Standardy identyfikacji daktyloskopijnej

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Standardy identyfikacji daktyloskopijnej"

Transkrypt

1 Jarosław Moszczyński Standardy identyfikacji daktyloskopijnej Daktyloskopia, pomimo wiekowej historii, ci¹gle dominuj¹cej roli w identyfikacji osób, a w szczególnoœci sprawców przestêpstw, oraz powszechnej akceptacji, nie wypracowa³a dotychczas jednoznacznych, naukowo uzasadnionych kryteriów identyfikacyjnych. Badania antropologiczne oraz szeroka praktyka daktyloskopijna nie pozostawiaj¹ w¹tpliwoœci co do indywidualnoœci linii papilarnych. Wiadomo, e nawet bliÿniêta monozygotyczne, posiadaj¹ce identyczny kod genetyczny, mo na odró niæ za pomoc¹ identyfikacji daktyloskopijnej. Nieograniczona ró norodnoœæ budowy linii papilarnych daje podstawê do jednoznacznej (kategorycznej) identyfikacji osób. W praktyce daktyloskopijnej nie obserwujemy jednak oryginalnego, trójwymiarowego i w pe³ni czytelnego obrazu linii papilarnych, ale sp³aszczony, o ograniczonych rozmiarach i bardziej lub mniej czytelny, czêsto zdeformowany ich wizerunek. I dlatego zasadnicze pytanie: ile informacji (szeroko rozumianych cech identyfikacyjnych) powinien zawieraæ œlad, aby mo na by³o stwierdziæ w sposób kategoryczny i bezb³êdny, e badany œlad pochodzi od okreœlonej (i adnej innej) osoby, pozostaje do dzisiaj bez satysfakcjonuj¹cej odpowiedzi. Ten fundamentalny problem próbowano rozwi¹zaæ ju od pocz¹tków powstawania daktyloskopii, buduj¹c ró nego rodzaju modele matematyczne. Standard numeryczny (doświadczalny) Szczególn¹ rolê w praktyce daktyloskopijnej odegra³ opublikowany w 1911 r. model Balthazarda, poniewa stanowi³ on podstawê dla powszechnie przyjêtego standardu identyfikacji daktyloskopijnej 1. V. Balthazard przyj¹³, e podstawowe cechy identyfikacyjne (minucje) wystêpuj¹ jako cztery ró ne konstrukcje: pocz¹tki, zakoñczenia, rozwidlenia i z³¹czenia linii papilarnych. Ponadto za³o y³, i prawdopodobieñstwo wyst¹pienia ka dej z nich jest takie samo i wynosi ¼. Na tej podstawie obliczy³, e przypadkowe wyst¹pienie podobnej konfiguracji uk³adu N minucji mo na spotkaæ w obrêbie 4 N odcisków palców. Nastêpnie przyj¹³ kryterium, wed³ug którego wydanie opinii kategorycznej wymaga, aby prawdopodobieñstwo powtórzenia siê okreœlonej konfiguracji by³o mniejsze ni 1 do liczby palców osób tworz¹cych okreœlon¹, podejrzan¹ populacjê. Na œwiecie y³o wówczas oko³o 1,5 miliarda osób (co odpowiada 15 miliardom palców r¹k), wiêc zgodnie z modelem Balthazarda, potrzeba by³o 17 minucji, w celu wykluczenia przypadkowej ich zgodnoœci w odniesieniu do populacji ca³ego globu. Dalej skonkludowa³, i do wydania opinii kategorycznej, jeœli istnieje pewnoœæ, e sprawca pochodzi z okreœlonego kraju (np. Ameryki Pólnocnej), wystarczy odpowiednio mniej, np. 12 minucji. Rozumowanie Balthazarda bardzo pomniejsza³o wartoœæ identyfikacyjn¹ rzeczywistego obrazu linii papilarnych, ograniczaj¹c liczbê rodzajów minucji do czterech, nie uwzglêdniaj¹c ich przestrzennego rozmieszczenia (konfiguracji) i pomijaj¹c cechy grupowe (wzory linii papilarnych), jak równie cechy uzupe³niaj¹ce (poroskopijne i krawêdzioskopijne). Nie jest tak e uprawnione za³o enie, e wystêpowanie minucji jest zupe³nie przypadkowe (niezale ne np. od ich usytuowania w obrêbie wzoru). Pomimo to tzw. standard numeryczny (lub doœwiadczalny), najczêœciej standard 12 cech, funkcjonowa³ powszechnie na œwiecie a do lat 70. ubieg³ego stulecia. W ró nych pañstwach, w zale noœci od populacji (a byæ mo e tak e z innych powodów), przyjmowano niekiedy nieco inny poziom minimalnej liczby minucji, niezbêdnych do identyfikacji osoby, oscyluj¹cy wszak e wokó³ liczby 12. Na szczególn¹ uwagê zas³uguje postulat E. Locarda 2, który w 1914 r. zaproponowa³ nastêpuj¹ce rozwi¹zania w zakresie identyfikacji daktyloskopijnej: Jeœli wystêpuje wiêcej ni 12 cech wspólnych oraz œlad jest czytelny, to identycznoœæ jest poza w¹tpliwoœciami. Jeœli wystêpuje 8 12 cech wspólnych, to przypadek jest na pograniczu pewnoœci, która zale y od: czytelnoœci œladu, czêstoœci wystêpowania, obecnoœci centrum wzoru i delt, obecnoœci porów, zgodnoœci szerokoœci linii papilarnych i bruzd oraz k¹tów utworzonych przez rozwidlenia. W tym przypadku identycznoœæ powinna byæ stwierdzona przez przynajmniej dwóch doœwiadczonych ekspertów. Jeœli liczba cech jest mniejsza ni 8, to nie mo na dokonaæ identyfikacji. Ich zgodnoœæ daje wtedy jedynie podstawê do przypuszczeñ, e œlad pochodzi od okreœlonej osoby, przy czym prawdopodobieñstwo jest proporcjonalne do liczby i czytelnoœci cech. 14 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 261 (lipiec wrzesieñ) 2008

