PRACE ORYGINALNE/ORIGINAL PAPERS
|
|
- Natalia Lewandowska
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 /ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 57; Numer/Number 4/2006 ISSN X Evaluation of p53 and soluble Fas ligand (sfasl) serum level concentration as indicators of apoptosis in serum of patients with benign and malignant primary follicular thyroid tumors Krzysztof Kołomecki 1, Piotr Maciaszczyk 1, Henryk Stępień 2, Jacek Cywiński 1, Justyna Cielecka 1, Tomasz Stępień 3, Krzysztof Kuzdak 3 1 Department of General Surgery in MI&A Hospital, Lodz 2 Department of Endocrinology; Medical University, Lodz 3 Clinic of General and Endocrine Surgery; Medical University, Lodz Abstract Introduction: Apoptosis (programmed cell death) is the best described mode of physiological cell death. During embryonal development and morphogenesis, apoptosis may be induced by two pathways. The first is external protein signal originating from other cell also named as death signal. Another one is specific cell reaction for external stress factors. Blood concentration of proteins regulating both pathways of apoptosis may be useful in early diagnosis and staging of thyroid tumors. The aim of study was evaluation of p53 and sfasl blood concentration in patients with benign follicular adenoma and follicular thyroid cancer. Materials and methods: The study population was composed of 28 patients: 14 with thyroid carcinoma and 14 patients with follicular neoplasm (NF). All patients underwent surgical treatment. P53 and sfasl levels were evaluated before surgery and related to the histopathological diagnosis obtained post-surgery. Results: The analysis revealed high sfasl blood concentration in patients with follicular thyroid cancer in comparison with the group with follicular adenoma. There was no statistically significant difference between levels of p53 in both groups. Conclusions: Evaluation of sfasl serum level concentration may be useful in preoperative diagnosis of follicular thyroid tumors. (Pol J Endocrinol 2006; 4 (57): ) Key words: apoptosis, p53, sfasl, follicular thyroid cancer Piotr Maciaszczyk, M.D., Ph.D. Department of General Surgery in MI&A Hospital, Lodz Północna 42, Łódź phone: piotr.maciaszczyk@wp.pl 320
2 /ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 57; Numer/Number 4/2006 ISSN X Ocena stężenia białka p53 oraz rozpuszczalnej formy liganda sfasl jako wskaźników procesu apoptozy w surowicy u chorych z łagodnymi i złośliwymi pierwotnymi nowotworami pęcherzykowymi tarczycy Krzysztof Kołomecki 1, Piotr Maciaszczyk 1, Henryk Stępień 2, Jacek Cywiński 1, Justyna Cielecka 1, Tomasz Stępień 3, Krzysztof Kuzdak 3 1 Oddział Chirurgii Ogólnej Szpitala MSWiA, Łódź 2 Katedra Endokrynologii UM, Łódź 3 Klinika Chirurgii Ogólnej i Endokrynologicznej Uniwersytetu Medycznego, Łódź liculare). Wszystkich chorych leczono operacyjnie. Badane czynniki oznaczano przed zabiegiem operacyjnym i porównywano z wynikiem pooperacyjnego badania histopatologicznego. Wyniki: Na podstawie analizy uzyskanych wyników wykazano występowanie wysokiego stężenia sfasl u chorych z rakiem pęcherzykowym tarczycy w stosunku do grupy z gruczolakiem pęcherzykowym. Nie stwierdzono statystycznie istotnie wyższych wartości, porównując stężenie białka p53 w obu grupach. Wnioski: Oznaczanie stężenia sfasl w surowicy chorych może być przydatne w przedoperacyjnej diagnostyce guzów pęcherzykowych tarczycy. (Endokrynol Pol 2006; 4 (57): ) Słowa kluczowe: apoptoza, p53, sfasl, rak pęcherzykowy tarczycy Streszczenie Wstęp: Apoptoza, nazywana programowaną śmiercią komórki, jest najlepiej opisaną postacią fizjologicznej śmierci komórki. W trakcie rozwoju i morfogenezy komórki może przebiegać dwoma szlakami. Pierwszy z nich to zainicjowanie śmierci komórki przez zewnętrzny sygnał natury białkowej pochodzący od innej komórki, tak zwany sygnał śmierci, drugi to swoista reakcja komórki na stres środowiskowy. Ocena stężeń białek w płynach ustrojowych, uczestniczących w obu wymienionych szlakach procesu apoptozy, może być przydatna we wczesnej diagnostyce guzów pęcherzykowych tarczycy oraz ocenie stopnia ich zaawansowania. Rak pęcherzykowy tarczycy należy do nowotworów, które przysparzają wiele problemów w przedoperacyjnej diagnostyce cytologicznej. Rozpoznanie przedoperacyjne dokonane na podstawie badania klinicznego, badań dodatkowych, obrazowych i biopsyjnych często nie znajduje potwierdzenia w pooperacyjnym badaniu histopatologicznym. Celem pracy jest ocena stężeń białka p53 oraz rozpuszczalnej formy liganda FasL (sfasl) we krwi obwodowej u chorych z łagodnym gruczolakiem pęcherzykowym oraz rakiem pęcherzykowym tarczycy. Materiał i metody: Badaniem objęto 28 chorych: 14 chorych z rozpoznanym rakiem tarczycy i 14 chorych z rozpoznanym nowotworem pęcherzykowym (NF, neoplasma foldr med. Piotr Maciaszczyk Oddział Chirurgii Ogólnej Szp. MSWiA w Łodzi ul. Północna 42, Łódź tel.: piotr.maciaszczyk@wp.pl Wstęp Mimo zauważalnego postępu w rozpoznawaniu raków tarczycy, ciągle aktualnym problemem jest brak metod umożliwiających postawienie pewnej diagnozy przedoperacyjnej. Szczególne problemy diagnostyczne wśród raków tarczycy przysparza jego postać pęcherzykowa. Częstość zmian złośliwych w guzkach pęcherzykowych tarczycy określa się na około 6 28% [1]. Obecnie wśród szerokiego grona badaczy istnieje zgodna opinia, że diagnoza przedoperacyjna raka pęcherzykowego tarczycy na podstawie szerokiej diagnostyki wraz z badaniem biopsyjnym nie pozwala na pewne przedoperacyjne rozpoznanie zmiany złośliwej w guzkach pęcherzykowych. Oczywiste jest, że prawdopodobieństwo to zmniejsza się w przypadku wola wieloguzkowego. Często pooperacyjne badanie histopatologiczne nie potwierdza rozpoznania dokonanego na podstawie objawów klinicznych, badań dodatkowych, obrazowych, biochemicznych i biopsyjnych. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest więc konieczność dalszego poszukiwania wiarygodnej przedoperacyjnej metody diagnostycznej, która mogłaby jednoznacznie określić sposób i zakres zabiegu. 321
