s. Renata Murawka Dyrektor Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi Kostowiec, ul. Matki Dymman Młochów

Transkrypt

1 Warszawa, 18 września 2017 r. WOJEWODA MAZOWIECKI WPS-IX s. Renata Murawka Dyrektor Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi Kostowiec, ul. Matki Dymman Młochów WYSTĄPIENIE POKONTROLNE Na podstawie art. 197b ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r., poz. 697, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą, oraz zgodnie z Planem Kontroli Zewnętrznych Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego na rok 2017, zespół inspektorów Wydziału Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie: Agnieszka Woźniak - Markowska starszy inspektor wojewódzki oraz Aneta Pilecka - Pietrzak - starszy inspektor wojewódzki, przeprowadzili w dniach maja 2017 r. oraz 23 i 25 maja 2017 r. kontrolę kompleksową w trybie zwykłym w Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi przy ul. Matki Dymman 9 w Kostowcu. Zakres kontroli obejmował przestrzeganie standardów opieki i wychowania w placówkach opiekuńczowychowawczych oraz działań placówki na rzecz powrotu dziecka do rodziny biologicznej, utrzymywania z nią kontaktów, zaspokajania potrzeb dziecka i respektowania jego praw, przestrzegania przepisów określających zasady działania placówki opiekuńczo-wychowawczej, jak również zgodności zatrudnienia pracowników z kwalifikacjami określonymi w ww. ustawie w okresie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia kontroli. Wyniki kontroli zostały przedstawione w arkuszu ustaleń kontroli, podpisanym przez siostrę dyrektor bez zastrzeżeń w dniu 6 września 2017 r. Na podstawie art. 197d ww. ustawy oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U, poz. 1477) przekazuję niniejsze wystąpienie pokontrolne. 1

2 Dom Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu jest placówką opiekuńczo-wychowawczą typu socjalizacyjnego, posiadającą 14 miejsc. Placówka jest prowadzona przez Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi z siedzibą w Warszawie przy ul. Hożej 53 na zlecenie powiatu grodziskiego. Decyzją Wojewody Mazowieckiego Nr 30/2009 z dnia r. Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi otrzymało zezwolenie na prowadzenie ww. placówki na czas nieokreślony. Na stanowisku dyrektora placówki w okresie objętym kontrolą zatrudniona była siostra Renata Murawka. W kontrolowanym okresie w placówce przebywało 19 dzieci, natomiast w dniu kontroli umieszczonych było 14 wychowanków w wieku od 11 do 19 lat, z czego 4 przebywało poza placówką (w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii, młodzieżowym ośrodku wychowawczym oraz specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym). W okresie objętym kontrolą nie było samowolnych oddaleń od placówki. Placówka działa na podstawie: Regulaminu organizacyjnego Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu, Statutu Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu, Zarządzenia Nr 4/2012 Dyrektora Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Grodzisku Mazowieckim w sprawie wprowadzenia procedur postępowania w przypadku przyjęcia nowego dziecka do placówki, w przypadku powrotu wychowanka po dłuższej nieobecności lub po ucieczce z placówki opiekuńczowychowawczej typu socjalizacyjnego obowiązujące w Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu, Regulaminu wychowanka w Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu, Regulaminu wypłaty kieszonkowego. Dokumenty regulujące pracę placówki zostały opracowane na podstawie ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720). Przy najbliższej zmianie dokumentów należy uaktualnić publikator ww. ustawy oraz dostosować zapisy do aktualnie obowiązujących przepisów prawa. Szczegółowe informacje dotyczące propozycji zmian, jakich należy dokonać w ww. dokumentach, przekazano dyrektorowi placówki w dniu podpisania arkusza ustaleń. W okresie objętym kontrolą w placówce miała miejsce kontrola sanitarno-higieniczna pomieszczeń, wyposażenia i sprzętu przeznaczonych dla dzieci, przeprowadzona przez pracowników Państwowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Pruszkowie. Dyrektor placówki udzielił organowi kontrolującemu odpowiedzi o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych. W wyniku kontroli ustalono, że zrealizowano zalecenia pokontrolne wydane po kontroli problemowej przeprowadzonej w dniach 3-5 listopada 2014 r. przez pracowników tut. Wydziału dotyczące prowadzenia ewidencji dzieci zgodnie z 17 ust. 5 ww. rozporządzenia, usunięcia z Regulaminu 2

