroków 1998 Carello at al. - drewniane pręty uderzające o twardą powierzchnię 2000 Cabe, Pittenger napełnianie, opróżnianie naczynia 2002 Houben prędkość toczących się kulek 2003 Rocchesso, Fontana pełny przegląd literatury

17 PODEJŚCIE EKOLOGICZNE Osoba oddaje się słuchaniu potocznemu rozpoznaje wydarzenia akustyczne pochodzące od źródeł dźwięków znajdujących się w otoczeniu Wydarzenie akustyczne to np. zbliżanie się źródła dźwięku informacja o tym, a także o innych wydarzeniach akustycznych pochodzących od źródła, takich jak toczenie się, rytmiczna praca silnika itp. zawarta jest w strukturze akustycznej utożsamianej z układem cech złożonego sygnału akustycznego Słuchanie - ustalenie korelacji między strukturą akustyczną a zdarzeniem akustycznym

18 PODEJŚCIE KOGNITYWYSTYCZNE Kognitywistyczne badanie słuchania polega na prezentowaniu słuchaczom dźwięków środowiskowych i pytaniu ich nie o cechy dźwięków, jakie słyszą, ale o cechy i zachowanie obiektów, które te dźwięki generują

19 PODEJŚCIE KOGNITYWYSTYCZNE Osoba słyszy nadjeżdżający samochód informacja o tym zawarta jest w sygnale dźwiękowym Ustalenie, że osoba słyszy wymaga wydobycie z sygnału akustycznego informacji o schematycznej strukturze strumienia słuchowego (słuchanie akustyczne) ta informacja służy następnie do ustalenia położenia i odległości źródła dźwięku (słuchanie przestrzeni) a te dane, wykorzystywane są do rozpoznania cech i sposobu zachowaniu się przedmiotu a więc czy i w jakim kierunku się porusza, jaki to jest rodzaj ruchu - jednostajny, przyspieszonya także czy jest to kroczenie, toczenie się czy suwanie (słuchanie przedmiotu)

20 PODEJŚCIE KOGNITYWYSTYCZNE Poziomy przetwarzania informacji wzrokowej według Marr'a Pierwotny szkic Poziomy przetwarzania informacji słuchowej Schematyczna struktura strumienia słuchowego Dwuipółwymiarowy szkic Trójwymiarowy model kształtu przedmiotu Położenie i odległość źródła dźwięku Ruchowa charakterystyka przedmiotu

21 STADIA PERCEPCJI SŁUCHOWEJ słuchanie akustyczne słuchanie przestrzeni słuchanie przedmiotu

22 SŁUCHANIE AKUSTYCZNE słyszenie elementarne identyfikowanie cech dźwięków m.in. takich jak głośność, wysokość, barwa słuchanie scen słuchowych porządkowanie dźwięków w struktury, tzw. strumienie

23

24 SŁUCHANIE PRZESTRZENI przestrzeń egocentryczna słuchowa percepcja odległości lokalizacja źródła dźwięku

25

26 SŁUCHANIE PRZEDMIOTU słuchania podstawowych słuchowych cech przedmiotu, czyli rozpoznawanie ruchowej charakterystyki przedmiotu zbliżanie się, oddalanie, prędkość, przyspieszanie, zatrzymywanie itp.

27 SŁUCHANIE PRZEDMIOTU słuchanie dodatkowych cech przedmiotu rozpoznawanie zmian w przedmiocie: (napełnianie, opróżnianie, rozbijanie, rozpłaszczanie) rozpoznawanie trwałych cech przedmiotu: ciężar, kształt, wielkość, sprężystość, sztywność

28

29 PODEJŚCIE KOGNITYWYSTYCZNE Kognitywistyczne badanie słuchania polega na prezentowaniu słuchaczom dźwięków środowiskowych i pytaniu ich nie o cechy dźwięków, jakie słyszą, ale o cechy i zachowanie obiektów, które te dźwięki generują

30 PODEJŚCIE KOGNITYWYSTYCZNE Charakterystyki źródła dźwięku odległość prędkość przyśpieszenie ciężar rozmiar Powinno się badać progi parametrów charakteryzujących źródło dźwięku takie jak progi prędkości, odległości

31 PROGI SPOSTRZEGANIA ZMIAN PARAMETRÓW ŹRÓDŁA DŹWIĘKU Progi odległości Progi prędkości i przyśpieszenia Progi masy

32 Instrument muzyczny źródło dźwięku jeden instrument ta sama barwa różne instrumenty różna barwa

33 Instrument muzyczny wiele dźwięków czym się różnią??

34 Słyszenia a słuchanie: klasyczne i kognitywne podejście do słyszenia. Barwa dźwięku i metody jej skalowania. Barwa dźwięku i jej podcechy. Paradoksy muzyczne. Skala, interwały, konsonans i dysonans w muzyce. Rytm i czas w muzyce (Handel, Repp). Słyszenie w czasie i przestrzeni (Cook). Dźwięk generowany przez głos: mówienie i śpiewanie (Handel). Charakterystyka kierunkowa instrumentów muzycznych (Meyer). Mechanizmy grupowania w muzyce-strumieniowanie (Deutsch, Cook). Iluzje słuchowe- różnice i podobieństwa z iluzjami wzrokowymi. Dwie drogi przetwarzania informacji słuchowej na przykładzie percepcji wysokości i rytmu. Percepcja dźwięku w różnych środowiskach: kabina bezechowa, pogłosowa, różne odległości. Organy- wykład organistki, budującej organy. Skrzypce - wykład lutnika.