3 Wskaźniki apoptozy w guzach tarczycy Krzysztof Kołomecki i wsp. Proces apoptozy będący postacią fizjologicznej śmierci komórek jest jednym z głównych mechanizmów warunkujących homeostazę ustroju. Apoptoza jest ściśle zaplanowaną kaskadą reakcji enzymatycznych, prowadzących do degradacji DNA oraz do dezintegracji struktur komórkowych [2]. Jedną z podstawowych funkcji apoptozy jest eliminacja komórek, w których uszkodzenia materiału genetycznego nie mogą być naprawione [3]. Apoptoza komórek może przebiegać dwoma szlakami: za pośrednictwem sygnałów natury białkowej sygnałów śmierci, pochodzących od innych komórek, lub w wyniku reakcji na działanie czynników stresu (niedotlenowanie komórek, uszkodzenia DNA, aktywacja onkogenów) [4 6]. Różne rodzaje sygnałów aktywują enzymy należące do grupy enzymów proteolitycznych, tak zwanych kaspaz [7, 8]. Białkowe sygnały śmierci są odbierane przez komórki za pośrednictwem swoistych receptorów. Dobrze poznane receptory sygnałów śmierci należą do rodziny receptorów czynnika martwicy nowotworów (TNF, tumor necrosis factor). Do tej grupy zalicza się receptor Fas, który, wiążąc swoisty ligand FasL (CD95L), aktywuje kolejno kaspazy 8, 3, 6, 7, doprowadzając komórkę do śmierci na drodze apoptozy [3]. Ekspresja receptora Fas w komórkach prawidłowych występuje na limfocytach T i B oraz w większości tkanek i narządów, między innymi w nabłonku jelitowym, hepatocytach, śledzionie, sercu, prostacie, nerkach i jajnikach. Ligand FasL występuje na limfocytach T oraz komórkach naturalnych zabójcach (NK, natural killer) [9]. Kolejnym krokiem w poznawaniu roli FasL w procesie apoptozy komórek nowotworowych stały się badania jego formy niezwiązanej z błoną komórkową, formy rozpuszczalnej sfasl [10, 11]. Coraz więcej doniesień naukowych opisuje jego podwyższone stężenie w surowicy osób z nowotworami złośliwymi, w związku z czym podejmuje się próby oznaczania stężenia sfasl jako wskaźnika progresji nowotworowej. Apoptoza może być również zapoczątkowana w komórkach różnymi czynnikami stresu [12]. Reakcja komórki przebiega wówczas z udziałem białka p53. Białko to ulega tak zwanej modyfikacji potranslacyjnej, co prowadzi do uruchomienia transkrypcji wielu genów kodujących inne białka, w tym kluczowego dla procesu apoptozy białka Bax [3]. W obu opisanych powyżej szlakach, w skutek działania szlaku enzymatycznego kaspaz, następuje dyspersja jądra komórki, a ostatecznie jej rozpad na tak zwane ciałka apoptotyczne, fagocytowane przez komórki żerne [3, 13]. Cel i założenia Wykazywana istotna rola sfasl oraz białka p53 w zainicjowaniu i przebiegu procesu apoptozy wielu guzów nowotworowych oraz ciągły brak odpowiedzi na pytanie, czy białka te mogą znaleźć zastosowanie jako wyznacznik zagrożenia rozwojem nowotworu, skłoniły autorów niniejszej pracy do podjęcia badań nad oceną ich stężeń w surowicy krwi u chorych z łagodnymi i złośliwymi pierwotnymi nowotworami pęcherzykowymi tarczycy. Celem pracy były: ocena stężenia sfasl oraz p53 w surowicy u chorych z łagodnymi i złośliwymi pierwotnymi nowotworami pęcherzykowymi tarczycy, z uwzględnieniem rozpoznania BACC oraz rozpoznania histopatologicznego nowotworu; ocena przydatności uzyskanych wartości stężeń badanych parametrów w różnicowej diagnostyce przedoperacyjnej łagodnych i złośliwych nowotworów pęcherzykowych tarczycy. Materiał i metody Badaniem objęto 28 chorych (21 kobiet i 7 mężczyzn, śr. wieku: 52 lata). Chorych operowano w dwóch ośrodkach: na Oddziale Chirurgii Ogólnej Szpitala MSWiA w Łodzi oraz w Klinice Chirurgii Endokrynologicznej i Ogólnej UW w Łodzi w latach z powodu łagodnych i złośliwych guzów tarczycy, niewykazujących nadczynności hormonalnej. Na przeprowadzenie badania uzyskano zgodę Komisji Bioetyki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi/nr RNN/148/04/KE z roku. Pierwsza badana grupa składała się z 10 chorych, u których na podstawie wyników biopsji aspiracyjnej celowanej cienkoigłowej podejrzewano, a na podstawie badania histopatologicznego rozpoznano, raka pęcherzykowego tarczycy. Do drugiej grupy natomiast zakwalifikowało się 4 chorych, u których na podstawie wyniku badania bioptatu określono zmianę jako gruczolaka pęcherzykowego (NF, neoplasma folliculare), zaś pooperacyjny wynik histopatologiczny zmienił rozpoznanie na raka pęcherzykowego. Grupę trzecią stanowili chorzy, u których zarówno w badaniu cytologicznym przedoperacyjnym, jak i pooperacyjnym histopatologicznym, dokonano rozpoznania neoplasma folliculare. Wszystkie badane osoby zakwalifikowano do 3 grup, co przedstawiono w tabeli I. Krew do badań pobierano próżniową metodą bezkontaktową, po wyrażeniu świadomej pisemnej zgody przez pacjenta, przed planowanym zabiegiem 322
4 Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology 2006; 4 (57) Tabela I Liczba chorych w poszczególnych grupach z uwzględnieniem rozpoznania BACC i histopatologicznego Table I Division into subgroups in selection to the tine needle biosy diagnosis and histopatological evaluation Grupa Liczba chorych Rozpoznanie BACC i histopatologiczne I 10 Rak pęcherzykowy tarczycy (RPT) podejrzewany już na podstawie BACC II 4 Guz pęcherzykowy tarczycy (NF) w BACC; rozpoznanie zweryfikowane po badaniu histopatologicznym na RPT III 14 Guz pęcherzykowy (NF), gruczolak pęcherzykowy tarczycy po badaniu histopatologicznym RPT, rak pęcherzykowy tarczycy; BACC, biopsja aspiracyjna cienkoigłowa celowana; NF (neoplasma folliculare) nowotwór pęcherzykowy operacyjnym. Oznaczano stężenia sfasl oraz p53 w surowicy. Oznaczeń dokonano metodą immunoenzymatyczną ELISA przy użyciu powszechnie dostępnych zestawów firmy Bender Medsystems. Do statystycznego porównania wyników miary średniej (mediany) wybrano nieparametryczny test U Manna-Whitneya. Wybór ten uzasadniono małymi próbami, które implikowały niemożność weryfikacji pochodzenia wszystkich prób z populacji o rozkładzie normalnym. W obu rodzajach badań statystycznych przyjęto współczynnik istotności na poziomie p mniejszy niż 0,05. Wyniki Średnie stężenie sfasl w grupie pierwszej, a więc u chorych, u których w badaniu cytologicznym bioptatu podejrzewano, a w pooperacyjnym badaniu histopatologicznym rozpoznano, raka pęcherzykowego tarczycy, wyniosło 0,34 ± 0,1 ng/ml. Średnie stężenie tego białka w grupie drugiej, gdzie rozpoznanie NF dokonane na podstawie badania cytologicznego bioptatu zweryfikowano ostatecznie w badaniu histopatologicznym i określono jako rak pęcherzykowy, wyniosło 0,27 ± 0,1 ng/ml. Średnie stężenie sfasl w surowicy osób z ostatecznie rozpoznanymi rakami tarczycy (tj. w grupie pierwszej i drugiej łącznie) wyniosło 0,3 ± 0,1 ng/ml. Natomiast średnie stężenie sfasl w grupie trzeciej z przedoperacyjnie i pooperacyjnie rozpoznaną zmianą NF wyniosło 0,1 ± 0,05 ng/ml. W porównaniu wartości średnich stężeń sfasl u chorych z grupy pierwszej (0,34 ± 0,1 vs. 0,1 ± 0,05 ng/ml; p = 0,002), a następnie grupy drugiej (0,27 ± 0,1 vs. 0,1 ± 0,05 ng/ml; p = 0,001), w stosunku do grupy chorych z grupy trzeciej, wykazano statystycznie wyższe wartości w obu grupach z rozpoznanymi ostatecznie rakami tarczycy w stosunku do grupy chorych ze zmianami łagodnymi rozpoznanymi zarówno w badaniu cytologicznym bioptatu, jak i w badaniu histopatologicznym. W