3 Wychowanka, w części dotyczącej konsekwencji, zapisu dotyczącego możliwości przeniesienia wychowanka do innej placówki, który narusza stabilne środowisko wychowawcze i poczucie bezpieczeństwa dziecka. Dodatkowo należało zaktualizować i dostosować zapisy regulaminu organizacyjnego placówki do obowiązujących przepisów prawnych, ze szczególnym uwzględnieniem treści art. 4 ww. ustawy. Ponadto zapisy w kartach pobytu dziecka powinny być opatrzone podpisem osoby, która ją sporządziła. Standard świadczonych usług. Sprawdzono na podstawie oględzin placówki, analizy dokumentacji, a także rozmowy z dyrektorem. Placówka mieści się na drugim piętrze budynku znajdującego się na ogrodzonej działce, w którym funkcjonuje również Dom Pomocy Społecznej dla osób w podeszłym wieku. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 5 września 2016 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 1583) placówka opiekuńczo-wychowawcza powstała przed dniem wejścia w życie ww. ustawy o pieczy może funkcjonować na dotychczasowych zasadach (tj. w jednym budynku wraz z całodobową jednostką organizacyjną pomocy społecznej) do 31 grudnia 2019 r. Do dyrektora placówki nie wpływały skargi od wychowanków, osób z zewnątrz na pracę wychowawców, czy funkcjonowanie placówki. Informacja o wychowankach z uregulowaną sytuacją prawną została przekazana do ośrodka adopcyjnego. W dniu kontroli standard świadczonych usług w zakresie limitu miejsc był zgodny z art. 95 ust. 3 ww. ustawy. Limit miejsc wynosi 14, na listę wychowanków wpisanych było 14 dzieci. W okresie objętym kontrolą dwukrotnie przyjęto do placówki, w trybie interwencyjnym, dzieci ponad obowiązujący limit. W dniu przyjęcia małoletnich na liście wychowanków placówki było wpisanych 14 dzieci. Podmiot prowadzący nie wystąpił wówczas do wojewody z wnioskiem o uzyskanie zgody na przyjęcie dzieci pomimo przekroczenia obowiązującego limitu, co nie jest zgodne z art. 95 ust. 3a ww. ustawy. Ustalono, że placówka zapewniała wychowankom odpowiednio wyposażone pokoje, łazienki, miejsce do nauki, miejsce do przygotowywania posiłków oraz wspólną przestrzeń mieszkalną zgodnie z 18 ust. 3 ww. rozporządzenia. W trakcie oględzin placówki stwierdzono, że skrzydła budynku, w których znajdowały się pokoje dla chłopców oraz dziewcząt zostały oddzielone przez oszklone drzwi. W czasie godzin nocnych drzwi były zamykane, otwierane na prośbę wychowanków. Dyrektor placówki złożyła pisemne oświadczenie w powyższej sprawie, z którego wynika, że zamykanie drzwi związane jest z problemami wieku 3

4 dojrzewania, relacji między wychowankami różnej płci. Drzwi otwiera wychowawca na prośbę wychowanka oraz w czasie obchodów nocnych. Wychowankowie potwierdzili w rozmowie nieograniczony dostęp do żywności oraz napojów przez całą dobę, pomimo zamykania drzwi na noc pomiędzy skrzydłami budynku. Ustalono również, że w pokoju wychowawców, zamykanym na klucz, przechowywano leki w ogólnodostępnej szafce. W łazienkach, z których korzystali wychowankowie, znajdowały się środki chemiczne do czyszczenia toalet. Poinformowano dyrektor placówki o konieczności umieszczenia leków w szafce zamykanej na klucz oraz korzystania przez wychowanków ze środków czyszczących w obecności wychowawcy. Wychowankowie w placówce spożywali: śniadanie (przygotowywane głównie przez wychowawców), drugie śniadanie (zabierane do szkoły, sporządzane przez wychowanków), obiad (dostarczano w bemarach z kuchni sąsiadującego z placówką domu pomocy społecznej, również w weekendy; w sytuacji późniejszych powrotów posiłek podgrzewano w kuchence mikrofalowej), kolację. W okresie objętym kontrolą wychowankowie nie przebywali na diecie zleconej przez lekarza, nie korzystali z zaopatrzenia w środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego, wyrobów medycznych oraz produktów leczniczych. Wychowankowie objęci byli pomocą lekarza pierwszego kontaktu oraz w razie konieczności korzystali z porad specjalistów. Nie prowadzono ewidencji leków, z informacją m.in. o nazwie leku, dawce, dacie podania, osobie podającej lek. W dokumentacji dzieci znajdowały się upoważnienia dotyczące wyrażenia zgody przez opiekuna prawnego dotyczące: wizyt lekarskich, hospitalizacji, zabiegów operacyjnych, obowiązku szkolnego, badań w poradniach psychologiczno-pedagogicznych oraz innych. Ustalono, że starsi wychowankowie samodzielnie dokonywali zakupu odzieży, obuwia i dostarczali stosowne faktury. Młodsi wychowankowie jeździli na zakupy z wychowawcą. Dyrektor placówki kupował w większych ilościach, zgodnie z upodobaniami wychowanków, bieliznę, skarpetki, spodnie dresowe, koszulki. W dniu kontroli wychowankowie realizowali obowiązek szkolny na właściwym dla siebie poziomie: szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła zawodowa oraz technikum. Placówka pokrywała koszty przejazdu poprzez zakup biletów miesięcznych (również komunikacja prywatna). Kontakt ze szkołami utrzymywali dyrektor, wychowawcy oraz psycholog. W odrabianiu lekcji dzieciom pomagali wychowawcy. Placówka ponosiła odpłatność za pobyt wychowanków w internatach, wyżywienie, środki higieny osobistej oraz zaopatrywała ich w niezbędne podręczniki, przybory i pomoce szkolne. Psycholog zatrudniony w placówce prowadził m.in. zajęcia grupowe (w tym socjoterapeutyczne), rozmowy indywidualne z wychowankami oraz pracę z rodzicami, którzy utrzymywali kontakt 4

