1.Definicja. Co to jest integracja sensoryczna.

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "1.Definicja. Co to jest integracja sensoryczna."

Transkrypt

1 1.Definicja. Co to jest integracja sensoryczna. Działania podstawowych zmysłów człowieka są ściśle ze sobą powiązane. W trakcie rozwoju w obrębie mózgu tworzą się pomiędzy nimi połączenia. To wzajemne na siebie oddziaływanie różnych zmysłów jest złożone i potrzebne, aby prawidłowo interpretować rzeczywistość i odpowiednio na nią reagować. Ten proces celowej organizacji zmysłów nosi nazwę INTEGRACJI SENSORYCZNEJ. Wg Jean Ayres integracja sensoryczna to możliwość rejestrowania informacji ze świata zewnętrznego przez narządy zmysłów, ich przetwarzanie w ośrodkowym układzie nerwowym i wykorzystanie do celowego działania. 1 Jest ona zatem funkcją, czynnością ośrodkowego układu nerwowego, procesem neurologicznym, organizującym wrażenia płynące z ciała i środowiska w taki sposób, by mogły być użyte do celowego działania. Kiedy bodźce przepływają w zorganizowany i zintegrowany sposób, mózg może je dobrze wykorzystać do tworzenia wyobrażeń dotyczących nas samych i otaczającego świata, opracowania naszych zachowań, przyswajania wiedzy. 2 2.Założenia teoretyczne. Założenia teoretyczne dotyczące diagnozy i terapii integracji sensorycznej zostały opisane przez dr Jean Ayres psychologa i terapeutę zajęciowego w Instytucie Badań Mózgu w Los Angeles 1.Mózg funkcjonuje jako całość, a każda jego część ma do wykonania określone zadania i jest zależna od innych. 3 2.Praca wyższych struktur korowych zależy od integracji dokonującej się na niższych poziomach mózgu, zwłaszcza w pniu mózgu. Niezakłócony rozwój procesów integracji sensorycznej jest podstawą prawidłowego uczenia się i zachowania. 3.Neurony mózgu dziecka i układy zmysłów powinny być stymulowane i używane, aby móc się rozwijać. Jeśli mózg nie otrzymuje prawidłowej ilości bodźców z narządów zmysłów, jego komórki obumierają. 4 4.Centralny układ nerwowy jest plastyczny. Mózg dostosowuje się do wpływających bodźców sensorycznych, a niektóre jego partie w miarę potrzeby mogą przejmować funkcje innych struktur. Teoria i praktyka integracji sensorycznej wykorzystuje to zjawisko. Podczas wykonywania ćwiczeń terapeuta pomaga dziecku uzyskać najbardziej prawidłową odpowiedź 1 Mass V, Integracja sensoryczna a neuronauka od narodzin do starości, Warszawa 2007, s.32 2 Emmons P, Anderson L, Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej, Warszawa 2007, s.16 3 Mass V, Uczenie się przez zmysły, Warszawa 1998, s.30 4 Mass V, Uczenie się przez zmysły, Warszawa 1998, s.22

2 adaptacyjną, pobudzając odpowiednio różne układy zmysłów. 5 Reakcja adaptacyjna to celowe działanie lub reakcja na bodziec zmysłowy. Przykładem może tu być wkładanie piersi do ust, wyciągnięcie rąk przed siebie w trakcie upadku, uspokojenie się dziecka wskutek huśtania. Jednak zanim dziecko zaczyna przejawiać reakcje adaptacyjne, jego układ nerwowy musi zrozumieć i zorganizować wrażenia zarówno na poziomie odruchów jak i korowym. Zdolność do reakcji adaptacyjnych i zdolność do integracji wrażeń są od siebie zależne. Kiedy funkcje integracji sensorycznej są efektywne to reakcje adaptacyjne są odpowiednie. 4.Istnieją trzy układy sensoryczne leżące u podstaw całego rozwoju dziecka: układ dotykowy, układ przedsionkowy oraz układ proprioceptywny. Pomimo, ze nie są one tak dostrzegane jak zmysł wzroku, słuchu, węchu, smaku, to mają one duże znaczenie w naszym codziennym funkcjonowaniu. Zmysł dotyku, zmysł przedsionkowy oraz proprioceptywny zaczynają funkcjonować w bardzo wczesnym etapie życia nawet podczas życia płodowego. To one dostarczają bodźców do stymulacji zmysłów wyższego rzędu 6. Ze względu na istotną rolę funkcjonowanie tych trzech układów zostanie opisane w osobnym rozdziale. 3.Znaczenie zmysłów dotyku, propriocepcji i równowagi Dotyk stanowi nasz pierwszy kontakt ze światem. Pojawia się on jeszcze przed pojawieniem się zmysłu wzroku. Przychodzącemu na świat dziecku umożliwia on poczucie bezpieczeństwa, dzięki niemu tworzą się pierwsze więzi, co z kolei warunkuje rozwój społeczno emocjonalny. Dzięki dotykowi rejestrujemy zimno, ciśnienie, ból, położenie ciała. W tym układzie rozróżnia się dwa rodzaje receptorów: ochronne i rozróżniające. Ochronne mieszczą się w mieszkach włosowych. Reagują one na delikatną stymulację, jak dźwięk czy fale powietrza. Rozróżniające mieszczą się w skórze właściwej i reagują gdy wchodzimy z czymś w kontakt. Rozróżnianie za pomocą dotyku dostarcza informacji o świecie jak i o swoim ciele. Ma wpływ na planowanie ruchu. 7 Układ przedsionkowy umożliwia radzenie sobie z grawitacją. Jego podstawowa rola polega na kształtowaniu naszych relacji z siłą przyciągania ziemskiego. 8 Ściśle współdziała on z odruchami, aby umożliwić ciału utrzymanie równowagi, zoptymalizować ilość informacji do osiągnięcia właściwego napięcia mięśniowego. Układ przedsionkowy i odruchy są od siebie 5 Mass V, Integracja sensoryczna, s40 6 Mass V, Uczenie się przez zmysły, Warszawa 1998, s.21 7 Goddard S, Odruchy, uczenie i zachowanie,2004, s.87 8 Mass V, Uczenie się przez zmysły, Warszawa 1998, s.49

3 zależne jeśli chodzi o kontrolę postawy i ruchu. Niewłaściwe sygnały przedsionkowe mogą wywołać odruchy pierwotne, a zaburzone reakcje odruchów zaburzą funkcjonowanie układu przedsionkowego. 9 Układ przedsionkowy znajduje się w uchu wewnętrznym i połączony jest nerwem przedsionkowym z móżdżkiem, który to monitoruje nasze położenie w przestrzeni i pozycję w jakiej się znajdujemy. Ucho składa się z dwóch elementów: aparatu przedsionkowego (mechanizmu równowagi) i ślimaka. Łączy je cecha wspólna: endolimfa i przekaz informacji poprzez ten sam nerw - ósmy nerw czaszkowy lub nerw przedsionkowo słuchowy. Informacja przesyłana przez układ przedsionkowy wpływa na słuch, a dźwięk wpływa na układ przedsionkowy. Oczywiste jest zatem, ze właściwe funkcjonowanie układu przedsionkowego wpływa na takie umiejętności jak różnicowanie słuchowe, różnicowanie dźwięków znaczących od nieznaczących. Ze względu na bliskość anatomiczną odpowiada też za kontrolę i planowanie ruchu mięśni produkujących mowę. 10 Układ przedsionkowy jest powiązany również z narządem wzroku. Impulsy przekazywane z układu przedsionkowego do pnia mózgu wpływają na reakcje równowagi dzięki nerwom ruchowym kontrolującym ruchy oczu. 11 Układ przedsionkowy wpływa na: skupienie wzroku, przenoszenie go z przedmiotu na przedmiot, śledzenie poruszającego się przedmiotu, szybkie i płynne przenoszenie wzroku z przedmiotów znajdujących się blisko na przedmioty znajdujące się daleko (przepisywanie z tablicy), widzenie obuoczne. Układ przedsionkowy ma duży wpływ na funkcje przestrzenne: wyróżnienie figury z tła, stałość formy, spostrzeganie pozycji w przestrzeni (prawidłowa orientacja liter i przedmiotów), orientacja przestrzenna (ocena odległości), kierunkowość. Ma wpływ na obustronną koordynację ciała, umiejętność przekraczania jego środka. Może być traktowany jak podstawa dla orientacji ciała w stosunku do otoczenia. Układ proprioceptywny informuje nas o tym, gdzie znajdują się w danym momencie części ciała. Daje wewnętrzne poczucie siebie, pozwalające nam działać bez świadomego myślenia i bez informacji pochodzących z innych zmysłów. 12 Dzieci, które nie otrzymując dostatecznej ilości informacji od układu propriocepcji gdy siedzą nieruchomo, stale potrzebują się ruszać, by dostarczyć sobie tychże informacji przekazanych przez ruch mięśni o swoim położeniu w przestrzeni. 9 Goddard S, Odruchy, s Tamże, s Tamże, s Tamże, s106