2 Postulowane przez E. Locarda kryteria identyfikacji daktyloskopijnej, uwzglêdniaj¹ce, oprócz liczby minucji, tak e czêstoœæ ich wystêpowania, czytelnoœæ œladu oraz inne cechy identyfikacyjne, znacznie dok³adniej odnosi³y siê do rzeczywistego obrazu œladów linii papilarnych, jednak e w praktyce dominowa³y raczej, trudne do uzasadnienia, sztywne granice w postaci okreœlonej liczby minucji (lub liczby punktów 3 ). Standard holistyczny (ekspercki) W 1973 r. nast¹pi³a w USA radykalna zmiana doktryny identyfikacji daktyloskopijnej. Po trzyletnich pracach komisji powo³anej przez International Association for Identification, zwanej Komisj¹ Standaryzacyjn¹, nastêpuj¹ce stwierdzenie zosta³o zaaprobowane przez ekspertów daktyloskopii: International Association for Identification, zgromadzone na 58 corocznej konferencji w Jackson, Wyoming, w dniu 1 sierpnia 1973 r., opieraj¹c siê na wynikach trzyletnich prac Komisji Standaryzacyjnej, niniejszym stwierdza, e obecnie nie ma podstaw do wymagania, aby w celu dokonania pozytywnej identyfikacji musia³o istnieæ na dwóch obrazach, ustalone z góry, minimum cech charakterystycznych linii papilarnych. Powy sze stwierdzenie odnosi siê w tym samym stopniu do odcisków palców, d³oni i stóp. Ta nowa filozofia szybko zast¹pi³a poprzedni standard statycznego progu (lub filozofiê liczby cech). Wczeœniej identyfikacja daktyloskopijna w USA by³a oparta na, z góry okreœlonej, minimalnej liczbie cech, która w ró nych stanach oscylowa³a wokó³ wartoœci Pierwotnie liczba ta zosta³a wywnioskowana z czegoœ, co mo na okreœliæ jako wykszta³cony domys³, oparty na wczeœniejszych obserwacjach, e wystarczy minimum zgodnych cech, aby nie pope³niæ pomy³ki 4. W ten sposób powsta³ nowy standard identyfikacji daktyloskopijnej, nosz¹cy miano standardu holistycznego (lub eksperckiego). Zgodnie z nim, ekspert, na podstawie analizy konkretnego œladu oraz w oparciu o swoj¹ wiedzê i doœwiadczenie, sam decyduje o tym, czy œlad ten przedstawia wystarczaj¹c¹ wartoœæ identyfikacyjn¹. W 1995 r. pod auspicjami FBI powo³ana zosta³a Scientific Working Group on Friction Ridge Analysis, Study and Technology (SWGFAST) 5. Zadaniem tej grupy roboczej jest opracowywanie programów szkoleñ ekspertów oraz procedur identyfikacji daktyloskopijnej w ramach holistycznego standardu. Dokumenty te dostêpne s¹ na stronie internetowej SWGFAST 6. W Wielkiej Brytanii w 1980 r. Ministerstwo Spraw Wewnêtrznych zleci³o przeprowadzenie badañ nad funkcjonuj¹cym tam standardem 16 cech. Ten bardzo wysoki standard przyjêto w Scotland Yardzie w 1924 r. (wczeœniej obowi¹zywa³ tam standard 12 cech), po przeprowadzeniu analizy dwóch pochodz¹cych od ró nych osób odbitek palców, znajduj¹cych siê w artykule A. Bertillona (w Les Archives del Accasagne ), który, jak siê póÿniej okaza³o, odpowiednio je podretuszowa³ i wyznaczy³ 16 wspólnych cech 7, aby zdyskredytowaæ daktyloskopiê, która wypiera³a wówczas jego metodê pomiarów antropometrycznych. Powo³ano grupê robocz¹ pod kierownictwem R. Williamsa, naukowca z zakresu kryminalistyki, oraz I. Evetta, matematyka. Przygotowany raport, zatytu³owany Przegl¹d standardu 16 cech w Anglii i Walii, zosta³ przedstawiony Chief Constables Council w 1989 r., lecz nie zosta³ zaakceptowany. Autorzy raportu stwierdzili, e istnieje potrzeba unowoczeœnienia procedur identyfikacyjnych w Wielkiej Brytanii poprzez stworzenie jasnej, strukturalnej doktryny. W 1994 r. standard 16 cech zosta³ ponownie zrewidowany przez Deputy Chief Constable Reynolds of Thames Valley Police. Rekomendacje by³y podobne, jak za pierwszym razem, tzn. proponowano, aby zrezygnowaæ ze standardu 16 cech i oprzeæ identyfikacjê daktyloskopijn¹ na iloœciowo-jakoœciowej analizie linii papilarnej. Chief Constables Council zatwierdzi³ tê rezolucjê i ustali³ datê wprowadzenia nowego standardu na 3 kwietnia 2000 r., co sta³o siê faktem. Tak e 28 ekspertów daktyloskopii (Australia, Francja, Holandia, Izrael, Nowa Zelandia, Szwajcaria, Szwecja, USA, Wêgry, Wielka Brytania) uczestnicz¹cych w miêdzynarodowym seminarium poœwiêconym ujawnianiu i identyfikacji œladów linii papilarnych, które mia³o miejsce w Ne urim (Izrael) w dniach czerwca 1995 r., jednomyœlnie przyjê³o nastêpuj¹c¹ rezolucjê: Brak jest naukowych podstaw do wymagania, aby w celu dokonania pozytywnej identyfikacji w dwóch obrazach (porównywanego œladu i odbitki) istnia³a z góry okreœlona, minimalna liczba cech charakterystycznych linii papilarnych. Obecnie standard holistyczny (zwany tak e eksperckim) funkcjonuje w USA, Wielkiej Brytanii oraz krajach skandynawskich. W pozosta³ych pañstwach europejskich nadal stosowany jest standard numeryczny. Trwa spór pomiêdzy przedstawicielami obydwu opcji. W latach pod auspicjami Interpolu pracowa³y dwie, kolejno powo³ane, grupy robocze (Interpol European Expert Group on Fingerprint Identification I, II) 8, których zadaniem by³o dokonanie analizy stosowanych standardów identyfikacji daktyloskopijnej i podjêcie próby wypracowania wspólnego, powszechnie akceptowanego standardu. Rezultatem prac obu grup roboczych by³o uporz¹dkowanie i uszczegó³owienie kolejnych etapów i zasad badañ identyfikacyjnych, jednak e wypracowanie nowego standardu, ³¹cz¹cego PROBLEMY KRYMINALISTYKI 261 (lipiec wrzesieñ)

3 standard numeryczny i holistyczny, okaza³o siê niemo liwe 9. Podobieństwa i różnice pomiędzy standardem numerycznym i holistycznym W obydwu standardach przyjêto, miêdzy innymi, e: Identyfikacja daktyloskopijna opiera siê na kompleksowej analizie wszystkich cech obrazu linii papilarnych, tj: ogólnym uk³adzie linii papilarnych (wzorach linii papilarnych), specyficznych przebiegach linii papilarnych, bliznach, liniach szcz¹tkowych, bruzdach zgiêciowych, szerokoœci linii papilarnych, rozmieszczeniu i rodzajach cech charakterystycznych (minucji), stosunkach odlegoœciowo-k¹towych poszczególnych cech, cechach poroskopijnych i krawêdzioskopijnych. Proces identyfikacji sk³ada siê z nastêpuj¹cych faz: faza analizy dok³adna analiza samego œladu (bez oglêdzin materia³u porównawczego) pod k¹tem jego przydatnoœci do identyfikacji (analiza cech identyfikacyjnych, czytelnoœci, deformacji, zamazañ, przerw, na³o eñ itp.); faza porównywania porównywanie krok po kroku kolejnych cech identyfikacyjnych œladu i odbitek; faza oceny ocena zgodnoœci (b¹dÿ jej braku) budowy i rozmieszczenia poszczególnych cech oraz dopuszczalnych ró nic, wynikaj¹cych z deformacji œladu. Stwierdzenie braku zgodnoœci w odniesieniu do nawet jednej cechy, której nie da siê wyt³umaczyæ np. deformacj¹ œladu, wyklucza wydanie opinii pozytywnej; faza wnioskowania wyci¹gniêcie ostatecznych wniosków w oparciu o uzyskane wyniki dotychczasowych badañ, przy uwzglêdnieniu obowi¹zuj¹cego standardu (kryteriów identyfikacyjnych) oraz w³asnego przekonania; faza weryfikacji przeprowadzenie ponownych badañ przez drugiego eksperta, bez informowania go o uzyskanym rezultacie. Procedura sporna W przypadku uzyskania odmiennych wyników badañ identyfikacyjnych przez dwóch ekspertów, powinna byæ wdro ona odpowiednia procedura, pozwalaj¹ca na podjêcie ostatecznej decyzji. W Holandii wygl¹da ona nastêpuj¹co: œlad wraz z materia³em porównawczym przekazywany jest kolejno trzem ekspertom, którzy dotychczas go nie badali. Eksperci wykonuj¹ rutynowe badania, zapisuj¹c w ich kolejnych fazach swoje ustalenia i spostrze enia na specjalnych formularzach. Nastêpnie, po wykonaniu indywidualnych badañ, spotykaj¹ siê w wyznaczonym pomieszczeniu (bez obserwatorów; wyj¹tkowo w spotkaniu tym mog¹ uczestniczyæ inni eksperci w celach edukacyjnych, bez prawa g³osu) i omawiaj¹ swoje ustalenia, jakich dokonali w poszczególnych fazach badañ. Jeden z ekspertów wyznaczony jest do kierowania dyskusj¹, jednak e nie ma on g³osu decyduj¹cego. W przypadku pojawienia siê rozbie noœci zdañ na którymkolwiek z etapów dyskusji (dotycz¹cej kolejnych etapów badañ) i braku mo - liwoœci uzyskania jednolitego stanowiska w drodze rzeczowej argumentacji, procedura zostaje przerwana i uznaje siê, e nie mo na dokonaæ identyfikacji œladu. Natomiast w przypadku istnienia pe³nej zgodnoœci stanowisk wszystkich trzech ekspertów stwierdza siê identyfikacjê œladu. Wnioski z identyfikacji daktyloskopijnej mog¹ byæ wyra ane jedynie w formie kategorycznej. Dopuszcza siê sformu³owania nierozstrzygaj¹ce, natomiast nie s¹ akceptowane opinie prawdopodobne. Pozytywna identyfikacja wymaga istnienia wystarczaj¹cej iloœci zgodnych informacji (cech identyfikacyjnych) pomiêdzy dwoma porównywanymi obrazami linii papilarnych. Zasadnicza ró nica pomiêdzy obydwoma standardami polega na tym, e w standardzie doœwiadczalnym wystarczaj¹ca informacja do dokonania identyfikacji jakiegoœ œladu musi byæ ustalona z góry, natomiast w standardzie holistycznym o tym, czy œlad zawiera wystarczaj¹c¹ iloœæ informacji decyduje ekspert podczas badañ. Wartość identyfikacyjna śladów linii papilarnych O wartoœci identyfikacyjnej œladów linii papilarnych decyduj¹ czynniki iloœciowo-jakoœciowe, tzn. iloœæ i rodzaj cech identyfikacyjnych, czêstoœæ ich wystêpowania, lokalizacja cech we wzorze, czytelnoœæ i ewentualne deformacje lub na³o enia œladów. W daktyloskopii wyró nia siê trzy poziomy cech identyfikacyjnych: wzory linii papilarnych oraz ich ogólny przebieg (cechy grupowe); minucje, linie szcz¹tkowe, bruzdy zgiêciowe, blizny (cechy indywidualne 10 ); cechy poroskopijne i krawêdzioskopijne (cechy uzupe³niaj¹ce). 16 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 261 (lipiec wrzesieñ) 2008

