Wskazania do pracy z dzieckiem niedosłyszącym w przedszkolu

Transkrypt

1 Wskazania do pracy z dzieckiem niedosłyszącym w przedszkolu Uwzględniając trudności wynikające z obniżonej percepcji słuchowej należy : - posadzić dziecko blisko nauczyciela, - zwracać uwagę na to, by twarz nauczyciela była dobrze oświetlona, - mowa mówiącego powinna być wyraźna, nieco powolniejsza, formułowana w krótkich, jasnych zdaniach, - ułatwiać rozumienie mowy poprzez podsunięcie tematu, który jest przedmiotem rozmowy (drobne wskazówki dodatkowe, słowo kluczowe, które ma główne znaczenie w danej rozmowie). W toku prowadzonych zajęć: - sprawdzać rozumienie przekazywanych treści słownych, w razie potrzeby udzielać dodatkowych wyjaśnień i naprowadzeń (np. w formie graficznej), - pytania i polecenia słowne formułować w sposób jasny, sprawdzać rozumienie przekazywanych treści słownych i w razie potrzeby udzielać dodatkowych wyjaśnień wykorzystując sytuacje, ilustracje, stosować także pytania pomocnicze, powtórzenia, schematy graficzne, - zachęcać do wypowiadania się na określone tematy prostymi zdaniami zawierającymi podmiot i orzeczenie, w późniejszym czasie także bliższe określenia, - tworzyć z dzieckiem pamiętniki z ważnymi dla dziecka zdarzeniami np. pobyt u babci, 1 / 9

2 wyjazd do Mc Donalda itp. (proste ilustracje z opisem danej sytuacji), - układać krótkie teksty słowne komentujące bezpośrednie wydarzenia z życia dziecka lub historyjki obrazkowe, aby mieć pewność, że dziecko rozumie czytany tekst, - nie wymagać recytacji wierszy z zastosowaniem odpowiedniej intonacji, tempa i pauz, - pozostawić dziecku większą ilość czasu na sformułowanie odpowiedzi lub wykonaniem zadania, - łagodzić sytuacje stresowe, - mobilizować zachętą i pochwałą do systematycznego pokonywania trudności, okazywać wobec grupy zadowolenie z nawet drobnych osiągnięć dziecka, wykorzystując możliwości intelektualne pomagać w pozytywnym zaistnieniu na terenie grupy. Ściśle współpracować z rodzicami dziecka: - udzielać wskazówek celem utrwalenia materiału dydaktycznego w domu, - przekazywać pisemny zestaw słów ważny dla danego materiału programowego. Kontynuować terapię surdologopedyczną. 2 / 9

3 Wskazania do pracy z dzieckiem niedosłyszącym w szkole podstawowej masowej i gimnazjum masowym Uczeń z dysfunkcją słuchu wymaga odmiennego traktowania w procesie dydaktycznowychowawczym. Dotyczy to zarówno doboru odpowiednich środków zaradczych, jak i dostosowania wymagań oraz sposobu oceniania do intelektualnych możliwości ucznia i jego ograniczeń percepcyjnych. W procesie nauczania należy więc uwzględniać obiektywne ograniczenia wynikające z dysfunkcji słuchu (wyraźne obniżenie funkcji opartych na tzw.inteligencji słownej) i traktować ucznia niedosłyszącego w sposób zindywidualizowany. W związku z tym: 1. Należy starać się o zapewnienie uczniowi optymalnych warunków do percepcji mowy: - posadzić ucznia w pierwszej lub drugiej ławce (jeżeli to możliwe na wprost nauczyciela), najlepiej w rzędach bocznych, co umożliwi uczniowi łatwe odwracanie się do mówiącego kolegi i obserwację twarzy nauczyciela, gdyż dziecko w dużej mierze pomaga sobie w rozumieniu przez odczytywanie mowy z ust, - prowadząc lekcję należy mówić w sposób naturalny, z wyraźną (ale nieprzesadną) artykulacją, spoglądając na ucznia, - twarz mówiącego powinna być dobrze oświetlona, nauczyciel powinien unikać stawania przy oknie, bo wówczas jego twarz pozostaje w cieniu, a światło pada uczniowi prosto w oczy, 3 / 9

4 - mówiąc lub czytając nie należy zasłaniać twarzy dłońmi lub książką oraz nie należy mówić będąc odwróconym do tablicy ( tyłem do klasy), - chcąc zwrócić uwagę ucznia nauczyciel wywołuje go po imieniu, po czym upewnia się (przed zadaniem mu polecenia lub pytania), czy uczeń ma skupioną uwagę gdyby nie zrozumiał on pytania lub nie uchwycił jego początku należy zadać je ponownie (niekiedy w prostszej formie), pytania lub polecenia należy formułować w krótkich, jasnych zdaniach (zwłaszcza w klasach programowo niższych), - pozostawiać uczniowi większą ilość czasu na sformułowanie odpowiedzi, - należy stale pamiętać, że o ile uczniowi z wadą słuchu trudno jest zrozumieć pojedyncze słowo, o tyle łatwiej jest mu zrozumieć całe zdanie, gdyż opiera się w dużej mierze na domyśle mówmy zatem zdaniami, nie rzucajmy pojedynczych słów. 1. Nauczyciel ( przede wszystkim wychowawca) powinien dowiedzieć się od rodziców, w jakim stopniu uszkodzony jest słuch ucznia, z jakiej odległości rozumie on mowę za pomocą aparatu słuchowego (lub bez). 1. Należy ciągle pamiętać o tym, że aparat słuchowy nie czyni z ucznia osoby normalnie słyszącej. 2. Wychowawca klasy powinien wyjaśnić pozostałym uczniom, jakie konsekwencje wynikają z niedosłuchu, jakie to nastręcza trudności i bariery w porozumiewaniu się i jak należy je przezwyciężać. Uczeń z wadą słuchu powinien dobrze czuć się w klasie i być akceptowany przez kolegów. 4 / 9