4 Propriocepcja jest ściśle związana z układem przedsionkowym. Ich połączona praca wpływa m.in. na napięcie mięśniowe. 13 Dzięki niej możemy wykonywać precyzyjne, skoordynowane ruchy rąk lub nóg bez konieczności ciągłego ich obserwowania, automatycznie dostosowywać pozycję naszego ciała, aby zapewnić stabilizację. Czucie proprioceptywne umożliwia również precyzyjną manipulację drobnymi przedmiotami, dostosowanie siły, z jaką należy wykonać ruch 4.Zasady i etapy rozwoju integracji sensorycznej Większość aktywności w pierwszych latach życia jest częścią jednego procesu: procesu organizacji wrażeń w systemie nerwowym. Niemowlę widzi, słyszy i czuje swoje ciało, ale nie potrafi jeszcze dobrze tych wrażeń zorganizować. Kiedy ich doświadcza, to stopniowo się tego uczy i odkrywa co one znaczą. Nabywa zdolności ogniskowania uwagi na wybranych poszczególnych wrażeniach i ignorowania innych. Jego ruchy stają się delikatniejsze, ukierunkowane, uczy się mówić, kontrolować emocje. 14 Największa sensomotoryczna organizacja następuje podczas reakcji adaptacyjnych na bodźce. Są to twórcze i użyteczne odpowiedzi ciała na bodźce ze środowiska. Np.: słyszymy dźwięk i odwracamy głowę, by zobaczyć co się stało, ktoś na nas wpada, a my balansujemy ciałem, by nie upaść. Zanim ciało może wykonać taką reakcję adaptacyjną musi zintegrować wrażenia ze zmysłów. Każda odpowiedź adaptacyjna prowadzi do dalszej integracji wrażeń, a dobrze zintegrowane reakcje adaptacyjne prowadzą mózg do stanu bardziej zorganizowanego. Dzieci poszukują aktywności, które pozwolą im doświadczyć wrażeń potrzebnych do rozwoju nowych funkcji motorycznych i mają wielki, wewnętrzny napęd do rozwoju. 15 Jean Ayres opisała poszczególne etapy rozwoju procesu integracji sensorycznej. I miesiąc Nowo narodzone dziecko rodzi się z kształtowanym już od kilku miesięcy układem dotykowym, przedsionkowym, proprioceptywnym. Potrafi już interpretować niektóre wrażenia ze swojego ciała i odpowiadać na nie odruchami. Kiedy delikatnie dotkniemy policzka dziecko zwróci się w stronę ręki. Natura wyposażyła nas w ten odruch by pomóc w poszukiwaniu pożywienia. Wrażenie mokrej pieluchy jest odbierane jako niekomfortowe, a dotyk skóry matki jako przyjemny. Dziecko jednak jeszcze nie różnicuje w które miejsce jest dotykane. 13 Mass V, Uczenie, s Ayres J, Sensory Integration and the Child, Los Angeles 2005, s Ayres J, tamże

5 Bodźce dotykowe w okresie noworodkowym są bardziej istotne jako źródło emocjonalnej satysfakcji, przyczyniają się do nawiązania relacji z matką, a tym samym do rozwoju emocjonalnego. Noworodek reaguje także na informacje z ucha wewnętrznego. Dziecko rodzi się z dobrze ukształtowanym już układem przedsionkowym, który odpowiada za odczuwanie ruchów naszego ciała i równowagę. Wrażenie delikatnych ruchów, jak np kołysania nie tylko uspokaja ale integruje mózg. Bodźce przedsionkowe są odpowiedzialne za rozwój reakcji podnoszenia głowy podczas leżenia na brzuchu. 16 Dziecko w tym okresie czuje już swoje mięśnie i stawy. Dowodem na to jest fakt, ze dopasowuje się do ramion i ciała osoby trzymającej go. Mięśnie i stawy przekazują do mózgu informację o zwróceniu się głowy w jedną stronę. To aktywuje asymetryczny toniczny odruch szyjny. W ciągu kilku tygodni życia ten odruch odgrywa główną rolę w determinowaniu ruchów ramion. Jeśli w przyszłości źle się zintegruje dziecko będzie miało problemy z integracją sensoryczną. Wzrok noworodka nie jest jeszcze dobrze ukształtowany, choć rozpoznaje on twarz matki i inne znaczące obiekty. Pierwszym krokiem w rozwoju wzroku jest wodzenie wzrokiem za poruszającym się przedmiotem lub osobą. To wymaga wrażeń z mięśni karku i nerwów wzrokowych w powiązaniu z informacjami z ucha wewnętrznego. Innym zmysłem prawdopodobnie dobrze ukształtowanym jest smak i powonienie. Odgrywają one ważną rolę w trakcie pierwszego miesiąca. Zatem jednomiesięczne dziecko rozwija już sporą ilość reakcji adaptacyjnych. Bez integracji, która następuje w tych podstawowych, prostych aktywnościach sensomotorycznych nie byłby możliwy dalszy prawidłowy rozwój. II III miesiąc Oczy i szyja są pierwszymi częściami ciała, które dziecko uczy się kontrolować. Utrzymanie głowy i wzroku stabilnych jest fundamentalnym życiowym osiągnięciem. W tym celu mózg musi zintegrować trzy typy wrażeń: poczucie siły grawitacji i ruchu z ucha wewnętrznego, wrażenia z mięśni wokół oczu i wrażenia z mięśni karku. Dziecko uczy cię uzyskiwać stabilny czysty obraz pomimo poruszeń swojego ciała. Ten rozwój będzie kontynuowany jeszcze przez kilka lat i jest bardzo istotny dla późniejszej nauki czytania. Integracja bodźców poprioceptywnych i przedsionkowych umożliwia niemowlęciu także utrzymanie napięcia mięśniowego i poczucia pewności w odniesieniu do stałej siły grawitacji. Dziecko trzymiesięczne coraz pewniej radzi sobie z grawitacją. Dźwiga już nie tylko głowę, ale również klatkę piersiową. Napięcie mięśniowe i umiejętność jego zmian jest podstawą do wykonywania wszystkich ruchów, co jest szczególnie ważne w rozwoju precyzyjnych ruchów ręki Tamże, s.17

6 Dłonie dziecka 3-miesięcznego są przez większość czasu otwarte. Brakuje jeszcze umiejętności sięgania po przedmiot. Dziecko nie używa też jeszcze kciuka i palca wskazującego, tylko pozostałych trzech palców. Chwytanie jest wciąż reakcją automatyczną w odpowiedzi na dotyk wnętrza dłoni. W ciągu kilku miesięcy zintegrowane wrażenia dotykowe oraz z mięsni i stawów dłoni stopniowo doprowadzą do rozwoju efektywniejszej formy chwytu. 18 IV VI miesiąc Na tym etapie niemowlę zaczyna dotykać i oglądać swoje ręce. To pozwala mu osiągnąć świadomość gdzie one znajdują się w przestrzeni. Potrzebuje teraz dotyku oraz wrażeń z mięśni i stawów, aby skoordynować partie swojego mózgu, którymi widzi z tymi, którymi czuje ręce i ramiona. Bardzo ważnym momentem jest połączenie rąk przed sobą. Jest to początek koordynacji obu stron ciała. Większość ruchów do tej pory było automatycznych, ale teraz dzieko zaczyna nabywać umiejętności planowania ruchu. Każda nowa aktywność zawiera teraz więcej planu i więcej integracji sensorycznej. W okolicach 6 miesiąca dziecko podnosi głowę, ramiona, łopatki i nogi, wszystko w tym samym czasie, balansuje na brzuchu. Ta pozycja jest krokiem milowym dla rozwoju mięśni używanych we wstawaniu i chodzeniu. Starsze dzieci, które nie osiągnęły tej pozycji mają problemy z grawitacją i odczuwaniem ruchu. 19 VI-VIII miesiąc Ważnym aspektem tego okresu jest przemieszczanie się w wiele miejsc, które można eksplorować. Pełzanie i raczkowanie dostarcza wielu wrażeń do zintegrowania i daje dziecku poczucie siebie jako niezależnej istoty. Pozwala doświadczyć przestrzeni i dystansu między sobą a przedmiotami w środowisku. Dobra ocena odległości pozwala dziecku poznać jaką wielkość mają przedmioty. Jeśli w tym czasie dziecko ma trudność z integrowaniem wrażeń pełzania i raczkowania, może mieć później problem z oceną odległości i wielkości. Innym osiągnięciem tego okresu jest umiejętność efektywnego używania kciuka i palca wskazującego do podnoszenia nawet małych przedmiotów, coraz dojrzalsze planowanie ruchu, wiedza, ze przedmioty istnieją, choć ich nie widać. 20 IX XII miesiąc Dziecko raczkuje coraz dłuższe dystanse i odkrywa coraz więcej. To stymuluje jego układ nerwowy, rozwija koordynację obu stron ciała, uczy planowania motorycznego, rozwija percepcję wzrokową. 17 Kastory Bronowska M,,,Wybrane zaburzenia rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym a diagnoza i terapia procesów integracji zmysłowej, w: Zeszyt Terapeuty, Nr1/2008, s Ayres J, s Tamże 20 Tamże, s.21