4 Identyfikacja daktyloskopijna opiera siê g³ównie na minucjach. Z przeprowadzonych badañ jednoznacznie wynika, e poszczególne rodzaje minucji wystêpuj¹ z ró n¹ czêstoœci¹ 11, a zatem inna jest ich wartoœæ identyfikacyjna im rzadziej wystêpuj¹, tym wiêksza jest ich wartoœæ identyfikacyjna. W 1953 r. na konferencji Interpolu w Oslo F.S. Beltran szef Centralnego Biura Identyfikacji w Madrycie, przedstawi³ koncepcjê wartoœciowania minucji i podzieli³ je na cechy wystêpuj¹ce bardzo czêsto, czêsto, rzadko i bardzo rzadko. Pogl¹d o koniecznoœci uwzglêdniania, podczas identyfikacji, czêstoœci wystêpowania cech identyfikacyjnych podzielali miêdzy innymi: W. Scott, J.W. Osterburg, A. Moenssen, H. Soderman, J. O Connel. W polskiej literaturze fachowej podobne stanowisko zajêli np: K. Baniuk 12, C. Grzeszyk 13, J. Moszczyñski 14. O wartoœci identyfikacyjnej minucji decyduje tak e ich lokalizacja, zw³aszcza w niektórych typach wzorów linii papilarnych lub ich pewnych obszarach. Oto przyk³ady 15 : Pocz¹tek linii papilarnej, oznaczony liter¹ A na rycinie 1, ma wysok¹ wartoœæ identyfikacyjn¹, poniewa wystêpuje przypadkowo, tzn. jego obecnoœæ nie jest wymuszona przez przebieg s¹siednich linii papilarnych, natomiast pocz¹tek oznaczony liter¹ B pojawia siê w sposób niejako wymuszony przez s¹siednie zakoñczenie (z³¹czenie) linii, oznaczone liter¹ C. Mo na stwierdziæ, e pocz¹tek B kompensuje zakoñczenie (z³¹czenie) C i dlatego jego wartoœæ identyfikacyjna jest mniejsza. Ryc. 2. Obszary zredukowane Fig. 2. Reduced areas W niektórych typach wzorów, np. w pêtlicach rakietkowych lub wirach spiralnych, a tak e w obszarach delt, przebiegi linii papilarnych wymuszaj¹ powstawanie ma³o charakterystycznych uk³adów cech (zazwyczaj pocz¹tków lub zakoñczeñ), w zwi¹zku z czym ich wartoœæ identyfikacyjna jest znacznie ograniczona (ryc. 3, 4). Ryc. 3. Ma³o charakterystyczny uk³ad cech w centrum pêtlicy rakietkowej Fig. 3. Poorly characteristic arrangement of features in rocket loop centre Ryc. 1. Kompensacja minucji Fig. 1. Compensation of minutiae Ryc. 4. Ma³o charakterystyczny uk³ad cech w centrum wiru spiralnego Fig. 4. Poorly characteristic arrangement of features in spiral whorl centre Przebieg linii papilarnych przedstawiony na rycinie 2 tworzy tzw. obszar zredukowany, w którym szereg linii rozpoczyna swój bieg. Powsta³y w ten sposób uk³ad pocz¹tków linii jest ma³o charakterystyczny (mo e byæ bardzo podobny do konfiguracji pocz¹tków w takich obszarach u ró nych osób) i z tego wzglêdu wartoœæ identyfikacyjna tych cech nie jest du a. Zdarzaj¹ siê tak e przypadki symetrycznego rozmieszczenia cech, co tak e ogranicza ich wartoœæ identyfikacyjn¹ (ryc. 5). Niezwykle wa ny wp³yw na wartoœæ identyfikacyjn¹ œladów ma ich czytelnoœæ i ró nego rodzaju deformacje. Œlady o bardzo dobrej czytelnoœci nie tylko uwidaczniaj¹ w sposób niebudz¹cy w¹tpliwoœci budowê PROBLEMY KRYMINALISTYKI 261 (lipiec wrzesieñ)