5 1. Nauczyciel powinien mieć świadomość, że uczeń niedosłyszący może mieć problemy z robieniem notatek lub z dyktandami. Należy więc zachęcać go, aby ilekroć nie może czegoś usłyszeć lub zrozumieć, zgłaszał to nauczycielowi. 1. Należy sprawdzać, czy uczeń dobrze zanotował pracę domową i czy zrozumiał, co ma zrobić w domu. 1. W pierwszych latach nauki szkolnej wskazane jest, aby nauczyciel z wyprzedzeniem podawał rodzicom tematy zajęć, czytanki, wiersze, po to, aby w domu przygotowali dziecko. Będzie ono aktywniej uczestniczyło w późniejszych zajęciach lekcyjnych. 1. Realizując program nauczania należy dostosować go do potrzeb i możliwości percepcyjnych ucznia: - pomijać te partie materiału programowego, które nie są niezbędne do opanowania podstawowej wiedzy z poszczególnych przedmiotów nauczania, - dyktanda przeprowadzać indywidualnie wskazane wolne i wyraźne dyktowanie na wprost, 5 / 9

6 - w zakresie obowiązujących lektur zrezygnować z czytania ich w całości (wyznacza jedynie ważniejsze fragmenty do opanowania), - jeżeli to możliwe (zwłaszcza w klasach starszych) oceniać ucznia głównie na podstawie jego wypowiedzi ustnych (przede wszystkim chodzi o ocenianie wiedzy z przedmiotów humanistycznych), niekiedy wskazane byłoby zastąpienie niektórych sprawdzianów pisemnych sprawdzianami ustnymi, - oceniając wypowiedzi ustne uwzględniać trudności w budowaniu złożonych tekstów słownych (nieprawidłowy szyk zdania, stosowanie równoważników, ubogie słownictwo i zasób pojęć), - nie wymagać czytania i wygłaszania wierszy z zastosowaniem odpowiedniej intonacji, tempa, pauz, - zrezygnować z ćwiczeń zmierzających do wzmożenia tempa czytania, zwrócić zaś szczególną uwagę na czytanie ze zrozumieniem, - materiał gramatyczno-ortograficzny opracowywać przede wszystkim w formie ćwiczeń praktycznych bez egzekwowania znajomości reguł, - oceniając prace pisemne liberalnie traktować błędy wynikające z wady słuchu (obniżone różnicowanie głosek szumiących, ciszących i syczących, głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, niskie różnicowanie samogłosek nosowych ę, ą od zespołów dźwiękowych em, on, om, trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami i dwuznakami, błędy interpunkcyjne, pomijanie znaków diakrytycznych, przestawianie liter w wyrazach, opuszczanie końcówek lub cząstek wyrazów, gubienie liter, przestawianie szyku dyktowanych wyrazów, trudności z zastosowaniem prawidłowych form stylistycznych i gramatycznych. Poniższe błędy wynikające z niedosłuchu występujące w pracach pisemnych nie mogą dyskwalifikować tych prac i powodować obniżenia ocen. Prace te należy oceniać pod względem wartości merytorycznych. Oceniając dyktanda należy oceniać jedynie błędy typowo ortograficzne. 6 / 9

7 W ocenie ucznia z wadą słuchu należy brać pod uwagę przede wszystkim aktywność ucznia, wkład pracy, zainteresowanie przedmiotem, systematyczność, pilność (czyli jego stosunek do nauki) oraz uwzględniać obiektywne ograniczenia wynikające z niedosłuchu (czyli m.in. utrudnione zapamiętywanie i reprodukowanie materiału werbalnego). Zadaniem nauczyciela jest więc ocenić ogrom wysiłku, jaki uczeń musiał włożyć, by panować to, co było przewidziane programem nauczania. Należy pamiętać, że uczeń z wadą słuchu może realizować program szkoły masowej tylko pod warunkiem ścisłej współpracy szkoły z rodzicami. Tylko skoordynowane działanie domu i szkoły może zapewnić niezbędne warunki umożliwiające uczniowi niedosłyszącemu realizację programu dydaktycznego szkoły masowej. 7 / 9

8 Informacje nt. niedosłuchu centralnego Przyczyną niedosłuchu centralnego są uszkodzenia w obrębie pnia mózgu lub półkul mózgowych. Zaburzenia będące skutkiem tych uszkodzeń objawiają się trudnościami w opracowaniu i rozumieniu dźwięków dochodzących z otoczenia i noszących ważne dla nas informacje przy jednoczesnym prawidłowym ich odbiorze w obwodowych strukturach słyszenia. Osoby z niedosłuchem centralnym odczuwają trudność w rozumieniu mowy, zwłaszcza w warunkach akustycznie niekorzystnych (pomieszczenia z pogłosem, sytuacje, gdy kilka osób mówi jednocześnie), mają problem z rozumieniem poleceń złożonych, mają trudność w skupianiu uwagi słuchowej. Duży procent dzieci z opóźnionym rozwojem mowy czy wadliwą artykulacją ma niedosłuch centralny. 8 / 9

9 Główną pomocą dzieciom z n.c. jest stworzenie optymalnych warunków słyszenia likwidowanie zbędnego, zakłócającego hałasu w otoczeniu, wyciszenie pomieszczenia, zmniejszenie pogłosu. Opracowała mgr Aleksandra Krupa psycholog, surdopedagog 9 / 9