7 W zabawie często przekracza środkową linię ciała. Czucie tejże linii, czyli głównej osi ciała ma zasadnicze znaczenie dla somatognozji. Jego początki to łączenie rąk w 4 miesiącu życia. Jednym z najważniejszych momentów jest tu samodzielne stanięcie na nogi. Jest to końcowy efekt integracji wrażeń grawitacji, ruchu, wrażeń z mięśni i stawów z wcześniejszych miesięcy. 21 II rok W tym okresie dziecko uczy cię chodzić, mówić, planować kompleksowe działania. Umiejętność planowania ruchu zależy od działania systemu dotykowego. W odróżnieniu do okresu noworodkowego dziecko potrafi już zlokalizować gdzie jest dotykane. Wrażenia z jego skóry mówią gdzie ciało się kończy a gdzie zaczyna. Taka sensoryczna świadomość ciała jest ważniejsza niż wiedza wizualna. Dzieci, które nie integrują tych wrażeń nie są w stanie poczuć jak zbudowane jest ich ciało, do czego służą jego części. Będą miały kłopoty z uczeniem się różnych czynności takich jak zapinanie guzików, zamków, używanie sztućców itp. Dzieci w tym wieku bardzo lubią zabawy dostarczające im wrażeń z ciała i receptorów grawitacji w uszach wewnętrznych. Te wrażenia formują ich wewnętrzny obraz ciała w mózgu. Mają też wewnętrzny napęd do odkrywania przestrzeni nie tylko horyzontalnej ale i wertykalnej. Wspinają się nawet zanim zaczną chodzić. Aby się wspinać dziecko nie musi mieć dobrze zorganizowanego wrażenia grawitacji i ruchu Wspinanie dalej integruje je z wrażeniami z ciała i informacjami wzrokowymi. Wspinanie jest ważnym krokiem w kierunku rozwoju wizualnej percepcji przestrzeni. 22 Rozwijają się umiejętności manipulacyjne. Integracja bodźców wzrokowych z przedsionkowymi, proprioceptywnymi, dotykowymi umożliwia dziecku wykonywanie takich czynnością jak malowanie, budowanie z klocków, ubieranie kurtki itp 23 III-VII rok Jest to okres krytyczny dla integracji sensorycznej. Mózg jest najbardziej wrażliwy na bodźce i najbardziej zdolny do organizowania ich. Dziecięcy napęd wewnętrzny czyni go bardzo aktywnym. Jego reakcje adaptacyjne są coraz bardziej kompleksowe, a każda reakcja rozszerza dziecięcą zdolność do integracji sensorycznej. Dziecko biega, skacze, huśta się, turla, wspina, a to rozwija jego równowagę, koordynację wzrokowo ruchową, planowanie motoryczne. 21 Tamże, s Tamże, s Kastory-Bronowska M, Wybrane zaburzenia w rozwoju dzieci w wieku przedszkolnym a diagnoza i terapia procesów integracji sensorycznej, w: Zeszyt terapeuty, nr1/2008, s 52

8 Próbowanie działań niebezpiecznych to sprawdzanie swoich granic sensomotorycznych zdolności. Place zabaw są w tym okresie tak popularne, bo wypełniają one potrzeby rozwijania systemu nerwowego. Do czasu, gdy dziecko osiągnie 8 rok życia jego system dotykowy, poczucie ruchu i grawitacji są już prawie tak dojrzałe. jak będą już zawsze. 24 Około 6 r. ż. powinien zakończyć się też proces lateralizacji. Zaburzenia lateralizacji przejawiają się deficytami w sferze koordynacji ruchowej, przekraczania linii środka ciała. Problemy z przekraczaniem linii środka ciała mogą dotyczyć również ruchów gałek ocznych, a to przekłada się na trudności w rysowaniu, pisaniu, układaniu z części, liczeniu Zaburzenia integracji sensorycznej Zaburzenia integracji sensorycznej wynikają z zaburzeń przetwarzania sensorycznego. Pojawiają się gdy układ nerwowy niewłaściwie odbiera i organizuje bodźce sensoryczne w obrębie ośrodkowego układu nerwowego oraz nieprawidłowo na nie reaguje. Można je podzielić na: 1.Nadmierna reaktywność na bodźce sensoryczne 2.Niedostateczna reaktywność na bodźce sensoryczne 3.Obniżone umiejętności ruchowe 26 Nadmierna wrażliwość objawia się nadmierną, nieadekwatną reakcją na bodziec. Dziecko staje się pobudzone, rozdrażnione, zdekoncentrowane, co wpływa zarówno na przyswajanie wiedzy jak i na kontakty społeczne. Nadwrażliwość może dotyczyć wszystkich zmysłów. Jeśli dotyczy układu dotykowego to mamy do czynienia z obronnością dotykową. Jest to nadmierna reakcja na neutralny bodziec dotykowy. Często współwystępuje z ADHD. Dziecko dotknięte takim zaburzeniem źle reaguje na zwykły dotyk, przez to może unikać kontaktów z rówieśnikami, gier zespołowych, nie lubi określonych faktur, pokarmów, szczególnie źle znosi dotyk w okolicy głowy, twarzy. Jeżeli zaś nadwrażliwość dotyczy układu przedsionkowego, to mówimy o niepewności grawitacyjnej i nietolerancji ruchu. Objawy tych zaburzeń w szkole najszybciej prawdopodobnie zauważy nauczyciel w-f-u. Nie mają one zwykle bezpośredniego wpływu na sam proces nauki, ale mają duży wpływ na funkcjonowanie w grupie, samoocenę. Niepewność grawitacyjna charakteryzuje się silnym lękiem przed utratą kontaktu z podłożem, przed upadkiem, wysokością. Lęk i napięcie blokują ruchową aktywność dziecka, ale także powodują konsekwencje psychologiczne: 24 Ayres J, s Kastory - Bronowska M, Wybrane zaburzenia, s Karga M, Podstawowe zasady obserwacji i terapii zaburzeń integracji sensorycznej u małego dziecka. W: B. Cytowska, B. Wilczura (red.) Wczesna interwencja i wspomaganie rozwoju małego dziecka, Kraków, 2006

9 niechęć do zmian, tendencję do manipulowania otoczeniem, nadmiernych reakcji otoczeniem. 27 Nietolerancja ruchu objawia się dużym dyskomfortem odczuwanym przez dziecko podczas ruchu obrotowego. Kiedy nadwrażliwość dotyczy pozostałych zmysłów, to dziecko będzie nadmiernie reagować np. na głośne dźwięki, mocne zapachy, jasne światło itp. 28 Niedostateczna reaktywność na bodźce inaczej zwana podwrażliwością sensoryczną przejawia się w trudnościach z rejestracją lub rozpoznawaniem docierających informacji 29. Nie mając zatem dostatecznej ilości bodźców dziecko będzie ich aktywnie poszukiwać, co może wiązać się z autostymulacją, nadruchliwością, stereotypowymi zachowaniami, a także trudnościami w nauce pisania i czytania 30. Ze strony układu dotykowego mamy wtedy do czynienia z niezdolnością do precyzyjnego rozróżniania lokalizacji i rozległości bodźca dotykowego oraz identyfikacji go w czasie. Konsekwencją może być słaba świadomość swojego ciała, a co za tym idzie trudności w zakresie motoryki, orientacji w przestrzeni. Może mieć istotne znaczenie w procesie uczenia się 31. Zaburzenia różnicowania bodźca sensorycznego w zakresie układu przedsionkowo proprioceptywnego przejawiają się nieprawidłowo zintegrowanymi odruchami tonicznymi, zaburzeniami regulacji napięcia mięśniowego, odruchów równowagi, obronnych, ruchów gałek ocznych. Wyróżniamy tu zaburzenia posturalno oczne, zaburzenia obustronnej integracji i sekwencyjności, zaburzenia przedsionkowo językowe. Zaburzenia posturalno oczne bardzo często współwystępują z trudnościami w uczeniu się. Dziecko dotknięte tym zaburzeniem ma niezgrabne ruchy,, często się potyka, przewraca, ma niskie napięcie mięśniowe, nie potrafi łapać piłki, ma trudności w grach zespołowych, z chodzeniem po drabinkach i równoważniach. Ma także niewykształconą lateralizację, myli strony prawa - lewa, odwraca litery, ma problemy z przepisywaniem z tablicy, ma trudności w nauce pisania i czytania. Podczas pracy przy ławce często podpiera głowę 32. Zaburzenia obustronnej integracji i sekwencyjności również wpływają na problemy z rozróżnianiem stron prawa lewa, powodują, ze dziecko unika przekraczanie linii środka ciała, ma kłopoty z obustronną koordynacją i wykonywaniem ruchów sekwencyjnych. Zaburzenia przedsionkowo językowe opóźniają rozwój mowy Borowiecka R, Trudności w uczeniu się a zaburzenia integracji sensorycznej, w: Zeszyt terapeuty, Nr1/2008, s Karga M, Podstawowe zasady obserwacji 29 Tamże 30 Borowiecka R, Trudności w uczeniu się, s Tamże, s Tamże, s Tamże, s99