porównaniu wartości średnich stężeń sfasl w surowicy krwi chorych z rakami pęcherzykowymi z grup pierwszej i drugiej, traktowanych łącznie, z chorymi z łagodnymi gruczolakami pęcherzykowymi, tj. z grupy trzeciej, wykazano statystycznie istotnie wyższe średnie stężenie sfasl (0,3 ± 0,1 vs. 0,1 ± 0,05 ng/ml; p = 0,001) w grupie chorych z rakami pęcherzykowymi tarczycy. Natomiast w porównaniu wartości średnich stężeń sfasl u chorych z grupy pierwszej z chorymi z grupy drugiej (0,34 ± 0,1 vs. 0,27 ± 0,1 ng/ml; p = 0,06) nie wykazano różnic istotnych statystycznie. Średnie stężenie białka p53 w grupie pierwszej wyniosło 18 ± 12,4 U/ml., w grupie drugiej zaś 14 ± ± 11,2 U/ml. Średnie stężenie p53 w surowicy osób z ostatecznie rozpoznanymi rakami tarczycy (w grupach pierwszej i drugiej łącznie) wyniosło 16 ± 12,4 U/ml. Średnie stężenie p53 w grupie trzeciej z przedoperacyjnie i pooperacyjnie rozpoznaną zmianą NF wyniosło 8,2 ± 1,15 U/ml. W porównaniu wartości średnich stężeń p53 w surowicy krwi chorych z rakami pęcherzykowymi, tj. z grup pierwszej i drugiej, traktowanych łącznie, z chorymi z łagodnymi gruczolakami pęcherzykowymi, tj. z grupy trzeciej, nie wykazano statystycznie istotnych różnic w średnim stężeniu p53 (16 ± 12,4 vs. 8,2 ± 1,15 U/ml; p = 0,14). W porównaniu wartości średnich stężeń p53 u chorych z grupy pierwszej (18 ± 12,4 vs. 8,2 ± 1,15 U/ml; p = 0,16), a następnie grupy drugiej (14 ± 11,2 vs. 8,2 ± ± 1,15 U/ml; p = 0,14) z grupą chorych z grupy trzeciej nie wykazano statystycznie wyższych wartości w obu grupach w stosunku do grupy chorych ze zmianami łagodnymi rozpoznanymi zarówno w badaniu cytologicznym bioptatu, jak i w badaniu histopatologicznym. W porównanie wartości średnich stężeń p53 u chorych z grupy pierwszej z chorymi z grupy drugiej (18 ± 12,4 vs. 14 ± 11,2 U/ml; p = 0,07) także nie wykazano różnic istotnych statystycznie. 323
5 Wskaźniki apoptozy w guzach tarczycy Krzysztof Kołomecki i wsp. Dyskusja W procesie karcynogenezy bardzo istotny jest proces apoptozy [14]. W prowadzonych na całym świecie badaniach dotyczących apoptozy coraz częściej podkreśla się jej kluczową rolę w regulacji naturalnego przebiegu nowotworu. Jak we wszystkich nowotworach ustroju ludzkiego, tak i w nowotworach tarczycy decydujący wpływ na przebieg procesu chorobowego oraz wybór właściwego leczenia operacyjnego ma trafnie postawiona diagnoza przedoperacyjna określająca postać histopatologiczną zmiany. Badania przedoperacyjne i śródoperacyjne pozwalają na trafne rozpoznanie 60 70% nowotworów złośliwych tarczycy. Pozostałe diagnozy stawia się dopiero na podstawie pooperacyjnego badania histopatologicznego [15]. W 1966 roku udokumentowano ekspresję FasL na większości komórek nowotworowych o charakterze przerzutowym w raku jelita grubego [16], w czerniakach [17], rakach wątroby [18, 19]. Stworzono wówczas teorię, zakładającą że nowotwory, dzięki silnej ekspresji FasL na swoich komórkach, mają tak zwany status uprzywilejowania immunologicznego. Według tej teorii komórki nowotworowe są zdolne do skutecznego atakowania komórek układu immunologicznego gospodarza, a to pozwala na rozwój guza i tworzenie zmian o charakterze przerzutowym. Prowadzone badania dowiodły, że poziom ekspresji FasL koreluje dodatnio z gorszym rokowaniem klinicznym nowotworu. W większości badanych guzów stwierdzono także podwyższone stężenia sfasl. Szeroko dyskutowany jest problem funkcji sfasl. Początkowo przypisywano mu funkcje FasL błonowego, chociaż o mniejszej sile oddziaływania. Dzisiaj część badaczy twierdzi, że czynna funkcjonalnie jest tylko forma błonowa sfasl [20]. Zaobserwowano jednak, że sfasl może częściowo znosić efekt działania FasL błonowego, a nawet doprowadzać do śmierci komórki wykazującej nadekspresję receptora Fas [21 23]. Próby oznaczania w surowicy stężenia FasL jako wskaźnika progresji nowotworowej czyni się rzadko. Podwyższone stężenia sfasl odnotowano w różnych chorobach wątroby takich jak: piorunujące zapalenie wątroby, marskość poalkoholowa, pierwotne nowotwory wątroby [24 26] oraz w chorobach zapalnych nerek [27], u chorych z nowotworami złośliwymi pęcherza moczowego [10], w rakach układu płciowego kobiet [21], raku piersi i jelita grubego, czerniaku, mięsaku, chłoniakach i białaczkach [11]. W 2001 roku grupa badaczy japońskich przeprowadziła próbę oceny stężenia sfasl jako wskaźnika nowotworowego u pacjentów z rakami żołądka. Stwierdzono statystycznie wyższe stężenia sfasl u osób chorych w porównaniu z grupą osób zdrowych, jednak tylko w grupie mężczyzn powyżej 50. roku życia [28]. Drugim białkiem niezbędnym do przeprowadzenia procesu apoptozy komórki w odpowiedzi na szeroko rozumiany stres środowiskowy jest białko p53, będące produktem genu o tym samym oznaczeniu. Zmodyfikowane białko p53 uruchamia transkrypcję szeregu genów kodujących białka, biorących udział w rozpoczęciu i przebiegu apoptozy [29]. Gen p53 jest jednym z najlepiej opisanych zmutowanych genów w różnych ludzkich rakach: okrężnicy [30], płuc, przełyku [31], wątroby, mózgu, skóry [32]. W genie tym wykryto i opisano łącznie ponad 500 mutacji doprowadzających do przemiany nowotworowej komórek. Za niepodważalny uznaje się dziś fakt, że tylko niezmutowany gen p53 inicjuje proces apoptozy, zaś zmutowany blokuje ją [33]. W uzyskanym materiale wykazano wysokie stężenie sfasl w grupie chorych z rakami pęcherzykowymi tarczycy, których rozpoznanie nasuwało się już w badaniu cytologicznym bioptatu i zostało potwierdzone w badaniu histopatologicznym oraz w grupie chorych, w której rozpoznanie pierwotnie na podstawie badania cytologicznego bioptatu, określone jako NF, zweryfikowano w pooperacyjnym badaniu histopatologicznym jako rak pęcherzykowy, w stosunku do grupy chorych ze zmianami przedoperacyjnie i pooperacyjnie określonymi jako NF. Natomiast w przypadku oznaczenia białka p53 nie wykazano takiej zależności. W przeprowadzonej analizie porównującej średnie stężenia białka p53, takie jak sfasl, w grupie chorych z guzami pęcherzykowym, które już w badaniu cytologicznym bioptatu wykonanym przed zabiegiem operacyjnym wykazywały pewne cechy złośliwości pozwalające podejrzewać raka, z grupą chorych z rakami pęcherzykowymi rozpoznanymi trafnie dopiero w pooperacyjnym badaniu histopatologicznym, nie wykazano statystycznie istotnych różnic między obiema grupami. Niewielka liczba badanych nie pozwala jednak na stawianie daleko idących i kategorycznych wniosków. Niemniej, skoro przedoperacyjne rozpoznanie raka pęcherzykowego jest niemożliwe w badaniu cytologicznym, warto zwrócić uwagę na dodatkową informację uzyskiwaną dzięki badaniu stężenia FasL. Porównanie ze sobą grup chorych z rakami pęcherzykowymi oraz z gruczolakami pęcherzykowymi ukazało zasadność określania sfasl w różnicowaniu zmian o charakterze łagodnym i złośliwym. Wyniki autorów niniejszej pracy potwierdzają tezę, której postaci rozpuszczalnej sfasl, obok postaci błonowej, przypisuje się znaczącą rolę w inicjowaniu procesu apoptozy na drodze przekazanego sygnału śmierci. W prezentowanym badaniu uwagę zwraca fakt braku przydatności określania stężenia białka p53 jako próby 324