5 Ryc. 5. Symetryczne rozmieszczenie cech (lustrzane odbicie) Fig. 5. Symmetrical distribution of minutiae (mirror reflection) i uk³ad minucji, lecz tak e pozwalaj¹ zazwyczaj na wykorzystanie cech uzupe³niaj¹cych (poroskopijnych, krawêdzioskopijnych). W przypadku ograniczonej czytelnoœci œladów bardzo czêsto zachodzi potrzeba interpretowania cech, co zdecydowanie obni a ich wartoœæ identyfikacyjn¹. Reasumuj¹c tê problematykê, nale y stwierdziæ, i o wartoœci identyfikacyjnej œladu decyduje nie tylko iloœæ minucji, lecz tak e ca³y zespó³ innych czynników. Ustalenie zatem sztywnego progu minimalnej liczby cech, jako jedynego kryterium oceny przydatnoœci œladów do identyfikacji, jest rozwi¹zaniem niew³aœciwym, niepotrzebnie ograniczaj¹cym rzeczywiste mo liwoœci badawcze. Problem opinii prawdopodobnych Jak ju wczeœniej stwierdzono, w obydwu standardach (numerycznym i holistycznym) przyjêto, e wnioski z badañ daktyloskopijnych mog¹ byæ jedynie kategoryczne ( œlad pochodzi od... lub œlad nie pochodzi od... ). Dopuszczalne s¹ tak e opinie nierozstrzygaj¹ce ( nie mo na wykluczyæ, e œlad pochodzi od... ), aczkolwiek te s¹ w praktyce stosowane bardzo rzadko. Nie s¹ natomiast akceptowane opinie prawdopodobne ( œlad prawdopodobnie pochodzi od... ). W przypadkach kiedy œlad zawiera mniej cech ni przewiduje to standard numeryczny lub gdy ekspert uzna, e nie mo e wydaæ opinii kategorycznej ze wzglêdu na zbyt ma³¹ iloœæ informacji zawartych w œladzie (w standardzie holistycznym), nawet wówczas, gdy zostanie stwierdzona zgodnoœæ wszystkich, zawartych w œladzie cech, najczêœciej wydawana jest opinia, e œlad nie nadaje siê do badañ. Rodzi siê pytanie: czy taka praktyka jest w³aœciwa? Czy wydawanie wy³¹cznie kategorycznych opinii oznacza, e eksperci daktyloskopii nie miewaj¹ w¹tpliwoœci? Oczywiœcie, e miewaj¹! Wynika to miêdzy innymi st¹d, e bez wzglêdu na to, gdzie i jak ustalone zostan¹ granice przydatnoœci œladu do identyfikacji, zawsze znajd¹ siê przypadki tu poni ej tej granicy. I co w takich sytuacjach? Czy lepiej jest zaryzykowaæ i zaakceptowaæ ten œlad, czy lepiej jest go odrzuciæ? Czy nie ma zatem mo liwoœci innego, bardziej pragmatycznego i zarazem bezpieczniejszego rozwi¹zania? Wydaje siê, e nie powinno byæ przeszkód, aby podobnie jak w innych dziedzinach kryminalistyki, tak- e i w daktyloskopii stosowane by³y równie opinie prawdopodobne. Pogl¹dy o istotnej wartoœci tego rodzaju opinii by³y ju wielokrotnie wyra ane na ³amach literatury przedmiotu 16, ale prze³amanie tradycji praktyki daktyloskopijnej napotyka du y opór. Obawa przed stosowaniem w daktyloskopii opinii prawdopodobnych ma raczej pod³o e historyczne i zwyczajowe ni naukowe. Gdyby w opinii ekspert u y³ sformu³owania probabilistycznego, to nie znaczy³oby oczywiœcie, e œlad czêœciowo pochodzi, a czêœciowo nie pochodzi od jakiejœ osoby, jak niektórzy uwa aj¹. W ten sposób stwierdzi³by, i brak jest podstaw do wydania opinii kategorycznej lub nie jest ca³kowicie pewien, czy œlad pochodzi od okreœlonej osoby. Czym ró ni siê dopuszczane stwierdzenie nierozstrzygaj¹ce od prawdopodobnego? Tylko tym, e w przypadku stwierdzenia nierozstrzygaj¹cego ekspert nie wyra a stopnia swojego wewnêtrznego przekonania. Ale czy ekspert daktyloskopii nie mo e mieæ prawa do wyra enia swojego niepe³nego przekonania? Jeœli ma prawo do stwierdzenia kategorycznego (pochodzi), to tym bardziej powinien mieæ prawo do stwierdzeñ niekategorycznych (np. prawdopodobnie pochodzi). Nabywanie wewnêtrznego przekonania eksperta jest przecie procesem ci¹g³ym, a nie zero-jedynkowym. Oprócz oczywistych sytuacji, w których stwierdzamy tak lub nie, istnieje coœ w rodzaju szarej strefy, w której ekspert nie ma ca³kowitej pewnoœci i powinien mieæ wówczas prawo do wyra enia swoich w¹tpliwoœci. Opinie prawdopodobne stosowane s¹ szeroko w innych dziedzinach kryminalistyki i maj¹ one du e znaczenie dla prowadz¹cych postêpowania karne. Nie s¹ one oczywiœcie tak wa ne, jak opinie kategoryczne, które czêsto wystarczaj¹ do wydania wyroku skazuj¹cego, ale stanowi¹ cenne uzupe³nienie innych dowodów. Stanowiska ekspertów daktyloskopii w naszym kraju, odnoœnie do stosowania opinii prawdopodobnych, s¹ podzielone, aczkolwiek wiêkszoœæ z nich jest gotowa do przyjêcia takiego rozwi¹zania, na co wskazuj¹ przeprowadzone badania ankietowe 17 (59 procent za, 31 procent przeciwko, 7 procent nie ma zdania w tej sprawie) (ryc. 6). Eksperci przeciwni wprowadzeniu opinii prawdopodobnych do badañ daktyloskopijnych wyra aj¹ obawy, e mog³oby wówczas nast¹piæ obni enie wiarygodnoœci i utrata niekwestionowanej od ponad stu lat priorytetowej pozycji daktyloskopii. Ponadto niektórzy eks- 18 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 261 (lipiec wrzesieñ) 2008

6 Eksperci daktyloskopii Prokuratorzy tak nie? tak nie? 12 Ryc. 6. Odpowiedzi ekspertów daktyloskopii na pytanie: Czy uwa a Pani/Pan za zasadne, aby w przypadkach ustalenia zgodnoœci cech œladu z materia³em porównawczym i jednoczeœnie wystêpowania zbyt ma³ej liczby cech, przedstawiæ ten fakt w opinii, zamiast uznawaæ œlad za nienadaj¹cy siê do identyfikacji?. Fig. 6. Responses of fingerprint examiners to question: Do you consider justifiable in cases of matching latent print s features with comparative material and simultaneously the occurrence of insufficient number of features, to present this fact in your statement instead of regarding the latent print as being unsuitable for identification?. perci mogliby zbyt czêsto korzystaæ z opinii prawdopodobnych, traktuj¹c je jako wygodn¹ alternatywê dla bardziej wnikliwych i zarazem bardziej pracoch³onnych analiz. Istnieje te obawa, e opinie prawdopodobne bêd¹ ma³o przydatne w procesie dowodowym i nie bêd¹ akceptowane przez s¹dy. Wyra ano tak e pogl¹dy, i opinie prawdopodobne (oparte na mniejszej liczbie cech charakterystycznych) przyczyni¹ siê do zwiêkszenia liczby pomy³ek. Eksperci sk³onni do nieodrzucania z badañ identyfikacyjnych œladów o zbyt ma³ej (do wydania opinii kategorycznej) liczbie cech, opowiadaj¹ siê w wiêkszoœci (69 procent) za stwierdzaniem jedynie faktu zgodnoœci okreœlonej liczby minucji i wykonaniem tablicy pogl¹dowej, bez formu³owania opinii prawdopodobnej. Prokuratorzy i sêdziowie tak e w wiêkszoœci przychylaj¹ siê do stosowania opinii prawdopodobnych w daktyloskopii 18. Z zadziwiaj¹c¹ zgodnoœci¹ (54 procent) przedstawiciele organów œcigania i sprawiedliwoœci s¹ gotowi do wykorzystywania tego rodzaju ustaleñ, a w znacznym odsetku nie s¹ jeszcze zdecydowani (odpowiednio: 12 procent i 21 procent) (ryc. 7 i 8). Wielu respondentów uwa a, e prawdopodobna opinia daktyloskopijna, maj¹ca charakter poszlaki, mog³aby byæ wartoœciowym, uzupe³niaj¹cym dowodem. Opinia taka mo e byæ te bardzo przydatna do oceny innych dowodów, a w efekcie mieæ wp³yw na ustalenie stanu faktycznego. Jednoczeœnie opinia niekategoryczna nie mo e mieæ wiêkszego znaczenia jako jedyny dowód. Przeciwnicy opinii prawdopodobnych obawiaj¹ siê g³ównie niebezpieczeñstwa pope³niania pomy³ek. Ryc. 7. Odpowiedzi prokuratorów na pytanie: Czy by³aby/by³by Pani/Pan sk³onna/sk³onny wykorzystaæ w akcie oskar enia prawdopodobn¹ opiniê z zakresu daktyloskopii?. Fig. 7. Responses of prosecutors to question: Would you include a probable statement in the area of fingerprint examination in indictment bill? Sêdziowie Sedziowie Postulat wprowadzenia do praktyki kryminalistycznej prawdopodobnych opinii daktyloskopijnych nie ma oczywiœcie na celu wyrugowania opinii kategorycznych, a jedynie zaprzestanie pomijania w badaniach identyfikacyjnych œladów (stwierdzania, e: œlad nie nadaje siê do identyfikacji), które nie pozwalaj¹ na wydanie jednoznacznej opinii. Stwierdzenie we wnioskach ekspertyzy, e ustalono zgodnoœæ okreœlonej liczby minucji, wykonanie tablicy pogl¹dowej i zaznaczenie, e ustalenie to nie pozwala na wydanie opinii kategorycznej, by³oby wyrazem rzetelnoœci przeprowadzonych badañ, mog³oby dostarczyæ wa nej informacji uzupe³niaj¹cej inne dowody i, wbrew wyra anym obawom, nie prowadzi³oby do zwiêkszenia ryzyka pope³niania pomy³ek. Wrêcz przeciwnie, wiêksze niebezpieczeñstwo rodzi wydawanie opinii kategorycznych za wszelk¹ cenê (pokusa taka jest szczególnie silna w przypadkach 25 tak nie? Ryc. 8. Odpowiedzi sêdziów na pytanie: Czy by³aby/by³by Pani/Pan sk³onna/sk³onny wykorzystaæ w procesie wyrokowania prawdopodobn¹ opiniê z zakresu daktyloskopii?. Fig. 8. Responses of judges to question: Would you use a probable statement in the area of fingerprint examination to support your ruling?. 21 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 261 (lipiec wrzesieñ)