10 U niektórych dzieci w konsekwencji zaburzeń przetwarzania bodźców sensorycznych pojawiają się obniżone umiejętności ruchowe, wynikające z zaburzenia planowania ruchu i wykonywania nowych ruchów, zwane dyspraksją. Ayres twierdzi, ze dzieci z dyspraksją mają trudności w uczeniu się. Dotyczy to przede wszystkim pisania i rysowania, ale także zajęć ruchowych. Wiele z nich ma trudności z przełożeniem poleceń słownych na odpowiedzi ruchowe. Zwykle też cierpi samoocena dziecka Terapia Podstawowym założeniem Jean Ayres dotyczącym terapii było to, że każde dziecko rodzi się z wewnętrznym napędem do poszukiwania bodźców sprzyjających rozwojowi układu nerwowego. Terapia polega na zaktywizowaniu tego popędu, czemu służy odpowiednia organizacja otoczenia i wspomaganie terapeuty. Wymaga to wiedzy, doświadczenia i umiejętności. Głównym zadaniem jest tu dostarczenie kontrolowanej ilości bodźców przedsionkowych, dotykowych i proprioceptywnych, ale również wzrokowych, słuchowych i węchowych tak, by dziecko odpowiedziało reakcją poprawiającą integrację tych bodźców. Wskutek tego poprawia się percepcja, napięcie mięśniowe, mechanizmy posturalne, współpraca między zmysłami, dalej koordynacja wzrokowo ruchowa, sprawność manualna, orientacja w schemacie ciała, percepcja wzrokowo przestrzenna, zdolność do koncentrowania uwagi, pamięć, praksja, a w konsekwencji pewność siebie, samodzielność i poczucie własnej wartości. 35 Terapia zawsze powinna być poprzedzona dokładną, szczegółową diagnozą. Bardzo ważne jest stosowanie przeciwwskazań, stałe obserwowanie dziecka i wycofanie się z działań źle tolerowanych. Stosuje się łączenie stymulacji różnych układów jak również łączenie stymulacji z szerszą sytuacją np. zabawową lub zadaniową. Bardzo ważne jest pozyskanie motywacji dziecka jak również współpraca z rodziną, nauczycielami 36 Ćwiczenia muszą być dostosowane do wieku dziecka, nie mogą być ani za łatwe ani za trudne (balansowanie na granicy możliwości dziecka). Ważne jest, by dziecko chętnie uczestniczyło i miało poczucie, ze współtworzy zajęcia z terapeutą. Podczas zajęć nie uczymy nowych umiejętności, ale wzmacniamy procesy nerwowe leżące u ich podstaw, a one w sposób naturalny się pojawiają. Terapia poszczególnych zmysłów. Nadwrażliwość przedsionkowa 34 Tamże, s Kastory Bronowska M, Wybrane zaburzenia, s Kałużna A, Zasady diagnostyki i terapii zaburzeń rozwoju integracji sensorycznej u dzieci

11 Terapia polega na świadomym posługiwaniu się stymulacją układu przedsionkowego. Należy jednak wiedzieć, ze różne rodzaje stymulacji w zależności od siły, prędkości ruchu, przyśpieszenia, kierunku ustawienia głowy mogą mieć różne, często przeciwstawne działanie. Skutki uboczne terapii mogą być tu groźne. Niedostateczna wrażliwość przedsionkowa Terapia polega na dostarczeniu dziecku różnorodnych bodźców początkowo uporządkowanych, połączonych z jednoczesną stymulacją innego rodzaju, ruchem czynnym i sytuacją zadaniową. Z czasem wprowadza się bodźce bardziej zróżnicowane i nieregularne. Nadwrażliwość dotykowa Terapia polega na działaniach wzmacniających, hamujących funkcję układu nerwowego. Stosuje się tu odpowiednio dobrane bodźce proprioceptywne i przedsionkowe oraz bodźce skórne. Nie wolno aplikować bodźców źle tolerowanych. Zaczyna się od miejsc i sposobów najlepiej znoszonych przez dziecko. Niedowrażliwość dotykowa. Rzadko występuje samodzielnie. Może współwystępować z nadwrażliwością dotykową. Terapia polega na bodźcowaniu skóry, czyli dostarczeniu brakujących informacji. Należy jednak pamiętać, ze łatwo jest o przedawkowanie bodźców. 37 Dyspraksja. Celem terapii jest tu odblokowanie zdolności tworzenia się właściwych modeli działania. Stymuluje się wszystkie układy sensoryczne biorące udział w kształtowaniu się percepcji ciała. 37 Kałużna A, Zasady diagnostyki i terapii zaburzeń rozwoju integracji sensorycznej u dzieci

Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych.

Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych. Wykorzystanie integracji sensorycznej w usprawnianiu zaburzeń rozwojowych. Termin integracja sensoryczna po raz pierwszy został użyty przez Ch. Sherringtona w 1902 roku w Anglii. Nowe znaczenie temu terminowi

Bardziej szczegółowo

Przeznaczenie metody Metoda Integracji Sensorycznej jest wykorzystywana w pracy z dziećmi: z autyzmem z Zespołem Aspergera

Przeznaczenie metody Metoda Integracji Sensorycznej jest wykorzystywana w pracy z dziećmi: z autyzmem z Zespołem Aspergera Metoda Integracji Sensorycznej (SI) jest to nowoczesna i bardzo skuteczna forma diagnozy i terapii dzieci. Integracja Sensoryczna opiera się na neurofizjologicznych podstawach klinicznej obserwacji i standaryzowanych

Bardziej szczegółowo

1. Od kiedy istnieje termin integracja sensoryczna i kto jest twórcą teorii integracji sensorycznej?

1. Od kiedy istnieje termin integracja sensoryczna i kto jest twórcą teorii integracji sensorycznej? I. POCZĄTKI BADAŃ NAD INTEGRACJĄ SENSORYCZNĄ 1. Od kiedy istnieje termin integracja sensoryczna i kto jest twórcą teorii integracji sensorycznej? Termin integracja sensoryczna został po raz pierwszy wprowadzony

Bardziej szczegółowo

Znaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi

Znaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi Znaczenie zaburzeń przetwarzania sensorycznego w diagnozie i terapii dziecka z dysfunkcjami rozwojowymi i trudnościami szkolnymi Agnieszka Zdzienicka Chyła LUBLIN 27.11.2018r O teorii integracji sensorycznej

Bardziej szczegółowo

systematyczne nauczanie

systematyczne nauczanie dojrzałość Osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, psychicznego i społecznego, który czyni je wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie; harmonijne współgranie

Bardziej szczegółowo

Terapia Integracji Sensorycznej ma formę nauki przez zabawę, dzięki czemu dzieci chętnie w niej uczestniczą.

Terapia Integracji Sensorycznej ma formę nauki przez zabawę, dzięki czemu dzieci chętnie w niej uczestniczą. Czym jest Integracja Sensoryczna? Integracja sensoryczna, to termin określający prawidłową organizację bodźców sensorycznych, docierających do układu nerwowego. Otrzymuje on informacje z wielu zmysłów

Bardziej szczegółowo

SZKOŁA TERAPII RĘKI DIAGNOZA I TERAPIA RĘKI, SPRAWNOŚCI MANUALNYCH ORAZ GRAFOMOTORYCZNYCH ORGANIZATORZY KURSU:

SZKOŁA TERAPII RĘKI DIAGNOZA I TERAPIA RĘKI, SPRAWNOŚCI MANUALNYCH ORAZ GRAFOMOTORYCZNYCH ORGANIZATORZY KURSU: ORGANIZATORZY KURSU: SZKOŁA TERAPII RĘKI DIAGNOZA I TERAPIA RĘKI, SPRAWNOŚCI MANUALNYCH ORAZ GRAFOMOTORYCZNYCH Program autorski Copyright 2013 Agnieszka Rosa Dzień/ godziny zajęć Osoba prowadząca Program:

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia integracji sensorycznej

Zaburzenia integracji sensorycznej Zaburzenia integracji sensorycznej Czym jest integracja sensoryczna? To zdolność dziecka do odczuwania, rozumienia i organizowania informacji dostarczanych przez zmysły z otoczenia i własnego ciała. Pozwala

Bardziej szczegółowo

PERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH.

PERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH. PERCEPCJA WZROKOWA- ROZWÓJ I ZABURZENIA FUNKCJI WZROKOWYCH. Spostrzeganie wzrokowe- to zdolność do rozpoznawania i różnicowania bodźców wzrokowych oraz ich interpretowania w oparciu o dotychczasowe doświadczenia.

Bardziej szczegółowo

Co to jest integracja sensoryczna?

Co to jest integracja sensoryczna? 15 Co to jest integracja sensoryczna? Termin integracja pochodzi od łacińskiego słowa integratio i oznacza składanie całości. Integracja w układzie nerwowym polega na tym, że komórka nerwowa (neuron) położona

Bardziej szczegółowo

Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA

Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Mózgowe porażenie dziecięce - postepowanie rehabilitacyjne BEATA TARNACKA Podziały Patofizjologiczna: spastyczność, atetoza, ataksja, atonia, drżenie Topograficzna: monoplegia, paraplegia, hemiplegia,

Bardziej szczegółowo

"Sprytne paluszki mamy i ich używamy"

Sprytne paluszki mamy i ich używamy "Sprytne paluszki mamy i ich używamy" Ośrodek Rewalidacyjno-Wychowawczy w Cieszynie Innowacja pedagogiczna Autor: Marzena Żegnałek Marta Czech- Śniegulska Małgorzata Krasucka Dane o innowacji: Realizator:

Bardziej szczegółowo

ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR

ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR ZWIĄZEK DYSLEKSJI Z WADAMI WIDZENIA. TERESA MAZUR WSTĘP Widzenie to proces zachodzący w mózgu dzięki pracy skomplikowanego układu wzrokowego. Tylko prawidłowy rozwój tego układu pozwala nam w pełni korzystać

Bardziej szczegółowo

Diagnoza funkcjonalna dziecka

Diagnoza funkcjonalna dziecka Diagnoza funkcjonalna dziecka Dane dziecka: i opis środowiska wychowującego Imię i nazwisko: XX, chłopiec Wiek dziecka: 3,6 Nie uczęszcza do przedszkola Rodzice: wykształcenie mama- wyższe, ojciec średnie

Bardziej szczegółowo

INTEGRACJA SENSORYCZNA

INTEGRACJA SENSORYCZNA INTEGRACJA SENSORYCZNA Przepis na integrację sensoryczną Ewa Polańska fizjoterapeuta terapeuta integracji sensorycznej hipoterapeuta DEFINICJA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ (SI) Integracja sensoryczna jest procesem

Bardziej szczegółowo

Wiedzę swą zdobywałam na Uniwersytecie Łódzkim, w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi,

Wiedzę swą zdobywałam na Uniwersytecie Łódzkim, w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Łodzi, KATARZYNA JELEŃSKA Pedagog specjalny. A także diagnosta i terapeuta Integracji Sensorycznej II stopnia, terapeuta Integracji Bilateralnej, specjalista diagnozy i terapii pedagogicznej, specjalista Zintegrowanej

Bardziej szczegółowo

DYSPRAKSJA CO TO TAKIEGO?