6 Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology 2006; 4 (57) rozgraniczania zmian o charakterze łagodnym i złośliwym tarczycy, mimo potwierdzonej od lat roli p53 w inicjowaniu procesu apoptozy w formie odpowiedzi na stres środowiskowy. Wydaje się, że na podstawie przeprowadzonych już badań można stwierdzić, że ocena stężeń sfasl w surowicy może być użyteczna w przedoperacyjnym rozpoznaniu złośliwych nowotworów pęcherzykowych tarczycy. 1. Stężenie sfasl w surowicy u chorych z rakami pęcherzykowymi jest znamiennie wyższe w porównaniu z grupą z łagodnymi gruczolakami pęcherzykowymi. 2. Stężenie białka p53 w surowicy u chorych z rakami pęcherzykowymi nie jest znamiennie wyższe w porównaniu z grupą z łagodnymi gruczolakami pęcherzykowymi. Piśmiennictwo 1. Lange D, Sporny S, Sygut J i wsp. Kryteria różnicowania między rakiem brodawkowatym a pęcherzykowym tarczycy pierwsze wnioski z badania wieloośrodkowego. Wiad Lek 2001; 54 (supl. 1): Koźlak J, Duś D. Udział receptora Fas i jego liganda FasL w progresji nowotworowej? Nowotwory J of Oncology 2002; Szala S. Swoista indukcja apoptozy w komórkach nowotworowych. Nowotwory 2000; 50 (2): Vaux DL, Korsmeyer J. Cell death in development. Cell 1999; 96: Thornberry NA, Lazebnik Y. Caspases: enemies within. Science 1998; 281: Wolf BB, Green DR. Suicidal tendencies: apoptotic cell death by caspase family protenases. J Biol Chem 1999; 274: Podack ER. How to induce involuntary suicide: the need for dipeptidyl peptidase I. Proc Natl Acad Sci USA 1999; 96: Ashkenazi A, Dixit VM. Death receptors: signaling and modulation. Science 1998; 281: Daniel PT, Wieder T, Sturm I i wsp. The kiss of death: promises and failures of death receptors and ligands in cancer therapy. Leukemia 2001; 15: Midis GP, Shen Y, Owe-Schaub LB. Elevated soluble Fas (sfas) levels in nonhematopoietic malignancy. Cancer Res 1 in non- -hematopoietic malignancy. Cancer Res 1996; 56: Tanaka M, Toshimitsu L, Adachi M i wsp. Downregulation of Fas ligand by shedding. Nature Med 1998; 4: Evan G, Littlewood T. A matter of life and cell death. Science 1998; 94: Bennett M, Macdonald K, Chan SW i wsp. Cell surface trafficking of Fas: a rapid mechanism of p53-mediated apoptosis. Science1998; 282: Green DR. Apoptotic pathways: the roads to ruin. Cell 1998; 281: Rybiński K, Narębski J, Pomorski L. Współczesne leczenie chirurgiczne raka tarczycy. Endokrynol Pol. 1999; 50 (supl. 2 do z. 4): O Connell J, O Sullivan GC, Collins JK i wsp. The Fas counterattack: Fas-mediated T cell killing by colon cancer cells expressing Fas ligand. J Exp Med 1996; 184 (3): Hahne M, Rimoldi D, Schroter M i wsp. Melanoma cell expression of Fas (Apo-1/CD95) ligand: implications for tumor immune escape. Science 1996; 274: Strand S, Hofmann WJ, Hug H i wsp. Lympocyte apoptosis induced by CD95 (APO-1/Fas) ligand-expressing tumor cells a mechanism of immune evasion? Nature Med 1996; 2: Higaki K, Yano H, Kojiro M. Fas antigen expression and its relationship with apoptosis in human hepatocellular carcinoma and noncancerous tissues. Am J Pathol 1996; 149: Hohlbaum AM, Moes S, Rothstein AM. Opposing effects of transmembrane and soluble Fas ligand expression on inflammation and tumor cell survival. J Exp Med 2000; 191: Konno R, Takano T, Sato S i wsp. Serum soluble Fas level as a prognostic factor in patients with gynecological malignancies. Clin Cancer Res 2000; 6: Shudo K, Kinoshita K, Imamura R i wsp. The membrane bound but not the soluble form of human Fas ligand is responsible for its inflammatory activity. Eur J Immunol 2001; 31: Hosaka N, Oyaizu N, Kaplan MH i wsp. Membrane and soluble forms of Fas (CD95) and Fas ligand in peripheral blood mononuclear cells and in plasma from human immunodeficiency virus- infected persons. J Infect Dis 1998; 178 (4): Nakamoto Y, Kaneko S, Buttner SW i wsp. Inhibition of peripheral blood lympocyte apoptosis by soluble fas ligand in patients with hepatocellular carcinoma. Oncol Rep 1999; 6 (4): Taieb J, Mathurin P, Poynard T i wsp. Raised plasma soluble Fas and Fas-ligand in alcoholic liver disease. Lancet 1998; 351 (9120): Shiota G, Oyama K, Noguchi N i wsp. Clinical significance of serum soluble Fas ligand in patients with acute self-limited and fulminant hepatitis. Res Commun Mol Pathol Pharmacol 1998; 101 (1): Sano H, Asano K, Minatoguchi S i wsp. Plasma soluble fas and soluble fas ligand in chronic glomerulonephritis. Nephron 1998; 80 (2): Ichikura T, Majima T, Uchida T i wsp. Plasma soluble ligand concentration: decrease in elderly men and increase in patients with gastric carcinoma. Oncol Rep 2001; 8: Schmitt CA, Lowe SW. Apoptosis and therapy. J Pathol 1999; 187: Mulder JW, Wielenga VJ, Pals ST i wsp. p53 and CD4 as clinical markers of tumours progression in colorectal carcinogenesis. Histochem J 1997; 29 (6): Khan S, Do KA, Kuhnert P i wsp. Diagnostic value of p53 immunohistochemistry in Barrett s esophagus: an endoscopic study. Pathology 1998; 30 (2): Harris CC. P53: at the crossroads of molecular carcinogenesis and molecular epidemiology. J Investig Dermatol Symp Proc 1996; 1 (2): Gorczyca W, Melamed MR, Darzynkiewicz Z. Programowana śmierć komórek (apoptoza). Pat Pol 1993; 44 (3):
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne
Ocena czynników rokowniczych w raku płaskonabłonkowym przełyku w materiale Kliniki Chirurgii Onkologicznej AM w Gdańsku doniesienie wstępne Świerblewski M. 1, Kopacz A. 1, Jastrzębski T. 1 1 Katedra i
Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego
Lek. Łukasz Głogowski Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Opiekun naukowy: Dr hab. n. med. Ewa Nowakowska-Zajdel Zakład Profilaktyki Chorób
Personalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej
MedTrends 2016 Europejskie Forum Nowoczesnej Ochrony Zdrowia Zabrze, 18-19 marca 2016 r. Personalizacja leczenia w hematoonkologii dziecięcej Prof. dr hab. n. med. Tomasz Szczepański Katedra i Klinika
Materiał i metody. Wyniki
Abstract in Polish Wprowadzenie Selen jest pierwiastkiem śladowym niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Selen jest wbudowywany do białek w postaci selenocysteiny tworząc selenobiałka (selenoproteiny).
VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ. LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń
VII. ŚWIADCZENIA MEDYCYNY NUKLEARNEJ LP. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji świadczeń 1. Scyntygrafia i radioizotopowe badanie czynnościowe tarczycy 1) gamma kamera planarna lub scyntygraf;
Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym
Analiza mutacji genów EGFR, PIKCA i PTEN w nerwiaku zarodkowym mgr Magdalena Brzeskwiniewicz Promotor: Prof. dr hab. n. med. Janusz Limon Katedra i Zakład Biologii i Genetyki Gdański Uniwersytet Medyczny
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją
234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle
przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia
SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy
Europejski Tydzień Walki z Rakiem
1 Europejski Tydzień Walki z Rakiem 25-31 maj 2014 (http://www.kodekswalkizrakiem.pl/kodeks/) Od 25 do 31 maja obchodzimy Europejski Tydzień Walki z Rakiem. Jego celem jest edukacja społeczeństwa w zakresie
Podstawy diagnostyki onkologicznej. Podstawy diagnostyki onkologicznej. Marcin Stępie. pień
Marcin Stępie pień Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM Wrocław, Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu. Cele diagnostyki rozpoznanie choroby nowotworowej; ocena zaawansowania
starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg
STRESZCZENIE Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) jest najczęstszą białaczką ludzi starszych na półkuli zachodniej. Typową cechą choroby jest heterogenny przebieg kliniczny, zróżnicowane rokowanie. Etiologia
w kale oraz innych laboratoryjnych markerów stanu zapalnego (białka C-reaktywnego,
1. Streszczenie Wstęp: Od połowy XX-go wieku obserwuje się wzrost zachorowalności na nieswoiste choroby zapalne jelit (NChZJ), w tym chorobę Leśniowskiego-Crohna (ChLC), zarówno wśród dorosłych, jak i
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA. Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r.
NOWOTWORY TRZUSTKI KLUCZOWE DANE, EPIDEMIOLOGIA Dr n. med. Janusz Meder Prezes Polskiej Unii Onkologii 4 listopada 2014 r. Najczęstsza postać raka trzustki Gruczolakorak przewodowy trzustki to najczęstsza
SpiS TreśCi chirurgia narządowa 51. nowotwory układu pokarmowego VII
Spis treści CHIRURGIA NARZĄDOWA... 1005 51. Nowotwory układu pokarmowego... 1007 51.1. Nowotwory przełyku Andrzej W. Szawłowski... 1007 51.1.1. Wstęp... 1007 51.1.2. Patologia... 1008 51.1.3. Rozpoznanie...
DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY. Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa
DIAGNOSTYKA ULTRASONOGRAFICZNA TARCZYCY Michał Brzewski Anna Jakubowska Zakład Radiologii Pediatrycznej AM Warszawa 1 PROBLEMY DIAGNOSTYCZNE Wady rozwojowe Wole Guzki tarczycy Nowotwory tarczycy Zaburzenia
Ingrid Wenzel. Rozprawa doktorska. Promotor: dr hab. med. Dorota Dworakowska
Ingrid Wenzel KLINICZNE ZNACZENIE EKSPRESJI RECEPTORA ESTROGENOWEGO, PROGESTERONOWEGO I ANDROGENOWEGO U CHORYCH PODDANYCH LECZNICZEMU ZABIEGOWI OPERACYJNEMU Z POWODU NIEDROBNOKOMÓRKOWEGO RAKA PŁUC (NDKRP)
ZEWNĄTRZKOMÓRKOWEJ U PACJENTÓW OPEROWANYCH Z POWODU GRUCZOLAKA PRZYSADKI
Daniel Babula AKTYWNOŚĆ WYBRANYCH METALOPROTEINAZ MACIERZY ZEWNĄTRZKOMÓRKOWEJ U PACJENTÓW OPEROWANYCH Z POWODU GRUCZOLAKA PRZYSADKI ROZPRAWA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH - streszczenie Promotor:
Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.
Lek. Ewelina Anna Dziedzic Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych. Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych Promotor: Prof. dr hab. n. med. Marek Dąbrowski
Warto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć
Warto wiedzieć więcej o swojej chorobie, aby z nią walczyć Kilka ważnych porad dla kobiet chorych na raka piersi Konsultacja merytoryczna: dr hab. n. med. Lubomir Bodnar Warto wiedzieć więcej o swojej
Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
CHOROBY NOWOTWOROWE. Twór składający się z patologicznych komórek
CHOROBY NOWOTWOROWE Twór składający się z patologicznych komórek Powstały w wyniku wielostopniowej przemiany zwanej onkogenezą lub karcinogenezą Morfologicznie ma strukturę zbliżoną do tkanki prawidłowej,
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV
Pilotażowy Program Profilaktyki Zakażeń HCV HCV zidentyfikowany w 1989 roku należy do rodziny Flaviviridae zawiera jednoniciowy RNA koduje białka strukturalne i niestrukturalne (co najmniej 10) ma 6 podstawowych
USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.
STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia
Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii
Znaczenie PFS oraz OS w analizach klinicznych w onkologii experience makes the difference Magdalena Władysiuk, lek. med., MBA Cel terapii w onkologii/hematologii Kontrola rozwoju choroby Kontrola objawów
Oxyphilic and follicular thyroid tumors the correlation between the cytopathologic diagnosis and the histopathologic examination
/ORIGINAL PAPERS Endokrynologia Polska/Polish Journal of Endocrinology Tom/Volume 57; Suplement A/2006 ISSN 0423 104X Oxyphilic and follicular thyroid tumors the correlation between the cytopathologic
Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa
Dr hab. med. Mirosław Dziuk, prof. nadzw. Kierownik Zakładu Medycyny Nuklearnej WIM Warszawa ROZPOZNAWANIE: PET - CT W ONKOLOGII poszukiwanie ognisk choroby - wczesne wykrywanie różnicowanie zmian łagodnych
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011
Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki, pęcherza moczowego i prostaty 2011 Wytyczne postępowania dla lekarzy POZ i lekarzy medycyny pracy w zakresie raka nerki,
Prof. dr hab. med. Wojciech P. Polkowski Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Prof. dr hab. med. Wojciech P. Polkowski Kierownik Kliniki Chirurgii Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie Lublin, 2 lipca 2018 Recenzja osiągnięcia oraz aktywności naukowej dr. n. med. Piotra
Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego
Dariusz Kaczmarczyk Przerzut raka żołądka do migdałka podniebiennego Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Kierownik: Prof. dr hab. med. Alina Morawiec Sztandera Opis
RAK PŁUCA A CHOROBY WSPÓŁISTNIEJĄCE
Beata Brajer-Luftmann Katedra i Klinika Pulmonologii, Alergologii i Onkologii Pulmonologicznej UM w Poznaniu TPT 30.11.2013r. Najczęstszy nowotwór na świecie (ok. 1,2 mln zachorowań i ok. 1,1ml zgonów)
Dodatek F. Dane testowe
Dodatek F. Dane testowe Wszystkie dane wykorzystane w testach pochodzą ze strony http://sdmc.lit.org.sg/gedatasets/datasets.html. Na stronie tej zamieszczone są różne zbiory danych zebrane z innych serwisów
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study
Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study Anna Bekier-Żelawska 1, Michał Kokot 1, Grzegorz Biolik 2, Damian Ziaja 2, Krzysztof
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości
Wydłużenie życia chorych z rakiem płuca - nowe możliwości Pulmonologia 2015, PAP, Warszawa, 26 maja 2015 1 Epidemiologia raka płuca w Polsce Pierwszy nowotwór w Polsce pod względem umieralności. Tendencja
Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar
Czy immunoterapia nowotworów ma racjonalne podłoże? Maciej Siedlar Zakład Immunologii Klinicznej Katedra Immunologii Klinicznej i Transplantologii Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, oraz Uniwersytecki
Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa?
Guzy zarodkowe jąder czego możemy dowiedzieć się od patologa? Marcin Ligaj Zakład Patologii Centrum Onkologii w Warszawie Diagnostyka patomorfologiczna 1. Ocena wycinków z biopsji chirurgicznej jądra pacjenci
Dr hab. n. med. Paweł Blecharz
BRCA1 zależny rak piersi i jajnika odmienności diagnostyczne i kliniczne (BRCA1 dependent breast and ovarian cancer clinical and diagnostic diversities) Paweł Blecharz Dr hab. n. med. Paweł Blecharz Dr
S T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Załącznik do OPZ nr 8
Załącznik do OPZ nr 8 Lista raportów predefiniowanych Lp. Tytuł raportu Potencjalny użytkownik raportu 1. Lista chorych na raka stercza w zależności od poziomu antygenu PSA (w momencie stwierdzenia choroby)
Mgr inż. Aneta Binkowska
Mgr inż. Aneta Binkowska Znaczenie wybranych wskaźników immunologicznych w ocenie ryzyka ciężkich powikłań septycznych u chorych po rozległych urazach. Streszczenie Wprowadzenie Według Światowej Organizacji
WTÓRNE OPERACJE CYTOREDUKCYJNE - ZASADY KWALIFIKACJI
WTÓRNE OPERACJE CYTOREDUKCYJNE - ZASADY KWALIFIKACJI Paweł Basta Klinika Ginekologii i Onkologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie Uniwersyteckie Centrum Leczenia Chorób Piersi I Katedra Chirurgii Ogólnej
diagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej
diagnostyka różnicowa złośliwych i niezłośliwych zmian w jajnikach nie tylko CA 125 i HE4, ale również wybrane wykładniki gospodarki lipidowej Pracownia Markerów Nowotworowych Zakładu Patologii i Diagnostyki
Promotor: prof. dr hab. Katarzyna Bogunia-Kubik Promotor pomocniczy: dr inż. Agnieszka Chrobak
INSTYTUT IMMUNOLOGII I TERAPII DOŚWIADCZALNEJ IM. LUDWIKA HIRSZFELDA WE WROCŁAWIU POLSKA AKADEMIA NAUK mgr Milena Iwaszko Rola polimorfizmu receptorów z rodziny CD94/NKG2 oraz cząsteczki HLA-E w patogenezie
Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych
Karolina Klara Radomska Ocena immunologiczna i genetyczna białaczkowych komórek macierzystych Streszczenie Wstęp Ostre białaczki szpikowe (Acute Myeloid Leukemia, AML) to grupa nowotworów mieloidalnych,
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE
CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ROZDZIA 4 NAJCZĘSTSZE NOWOTWORY OBJAWY, ROZPOZNAWANIE I LECZENIE Arkadiusz Jeziorski W Polsce do lekarzy onkologów zgłasza się rocznie ponad 130 tysięcy nowych pacjentów; około 80 tysięcy
Wskaźniki włóknienia nerek
Wskaźniki włóknienia nerek u dzieci z przewlekłą chorobą nerek leczonych zachowawczo Kinga Musiał, Danuta Zwolińska Katedra i Klinika Nefrologii Pediatrycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT
Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego. Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa
Rak trzustki - chemioterapia i inne metody leczenia nieoperacyjnego Piotr Wysocki Klinika Onkologiczna Centrum Onkologii Instytut Warszawa RAK TRZUSTKI U 50% chorych w momencie rozpoznania stwierdza się
EPIDEMIOLOGIA. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne. Mierniki epidemiologiczne
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH EPIDEMIOLOGIA prof. dr hab. med. Jan Kornafel Katedra Onkologii i Klinika Onkologii Ginekologicznej AM we Wrocławiu Mierniki epidemiologiczne Mierniki epidemiologiczne
Taktyka leczenia operacyjnego raka tarczycy w oddziale chirurgicznym
Taktyka leczenia operacyjnego raka tarczycy w oddziale chirurgicznym Kąkol M., Romanowski S. Oddział Chirurgiczny Szpitala Kolejowego w Gdańsku, ul. Powstańców Warszawskich 2, 80-830 Gdańsk Korespondencja
lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała
lek. Wojciech Mańkowski Zastosowanie wzrokowych potencjałów wywołanych (VEP) przy kwalifikacji pacjentów do zabiegu przeszczepu drążącego rogówki i operacji zaćmy Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