7 groÿnych przestêpstw) lub pochopne uznawanie œladów za nienadaj¹ce siê do identyfikacji. Zalety i wady obydwu standardów, perspektywy nowych rozwiązań Pod wzglêdem metodologicznym standard numeryczny wydaje siê bardziej poprawny, co nie znaczy, e jest lepszy. Przewaga metodologiczna standardu doœwiadczalnego polega na tym, e regu³y gry s¹ ustalone przed jej rozpoczêciem. Ale czy w praktyce mo - na te regu³y precyzyjnie ustaliæ? Niestety nie, poniewa, jak dot¹d, nie jesteœmy w stanie sprecyzowaæ i naukowo uzasadniæ pojêcia wystarczaj¹cej informacji. Ci¹gle pozostaje otwarte pytanie: w jaki sposób ustaliæ w³aœciwy balans pomiêdzy wszystkimi elementami informacji, wykorzystywanymi do identyfikacji i jaki powinien byæ ich minimalny poziom? Jeœli ograniczymy siê jedynie do ustalenia minimalnej liczby minucji, to wówczas bardzo upraszczamy zasadê kompleksowego traktowania wszystkich informacji, jakie niesie œlad. Przyjêcie takiego rozwi¹zania sprawia, e dobrej jakoœci œlady, które zawieraj¹ mniej minucji (nawet o jedn¹), ni to z góry przyjêto, traktowane s¹ jako nienadaj¹ce siê do identyfikacji. W najlepszym razie, wyj¹tkowo, stosuje siê wówczas opinie nierozstrzygaj¹ce. Istnieje te inne niebezpieczeñstwo polegaj¹ce na tym, e w przypadku œladu o niezbyt dobrej czytelnoœci, ale posiadaj¹cego wystarczaj¹c¹ liczbê minucji, ekspert mo e czuæ siê upowa niony do stwierdzenia, e œlad pochodzi od pewnej osoby, mimo braku pe³nego przekonania, co z kolei mo e rodziæ ryzyko pope³nienia b³êdu 19. W standardzie doœwiadczalnym istnieje mo liwoœæ stosowania bardziej z³o onych rozwi¹zañ, ni tylko ustalanie minimalnej liczby minucji, lecz wówczas nale- y szczegó³owo sprecyzowaæ przyjêt¹ procedurê 20. Ale nawet takie, bardziej z³o one, rozwi¹zania nie s¹ w stanie przewidzieæ wszystkich przypadków spotykanych w praktyce i nadal trudno jest sprecyzowaæ wystarczaj¹c¹ informacjê. Zalet¹ standardu holistycznego jest jego wiêksza elastycznoœæ, która pozwala na wydawanie opinii bardziej adekwatnych do informacji zawartych w konkretnych œladach. Z drugiej jednak strony, wad¹ standardu holistycznego jest niebezpieczeñstwo nadu ywania subiektywnej oceny przydatnoœci œladów do badañ i w konsekwencji obni ania przez ekspertów wymagañ odnoœnie do iloœci oraz jakoœci cech linii papilarnych. Czy mo na zatem wypracowaæ jakiœ inny, bardziej obiektywny i wspólny dla wszystkich standard? Kluczem do takiego rozwi¹zania jest pojawienie siê nowych mo liwoœci bardziej precyzyjnego okreœlenia wystarczaj¹cej informacji. Rozwi¹zania takiego mo na upatrywaæ w rozwijaniu komputerowych metod statystycznych w oparciu o du e bazy œladów. Zbudowane dotychczas modele matematyczne nie znalaz³y zastosowania w praktyce, poniewa jedynie w bardzo uproszczony sposób opisywa³y skomplikowany obraz œladu 21. Zapowiedzi lepszych rozwi¹zañ mo na oczekiwaæ po badaniach podjêtych w Forensic Science Service 22, w ramach których zbudowano program komputerowy, umo liwiaj¹cy dokonywanie oceny wartoœci identyfikacyjnej konfiguracji dowolnej liczby minucji za pomoc¹ obliczanego ilorazu prawdopodobieñstwa. Opracowany model uwzglêdnia rodzaje minucji oraz ich konfiguracjê (odleg³oœci i k¹ty), jak równie dopuszczalne przesuniêcia. Mo na s¹dziæ, e jeœli w przysz³oœci uda siê precyzyjnie okreœlaæ wystarczaj¹c¹ iloœæ informacji, to zniknie te ró nica pomiêdzy obydwoma standardami zamiast przyjmowaæ z góry trudne do uzasadnienia granice (w standardzie doœwiadczalnym) lub pozwalaæ ekspertom na doœæ swobodne traktowanie tych granic (w standardzie holistycznym), ustalane bêd¹ one w oparciu o obiektywne wyniki obliczeñ statystycznych. Nale y jednak podkreœliæ, e nawet najbardziej precyzyjne wskaÿniki statystyczne prawdopodobnie nigdy nie zast¹pi¹ oceny eksperta, mog¹ jedynie ograniczyæ jej subiektywizm. ryc. 6 8 autor PRZYPISY 1 V. Balthazard: De I identification par les empreintes digitalis, Comptes Rendus, des Academies des Science 1911, nr 152, s. 1862; 2 C.R. Kingston, P.L. Kirk: Historical development and evaluation of the 12 point rule in fingerprint identification, International Criminal Police Review 1965, nr 20, s. 62; 3 W daktyloskopii u ywa siê ró nych terminów w odniesieniu do cech identyfikacyjnych, np. minucje, cechy charakterystyczne budowy linii papilarnych, punkty daktyloskopijne, które maj¹ nieco inne znaczenie. Przez pojêcie minucje nale y rozumieæ takie elementy linii papilarnych, jak: pocz¹tki, zakoñczenia, rozwidlenia, z³¹czenia, odcinki, haczyki, mostki, oczka, kropki i inne. Punkt daktyloskopijny oznacza nieci¹g³oœæ linii papilarnej, a wiêc ka dy pocz¹tek i zakoñczenie linii, bez wzglêdu na jej d³ugoœæ i fakt ewentualnego po³¹czenia z lini¹ s¹siedni¹. Pocz¹tkowi, zakoñczeniu, rozwidleniu i z³¹czeniu linii papilarnej odpowiada jeden punkt, natomiast minucjom utworzonym przez linie krótkie (odcinkom, haczykom, mostkom, oczkom) odpowiadaj¹ dwa punkty daktyloskopijne. Termin cechy charakterystyczne budowy linii papilarnych u ywany jest w ró nym znaczeniu i mo- e on oznaczaæ zarówno minujê, jak i punkt oraz inne rodzaje cech identyfikacyjnych, np. linie szcz¹tkowe. 20 PROBLEMY KRYMINALISTYKI 261 (lipiec wrzesieñ) 2008