DYSPRAKSJA CO TO TAKIEGO? DYSPRAKSJA CO TO TAKIEGO? Co to jest dyspraksja? Dyspraksja jest zwykle postrzegana jako ograniczenie lub niedorozwój organizacji/ koordynacji ruchu. Związane z nim mogą być problemy z wypowiadaniem się,

Bardziej szczegółowo

Terapia zaburzeń rozwoju dzieci.

Terapia zaburzeń rozwoju dzieci. Terapia zaburzeń rozwoju dzieci. Gabinet Terapii Dzieci "Wspomaganie rozwoju". Integracja sensoryczna. Diagnoza i terapia. Konsultacje i porady. KATARZYNA JELEŃSKA- PEDAGOG SPECJALNY, DIAGNOSTA i TERAPEUTA

Bardziej szczegółowo

Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców

Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców Percepcja wzrokowa jest zdolnością do rozpoznawania i rozróżniania bodźców wzrokowych a także do ich interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń. Nie jest wyłącznie zdolnością do dokładnego

Bardziej szczegółowo

SZKOŁA TERAPII RĘKI. Program autorski Szkoła Terapii Ręki 2013 Agnieszka Rosa. Program: Program. Częśd I Terapia ręki- wspomaganie funkcji pisania 29

SZKOŁA TERAPII RĘKI. Program autorski Szkoła Terapii Ręki 2013 Agnieszka Rosa. Program: Program. Częśd I Terapia ręki- wspomaganie funkcji pisania 29 ORGANIZATORZY KURSU: SZKOŁA TERAPII RĘKI Program autorski Szkoła Terapii Ręki 2013 Agnieszka Rosa Dzieo/ godziny zajęd Osoba prowadząca Program: Program Częśd I Terapia ręki- wspomaganie funkcji pisania

Bardziej szczegółowo

Sala Doświadczania Świata

Sala Doświadczania Świata Sala Doświadczania Świata Sala Doświadczania Świata to pomieszczenie wyposażone w odpowiednio skomponowane urządzenia stymulujące rozwój zmysłów. Celem prowadzonej terapii jest: doświadczanie świata zmysłami:

Bardziej szczegółowo

Edyta Antoniuk. Strategia postępowania wobec uczennicy przejawiającej symptomy ryzyka dysleksji

Edyta Antoniuk. Strategia postępowania wobec uczennicy przejawiającej symptomy ryzyka dysleksji Edyta Antoniuk Strategia postępowania wobec uczennicy przejawiającej symptomy ryzyka dysleksji Edyta Antoniuk - nauczyciel w Prywatnej Szkole Podstawowej nr 69 w Warszawie Obserwacja ucznia/uczennicy -

Bardziej szczegółowo

FUNKCJONALNA TERAPIA RĘKI WSPIERANIE SAMODZIELNOŚCI DZIECKA

FUNKCJONALNA TERAPIA RĘKI WSPIERANIE SAMODZIELNOŚCI DZIECKA Konferencja Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka Bądźmy Razem FUNKCJONALNA TERAPIA RĘKI WSPIERANIE SAMODZIELNOŚCI DZIECKA MGR MAŁGORZATA WŁODARCZYK PORADNIA PSYCHOLOGICZNO PEDAGOGICZNA W POLICACH PEDAGOG,

Bardziej szczegółowo

Integracja sensoryczna

Integracja sensoryczna Integracja sensoryczna MATERIAŁY SZKOLENIOWE MGR ALDONA JUSIŃSKA 1 Integracja sensoryczna to proces, w którym następuje organizacja wrażeń dostarczanych do organizmu, aby mógł być wykorzystywane w celowym

Bardziej szczegółowo

UWAGA : W KWIETNIU BEZPŁATNE 2012 ZAPRASZAMY TESTY NA UWAGI I LATERALIZACJI impulsterapia@onet. pl

UWAGA : W KWIETNIU BEZPŁATNE 2012 ZAPRASZAMY TESTY NA UWAGI I LATERALIZACJI impulsterapia@onet. pl UWAGA : W KWIETNIU BEZPŁATNE 2012 ZAPRASZAMY TESTY NA UWAGI I LATERALIZACJI impulsterapia@onet. SŁUCHOWEJ pl Czym jest metoda Integracji Sensorycznej (SI)? Do jakich dzieci jest skierowana? Integracja

Bardziej szczegółowo

SI cóż to takiego? mgr Barbara Głąb surdopedagog, terapeuta SI PPP Wodzisław Śl.

SI cóż to takiego? mgr Barbara Głąb surdopedagog, terapeuta SI PPP Wodzisław Śl. mgr Barbara Głąb surdopedagog, terapeuta SI PPP Wodzisław Śl. SI cóż to takiego? W ostatnich latach wielką popularnością cieszą się sale przystosowane do prowadzenia terapii metodą integracji sensorycznej

Bardziej szczegółowo

Temat: Rozwijanie orientacji przestrzennej, schematu ciała i lateralizacji.

Temat: Rozwijanie orientacji przestrzennej, schematu ciała i lateralizacji. SCENARIUSZ ZAJĘĆ TERAPII INTEGRACJI SENSORYCZNEJ Temat: Rozwijanie orientacji przestrzennej, schematu ciała i lateralizacji. Cel główny: - poprawa jakości przesyłania i organizacji informacji odbieranych

Bardziej szczegółowo

AKTYWNE METODY PRACY Z UCZNIEM

AKTYWNE METODY PRACY Z UCZNIEM AKTYWNE METODY PRACY Z UCZNIEM Z GŁĘBSZĄ NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ PONEDZIAŁEK WTOREK ŚRODA CZWARTEK PIĄTEK 08.15 U. Dudek s.233 U. Dudek s.233 U. Dudek s.233 U. Dudek s.233 GIM II - III A GIM

Bardziej szczegółowo

Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Luzinie. Oferta zakres działalności:

Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Luzinie. Oferta zakres działalności: Niepubliczna Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna w Luzinie Oferta zakres działalności: Interdyscyplinarna diagnoza psychologiczno pedagogiczno - logopedyczna. Diagnozowanie poziomu rozwoju, potrzeb i

Bardziej szczegółowo

Program terapeutyczno-edukacyjny Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł - gimnastyka mózgu

Program terapeutyczno-edukacyjny Zmyślne ruchy, które doskonalą umysł - gimnastyka mózgu Opracowała: Katarzyna Szydłowska Wprowadzenie Dziecko rodzi się z kompleksem naturalnych sił- odruchów i instynktów. Naturalnie dane odruchy i pierwotne ruchy w procesie ich przyswajania w okresie niemowlęcym,

Bardziej szczegółowo

JAK WYKORZYSTAĆ MATERIAŁY

JAK WYKORZYSTAĆ MATERIAŁY JAK WYKORZYSTAĆ MATERIAŁY UŻYTKU CODZIENNEGO DO WYKONANIA POMOCY DYDAKTYCZNYCH W WWRD, STYMULACJA ROZWOJU DZIECKA NA CO DZIEŃ Przygotowanie: mgr Anna Bobin mgr Ilona Mazela Przedstawienie: mgr Aleksandra

Bardziej szczegółowo

Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej.

Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej. Pewnym krokiem do szkoły, czyli wszystko, co trzeba wiedzieć na temat gotowości szkolnej. Gotowość szkolna- sylwetka dziecka dojrzałego i niedojrzałego do rozpoczęcia nauki w szkole Edukacja szkolna jest

Bardziej szczegółowo

METODA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

METODA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ METODA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ DEFINICJA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ (SI) Dr Ayres (twórczyni metody SI) definiuje integrację sensoryczną jako proces, w którym następuje organizacja dostarczanych do naszego

Bardziej szczegółowo

INTEGRACJA SENSORYCZNA (opracowanie: Małgorzata Paluch)

INTEGRACJA SENSORYCZNA (opracowanie: Małgorzata Paluch) 1 INTEGRACJA SENSORYCZNA (opracowanie: Małgorzata Paluch) INTEGRACJA SENSORYCZNA, czyli przetwarzanie bodźców sensorycznych to proces, podczas którego układ nerwowy człowieka odbiera informacje z receptorów

Bardziej szczegółowo

Kształtowanie się dominacji stronnej

Kształtowanie się dominacji stronnej Kształtowanie się dominacji stronnej Lateralizacja wyraża się np. większą sprawnością ruchową kończyn prawych od kończyn lewych. Lateralizacja to inaczej "stronność" - asymetria czynnościowa prawej i lewej

Bardziej szczegółowo

INTEGRACJA SENSORYCZNA JAKO METODA

INTEGRACJA SENSORYCZNA JAKO METODA INTEGRACJA SENSORYCZNA JAKO METODA WSPOMAGAJĄCA TERAPIĘ PEDAGOGICZNĄ UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ WARSZTAT MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA DYSLEKSJA JAKO ZABURZENIE NEUROROZWOJOWE PRZYCZYNY SKUTKI POMOC GDAŃSK 18-19