ZMIANY OGNISKOWE TRACZYCY POSTĘPOWANIE
ZMIANY OGNISKOWE TRACZYCY POSTĘPOWANIE Guzkową chorobę tarczycy rozpoznaje się po wykryciu pojedynczej zmiany lub mnogich zmian ogniskowych lub guzków, niezależnie od ich stanu czynnościowego. Wolem określa
Badania. przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka jelita grubego. zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN)
Badania przesiewowe stosowane w celu wczesnego wykrycia raka jelita grubego zalecenia National Comprehensive Cancer Network (NCCN) Badania przesiewowe stosowane w celu wykrycia raka jelita grubego Ocena
Testy DNA umiarkowanie zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe
Grzegorz Kurzawski, Janina Suchy, Cezary Cybulski, Joanna Trubicka, Tadeusz Dębniak, Bohdan Górski, Tomasz Huzarski, Anna Janicka, Jolanta Szymańska-Pasternak, Jan Lubiński Testy DNA umiarkowanie zwiększonego
Kluczowe znaczenie ma rozumienie procesu klinicznego jako kontinuum zdarzeń
Lek Anna Teresa Filipek-Gliszczyńska Ocena znaczenia biomarkerów w płynie mózgowo-rdzeniowym w prognozowaniu konwersji subiektywnych i łagodnych zaburzeń poznawczych do pełnoobjawowej choroby Alzheimera
Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego
Aleksandra Sałagacka Ocena ekspresji genu ABCG2 i białka oporności raka piersi (BCRP) jako potencjalnych czynników prognostycznych w raku jelita grubego Pracownia Biologii Molekularnej i Farmakogenomiki
Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii
Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła
Chemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht
Chemoprewencja raka jelita grubego u chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego Dr n med. Piotr Albrecht Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci WUM Plan wykładu Jelitowe powikłania WZJG Rak
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa. wprowadzenie
PROKALCYTONINA infekcje bakteryjne i sepsa wprowadzenie CZĘŚĆ PIERWSZA: Czym jest prokalcytonina? PCT w diagnostyce i monitowaniu sepsy PCT w diagnostyce zapalenia dolnych dróg oddechowych Interpretacje
Methods FFPE FASP. μffpe FASP
Kierownik: ik Prof. Dr hab. Piotr Ziółkowskiki Methods FFPE FASP μffpe FASP Results Here we report relative quantitation of 7,575 proteins between the three stages and show that between the normal mucosa
OFERTA BADAŃ GENETYCZNYCH
OFERTA BADAŃ GENETYCZNYCH Obowiązuje od stycznia 2014 ONKOLOGIA Załącznik nr 4 Kod badania Jednostka chorobowa Opis badania Materiał do badań Cena ONK-001 Genetyczna do raka piersi - panel Analiza mutacji
This copy is for personal use only - distribution prohibited.
- - - - - Ocena ekspresji Fas i FasL na limfocytach krwi obwodowej chorych na raka krtani Evaluation of Fas and FasL expression on peripheral blood lymphocytes in patients with laryngesl cancer 1, Krzysztof
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym
Fetuina i osteopontyna u pacjentów z zespołem metabolicznym Dr n med. Katarzyna Musialik Katedra Chorób Wewnętrznych, Zaburzeń Metabolicznych i Nadciśnienia Tętniczego Uniwersytet Medyczny w Poznaniu *W
Badania genetyczne. Prof. dr hab. Maria M. Sąsiadek Katedra i Zakład Genetyki Konsultant krajowy ds. genetyki klinicznej
Badania genetyczne. Prof. dr hab. Maria M. Sąsiadek Katedra i Zakład Genetyki maria.sasiadek@am.wroc.pl Konsultant krajowy ds. genetyki klinicznej Badania genetyczne: jak to się zaczęło Genetyka a medycyna
www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja
www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu PORADNIK DLA PACJENTÓW Biopsja Rak piersi Najczęściej występujący nowotwór złośliwy u kobiet w Polsce 2004 r. ponad12 000 nowych zachorowań na raka piersi
Rak Płuca Epidemiologia i Czynniki Ryzyka
Rak Płuca 2014 Epidemiologia i Czynniki Ryzyka Dariusz M. Kowalski Klinika Nowotworów Płuca i Klatki Piersiowej Centrum Onkologii Instytut w Warszawie Warszawa, 16. 09. 2014 EPIDEMIOLOGIA Epidemiologia
Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA
Rak gruczołu krokowego - diagnostyka morfologiczna. Zrozumieć PSA Krzysztof Bardadin Katedra i Zakład Patomorfologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego 2 lipiec 2015 Polacy nie gęsi i swój język mają.
Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008.
załącznik nr 7 do zarządzenia Nr 36/2008/DGL Prezesa NFZ z dnia 19 czerwca 2008 r. Program dotyczy wyłącznie kontynuacji leczenia pacjentów włączonych do programu do dnia 30.03.2008. 1. Nazwa programu:
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku
Nowotwory złośliwe u dzieci w 2005 roku Urszula Wojciechowska, Joanna Didkowska Zakład Epidemiologii i Prewencji Nowotworów, Centrum Onkologii - Instytut, Warszawa Krajowy Rejestr Nowotworów Niniejsze
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane. Genetyczne podłoże nowotworzenia
Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Genetyczne podłoże nowotworzenia Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Rozmnażanie i wzrost komórek sąściśle kontrolowane Połączenia komórek
Część A Programy lekowe
Wymagania wobec świadczeniodawców udzielających z zakresu programów zdrowotnych (lekowych) Część A Programy lekowe 1.1 WARUNKI 1. LECZENIE PRZEWLEKŁEGO WZW TYPU B 1.1.1 wymagania formalne Wpis w rejestrze
Pułapki z pozycji radioterapeuty GLEJAKI. dr n. med. Milena Szacht Centrum Radioterapii CSK MSWiA w Warszawie
Pułapki z pozycji radioterapeuty GLEJAKI dr n. med. Milena Szacht Centrum Radioterapii CSK MSWiA w Warszawie Pułapka 1 błędne przekonanie o dobrej skuteczności medycyny w leczeniu glejaków Jestem dobrym
pteronyssinus i Dermatophagoides farinae (dodatnie testy płatkowe stwierdzono odpowiednio u 59,8% i 57,8% pacjentów) oraz żółtko (52,2%) i białko
8. Streszczenie Choroby alergiczne są na początku XXI wieku są globalnym problemem zdrowotnym. Atopowe zapalenie skóry (AZS) występuje u 20% dzieci i u ok. 1-3% dorosłych, alergiczny nieżyt nosa dotyczy
Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2009 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 9
Załącznik nr 9 Nazwa programu: do Zarządzenia Nr 41/2009 Prezesa NFZ z dnia 15 września 2009 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
Hematoonkologia w liczbach. Dr n med. Urszula Wojciechowska
Hematoonkologia w liczbach Dr n med. Urszula Wojciechowska Nowotwory hematologiczne wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych (rew 10) C81 -Chłoniak Hodkina C82-C85+C96
Przegląd publikacji z roku 2013 Cancer New England Journal of Medicine Annals of Oncology
Przegląd publikacji z roku 2013 Cancer New England Journal of Medicine Annals of Oncology Renata Zaucha HOT TOPICS 2014 w Onkologii Ginekologicznej Warszawa Wybrane publikacje 1 Annals of Oncology 2013;
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym?