8 4 D.R. Ashbaugh: Quantitative-Qualitative Friction Ridge Analysis, CRC Press, Boca Raton 1999, s. 1 9; 5 A. McRoberts: SWGFAST, Journal of Forensic Identification 2001, vol. 51, nr 3, s ; I.W. Evett, R.L. Williams: A Review of the Sixteen Points Fingerprint Standard in England and Wales, Fingerprint Whorld 1995, vol. 21, nr 82, s ; 8 W pracach pierwszej z tych grup uczestniczy³ autor tego opracowania; 9 Parties/; 10 U ywane okreœlenie cechy indywidualne w odniesieniu do tych cech nie jest ca³kowicie poprawne, gdy tylko ich zespó³ jest indywidualny powinno siê zatem mówiæ raczej o cechach u ywanych do identyfikacji indywidualnej; 11 C. Grzeszyk: Daktyloskopia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992, s ; 12 K. Baniuk: Nowe kryteria oceny œladów linii papilarnych w badaniach identyfikacyjnych, Problemy Kryminalistyki 1985, nr 170, s ; 13 C. Grzeszyk, op.cit. s ; 14 J. Moszczyñski: Dlaczego 12?, Problemy Kryminalistyki 1996, nr 214, s ; 15 Przytoczone przyk³ady i ryciny 1 5 zaczerpniête zosta- ³y ze sprawozdania Interpol European Expert Group on Fingerprint Identification II; 16 T. Tomaszewski: Dowód z opinii bieg³ego w procesie karnym, Wyd. Instytutu Ekspertyz S¹dowych, Kraków 2000, s. 119; J. Wójcikiewicz: Dowód naukowy w procesie s¹dowym, Wyd. Instytutu Ekspertyz S¹dowych, Kraków 2000, s. 29; P. Girdwoyñ: Zarys kryminalistycznej taktyki obrony, Zakamycze 2004, s. 229; A. Czubak: Ekspertyza daktyloskopijna, [w:] Ekspertyza s¹dowa, J. Wójcikiewicz [red.], Zakamycze 2002, s. 118; C. Champod, I.W. Evett: A Probalistic Approach to Fingerprint Evidence, Journal of Forensic Identification 2001, vol. 51, nr 2, s ; 17 Badania w³asne, przeprowadzone podczas XII i XIII Ogólnopolskiego Sympozjum Ekspertów Daktyloskopii, Szczytno r. oraz r. Liczba ankietowanych ekspertów 44; 18 W artykule wykorzystane zosta³y niektóre wyniki w³asnych badañ ankietowych, w których wziê³o udzia³ 121 prokuratorów oraz 89 sêdziów z warszawskich prokuratur i s¹dów; 19 M. Pêka³a, M. Wroñski: Ìród³a b³êdów w identyfikacji daktyloskopijnej, Problemy Kryminalistyki 2006, nr 252, s. 31; 20 Interpol European Expert Group on Fingerprint Identification, 29th European Regional Conference, Reykjavik, 17 th 19 th May 2000, s. 21; 21 H.C. Lee, R.E. Gaensslen: Advances in Fingerprint Technology, CRC Press, Boca Raton 2001, s ; 22 C. Neumann, C. Champod, R. Puch-Solis, N. Egli, A. Antonioz, A. Bromage-Griffits: Computation of Likelihood Ratios in Fingerprint Identification for Configurations of Any Number of Minutiae, Journal of Forensic Sciences 2007, vol. 52, nr 1, s Zamówienia można składać na adres: Biuro Logistyki Policji KGP ul. Domaniewska 36/ Warszawa, tel. (0-22) Czytelnicy, ukazały się dwa Zeszyty Metodyczne z dziedziny badań dokumentów pt.: Wybrane zagadnienia z zakresu badań dokumentów, autorstwa Marka Nowickiego, Krzysztofa Wali, Pawła Włodarskiego i Anny Janiszewskiej-Rybki, w cenie 32 zł Wpływ podłoża i monotonii sensorycznej na obraz pisma ręcznego i podpisów, autorstwa Stanisławy Masłowskiej, Hanny Tydelskiej, Iwony Sanewskiej i Beaty Urbanik, w cenie 41 zł PROBLEMY KRYMINALISTYKI 261 (lipiec wrzesieñ)

(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci

(wymiar macierzy trójk¹tnej jest równy liczbie elementów na g³ównej przek¹tnej). Z twierdzen 1 > 0. Zatem dla zale noœci 56 Za³ó my, e twierdzenie jest prawdziwe dla macierzy dodatnio okreœlonej stopnia n 1. Macierz A dodatnio okreœlon¹ stopnia n mo na zapisaæ w postaci n 1 gdzie A n 1 oznacza macierz dodatnio okreœlon¹

Bardziej szczegółowo

gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10)

gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) 5.5. Wyznaczanie zer wielomianów 79 gdy wielomian p(x) jest podzielny bez reszty przez trójmian kwadratowy x rx q. W takim przypadku (5.10) gdzie stopieñ wielomianu p 1(x) jest mniejszy lub równy n, przy

Bardziej szczegółowo

Badanie trudnych śladów linii papilarnych w ujęciu statystycznym

Badanie trudnych śladów linii papilarnych w ujęciu statystycznym Bożena Andrzejewska, Krzysztof Tomaszycki Badanie trudnych śladów linii papilarnych w ujęciu statystycznym Celem analizy przeprowadzonych badañ jest okreœlenie obszaru niepewnoœci podejmowanych decyzji

Bardziej szczegółowo

Wpływ wybranych chorób oczu na obraz pisma osób starszych studium przypadku

Wpływ wybranych chorób oczu na obraz pisma osób starszych studium przypadku Wpływ wybranych chorób oczu na obraz pisma osób starszych studium przypadku Grafizm ma wiele indywidualnych cech charakterystycznych dla konkretnej osoby. Jest przejawem procesów psychicznych i fizycznych,

Bardziej szczegółowo

Zasady racjonalnego dokumentowania systemu zarządzania

Zasady racjonalnego dokumentowania systemu zarządzania Jerzy Kowalczyk Zasady racjonalnego dokumentowania systemu zarządzania Zasady doskonalenia systemu zarządzania oraz podstawowe procedury wspomagające Zarządzanie jakością VERLAG DASHÖFER Wydawnictwo VERLAG

Bardziej szczegółowo

PROTOKÓŁ. Kontrolę przeprowadzono w dniach : 24, 25, 31.05. 2005 roku oraz 10. 06. 2005 roku,

PROTOKÓŁ. Kontrolę przeprowadzono w dniach : 24, 25, 31.05. 2005 roku oraz 10. 06. 2005 roku, PROTOKÓŁ z kontroli w Warsztatach Terapii Zajęciowej Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Słupsku przeprowadzonej przez Głównego Specjalistę Wydziału Audytu i Kontroli

Bardziej szczegółowo

- o zmianie o Krajowym Rejestrze Sądowym

- o zmianie o Krajowym Rejestrze Sądowym Warszawa, dnia 28 sierpnia, 2012 rok Grupa Posłów na Sejm RP Klubu Poselskiego Ruch Palikota Szanowna Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis zamówienia

Szczegółowy opis zamówienia ZFE-II.042.2. 24.2015 Szczegółowy opis zamówienia I. Zasady przeprowadzenia procedury zamówienia 1. Zamówienie realizowane jest na podstawie art.70 1 i 70 3 70 5 Kodeksu Cywilnego ( Dz. U. z 2014 r. poz.

Bardziej szczegółowo

IV. UK ADY RÓWNAÑ LINIOWYCH

IV. UK ADY RÓWNAÑ LINIOWYCH IV. UK ADY RÓWNAÑ LINIOWYCH 4.1. Wprowadzenie Uk³ad równañ liniowych gdzie A oznacza dan¹ macierz o wymiarze n n, a b dany n-elementowy wektor, mo e byæ rozwi¹zany w skoñczonej liczbie kroków za pomoc¹

Bardziej szczegółowo

Zalecenia dotyczące prawidłowego wypełniania weksla in blanco oraz deklaracji wekslowej

Zalecenia dotyczące prawidłowego wypełniania weksla in blanco oraz deklaracji wekslowej Zalecenia dotyczące prawidłowego wypełniania weksla in blanco oraz deklaracji wekslowej 1. Do wystawienia weksla in blanco umocowane są osoby, które w świetle ustawy, dokumentu założycielskiego i/lub odpisu

Bardziej szczegółowo

3.2 Warunki meteorologiczne

3.2 Warunki meteorologiczne Fundacja ARMAAG Raport 1999 3.2 Warunki meteorologiczne Pomiary podstawowych elementów meteorologicznych prowadzono we wszystkich stacjach lokalnych sieci ARMAAG, równolegle z pomiarami stê eñ substancji

Bardziej szczegółowo

Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu

Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Techniki korekcyjne wykorzystywane w metodzie kinesiotapingu Jak ju wspomniano, kinesiotaping mo e byç stosowany jako osobna metoda terapeutyczna, jak równie mo e stanowiç uzupe nienie innych metod fizjoterapeutycznych.

Bardziej szczegółowo

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ

CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Formularz Zgłoszeniowy propozycji zadania do Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego na 2016 rok

Formularz Zgłoszeniowy propozycji zadania do Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego na 2016 rok Formularz Zgłoszeniowy propozycji zadania do Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego na 2016 rok 1. KONTAKT DO AUTORA/AUTORÓW PROPOZYCJI ZADANIA (OBOWIĄZKOWE) UWAGA: W PRZYPADKU NIEWYRAŻENIA ZGODY PRZEZ

Bardziej szczegółowo

1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek?