5 z dzieckiem oraz placówką (pedagogizacja, wspieranie, wspólne rozmowy z rodzicem oraz dzieckiem, wsparcie dziecka przy przyjęciu do placówki). Starsi wychowankowie mieli możliwość samodzielnych wyjść poza placówkę np. do pobliskiego sklepu. Wychowankowie w wieku gimnazjalnym wychodzili poza placówkę z wychowawcą. W okresie objętym kontrolą wychowankowie mieli wypłacaną co miesiąc kwotę pieniężną do własnego dysponowania zgodnie z 18 ust. 1 pkt 8 ww. rozporządzenia w wysokości zależnej od wieku (25 zł - 40 zł). Wypłat oraz ewidencjonowania dokonywał dyrektor. Otrzymywano kieszonkowe w częściach, według potrzeb. Analiza losowa 12 zeszytów kieszonkowego wykazała, że wpisy dotyczące wypłat nie były czytelne, nie wszędzie przy wpłatach oraz wypłatach danej kwoty znajdował się podpis wychowanka (braki w ww. zakresach stwierdzono u wychowanków nr 4,5,6,7,10,12,15,16,17 z wykazu wychowanków). W losowo wybranych kopertach kwota zapisana w zeszycie kieszonkowego zgadzała się z zawartością pieniędzy w kopercie. Dzieci pokrywały z własnych oszczędności koszty napraw lub zakupu rzeczy uszkodzonych. W trakcie kontroli poinformowano dyrektora placówki o konieczności rozkładania większych kwot na raty w przypadku pokrywania kosztów przez wychowanka. Obchody nocne były dokonywane, co stwierdzono na podstawie wpisów w zeszycie dyżurów nocnych: data, godziny nocnych obchodów, uwagi, podpis. Średnio dokonywano 4-5 obchodów. Ustalono, że dyżury wychowawcze odbywały się w następujących godzinach: - 21:00-8:00/9:00 1 wychowawca nocny; - 14:00-21:00/21:30 2 wychowawców lub 1 wychowawca i psycholog; Dyżury nocne, w okresie wakacyjnym, pełnił głównie dyrektor placówki. W godzinach, kiedy dzieci były w szkole, od ok. 9:00, nie było żadnego wychowawcy, dyżur pełniła siostra dyrektor. W przypadku, gdy wychowankowie byli chorzy lub wymagała tego sytuacja (wcześniejszy powrót ze szkoły, praktyk, przyjęcie dziecka), dyżur pełnił również dyrektor placówki. W weekendy, gdy większość dzieci była urlopowana, dyżur pełnił 1 wychowawca, w niedzielę w godzinach popołudniowych (powroty dzieci z domów, konieczność odwiezienia do internatu, wyjście na basen) obecny był drugi wychowawca. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo nieprawidłowości Sposób organizacji i dokumentowania pracy wychowawczej prowadzonej w placówce. W trakcie kontroli inspektorzy dokonali analizy dokumentacji prowadzonej dla 14 wychowanków placówki (zgodnie z załączoną listą do akt kontroli). W okresie objętym kontrolą w placówce prowadzona była następująca dokumentacja wymagana ww. rozporządzeniem w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej: 5

6 diagnoza psychofizyczna sporządzana przez psychologa w terminie od kilku dni do miesiąca od przyjęcia dziecka do placówki; dokument zgodny z 14 ww. rozporządzenia. Na dokumencie stwierdzono brak podpisu osoby sporządzającej dokument (wychowanek nr 15 z wykazu wychowanków); plan pomocy dziecku każdy wychowanek posiadał sporządzony plan pomocy dziecku (z wyłączeniem 2 dzieci przyjętych interwencyjnie na kilka dni do placówki). Dokument zawierał dane osobowe dziecka, podstawowe informacje dotyczące rodziców, rodzeństwa, sytuacji prawnej oraz szkolnej. Wskazywano powód umieszczenia w pieczy oraz główny cel pracy z dzieckiem. W przypadku 1 wychowanka (nr 10 z wykazu wychowanków) jako cel główny pracy z dzieckiem wskazano umieszczenie w MOS, podtrzymywanie więzi z rodziną biologiczną), co nie jest zgodne z 15 ust. 3 pkt 2 ww. rozporządzenia. Określano cele krótkoterminowe, podjęte działania. Dokonywano oceny realizacji w obszarach: rozwój psychofizyczny (aspekty: edukacyjne, emocjonalne, społeczne), relacje z rodziną, wpływ sytuacji rodzinnej na dziecko, przygotowanie do usamodzielnienia dziecka. Każdy wpis opatrzony datą oraz podpisem wychowawcy i wychowanka. Jeżeli rodzinie został przydzielony asystent rodziny, wówczas na planie pomocy znajdował się jego podpis. Trudność sprawiało określenie pierwszej daty powstania planu pomocy, o czym poinformowano dyrektora placówki. Modyfikacje dokonywane były średnio co 6 miesięcy. Ponadto dokonywano wpisów między modyfikacjami, w zależności od zmieniającej się sytuacji w danym obszarze. Przy każdym wpisie znajdował się podpis wychowanka oraz osoby dokonującej wpisu. Na karcie modyfikacji wpisywano cel główny, cele krótkoterminowe, podjęte działania i osiągnięte efekty, cele, których nie udało się osiągnąć, cele do dalszej pracy z dzieckiem. Modyfikacja podpisywana była przez wychowanka, wychowawcę oraz asystenta rodziny. W 3 przypadkach (wychowanek nr 9, 11, 13 z wykazu wychowanków) przy datach modyfikacji brakowało daty dziennej, wpisano miesiąc oraz rok; karta pobytu dokument posiadał obszary zgodne z 17 ust. 1 pkt 2 ww. rozporządzenia, wypełniany raz w miesiącu. W trakcie kontroli poinformowano dyrektora placówki o konieczności rzetelnego wypełniania kart pobytu (np. odnotowywanie wizyt lekarskich, ważnych wydarzeń z życia dziecka), unikania ogólnych sformułowań. Dokument parafowany lub podpisany czytelnie przez osobę dokonującą wpisu. Kontrola dokumentacji dokonana przez dyrektora placówki r. wniosła m.in. uwagę o treści Proszę o wyraźne pismo i podpisy pełnym imieniem i nazwiskiem. Analiza dokumentacji wykazała, że po kontroli dokumentacji dokonanej przez dyrektora placówki obok parafek osób wypełniających dokument, znajdowały się czytelne podpisy; karta udziału w zajęciach specjalistycznych w okresie objętym kontrolą psycholog prowadził zajęcia specjalistyczne oraz dokumentację, w której odnotowywał: termin przeprowadzenia zajęć, czas trwania, wychowanków uczestniczących, tematykę zajęć, podpis, uwagi; 6