Bardziej szczegółowo

Integracja Sensoryczna w pigułce

Integracja Sensoryczna w pigułce Integracja Sensoryczna w pigułce Agnieszka Woźniak pedagog, terapeuta integracji sensorycznej Twórcą teorii Integracji Sensorycznej jest dr A.J.Ayres ( 1920-1988). Psycholog, terapeuta zajęciowy, pracownik

Bardziej szczegółowo

ANKIETA REKRUTACYJNA

ANKIETA REKRUTACYJNA ANKIETA REKRUTACYJNA Prosimy o wypełnienie poniższej ankiety rekrutacyjnej, której celem jest zebranie informacji niezbędnych do przeprowadzenia rekrutacji uczestników projektu Wszyscy razem. 1. Imię i

Bardziej szczegółowo

TERAPIA RĘKI JAKO METODA WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA Z ZESPOŁEM DOWNA

TERAPIA RĘKI JAKO METODA WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA Z ZESPOŁEM DOWNA TERAPIA RĘKI JAKO METODA WSPOMAGANIA ROZWOJU DZIECKA Z ZESPOŁEM DOWNA Elżbieta Bogacz psycholog-neurologopeda Uwarunkowania funkcji ręki Cechy anatomiczne budowa ręki, wielkość dłoni, długość palców są

Bardziej szczegółowo

Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się

Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się NOWA RZECZYWISTOŚĆ Czy mój sześciolatek/siedmiolatek jest gotowy by przekroczyć próg szkoły, by stawić czoła nowym wyzwaniom? Czy będzie potrafił podporządkować się szkolnej dyscyplinie? Czy wejdzie w

Bardziej szczegółowo

TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ W każdym z nas zachodzi proces neurologiczny, zwany integracją sensoryczną (łac. integratio składanie całości), który zaczyna się przed narodzinami i trwa przez całe nasze

Bardziej szczegółowo

SI- Integracja sensoryczna

SI- Integracja sensoryczna Martyna Rutkowska SI- Integracja sensoryczna J. Ayres - twórczyni metody integracji sensorycznej (SI) Integracja sensoryczna (ang. Sensory Integration) - skomplikowany proces o podłożu neurofizjologicznym,

Bardziej szczegółowo

SOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ

SOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ SOSW NR 5 PRACA Z DZIECKIEM Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ Metoda EEG-biofeedback znalazła również zastosowanie w leczeniu pacjentów z padaczką lekooporną. W treningach EEG-biofeedback uczestniczą także osoby,

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia percepcyjne

Zaburzenia percepcyjne Zaburzenia percepcyjne w zespole mózgowego porażenia dziecięcego Zbigniew Przyrowski Mózgowe porażenie dziecięce jest zespołem różnorodnych objawów zaburzeń nie tyko ruchowych ale również percepcyjnych.

Bardziej szczegółowo

Dziecko potrafi leżąc na brzuchu na płaskiej powierzchni oderwać nos od materaca, nisko unosi głowę.

Dziecko potrafi leżąc na brzuchu na płaskiej powierzchni oderwać nos od materaca, nisko unosi głowę. Pierwszą sprawnością jaką ćwiczy prawidłowo rozwijające się dziecko, to ruch głowy. RUCH GŁOWY (w poszczególnych miesiącach życia) 1 miesiąc Dziecko potrafi leżąc na brzuchu na płaskiej powierzchni oderwać

Bardziej szczegółowo

Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel

Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel Umiejętności szkolne i ich wykorzystanie w podstawie funkcjonowania sensomotorycznego Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel OGÓLNE Umiejętność, które wykorzystujemy we wszelkiego typu działaniach SAMOREGULACJI

Bardziej szczegółowo

Integracja sensoryczna (SI) jest kompleksową metodą terapeutyczną, polegającą na dostarczaniu dziecku podczas jego aktywności ruchowej kontrolowanej

Integracja sensoryczna (SI) jest kompleksową metodą terapeutyczną, polegającą na dostarczaniu dziecku podczas jego aktywności ruchowej kontrolowanej Integracja sensoryczna (SI) jest kompleksową metodą terapeutyczną, polegającą na dostarczaniu dziecku podczas jego aktywności ruchowej kontrolowanej przez terapeutę ilości i jakości bodźców sensorycznych

Bardziej szczegółowo

Wielu rodziców zastanawia się, czy ich dziecko jest w pełni gotowe, by sprostać wymaganiom jakie niesie za sobą szkoła.

Wielu rodziców zastanawia się, czy ich dziecko jest w pełni gotowe, by sprostać wymaganiom jakie niesie za sobą szkoła. O GOTOWOŚCI SZKOLNEJ Rozpoczęcie nauki szkolnej to bardzo ważny moment w życiu każdego dziecka. Pójście do szkoły poprzedzone jest rocznym obowiązkowym przygotowaniem przedszkolnym, któremu podlegają wszystkie

Bardziej szczegółowo

,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny

,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny OPIS INNOWACJI PEDAGOGICZNEJ,,Doświadczam, myślę, jestem kreatywny... Dla uczniów klas I-III Szkoły Podstawowej Specjalnej im. ks. Jana Twardowskiego z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim,

Bardziej szczegółowo

W ramach projektu odbywają się zajęcia dodatkowe:

W ramach projektu odbywają się zajęcia dodatkowe: Od 1 września rozpoczęły się zajęcia w projekcie pn. Pozytywna integracja finansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014-2020 W ramach projektu odbywają

Bardziej szczegółowo

Wybrane zaburzenia rozwoju dzieci w wieku szkolnym a diagnoza i terapia procesów integracji sensorycznej

Wybrane zaburzenia rozwoju dzieci w wieku szkolnym a diagnoza i terapia procesów integracji sensorycznej Wybrane zaburzenia rozwoju dzieci w wieku szkolnym a diagnoza i terapia procesów integracji sensorycznej Opracował : mgr Mariusz Tułaza nauczyciel rehabilitant w Szkole Podstawowej nr. 5 z Oddziałami Integracyjnymi

Bardziej szczegółowo

Co to jest dyspraksja i jakie zachowania wskazują na dyspraksję u przedszkolaków?

Co to jest dyspraksja i jakie zachowania wskazują na dyspraksję u przedszkolaków? Co to jest dyspraksja i jakie zachowania wskazują na dyspraksję u przedszkolaków? Oto przykłady takich zachowań: nie potrafi sam sobie zorganizować zabawy, nie wie jak obchodzić się z zabawkami i często

Bardziej szczegółowo

Pomoc, jaką zespół wczesnego wspomagania świadczy dziecku i jego rodzinie, jest bezpłatna.

Pomoc, jaką zespół wczesnego wspomagania świadczy dziecku i jego rodzinie, jest bezpłatna. Czym jest wczesne wspomaganie rozwoju dziecka? Wczesne wspomaganie rozwoju obejmuje wszelkie formy wspomagania rozwoju dziecka niepełnosprawnego oraz udzielania psychopedagogicznego wsparcia jego rodzinie.

Bardziej szczegółowo

U C H W A Ł A N R XXVIII/243/2016 R A D Y G M I N Y P A B I A N I C E z dnia 29 sierpnia 2016r.

U C H W A Ł A N R XXVIII/243/2016 R A D Y G M I N Y P A B I A N I C E z dnia 29 sierpnia 2016r. U C H W A Ł A N R XXVIII/243/2016 R A D Y G M I N Y P A B I A N I C E z dnia 29 sierpnia 2016r. w sprawie: wyrażenia zgody na realizację projektu Wykorzystać wiele możliwości w ramach Wsparcia dla osób

Bardziej szczegółowo

TERAPIA RĘKI. Tematyka prelekcji:

TERAPIA RĘKI. Tematyka prelekcji: Dnia 12 stycznia 2017 roku w SOSW w Świebodzinie odbyło się spotkanie z rodzicami dotyczące zagadnienia terapii ręki. Zainteresowanym rodzicom, opiekunom zaprezentowano proste pomoce dydaktyczne oraz przekazano

Bardziej szczegółowo

TABELA ROZWOJU WIDZENIA MOJEGO DZIECKA

TABELA ROZWOJU WIDZENIA MOJEGO DZIECKA TABELA ROZWOJU WIDZENIA MOJEGO DZIECKA Tabela służy gromadzeniu obserwacji rozwoju widzenia dziecka w czasie codziennych zabaw wzrokowych i domowych ćwiczeń rehabilitacyjnych. Najlepiej sprawdza się system

Bardziej szczegółowo

TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI

TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI TERAPIE, KTÓRE MOŻEMY POPROWADZIĆ SAMI PROGRAM AKTYWNOŚCI KNILL ÓW RUCH ROZWIJAJĄCY W.SHERBORNE Opracowała: Joanna Dolna Marianna i Christopher Knill Metoda powstała w wyniku trudności, jakie napotykali

Bardziej szczegółowo

MAGICZNY DYWAN A DIAGNOZOWANIE POTRZEB ROZWOJOWYCH I EDUKACYJNYCH DZIECKA. Andrzej Peć FUNTRONIC

MAGICZNY DYWAN A DIAGNOZOWANIE POTRZEB ROZWOJOWYCH I EDUKACYJNYCH DZIECKA. Andrzej Peć FUNTRONIC MAGICZNY DYWAN A DIAGNOZOWANIE POTRZEB ROZWOJOWYCH I EDUKACYJNYCH DZIECKA Andrzej Peć FUNTRONIC SŁOWA KLUCZE Potrzeby Rozwój dziecka Diagnoza Obserwacja Potrzeby rozwojowe i edukacyjne Specjalne potrzeby