1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek? 1. Od kiedy i gdzie należy złożyć wniosek? Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego będzie można składać w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej w Puławach. Wnioski będą przyjmowane od dnia

Bardziej szczegółowo

Uchwały podjęte przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Zakładów Lentex S.A. z dnia 11 lutego 2014 roku

Uchwały podjęte przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Zakładów Lentex S.A. z dnia 11 lutego 2014 roku Uchwały podjęte przez Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Zakładów Lentex S.A. z dnia 11 lutego 2014 roku Uchwała Nr 1 z dnia 11 lutego 2014 roku w sprawie wyboru przewodniczącego Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia.

Bardziej szczegółowo

Stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie interpretacji art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim

Stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie interpretacji art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Warszawa, 16 maja 2016 r. Stanowisko Rzecznika Finansowego i Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w sprawie interpretacji art. 49 ustawy o kredycie

Bardziej szczegółowo

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000

INSTYTUCJE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI WARSZAWA, LIPIEC 2000 CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP

PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP Warszawa, dnia 04 września 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP W związku z interpelacją nr 34158 posła Jana Warzechy i posła

Bardziej szczegółowo

II. WNIOSKI I UZASADNIENIA: 1. Proponujemy wprowadzić w Rekomendacji nr 6 także rozwiązania dotyczące sytuacji, w których:

II. WNIOSKI I UZASADNIENIA: 1. Proponujemy wprowadzić w Rekomendacji nr 6 także rozwiązania dotyczące sytuacji, w których: Warszawa, dnia 25 stycznia 2013 r. Szanowny Pan Wojciech Kwaśniak Zastępca Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego Pl. Powstańców Warszawy 1 00-950 Warszawa Wasz znak: DRB/DRB_I/078/247/11/12/MM W

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE. 1 Postanowienia ogólne

REGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE. 1 Postanowienia ogólne Załącznik do Uchwały Nr 42/VI/2011 Rady Miejskiej w Myślenicach z dnia 31 marca 2011r. REGULAMIN GMINNEGO ZESPOŁU INTERDYSCYPLINARNEGO d.s. PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE 1 Postanowienia ogólne 1.

Bardziej szczegółowo

Rys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi

Rys Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi 5.3. Regula falsi i metoda siecznych 73 Rys. 5.1. Mo liwe postacie funkcji w metodzie regula falsi Rys. 5.2. Przypadek f (x), f (x) > w metodzie regula falsi 74 V. Równania nieliniowe i uk³ady równañ liniowych

Bardziej szczegółowo

Komentarz technik ochrony fizycznej osób i mienia 515[01]-01 Czerwiec 2009

Komentarz technik ochrony fizycznej osób i mienia 515[01]-01 Czerwiec 2009 Strona 1 z 19 Strona 2 z 19 Strona 3 z 19 Strona 4 z 19 Strona 5 z 19 Strona 6 z 19 Strona 7 z 19 W pracy egzaminacyjnej oceniane były elementy: I. Tytuł pracy egzaminacyjnej II. Założenia do projektu

Bardziej szczegółowo

KLAUZULE ARBITRAŻOWE

KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE ARBITRAŻOWE KLAUZULE arbitrażowe ICC Zalecane jest, aby strony chcące w swych kontraktach zawrzeć odniesienie do arbitrażu ICC, skorzystały ze standardowych klauzul, wskazanych poniżej. Standardowa

Bardziej szczegółowo

art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),

art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), Istota umów wzajemnych Podstawa prawna: Księga trzecia. Zobowiązania. Dział III Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny

Bardziej szczegółowo

Rozdział 6. KONTROLE I SANKCJE

Rozdział 6. KONTROLE I SANKCJE Rozdział 6. KONTROLE I SANKCJE 6.1. AUDYT I KONTROLE FINANSOWE Komisja w czasie realizacji projektu i do 5 lat po jego zakończeniu może zlecić przeprowadzenie audytu finansowego. Audyt może obejmować:

Bardziej szczegółowo

Regulamin Krêgów Harcerstwa Starszego ZHR

Regulamin Krêgów Harcerstwa Starszego ZHR Biuro Naczelnictwa ZHR 1 Regulamin Krêgów Harcerstwa Starszego ZHR (za³¹cznik do uchwa³y Naczelnictwa nr 196/1 z dnia 30.10.2007 r. ) 1 Kr¹g Harcerstwa Starszego ZHR - zwany dalej "Krêgiem" w skrócie "KHS"

Bardziej szczegółowo

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.wup.pl/index.php?

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.wup.pl/index.php? 1 z 6 2013-10-03 14:58 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.wup.pl/index.php?id=221 Szczecin: Usługa zorganizowania szkolenia specjalistycznego

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIA DODATKOWE DO OGÓLNYCH WARUNKÓW GRUPOWEGO UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE KREDYTOBIORCÓW Kod warunków: KBGP30 Kod zmiany: DPM0004 Wprowadza się następujące zmiany w ogólnych warunkach grupowego ubezpieczenia

Bardziej szczegółowo

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH. Wniosek DECYZJA RADY KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH Bruksela, dnia 13.12.2006 KOM(2006) 796 wersja ostateczna Wniosek DECYZJA RADY w sprawie przedłużenia okresu stosowania decyzji 2000/91/WE upoważniającej Królestwo Danii i

Bardziej szczegółowo

Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem

Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem Harmonogramowanie projektów Zarządzanie czasem Zarządzanie czasem TOMASZ ŁUKASZEWSKI INSTYTUT INFORMATYKI W ZARZĄDZANIU Zarządzanie czasem w projekcie /49 Czas w zarządzaniu projektami 1. Pojęcie zarządzania

Bardziej szczegółowo

W nawiązaniu do korespondencji z lat ubiegłych, dotyczącej stworzenia szerszych

W nawiązaniu do korespondencji z lat ubiegłych, dotyczącej stworzenia szerszych W nawiązaniu do korespondencji z lat ubiegłych, dotyczącej stworzenia szerszych mechanizmów korzystania z mediacji, mając na uwadze treść projektu ustawy o mediatorach i zasadach prowadzenia mediacji w

Bardziej szczegółowo

Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy

Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy Agnieszka Miler Departament Rynku Pracy Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej Krótka informacja o instytucjonalnej obs³udze rynku pracy W 2000 roku, zosta³o wprowadzone rozporz¹dzeniem Prezesa

Bardziej szczegółowo

Plan połączenia ATM Grupa S.A. ze spółką zależną ATM Investment Sp. z o.o. PLAN POŁĄCZENIA

Plan połączenia ATM Grupa S.A. ze spółką zależną ATM Investment Sp. z o.o. PLAN POŁĄCZENIA Plan połączenia ATM Grupa S.A. ze spółką zależną ATM Investment Sp. z o.o. PLAN POŁĄCZENIA Zarządy spółek ATM Grupa S.A., z siedzibą w Bielanach Wrocławskich oraz ATM Investment Spółka z o.o., z siedzibą

Bardziej szczegółowo

PROGRAMU PARTNERSKIEGO BERG SYSTEM

PROGRAMU PARTNERSKIEGO BERG SYSTEM Regulamin PROGRAMU PARTNERSKIEGO BERG SYSTEM 1. Organizatorem Programu Partnerskiego BERG SYSTEM" jest KONEKT Sp. z o.o. z siedzibą w: 15-532 Białystok, ul. Wiewiórcza 111; NIP 966 210 20 23; REGON 363632084;

Bardziej szczegółowo

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych przez Departament Pielęgniarek i Położnych wśród absolwentów studiów pomostowych, którzy zakończyli udział w projekcie systemowym pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek

Bardziej szczegółowo

WZÓR SKARGI EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA. Rada Europy. Strasburg, Francja SKARGA. na podstawie Artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka

WZÓR SKARGI EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA. Rada Europy. Strasburg, Francja SKARGA. na podstawie Artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka WZÓR SKARGI EUROPEJSKI TRYBUNAŁ PRAW CZŁOWIEKA Rada Europy Strasburg, Francja SKARGA na podstawie Artykułu 34 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz Artykułu 45-47 Regulaminu Trybunału 1 Adres pocztowy

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI RADY NADZORCZEJ SPÓŁKI PATENTUS S.A. ZA OKRES 01.01.2010 31.12.2010.