7 arkusz obserwacji pedagogiczno-psychologicznej dokument prowadzony były przez psychologa. Wpisy dokonywane były systematycznie (2-3 razy w miesiącu, ograniczenie wpisów w okresie wakacyjnym) i dotyczyły m.in. przeprowadzonych rozmów motywujących, sytuacji w szkole, wizyt lekarskich, odwiedzin osób bliskich, kontaktów z rówieśnikami, zachowań w placówce. Do arkuszy dołączano notatki służbowe, opinie ze szkoły, opinie psychologiczne. Ewidencja prowadzona była zgodnie z 17 ust. 5 ww. rozporządzenia, wg następującego wzoru: imię i nazwisko dziecka, data i miejsce urodzenia, adres ostatniego zameldowania dziecka, aktualny adres zamieszkania rodziców dziecka lub jego opiekunów prawnych, data przyjęcia dziecka, data skreślenia dziecka z listy, dokąd odszedł, uwagi. W placówce prowadzona była również inna dokumentacja: karta kontaktów (odnotowywano odwiedziny rodziców, osób bliskich, asystenta rodziny, rozmowy telefoniczne oraz korespondencję listowną); oświadczenia dla osób zabierających dziecko z placówki (osoba zabierająca dziecko z placówki, adres zamieszkania, numer telefonu, imię i nazwisko wychowanka opuszczającego placówkę, adres, pod jakim będzie przebywało dziecko, godziny, w jakich dziecko będzie przebywało poza placówką, zobowiązanie osoby dorosłej do zapewnienia bezpieczeństwa oraz odwiezienia do placówki w ustalonym terminie, podpis osoby odpowiedzialnej za dziecko, numer seryjny dokumentu tożsamości oraz organ wydający dokument. Ustalono, że u 1 wychowanka (nr 15 z wykazu) w 3 oświadczeniach nie wpisano numeru telefonu, w 1 przypadku (nr 16) stwierdzono brak numeru dowodu osobistego, organu wydającego dokument, w 20 brakowało daty, w tym w 3 oświadczeniach dodatkowo nie było podpisu osoby zabierającej dziecko. Ponadto w upoważnieniu opiekuna prawnego jednego z wychowanków (nr 3 z wykazu) do reprezentowania w sprawach dziecka stwierdzono brak daty oraz nie wpisano kogo upoważnia się w powyższym zakresie. Analiza dokumentacji wykazała, że w 2 przypadkach, w pismach do sądu ( r., r.) dotyczących opinii na temat wychowanków (nr 10 oraz nr 3 z wykazu) widniał jedynie podpis wychowawcy, nie było podpisu dyrektora placówki. W dniu kontroli poinformowano dyrektora placówki o konieczności podpisywania wszystkich pism wychodzących z placówki. W dokumentacji osobowej wychowanka nr 10 z wykazu wychowanków brakowało aktu zgonu rodzica, u wychowanków nr 5 i 6 brak postanowień sądu o pozbawieniu władzy rodzicielskiej matek oraz u wychowanka nr 8 brak postanowienia sądu o umieszczeniu w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu socjalizacyjnego (dziecko przebywało w placówce od 2013 r. na podstawie postanowienia sądu o umieszczeniu w trybie interwencyjnym). W trakcie kontroli poinformowano dyrektora placówki o konieczności kompletowania dla każdego przyjmowanego dziecka dokumentów wskazanych w 8 ust. 1 pkt 1-5 ww. rozporządzenia oraz pozyskania właściwego postanowienia sądu. 7