Bardziej szczegółowo

DZIŚ PRZEDSZKOLE - JUTRO W SZKOLE PODSTAWOWE INFORMACJE DLA RODZICÓW DZIECI ROZPOCZYNAJACYCH NAUKĘ W KL. I SZKOŁY PODSTAWOWEJ

DZIŚ PRZEDSZKOLE - JUTRO W SZKOLE PODSTAWOWE INFORMACJE DLA RODZICÓW DZIECI ROZPOCZYNAJACYCH NAUKĘ W KL. I SZKOŁY PODSTAWOWEJ DZIŚ PRZEDSZKOLE - JUTRO W SZKOLE PODSTAWOWE INFORMACJE DLA RODZICÓW DZIECI ROZPOCZYNAJACYCH NAUKĘ W KL. I SZKOŁY PODSTAWOWEJ BĄDŹMY WRAŻLIWI NA: TRUDNOŚCI NIEZLEŻNE OD WOLI NASZEGO DZIECKA Trudności w

Bardziej szczegółowo

Od najmłodszych lat dziecko powinno być wprowadzone w świat muzyki. Sposób, w jaki zostanie zachęcone w przedszkolu i w domu do słuchania muzyki,

Od najmłodszych lat dziecko powinno być wprowadzone w świat muzyki. Sposób, w jaki zostanie zachęcone w przedszkolu i w domu do słuchania muzyki, Od najmłodszych lat dziecko powinno być wprowadzone w świat muzyki. Sposób, w jaki zostanie zachęcone w przedszkolu i w domu do słuchania muzyki, śpiewania, a nawet tworzenia łatwych melodii oraz w jakim

Bardziej szczegółowo

OFERTA SZKOLENIOWA. Zaburzenia ze spektrum autyzmu od diagnozy do terapii. Cykl szkoleń dla osób pracujących z dziećmi z zaburzeniami rozwojowymi

OFERTA SZKOLENIOWA. Zaburzenia ze spektrum autyzmu od diagnozy do terapii. Cykl szkoleń dla osób pracujących z dziećmi z zaburzeniami rozwojowymi OFERTA SZKOLENIOWA Zaburzenia ze spektrum autyzmu od diagnozy do terapii Cykl szkoleń dla osób pracujących z dziećmi z zaburzeniami rozwojowymi 2 Szkolenia przeznaczone są dla nauczycieli, terapeutów,

Bardziej szczegółowo

Rozdział 7. Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych

Rozdział 7. Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych Masaż punktowy głębokotkankowy pobudzenie wrażeń proprioceptywnych Czucie proprioceptywne (głębokie) to drugi, poza czuciem powierzchownym,

Bardziej szczegółowo

INNOWACJA PEDAGOGICZNA Ruch, zmysł i koordynacja to przyjazna edukacja

INNOWACJA PEDAGOGICZNA Ruch, zmysł i koordynacja to przyjazna edukacja INNOWACJA PEDAGOGICZNA Ruch, zmysł i koordynacja to przyjazna edukacja realizowana w Miejskim Przedszkolu nr 47 z Oddziałami Integracyjnymi w Rudzie Śląskiej,,Zabawa jest nauką, nauka zabawą. Im więcej

Bardziej szczegółowo

CO MA RĘKA DO GADANIA? - O WPŁYWIE FUNKCJI RĘKI W ROZWOJU MOWY DZIECKA

CO MA RĘKA DO GADANIA? - O WPŁYWIE FUNKCJI RĘKI W ROZWOJU MOWY DZIECKA CO MA RĘKA DO GADANIA? - O WPŁYWIE FUNKCJI RĘKI W ROZWOJU MOWY DZIECKA W procesie kształtowania się mowy, rozwój dłoni, jej sprawność ma niebagatelne znaczenie. Co więcej, pracując nad dłońmi pracujemy

Bardziej szczegółowo

Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r.

Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r. Jakie kompetencje należy uznać jako kluczowe dla dziecka z autyzmem? Joanna Grochowska Skarżysko Kamienna 29.11.2012r. Kompetencje kluczowe Kompetencje kluczowe to te, których wszystkie osoby potrzebują

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu. Prozopagnozja. wrażenie sensoryczne a percepcja. wrażenia sensoryczne i percepcja

Plan wykładu. Prozopagnozja. wrażenie sensoryczne a percepcja. wrażenia sensoryczne i percepcja Plan wykładu (1) rozróżnienie wrażeń sensorycznych i percepcji Psychologia procesów poznawczych: percepcja, język, myślenie wrażenie sensoryczne a percepcja W 3 dr Łukasz Michalczyk (2) wprowadzenie do

Bardziej szczegółowo

Ośrodek Rozwoju Edukacji

Ośrodek Rozwoju Edukacji Ośrodek Rozwoju Edukacji Karta Indywidualnych Potrzeb Ucznia Termin założenia karty 20.09.2011r. IMIĘ (IMIONA) I NAZWISKO Ucznia Kamil klasa IV Nazwa przedszkola/szkoły lub placówki zakładającej Kartę.

Bardziej szczegółowo

Nasze oddziaływania edukacyjno-wychowawcze

Nasze oddziaływania edukacyjno-wychowawcze Zajęcia obowiązkowe, dodatkowe, wspomagające i specjalistyczne W przedszkolu realizowana jest podstawa programowa w formie różnorodnych sytuacji edukacyjno wychowawczych, z których dominującą jest zabawa.

Bardziej szczegółowo

im. Eunice Kennedy Shriver

im. Eunice Kennedy Shriver Zespół Szkół Specjalnych nr 85 im. Eunice Kennedy Shriver w Warszawie W Zespole Szkół Specjalnych nr 85 kształcą się uczniowie o obniżonej sprawności intelektualnej i specjalnych potrzebach edukacyjnych.

Bardziej szczegółowo

Trzy kroki koncepcji Wspierania rozwoju przez Trening Globalny. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel

Trzy kroki koncepcji Wspierania rozwoju przez Trening Globalny. Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel Trzy kroki koncepcji Wspierania rozwoju przez Trening Globalny Opracowała mgr Dorota Rudzińska-Friedel Dziecko jako PODMIOT INDYWIDUALIZACJA PROCESU WSPIERANIA ROZWOJU TRENINGU GLOBALNEGO Wieloletnie doświadczenia

Bardziej szczegółowo

Bernadeta Hagel OREW Krosno

Bernadeta Hagel OREW Krosno Bernadeta Hagel OREW Krosno Ewaluacja programu: Stymulacja polisensoryczna według pór roku Patrzę, słucham, czuję i dotykam dla uczniów VI Zespołu rewalidacyjno wychowawczego (OREW PSOUU Koło w Krośnie)

Bardziej szczegółowo

16.zdaje się nadmiernie podatne na ból, nadmiernie przejęte drobnymi zranieniami

16.zdaje się nadmiernie podatne na ból, nadmiernie przejęte drobnymi zranieniami I. Dotyk Czy twoje dziecko:. 1.unika brudzenia sobie rąk 2.zlości się przy myciu twarzy 3. złości się przy czesaniu włosów lub obcinaniu paznokci 4. woli ubrania z długim rękawem nawet kiedy jest ciepło

Bardziej szczegółowo

"Nasze nowe możliwości." Projekt wyrównywania szans edukacyjnych uczniów niepełnosprawnych ZSO nr 5

Nasze nowe możliwości. Projekt wyrównywania szans edukacyjnych uczniów niepełnosprawnych ZSO nr 5 "Nasze nowe możliwości." Projekt wyrównywania szans edukacyjnych uczniów niepełnosprawnych ZSO nr 5 Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Termin realizacji: 0d 17.11.2014r.

Bardziej szczegółowo

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz

Moduł IIIb. Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się. Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz Moduł IIIb Rozpoznawanie ryzyka występowania specyficznych trudności w uczeniu się Wg materiałów prof. Marty Bogdanowicz (prezentacja wykorzystana na kursie e-learningowym nt. Rozpoznawanie ryzyka dysleksji

Bardziej szczegółowo

Akademia Rozwoju Małego Dziecka

Akademia Rozwoju Małego Dziecka Aktualnie zbieram grupy na następujące zajęcia: Akademia Rozwoju Małego Dziecka 1. Maluszkowo - zajęcia dla dzieci do 2 roku życia - czas trwania zajęć: 45 minut / dziecko+dorosły opiekun zajęcia stymulujące

Bardziej szczegółowo

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA 2017 / 2018

SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA 2017 / 2018 SZKOLENIA I WARSZTATY OFERTA 2017 / 2018 Zapraszamy na szkolenia i warsztaty dotyczące: przebiegu rozwoju małego dziecka (od narodzin do 6 roku życia) wieloprofilowej oceny rozwoju małego dziecka prawidłowej

Bardziej szczegółowo

Praktyczne zastosowanie Gimnastyki Mózgu.

Praktyczne zastosowanie Gimnastyki Mózgu. Praktyczne zastosowanie Gimnastyki Mózgu. Kinezjologia Edukacyjna, której twórcą jest dr Paul Dennison, jest metodą wspierania naturalnego rozwoju człowieka, bez względu na jego wiek, poprzez ćwiczenia

Bardziej szczegółowo

Wstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63

Wstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63 Wstęp Przedmowa n 1. Cele, założenia i zastosowanie psychologii 13 1.1. Analiza zachowania i doznawania jako zadanie psychologii 14 1.2. Psychologia jako dziedzina badań 16 1.2.1. Cele badań naukowych

Bardziej szczegółowo

KWESTIONARIUSZ ROZWOJU SENSORYCZNO-MOTORYCZNEGO (opracowała Małgorzata Karga) Imię i nazwisko... Data badania...

