Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja

Transkrypt

1 Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład piąty Reprezentacja jako przewodnik w działaniu Andrzej Klawiter klawiter@amu.edu.pl

2 Teoria reprezentacji jako przewodnika w działaniu Michael L. Anderson, Gregg Rosenberg, Content and action: The guidance theory of representation The Journal of Mind and Behavior, 2008, Vol. 9, no.1-2. p

3 Reprezentacja jako obraz Zgodnie z klasycznym ujęciem reprezentacji pełni ona funkcję obrazu (odwzorowania) określonego aspektu, stanu lub sytuacji Tak rozumiana reprezentacja (jako obraz) może być użyta w działaniu. Jednak zarówno jej treść (łączona zwykle z przekazem informacji) jak i jej podstawowa funkcja (intencjonalność, odnoszenie się do obiektu) nie są powiązane bezpośrednio z działaniem.

4 Reprezentacja a działanie Jeśli wziąć pod uwagę, że w efekcie ewolucji dokonał się podział pracy pomiędzy systemy odpowiedzialne za detekcję i rozpoznanie obiektów w otoczeniu i systemy odpowiedzialne za kierowanie działaniem, to reprezentacja jest podstawą tych pierwszych systemów. W koncepcji Milnera i Goodale'a, postuluje się oddzielenie systemów odpowiedzialnych za percepcję od tych odpowiedzialnych za działanie. Powiedzieć można, że w takim podejściu reprezentacja jest związana z percepcją, a nie z działaniem. To ostatnie wykonywane jest on-line i nie wymaga reprezentacji

5 Przykład działania bez reprezentacji W przypadku prostych organizmów działanie rzeczywiście nie wymaga reprezentacji. Tak jest np. u śluzowców Oto przykład zachowania tego rodzaju organizmu: Dictyostelium discoideum ( Kiedy zabraknie pożywienia, obniża się temperatura lub zmienia nasłonecznienie, organizmy proste łączą się w złożoną formę ruchową (mobilny pełzak) i podążają za światłem (fototaksja dodatnia) Tego rodzaju działanie nie wymaga tradycyjnie rozumianej reprezentacji gdyż jest sterowane przez czynniki zewnętrzne

6 Przykład działania wymagającego reprezentacji (1) Rozważmy szeroko dyskutowany przypadek żaby (Rana pipiens) polującej na muchy (Lettvin, Maturana McCullogh, Pitts, 1959, What the Frog's Eye Tells the Frog's Brain) system wzrokowy żaby rozpoznaje małe (wielkości much), ciemne, poruszające się obiekty pojawienie się takiego obiektu w jej polu widzenia prowadzi do skierowania ciała i wysunięcia języka w kierunku tego obiektu

7 Przykład działania wymagającego reprezentacji (2) W przypadku żaby występuje rozdzielenie między bodźcem a rejestracją (są nią wyładowania w systemie nerwowym) oraz między rejestracją a zachowaniem To pierwsze rozdzielenie polega na tym, że pobudzenie w mózgu żaby może być wywołane nie tylko przez muchę, także przez lecący kamień, albo ciemną, ruchomą plamę albo drażnienie odpowiedniego obszaru w pokrywie wzrokowej To drugie rozdzielenie polega na tym, że zachowanie zależy od tego, z jakim systemem motorycznym połączony jest system rejestracji (por. eksperyment Ingle'a z pokrywą wzrokową żaby 1973, 1980)

8 Rejestrowanie a kierowanie działaniem Przykład żaby pokazuje, że jej system wzrokowy nie jest nastawiony na wierne odwzorowywanie otoczenia lecz na wydobywanie z niego tego, co może być dla niej użyteczne w działaniu mającym na celu zdobycie pokarmu. To, co rejestruje system wzrokowy żaby nie służy rozpoznaniu muchy lecz może być wykorzystane jako pomocne w podjęciu przez nią działania mającego dostarczyć pokarm.

9 Reprezentacja jako narzędzie My (Anderson, Rosenberg, 2008) nie pytamy czym jest reprezentacja, lecz co robi ona dla wytwarzającego reprezentacje podmiotu działania. A także, co podmiot robi z nią i do czego ona służy? Twierdzimy, że reprezentacje są tym co robią. Co robią reprezentacje? Utrzymujemy, że to, co reprezentacja robi polega na dostarczaniu przewodnika do [podjęcia] działania. (s. 56)

10 Trojakie pojmowanie reprezentacji umysłowej (1) Anderson i Rosenberg (2008) nawiązują (intuicyjnie) do trojakiego pojmowania umysłu (a co za tym idzie, również reprezentacji umysłowej): substancjalnego, funkcjonalnego i instrumentalnego.

11 Trojakie pojmowanie reprezentacji umysłowej (2) (1) Ujęcie substancjalne: Czym jest reprezentacja? (2) Ujęcie funkcjonalne: Jak działa reprezentacja? (3) Ujęcie instrumentalne: Jak używana jest reprezentacja? Anderson i Rosenberg (2008) opowiadają się za ujęciem (3).

12 Na czym polega działanie reprezentacji? reprezentacja R odnosi się do E wtedy, kiedy R jest standardowo używana przez podmiot A do kierowania jego działaniami (guide its actions) podejmowanymi ze względu na E

13 Czym jest reprezentacja dla działania? Anderson i Rosenberg (2008) proponują, aby przyjąć, że reprezentacja jest systemem usprawniającym działanie. Znaczy to, że systemy reprezentacyjne powstały jako rozszerzenia i uzupełnienia systemów motorycznych. Rejestracje (czyli proste systemy reprezentacyjne) są potrzebne organizmowi w takim stopniu, w jakim mogą być wykorzystane do bycia przewodnikami w działaniu Fakt, że rejestracje (reprezentacje) są oddzielone od systemów motorycznych umożliwia wykorzystywanie ich do różnych celów. Fakt ten przyczynił się też do tego, że uznano je za samodzielne cele realizowane przez organizm

14 Intuicje leżące u podstaw teorii reprezentacji jako przewodnika Treść reprezentacyjna jest pochodna względem roli, jaką nośnik reprezentacji pełni w kierowaniu działaniem podmiotu O tym, że coś jest reprezentacją decyduje zdolność do bycia przewodnikiem w działaniu zmierzającym do osiągnięcia określonego celu Wymogi, aby być przewodnikiem w działaniu są każdorazowo dookreślane przez dodatkowe warunki, które zależą od okoliczności i od celu działania

15 Biologiczne źródła reprezentacji Reprezentacja to uzyskana w trybie adaptacji sprawność pozwalająca na bardziej elastyczne i efektywniejsze działanie Reprezentacja jest efektem rozdzielenia mechanizmu rejestrującego bodźce od mechanizmu wykonywania działań. Pośrednikiem między systemem rejestrującym a tym wykonującym działania jest system ukierunkowujący działanie (action-guiding). To on pełni funkcję reprezentacji