8 Ustalono, że dyrektor placówki dokonała kontroli dokumentacji prowadzonej przez wychowawców oraz specjalistę m.in. w dniach: r., r., r., r., r., r. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo nieprawidłowości Praca na rzecz powrotu dziecka do rodziny lub regulacji jego sytuacji prawnej. Sprawdzono na podstawie analizy dokumentacji osobowej wychowanków, prowadzonej przez wychowawców i psychologa oraz rozmów z dyrektorem placówki. W okresie objętym kontrolą z placówką współpracowało 7 rodzin. Rodzice motywowani byli m.in. do częstszych odwiedzin swoich dzieci, do składania do sądu wniosków o zgodę na urlopowanie w dni wolne od nauki szkolnej, do utrzymywania kontaktów ze szkołą, do podjęcia współpracy z psychologiem Domu, terapii. W wyniku kontroli ustalono, że dla każdego wychowanka prowadzona była przez wychowawcę oraz psychologa dokumentacja dotycząca współpracy z rodziną dziecka. Wychowankowie w okresie objętym kontrolą urlopowani byli, za zgodą właściwych sądów, w dni wolne od nauki szkolnej do domów rodzinnych, osób bliskich. Dwie rodziny posiadały przydzielonego asystenta rodziny. Asystenci współpracowali osobiście z placówką (okresowa ocena sytuacji dziecka) oraz utrzymywali kontakt telefoniczny. Współuczestniczyli w tworzeniu planów pomocy dziecku. Asystent rodziny udostępniał plan pracy z rodziną, harmonogram działań, okresową ocenę sytuacji rodziny oraz sprawozdania półroczne. Placówka występowała do właściwych ośrodków pomocy społecznej z prośbą o informację na temat rodziny, planu pracy z rodziną (w przypadku, gdy rodzinie przydzielono asystenta rodziny). W okresie objętym kontrolą nie wystąpiły przesłanki do skierowania przez dyrektora placówki do sądu wniosku, o którym mowa w art. 100 ust. 4a ww. ustawy. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie Zasadność dalszego pobytu dziecka w placówce Sprawdzono na podstawie analizy dokumentacji (protokoły z posiedzeń zespołów do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka, dokumentacji osobowej dzieci), rozmowy z dyrektorem placówki. W okresie objętym kontrolą posiedzenia zespołów ds. okresowej oceny sytuacji dziecka prowadzono z zachowaniem terminów wskazanych w art. 138 ust. 1 ww. ustawy. Uczestniczyli w nich m.in.: pracownicy placówki (dyrektor, psycholog, wychowawcy, pomoc wychowawcy), przedstawiciele sądu, szkoły, ośrodka pomocy społecznej, powiatowego centrum pomocy rodzinie, ośrodka adopcyjnego oraz rodzice. Wychowankowie zapraszani byli do uczestnictwa w zespole. W okresie kontrolnym 1 wychowanek uczestniczył w posiedzeniu zespołu. 8

9 Omawiano sytuację rodzinną, szkolną, zdrowotną, funkcjonowanie w placówce, zasadność dalszego pobytu. Przekazywano do sądu wnioski dotyczące zasadności dalszego pobytu. Ponadto odbywały się zespoły: dotyczące procesu usamodzielniania wychowanków, dla wychowanków nowoprzyjętych. W okresie objętym kontrolą przed okresową oceną sytuacji dziecka dokonywano jego wysłuchania zgodnie z art. 4 a ww. ustawy (w dokumentacji znajdowały się notatki z wychuchania dziecka). Wysłuchania dokonywali najczęściej wychowawcy prowadzący lub dyrektor. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie Zakres i jakość działań zmierzających do usamodzielnienia wychowanków Sprawdzono na podstawie rozmów z dyrektorem placówki, psychologiem oraz analizy dokumentacji 6 usamodzielnianych wychowanków (nr 2, 3, 4, 5, 6, 7 z wykazu wychowanków). Placówka w codziennej pracy wychowawczej podejmowała działania zmierzające do zwiększenia samodzielności, zaradności życiowej wychowanków i odpowiedzialności. W placówce wszystkich wychowanków obowiązywały dyżury porządkowe odpowiednie do wieku i możliwości dziecka. Starsi wychowankowie uczestniczyli w przygotowywaniu posiłków oraz zakupie odzieży. Ustalono, że wychowawca prowadzący proces wychowawczy usamodzielniającego się wychowanka miał obowiązek opracować indywidualny projekt usamodzielnienia i pod tym kątem planowano uczestnictwo w zajęciach dodatkowych, np. na terenie placówki. Przykładowe Projekty usamodzielnienia wychowanka Domu Dziecka w Kostowcu: Przesiądź się życie, ja prowadzę Z opieki w dorosłość. Ustalono, że za koordynację procesu usamodzielnienia odpowiedzialny był wychowawca oraz dyrektor placówki. W okresie kontrolnym wychowankowie otrzymali pomoc w uzyskaniu mieszkania socjalnego, pomoc pieniężną na usamodzielnienie, na kontynuowanie nauki oraz na zagospodarowanie w formie rzeczowej. W placówce obowiązywał Program usamodzielnienia wychowanków w Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu. Zapisy w dokumencie należy dostosować do aktualnie obowiązujących przepisów, o czym poinformowano dyrektora placówki w dniu podpisania arkusza ustaleń. Analiza dokumentacji usamodzielniających się wychowanków wykazała, że w 1 przypadku (nr 6 z wykazu) nie zachowano terminu wyznaczenia opiekuna usamodzielnienia (wychowanek urodzony w maju 1999 r., opiekun wyznaczony w lipcu 2016 r.). Z wyjaśnienia złożonego przez dyrektora placówki wynika, że wychowanek nie mógł się zdecydować, kogo powinien wskazać na opiekuna, ostatecznie opiekun wskazany przez chłopca zrezygnował, co spowodowało wydłużenie procedury. Ponadto w dokumentacji wychowanków znajdowały się: indywidualne programy usamodzielnienia z akceptacją dyrektora PCPR, kserokopie pism ze wskazaniem opiekuna usamodzielnienia (podpis wychowanka i opiekuna usamodzielnienia), pismo z właściwego powiatowego centrum pomocy 9