KWESTIONARIUSZ ROZWOJU SENSORYCZNO-MOTORYCZNEGO (opracowała Małgorzata Karga) Imię i nazwisko... Data badania... KWESTIONARIUSZ ROZWOJU SENSORYCZNO-MOTORYCZNEGO (opracowała Małgorzata Karga) Imię i nazwisko... Data badania... ZMYSŁY DOTYK PYTANIA: Czy dziecko: Słaba modulacja/obronność dotykowa 1. nie lubi być dotykane/przytulane

Bardziej szczegółowo

Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. NPDN PROTOTO - J.

Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. NPDN PROTOTO - J. Nabycie umiejętności graficznych wymaga rozwoju umiejętności motorycznych, koordynacji wzrokowo-ruchowej i samoregulacji. KOORDYNACJA WZROKOWO - RUCHOWA Zdolność osoby do koordynowania informacji przekazanych

Bardziej szczegółowo

Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CAPD) Julia Pyttel

Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CAPD) Julia Pyttel Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego (APD/CAPD) Julia Pyttel pedagog, neurologopeda, surdologopeda, terapeuta SI APD Centralne Zaburzenia Przetwarzania Słuchowego Centralne Zaburzenia Przetwarzania

Bardziej szczegółowo

Porozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych. Rady dotyczące udanego porozumiewania się

Porozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych. Rady dotyczące udanego porozumiewania się Porozumiewanie się z użytkownikami aparatów słuchowych 5 Rady dotyczące udanego porozumiewania się Jest to piąta w serii broszur firmy Widex dotyczących słuchu i problemów z nim związanych. Porozumiewanie

Bardziej szczegółowo

Terapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci.

Terapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci. Terapeutyczne właściwości plastycznej ekspresji twórczej u dzieci. Oddziaływanie przez sztukę jest uznaną i cenioną formą terapii. Dzieje się tak, ponieważ zarówno muzyka jak i plastyka poruszają w człowieku

Bardziej szczegółowo

Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka

Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka Krajowe Towarzystwo Autyzmu Oddział w Szczecinie Dzienny Ośrodek Terapeutyczno Edukacyjny dla Osób z Autyzmem w Szczecinie Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka Jeżeli twoje dziecko po 2 roku życia: nie

Bardziej szczegółowo

Integracja sensoryczna a ruch

Integracja sensoryczna a ruch Integracja sensoryczna a ruch Ruch jest drzwiami do uczenia się,,paul E. Dennison Integracja sensoryczna to proces w którym następuje organizacja dostarczanych do naszego mózgu wrażeń sensorycznych tak,

Bardziej szczegółowo

TERAPIA SŁUCHOWA- rozwija mowę, ciało i umysł.

TERAPIA SŁUCHOWA- rozwija mowę, ciało i umysł. prof. Alfred Tomatis TERAPIA SŁUCHOWA- rozwija mowę, ciało i umysł. prof. Alfred Tomatis (ur. 1 stycznia 1920r. w Nicei, zm. 25 grudnia 2001 r. w Carcassonne). Był znanym otolaryngologiem, naukowcem i

Bardziej szczegółowo

Stymulator Polimodalnej Percepcji Sensorycznej innowacyjna i mobilna terapia trudności w przetwarzaniu centralnym. Tomasz Kopański

Stymulator Polimodalnej Percepcji Sensorycznej innowacyjna i mobilna terapia trudności w przetwarzaniu centralnym. Tomasz Kopański Stymulator Polimodalnej Percepcji Sensorycznej innowacyjna i mobilna terapia trudności w przetwarzaniu centralnym Tomasz Kopański Wyróżnia się trzy zasadnicze podejścia do terapii centralnych zaburzeń

Bardziej szczegółowo

Anna Słupik. Układ czucia głębokiego i jego wpływ na sprawność ruchową w wieku podeszłym

Anna Słupik. Układ czucia głębokiego i jego wpływ na sprawność ruchową w wieku podeszłym Anna Słupik Układ czucia głębokiego i jego wpływ na sprawność ruchową w wieku podeszłym 16.05.2007 Struktura układu czucia głębokiego Receptory w strukturach układu ruchu: mięśnie + ścięgna więzadła torebka

Bardziej szczegółowo

Co to jest dysleksja? Wskazówki dla rodziców

Co to jest dysleksja? Wskazówki dla rodziców Co to jest dysleksja? Wskazówki dla rodziców Co to jest dysleksja rozwojowa? To termin określający zespół specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Trudności w czytaniu i pisaniu objęte

Bardziej szczegółowo

TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ

TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ TERAPIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ I. TEORIA INTEGRACJI SENSORYCZNEJ 1. A. Jean Ayres Twórcą teorii Integracji Sensorycznej jest A. Jean Ayres, psycholog i terapeuta zajęciowy, pracownik naukowy na Uniwersytecie

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ DIAGNOZY UMIEJĘTNOŚCI FUNKCJONALNYCH

ARKUSZ DIAGNOZY UMIEJĘTNOŚCI FUNKCJONALNYCH ARKUSZ DIAGNOZY UMIEJĘTNOŚCI FUNKCJONALNYCH Ucznia... Zawiera: 1. Dane o uczniu. 2. Diagnoza lekarska. 3. Diagnoza psychologiczna. 4. Diagnoza ekologiczna. 5. Umiejętności z zakresu: a) sposobu porozumiewania

Bardziej szczegółowo

DZIECKO Z ZABURZONĄ INTEGRACJĄ SENSORYCZNĄ

DZIECKO Z ZABURZONĄ INTEGRACJĄ SENSORYCZNĄ DZIECKO Z ZABURZONĄ INTEGRACJĄ SENSORYCZNĄ Marek rozpoczął edukację przedszkolną w wieku 4 lat. Mama dziecka miała poważne wątpliwości, jak chłopiec poradzi sobie w przedszkolu, gdyż jak twierdziła - synek

Bardziej szczegółowo

Kostka gimnastyczna...22 potrafię...23 Dziecięce pojazdy...24. To jest moja lewa stopa...5 Zanim zrobię to ja ...6. Budujemy tunele...

Kostka gimnastyczna...22 potrafię...23 Dziecięce pojazdy...24. To jest moja lewa stopa...5 Zanim zrobię to ja ...6. Budujemy tunele... Opanowanie przez dziecko niektórych umiejętności zależne jest od wsparcia osoby dorosłej. Na rozwijanie zdolności językowych, plastycznych oraz ruchowych małego dziecka bardzo duży wpływ ma pomoc kogoś,

Bardziej szczegółowo

ABC hipoterapii. Psychopedagogiczne aspekty hipoterapii dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnych - pod red. A. Strumińskiej

ABC hipoterapii. Psychopedagogiczne aspekty hipoterapii dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnych - pod red. A. Strumińskiej ABC hipoterapii. Psychopedagogiczne aspekty hipoterapii dzieci i młodzieŝy niepełnosprawnych - pod red. A. Strumińskiej Spis treści Podziękowanie (A. Strumińska) Przedmowa (W. Smolak) O autorkach Słowo

Bardziej szczegółowo

FUNKCJONOWANIE OSOBISTE I SPOŁECZNE

FUNKCJONOWANIE OSOBISTE I SPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE OSOBISTE I SPOŁECZNE Osią wszystkich realizowanych w placówce działań edukacyjnych jest wspieranie rozwoju funkcjonowania osobistego i społecznego ucznia/ wychowanka. Temu celowi służą wszystkie,

Bardziej szczegółowo

Autyzm. autyzm wczesnodziecięcy

Autyzm. autyzm wczesnodziecięcy Autyzm autyzm wczesnodziecięcy Autyzm jest zaburzeniem rozwojowym, które najczęściej ujawnia się w ciągu pierwszych trzech lat życia jako rezultat zaburzenia neurologicznego, które oddziałuje na funkcje

Bardziej szczegółowo

METODA TOMATISA. Stymulacja audio psycho. Trening uwagi słuchowej Stymulacja słuchowa

METODA TOMATISA. Stymulacja audio psycho. Trening uwagi słuchowej Stymulacja słuchowa METODA TOMATISA Stymulacja audio psycho lingwistyczna Trening uwagi słuchowej Stymulacja słuchowa mgr Jolanta Kowalczyk Łokaj mgr Anna Kocięcka Zbylut mgr Małgorzata Lewandowska Prawa Tomatisa Głos człowieka

Bardziej szczegółowo

GOTOWOŚĆ SZEŚCIOLATKA DO PODJĘCIA NAUKI SZKOLNEJ

GOTOWOŚĆ SZEŚCIOLATKA DO PODJĘCIA NAUKI SZKOLNEJ GOTOWOŚĆ SZEŚCIOLATKA DO PODJĘCIA NAUKI SZKOLNEJ Zagadnienia 1. Co to jest gotowość szkolna i od czego zależy. 2. Obszary gotowości szkolnej. 3. Na co zwrócić uwagę. 4. Refleksja. GOTOWOŚĆ SZKOLNA oznacza

Bardziej szczegółowo

OPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ PRZEPROWADZONYCH WSRÓD RODZICÓW

OPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ PRZEPROWADZONYCH WSRÓD RODZICÓW OPRACOWANIE WYNIKÓW BADAŃ PRZEPROWADZONYCH WSRÓD RODZICÓW Kwestionariusz ankiety został przygotowany przez zespół nauczycieli do spraw ewaluacji. Celem badań było zebranie informacji na temat wspomagania

Bardziej szczegółowo