Czy wiemy jak u chorych na raka gruczołu krokowego optymalnie stosować leczenie systemowe w skojarzeniu z leczeniem miejscowym? Piotr Potemski Klinika Chemioterapii Nowotworów Katedry Onkologii Uniwersytet
Cykl kształcenia 2013-2016
203-206 SYLABUS Nazwa Fizjoterapia kliniczna w chirurgii, onkologii i medycynie paliatywnej. Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Wydział Medyczny, Instytut Fizjoterapii Kod Studia Kierunek studiów Poziom
Profilaktyka i leczenie czerniaka. Dr n. med. Jacek Calik
Profilaktyka i leczenie czerniaka Dr n. med. Jacek Calik Czerniaki Czerniaki są grupą nowotworów o bardzo zróżnicowanej biologii, przebiegu i rokowaniu. Nowotwory wywodzące się z melanocytów. Pochodzenie
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM. Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów
EPIDEMIOLOGIA NOWOTWORÓW ZŁOŚLIWYCH W WOJ. ŚWIĘTOKRZYSKIM Dorota Stępień Świętokrzyskie Centrum Onkologii Zakład Epidemiologii Nowotworów Nowotwory złośliwe stanowią narastający problem zdrowotny i ekonomiczny
Rak piersi. Doniesienia roku Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie
Rak piersi Doniesienia roku 2014 Renata Duchnowska Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie Miejscowe leczenie Skrócone napromienianie części piersi (accelerated partial breast irradiation;
OncoOVARIAN Dx (Jajniki) - Raport
IMS Sp. z o.o. 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 4 4 OncoOVARIAN Dx (Jajniki) - Raport Informacje o pacjencie Dane identyfikacyjne Kod: PRZYKLAD PESEL: 00999000000 Dane osobowe Wiek (w latach): 40 Status menopauzalny
Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie glejaków mózgu Załącznik nr 6 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r.
Załącznik nr 6 do Zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 r. Nazwa programu: LECZENIE GLEJAKÓW MÓZGU ICD-10 C71 nowotwór złośliwy mózgu Dziedzina medycyny: Onkologia kliniczna,
Lek.Marta Wojciechowska-Zdrojowy Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
Lek.Marta Wojciechowska-Zdrojowy Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu Ekspresja podoplaniny w rakach skóry oraz w rogowaceniu słonecznym Rozprawa
WARSZAWSCY LEKARZE ZASTOSOWALI NOWĄ METODĘ LECZENIA RAKA JAJNIKA
WARSZAWSCY LEKARZE ZASTOSOWALI NOWĄ METODĘ LECZENIA RAKA JAJNIKA..,WWW.MONEY.PL ( 00:00:00) www.money.pl/archiwum/wiadomosci_agencyjne/pap/artykul/warszawscy;lekarze;zastosowali;nowa;metode;leczenia;raka;j
Ogólne warunki ubezpieczenia Umowa dodatkowa na wypadek nowotworu On OWU/ON14/1/2019
Ogólne warunki ubezpieczenia Umowa dodatkowa na wypadek nowotworu On OWU/ON14/1/2019 Informacje dotyczące: Ogólne warunki ubezpieczenia Umowa dodatkowa na wypadek nowotworu On nr OWU/ON14/1/2019 (OWU)
WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY. Agnieszka WALCZYK
WOJSKOWY INSTYTUT MEDYCZNY Agnieszka WALCZYK Analiza porównawcza wpływu aktywującej mutacji p.v600e w genie BRAF na przebieg kliniczny raka brodawkowatego tarczycy o różnym stopniu zaawansowania choroby
RAK JAJNIKA CZYLI RZECZ O WYBRCA-OWANYCH (WYBRAKOWANYCH) GENACH
RAK JAJNIKA CZYLI RZECZ O WYBRCA-OWANYCH (WYBRAKOWANYCH) GENACH Dr hab. n. med. Lubomir Bodnar Klinika Onkologii Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie PORUSZANE TEMATY Budowa genów odpowiedzialnych za
Typ histopatologiczny
Typ histopatologiczny Wiek Stopieo zróżnicowania nowotworu Typ I (hormonozależny) Adenocarcinoma Adenoacanthoma Naciekanie przestrzeni naczyniowych Wielkośd guza Typ II (hormononiezależny) Serous papillary
Diagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł
Diagnostyka węzłów chłonnych (Lymph nodes assessment) Joanna Anioł Joanna Anioł Wykształcenie: wyższe Studia na Wydziale Lekarskim Collegium Medium UJ w Krakowie 1989 1995 Kształcenie podyplomowe: Specjalizacja
Testy DNA umiarkowanie zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe
Testy DNA umiarkowanie zwiększonego ryzyka zachorowania na nowotwory złośliwe DNA tests for variants conferring low or moderate increase in the risk of cancer 2 Streszczenie U większości nosicieli zmian
Ocena ekspresji inwolukryny i β-defenzyny2 w skórze osób chorych na atopowe zapalenie skóry i łuszczycę zwykłą
Agnieszka Terlikowska-Brzósko Ocena ekspresji inwolukryny i β-defenzyny2 w skórze osób chorych na atopowe zapalenie skóry i łuszczycę zwykłą STRESZCZENIE Wstęp Atopowe zapalenie skóry (AZS) i łuszczyca
Zastosowanie metabolomiki w diagnostyce medycznej Nowoczesne metody wykrywania chorób
Zastosowanie metabolomiki w diagnostyce medycznej Nowoczesne metody wykrywania chorób Wojciech Wojtowicz wojciech.wojtowicz@pwr.edu.pl Bioorganic Chemistry Group Department of Chemistry Wrocław University
Immunoterapia w praktyce rak nerki
Immunoterapia w praktyce rak nerki VII Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy Warszawa 09 sierpień 2018 Piotr Tomczak Uniwersytet Medyczny Poznań Katedra i Klinika Onkologii Leczenie mrcc - zalecenia
Odmienności podejścia terapeutycznego w rzadszych podtypach raka jajnika
Odmienności podejścia terapeutycznego w rzadszych podtypach raka jajnika Rak jajnika: nowe wyzwania diagnostyczno - terapeutyczne Warszawa, 15-16.05.2015 Dagmara Klasa-Mazurkiewicz Gdański Uniwersytet
Analiza histokliniczna guzów ślinianek przyusznych u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach
u chorych operowanych w okresie 20 lat w Klinice Laryngologii ŚlAM w Katowicach A 20-year retrospective histoclinical analysis of parotid gland tumors in the ENT Department AM in Katowice Tatiana Gierek,
Leczenie nowotworów tarczycy Dr hab. n. med. Sylwia Grodecka-Gazdecka 2007
Leczenie nowotworów tarczycy Dr hab. n. med. Sylwia Grodecka-Gazdecka 2007 Klasyfikacja guzów tarczycy wg WHO Guzy nabłonkowe 1. Łagodne 2. Złośliwe Gruczolak pęcherzykowy Inne gruczolaki 2.1. Rak pęcherzykowy
Rak gruczołu krokowego
Rak gruczołu krokowego Rak stercza (PCa - prostatic cancer) należy do najczęściej występujących nowotworów złośliwych u mężczyzn. W Polsce pod względem zapadalności ustępuje jedynie rakowi płuca i wyprzedza
Terapeutyczne Programy Zdrowotne 2012 Leczenie nowotworów podścieliska przewodu pokarmowego (GIST) Załącznik nr 8
Załącznik nr 8 Nazwa programu: do Zarządzenia 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku LECZENIE NOWOTWORÓW PODŚCIELISKA PRZEWODU POKARMOWEGO (GIST) ICD 10 grupa rozpoznań obejmująca nowotwory
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE
BADANIA KONTROLNE CHORYCH NA NOWOTWORY ZŁOŚLIWE Marian Reinfuss CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE OCENA WARTOŚCI CENTRUM ONKOLOGII ODDZIAŁ W KRAKOWIE PROWADZENIA BADAŃ KONTROLNYCH 1. długość przeŝycia