10 rodzinie o wyznaczeniu opiekuna usamodzielnienia z informacją, co należy do zadań opiekuna. Analiza dokumentacji wychowanków oraz księgi ewidencji wykazała, że pełnoletni wychowankowie opuszczający placówkę byli skreślani z listy wychowanków placówki. Ponadto placówka informowała właściwe powiatowe centrum pomocy rodzinie oraz starostę o powyższym fakcie. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo uchybień Stan zatrudnienia, struktura i kwalifikacje pracowników zatrudnionych w placówce Stan i strukturę zatrudnienia pracowników sprawdzono na podstawie analizy teczek osobowych wszystkich pracowników (zgodnie z wykazem pracowników do akt kontroli) placówki oraz rozmowy z dyrektorem. Ustalono, że w okresie objętym kontrolą w placówce zatrudnieni byli: dyrektor placówki (1 etat), młodszy wychowawca (3 etaty), 2 wychowawców (1,5 etatu), 1 starszy wychowawca (1 etat) oraz psycholog (0,5 etatu). Psycholog pracował, w okresie objętym kontrolą, w godzinach popołudniowych 14:00-20:00/21:00. Placówka zatrudniała, w okresie objętym kontrolą, osoby do obsługi: konserwator (1 etat), pomoc domowa (0,5 etatu) oraz intendentka/pomoc domowa (do dnia r.). Zarówno pracownicy merytoryczni, jaki i osoby do obsługi, spełnili wymogi wskazane w art. 98 ust. 1, 3 oraz art. 99 ust. 5 ww. ustawy. Z informacji uzyskanych od dyrektora placówki wynika, że w okresie kontrolnym z placówką współpracowała jedna osoba, która udzielała wychowance (nr 10 z wykazu wychowanków) korepetycji, zabierała w okresie świąt do domu, organizowała czas wolny. Ustalono, że osoba ta nie pozyskała akceptacji dyrektora placówki oraz pozytywnej opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej zgodnie z art. 96 ww. ustawy. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo uchybień Przestrzeganie i wykonywanie praw dziecka Zaspokajanie potrzeb dziecka i respektowanie jego praw w placówce sprawdzono na podstawie oględzin placówki, analizy dokumentacji organizacyjnej placówki, osobowej dzieci, rozmowy z dyrektorem placówki oraz wychowankami. W Regulaminie organizacyjnym Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu stwierdzono zapis w 16 ust. 9 o brzmieniu Dom nie przyjmuje dzieci chorych psychicznie, uzależnionych od środków odurzających, ze znacznymi zaburzeniami zachowania i zdemoralizowanych co jest sprzeczne z zadaniami placówki opiekuńczo-wychowawczej określonymi w art. 93 ust.4 pkt 1 ww. ustawy. Zapis 5 ust. 1 Statutu Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu należy doprecyzować w oparciu o art. 4 pkt 10 ww. ustawy. W Regulaminie wychowanka w Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi 10

11 w Kostowcu należy, w części dotyczącej Konsekwencji, w zapisie dotyczącym upomnienia lub nagany dyrektora placówki usunąć część udzielonych wobec kolegów. Ustalono, że w dniu przyjęcia dziecka było ono zapoznawane z wychowankami i wychowawcami oraz informowane o najważniejszych zasadach obowiązujących w placówce. Dyrektor, jeżeli było to możliwe, informował wcześniej wychowanków o przyjęciu nowego dziecka. Z oświadczenia dyrektora wynika, że wychowankowie mogli otrzymać nagrody (np. laptopy, markowe obuwie, ubrania, słodycze, pochwała, dyplom) m.in. za osiągnięcia w nauce, w konkursie czystości. Nagrody przyznawane były przez dyrektora, wychowawców. Wśród konsekwencji wskazano: dodatkowe dyżury porządkowe, czasowe wstrzymanie telefonu komórkowego. Wychowankowie poniżej 18 r.ż., posiadający telefony komórkowe mieli obowiązek oddawania ich na noc do depozytu. Uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych otrzymywali telefony po powrocie ze szkół. W dokumentacji dzieci znajdowały się zaświadczenia dotyczące wyrażenia przez opiekuna prawnego zgody na bezterminowe i bezpłatne wykorzystywanie wizerunku przez placówkę i Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Grodzisku Mazowieckim na stronach internetowych. W przypadku wychowanka nr 16 (z wykazu) stwierdzono brak daty na ww. oświadczeniu. Z oświadczenia dyrektora placówki wynika, że zaświadczenia zostały wprowadzone na prośbę ww. Centrum. Zgromadzenie nie umieszcza zdjęć dzieci na swoich stronach internetowych. Ustalono, że wychowankowie posiadający zgody sądu byli urlopowani do domów rodzinnych, osób bliskich. Kontakty na terenie placówki miały miejsce głównie w dni wolne od nauki szkolnej. W ciągu tygodnia wizyty odbywały się z mniejszą częstotliwością. Wychodząc poza teren placówki należało wpisać się do zeszytu wyjść. Wychowankowie mogli spotykać się z rówieśnikami. Dzieci mogły ich wówczas zapraszać do swoich pokoi, do pokoju spotkań lub spędzić wspólnie czas na terenie posesji. Starsi wychowankowie mogli się również spotykać poza placówką. Godziny wyjść poza placówkę ustalane były indywidualnie. Z oświadczenia siostry dyrektor wynika, że nie było sytuacji, w których dzieci odmówiłyby udziału w nabożeństwach, wspólnych modlitwach. W czasie pobytu, co wynika z charakteru placówki prowadzonej przez Zgromadzenie, wychowankowie zachęcani byli do udziału w nabożeństwach, udziału w świętach religijnych. Dyrektor placówki starała się przekonywać do udziału w nich. W czasie oględzin stwierdzono, że na tablicy ściennej na jednym z korytarzy wywieszony był regulamin wychowanka, plan zajęć, wypłaty kieszonkowego, numer telefonu zaufania. W trakcie czynności kontrolnych przeprowadzono rozmowę z 7 wychowankami, którzy wyrazili na to zgodę. Rozmowa była anonimowa, przeprowadzona bez obecności pracowników placówki. Wychowankowie oświadczyli, że czas wolny spędzali na przyległym do placówki terenie zielonym korzystając z boisk do gry w piłkę, spotkaniach z rówieśnikami, wyjściach do miejscowego sklepu oraz 11

12 korzystając ze świetlicy. W dni wolne od nauki szkolnej organizowano wycieczki rowerowe, spacery po Warszawie, wyjścia do kina, na basen, część wychowanków wyjeżdżała do domu. W nauce dzieciom pomagali, w razie potrzeby, wychowawcy. Wieczorami organizowane były wspólne modlitwy (udział dobrowolny, siostra dyrektor zachęcała do udziału). Zakupu odzieży starsi wychowankowie dokonywali samodzielnie, młodsi z wychowawcą. W okresie objętym kontrolą 4 wychowanków za wysoką średnią ocen w szkole otrzymało w nagrodę laptopy. Najczęściej otrzymywane nagrody to pochwała, słodycze. Można było je otrzymać za dobre wyniki w nauce, prace społeczne. Jako konsekwencję wychowankowie wymienili dodatkowe dyżury porządkowe, czasowe odebranie telefonu komórkowego. Potwierdzono otrzymywanie kieszonkowego w następujących wysokościach: szkoła podstawowa - 25 zł, gimnazjalna - 35 zł, ponadgimnazjalna - 40 zł. Pieniądze wychowankowie wypłacali w miarę potrzeb. Z własnych oszczędności pokrywali zakup uszkodzonych, popsutych przez siebie rzeczy. Składki szkolne opłacane były z pieniędzy placówki. Wśród obowiązków wychowankowie wymienili: naukę szkolną, dyżury porządkowe. Dzieci uczestniczyły w przygotowywaniu posiłków, drobnych przekąsek, samodzielnie piekli ciasta. W placówce uroczyście obchodzono urodziny. W zależności od zainteresowań wychowankowie uczestniczyli w zajęciach dodatkowych. Wakacje 2016 r. oraz ferie zimowe 2017 r. spędzili na obozach: tanecznych, paintball, rekreacyjnych oraz sportowych. Pełnoletni wychowankowie nie mieli obowiązku oddawania telefonów komórkowych na czas ciszy nocnej. Analiza anonimowej ankiety wypełnionej przez 5 wychowanków potwierdziła, że w placówce można było otrzymać nagrody. Konsekwencje w placówce (dodatkowy dyżur, zabranie telefonu) wyznaczał wychowawca lub dyrektor. W sytuacji, gdy wychowanek nie zgadzał się z przyznaną konsekwencją mógł odwołać się od kary: do wychowawcy, dyrektora, psychologa, PCPR. Wychowankowie posiadali miejsce, w którym mogli bezpiecznie przechowywać swoje rzeczy osobiste. Wychowawcy zaglądali do szuflad dzieci w sytuacji, gdy sprawdzana była czystość. Istniała możliwość udekorowania pokoju według własnego pomysłu. Wychowawcy pukali wchodząc do pokoi dzieci. Potwierdzono możliwość dokonywania wyboru odzieży, informowania dzieci o planowanych badaniach lekarskich, psychologicznych, decyzjach dotyczących szkoły, możliwość przyrządzenia sobie czegoś do jedzenia (wskazano aneks kuchenny). Wychowankowie spotykali się z rówieśnikami w placówce oraz poza nią (potrzebna była wówczas zgoda dyrektora lub wychowawcy). Istniała również możliwość spotkań z rodzicami, osobami bliskimi na terenie placówki. Wszyscy potwierdzili, że mogli jeździć na weekendy do rodziców, osób bliskich. W dwóch przypadkach stwierdzono, że zdarzyło się, że za karę ktoś nie pojechał do rodziców/osób bliskich. Dyrektor złożył oświadczenie w powyższej sprawie, z którego wynika, że nie stosowano konsekwencji w postaci wstrzymania wyjazdu do domu rodzinnego. W wyjątkowych sytuacjach (festyn, wycieczka) wychowankowie jechali do bliskich osób w późniejszych godzinach. 12

13 Dzieci potwierdziły dostęp do telefonów i adresów instytucji, do których można zgłosić nieprzestrzeganie praw dziecka, otrzymywanie co miesiąc kieszonkowego, możliwość odbywania praktyk religijnych zgodnie z wyznaniem oraz odmowy udziału w praktykach religijnych. Analiza czterech ankiet wypełnionych przez kadrę nie wykazała niepokojących informacji czy sytuacji, w których łamane byłyby prawa dziecka. W trzech przypadkach ankietowani wskazali, że dyrektor/wychowawcy nie konsultują z dziećmi spraw związanych z życiem w placówce. W związku z powyższym tę część zadania oceniono: pozytywnie pomimo uchybień. Na podstawie art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r., poz. 697, z późn. zm.) oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. poz. 1477) i wobec stwierdzonych nieprawidłowości kieruję do Siostry Dyrektor następujące zalecenia pokontrolne: 1. Dzieci przyjmować do placówki na podstawie orzeczenia sądu zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r., poz. 697, z późn. zm.) oraz skierowania powiatu, o którym mowa w 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie instytucjonalnej pieczy zastępczej (Dz. U. Nr 292, poz. 1720). 2. W przypadku przekroczenia dopuszczalnej liczby dzieci w placówce występować do wojewody o zezwolenie na przyjęcie kolejnego dziecka zgodnie z art. 95 ust. 3a ww. ustawy. 3. W planie pomocy dziecku cel główny pracy z nim formułować zgodnie z 15 ust. 3 pkt 2 ww. rozporządzenia oraz szczegółowo określać pierwszą datę powstania dokumentu. 4. W kartach pobytu zawierać bardziej szczegółowe oraz zindywidualizowane informacje dotyczące zmieniającej się sytuacji dziecka, ważnych wydarzeń. 5. Pozyskiwać dokumentację dotycząca dziecka wynikającą z 8 ust. 1 pkt 1 ww. rozporządzenia (akt zgonu), postanowienia sądu o pozbawieniu władzy rodzicielskiej rodzica oraz właściwe orzeczenia sądu o umieszczeniu dziecka w placówce. 6. Nie ograniczać wychowankom prawa do kontaktu z rodzicami, wskazanego w art. 4 ww. ustawy. 7. Przestrzegać terminu wyznaczania opiekuna usamodzielnienia wskazanego w art. 145 ust. 2 ww. ustawy. 8. Uregulować zasady kontaktu z osobą współpracującą z placówką zgodnie z art. 96 ww. ustawy. 9. W Statucie Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu 5 ust. 1 oraz w Regulaminie wychowanka w Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu, w części D. Konsekwencje pkt 3, doprecyzować w oparciu o art. 4 pkt 9 i 10 ww. ustawy. 13

14 Uwagi i wnioski Ponadto należy: 1. Przy najbliższej zmianie dokumentów organizacyjnych jednostki uaktualnić publikator ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, dostosować zapisy do aktualnie obowiązujących przepisów oraz usunąć w Regulaminie organizacyjnym Domu Dziecka Sióstr Rodziny Maryi w Kostowcu 16 ust. 9, który jest sprzeczny z zadaniami placówki opiekuńczowychowawczej określonymi w art. 93 ust.4 pkt 1 ww. ustawy. 2. Ze względów bezpieczeństwa nie zamykać w godzinach nocnych drzwi oddzielających od siebie skrzydła budynków. 3. Leki oraz środki chemiczne do czyszczenia toalet przechowywać w miejscach niedostępnych dla dzieci. 4. Ewidencjonować podawanie wychowankom leków w placówce. 5. Rzetelnie oraz czytelnie ewidencjonować wypłacanie wychowankom kwoty pieniężnej do własnego dysponowania wskazanej w 18 ust. 1 pkt. 8 ww. rozporządzenia oraz dopilnować, aby w sytuacji, gdy dzieci pokrywają z własnych oszczędności koszty napraw lub zakupu rzeczy uszkodzonych, większe kwoty rozkładane były na raty. 6. Odbierać od osób zabierających dziecko z placówki rzetelnie wypełnione oświadczenia. 7. Ustalić kompetencje i zasady sporządzania oraz wysyłania pism. 8. Datować dokumentację prowadzoną oraz tworzoną w placówce. Jednocześnie zobowiązuję s. dyrektor do przekazania, w terminie 30 dni od daty otrzymania niniejszego wystąpienia pokontrolnego, pisemnej informacji o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych. W związku z art. 4 ust 1 ustawy z dnia 5 września 2016 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawy o pomocy społecznej oraz ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r., poz. 1583) dotyczącym funkcjonowania placówek opiekuńczo-wychowawczych, powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, na dotychczasowych zasadach (tj. w jednym budynku wraz z całodobową jednostką organizacyjną pomocy społecznej), do 31 grudnia 2019 r. wystąpię do podmiotu prowadzącego placówkę o informację dotyczącą planowanych działań mających na celu osiągnięcie wymaganych standardów. Jednocześnie przypominam, że w przypadku osób, które nie realizują zaleceń pokontrolnych mają zastosowanie przepisy art. 198 ww. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. 14

15 Stosownie do postanowień art. 197d ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2017 r., poz. 697, z późn. zm.) oraz 14 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 sierpnia 2015 r. w sprawie przeprowadzania kontroli przez wojewodę oraz wzoru legitymacji uprawniającej do przeprowadzania kontroli (Dz. U. poz. 1477) kontrolowana jednostka może w terminie 7 dni od dnia otrzymania wystąpienia pokontrolnego, zgłosić do wojewody mazowieckiego zastrzeżenia do wydanego wystąpienia lub/i do zawartych w nim zaleceń pokontrolnych na adres: Mazowiecki Urząd Wojewódzki, Wydział Polityki Społecznej, Plac Bankowy 3/5, Warszawa. W przypadku nieuwzględnienia zgłoszonych zastrzeżeń, kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni od dnia otrzymania stanowiska wojewody w tej sprawie powiadomić o sposobie realizacji zaleceń pokontrolnych Wydział Polityki Społecznej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie, a w przypadku ich uwzględnienia należy mieć na uwadze zmiany wynikające z powyższego faktu. STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Agnieszka Woźniak-Markowska STARSZY INSPEKTOR WOJEWÓDZKI Aneta Pilecka-Pietrzak z up. WOJEWODY MAZOWIECKIEGO Wioletta Kucharska Dyrektor Wydziału Polityki Społecznej 15