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI RADY NADZORCZEJ SPÓŁKI PATENTUS S.A. ZA OKRES 01.01.2010 31.12.2010. SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI RADY NADZORCZEJ SPÓŁKI PATENTUS S.A. ZA OKRES 01.01.2010 31.12.2010. 1. Informacja dotycząca kadencji Rady Nadzorczej w roku 2010, skład osobowy Rady, pełnione funkcje w Radzie,

Bardziej szczegółowo

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)

Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny

Bardziej szczegółowo

HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.

HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs. HAŚKO I SOLIŃSKA SPÓŁKA PARTNERSKA ADWOKATÓW ul. Nowa 2a lok. 15, 50-082 Wrocław tel. (71) 330 55 55 fax (71) 345 51 11 e-mail: kancelaria@mhbs.pl Wrocław, dnia 22.06.2015 r. OPINIA przedmiot data Praktyczne

Bardziej szczegółowo

Eksperyment,,efekt przełomu roku

Eksperyment,,efekt przełomu roku Eksperyment,,efekt przełomu roku Zapowiedź Kluczowe pytanie: czy średnia procentowa zmiana kursów akcji wybranych 11 spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (i umieszczonych już

Bardziej szczegółowo

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania

Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania GABRIELA MAZUR ZYGMUNT MAZUR MAREK DUDEK Projektowanie procesów logistycznych w systemach wytwarzania 1. Wprowadzenie Badania struktury kosztów logistycznych w wielu krajach wykaza³y, e podstawowym ich

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 4 WZÓR - UMOWA NR...

Załącznik nr 4 WZÓR - UMOWA NR... WZÓR - UMOWA NR... Załącznik nr 4 zawarta w dniu we Wrocławiu pomiędzy: Wrocławskim Zespołem Żłobków z siedzibą we Wrocławiu przy ul. Fabrycznej 15, 53-609 Wrocław, NIP 894 30 25 414, REGON 021545051,

Bardziej szczegółowo

Warszawa: Dostawa kalendarzy na rok 2017 Numer ogłoszenia: 41127-2016; data zamieszczenia: 15.04.2016 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy

Warszawa: Dostawa kalendarzy na rok 2017 Numer ogłoszenia: 41127-2016; data zamieszczenia: 15.04.2016 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy Strona 1 z 5 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.knf.gov.pl/o_nas/urzad_komisji/zamowienia_publiczne/zam_pub_pow/index.html Warszawa:

Bardziej szczegółowo

Steelmate - System wspomagaj¹cy parkowanie z oœmioma czujnikami

Steelmate - System wspomagaj¹cy parkowanie z oœmioma czujnikami Steelmate - System wspomagaj¹cy parkowanie z oœmioma czujnikami Cechy: Kolorowy i intuicyjny wyœwietlacz LCD Czujnik wysokiej jakoœci Inteligentne rozpoznawanie przeszkód Przedni i tylni system wykrywania

Bardziej szczegółowo

Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina

Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Załącznik Nr 1 Do zarządzenia Nr 92/2012 Prezydenta Miasta Konina z dnia 18.10.2012 r. Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Jednostką dominującą jest Miasto Konin (Gmina Miejska

Bardziej szczegółowo

Jacek Mrzyg³ód, Tomasz Rostkowski* Rozwi¹zania systemowe zarz¹dzania kapita³em ludzkim (zkl) w bran y energetycznej

Jacek Mrzyg³ód, Tomasz Rostkowski* Rozwi¹zania systemowe zarz¹dzania kapita³em ludzkim (zkl) w bran y energetycznej Komunikaty 99 Jacek Mrzyg³ód, Tomasz Rostkowski* Rozwi¹zania systemowe zarz¹dzania kapita³em ludzkim (zkl) w bran y energetycznej Artyku³ przedstawi skrócony raport z wyników badania popularnoœci rozwi¹zañ

Bardziej szczegółowo

ZWYCZAJNE WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY SPÓŁKI M4B S.A. ZWOŁANE NA DZIEŃ 27 czerwca 2014r.

ZWYCZAJNE WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY SPÓŁKI M4B S.A. ZWOŁANE NA DZIEŃ 27 czerwca 2014r. ZWYCZAJNE WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY SPÓŁKI M4B S.A. ZWOŁANE NA DZIEŃ 27 czerwca 2014r. WZÓR PEŁNOMOCNICTWA Ja, niżej podpisany, Akcjonariusz (osoba fizyczna) Imię i nazwisko... Nr i seria dowodu

Bardziej szczegółowo

(Tekst ujednolicony zawierający zmiany wynikające z uchwały Rady Nadzorczej nr 58/2011 z dnia 22.02.2011 r.)

(Tekst ujednolicony zawierający zmiany wynikające z uchwały Rady Nadzorczej nr 58/2011 z dnia 22.02.2011 r.) (Tekst ujednolicony zawierający zmiany wynikające z uchwały Rady Nadzorczej nr 58/2011 z dnia 22.02.2011 r.) REGULAMIN REALIZACJI WYMIANY STOLARKI OKIENNEJ W SPÓŁDZIELNI MIESZKANIOWEJ RUBINKOWO W TORUNIU

Bardziej szczegółowo

SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA

SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA Górnictwo i Geoin ynieria Rok 29 Zeszyt 4 2005 Ryszard Snopkowski* SYMULACJA STOCHASTYCZNA W ZASTOSOWANIU DO IDENTYFIKACJI FUNKCJI GÊSTOŒCI PRAWDOPODOBIEÑSTWA WYDOBYCIA 1. Wprowadzenie W monografii autora

Bardziej szczegółowo

STOWARZYSZENIE LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA JURAJSKA KRAINA REGULAMIN ZARZĄDU. ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne

STOWARZYSZENIE LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA JURAJSKA KRAINA REGULAMIN ZARZĄDU. ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne Załącznik do uchwały Walnego Zebrania Członków z dnia 28 grudnia 2015 roku STOWARZYSZENIE LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA JURAJSKA KRAINA REGULAMIN ZARZĄDU ROZDZIAŁ I Postanowienia ogólne 1 1. Zarząd Stowarzyszenia

Bardziej szczegółowo

wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr /

wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr / wzór Załącznik nr 5 do SIWZ UMOWA Nr / zawarta w dniu. w Szczecinie pomiędzy: Wojewodą Zachodniopomorskim z siedzibą w Szczecinie, Wały Chrobrego 4, zwanym dalej "Zamawiającym" a nr NIP..., nr KRS...,

Bardziej szczegółowo

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mcs-przychodnia.pl

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mcs-przychodnia.pl Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.mcs-przychodnia.pl Warszawa: Dostawa materiałów i wypełnień stomatologicznych dla Mazowieckiego

Bardziej szczegółowo

FORMULARZ ZGŁOSZENIA DZIECKA DO PRZEDSZKOLA

FORMULARZ ZGŁOSZENIA DZIECKA DO PRZEDSZKOLA Nr zgłoszenia (ID) Wypełnia jednostka Data założenia Godzina FORMULARZ ZGŁOSZENIA DZIECKA DO PRZEDSZKOLA Na rok szkolny 2012/2013 (dotyczy dzieci urodzonych w roku 2006,2007,2008,2009, które w bieżącym

Bardziej szczegółowo

Mechanizm zawarty w warunkach zamówienia podstawowego. Nie wymaga aneksu do umowy albo udzielenia nowego zamówienia. -

Mechanizm zawarty w warunkach zamówienia podstawowego. Nie wymaga aneksu do umowy albo udzielenia nowego zamówienia. - Załącznik nr 1a Lista sprawdzająca dot. ustalenia stosowanego trybu zwiększenia wartości zamówień podstawowych na roboty budowlane INFORMACJE PODLEGAJĄCE SPRAWDZENIU Analiza ryzyka Działanie Uwagi Czy

Bardziej szczegółowo

MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 610 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY AUDYTORÓW SPIS TREŒCI

MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 610 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY AUDYTORÓW SPIS TREŒCI MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 610 KORZYSTANIE Z WYNIKÓW PRACY AUDYTORÓW WEWNÊTRZNYCH Wprowadzenie (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê

Bardziej szczegółowo

Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości?

Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości? Jakie są te obowiązki wg MSR 41 i MSR 1, a jakie są w tym względzie wymagania ustawy o rachunkowości? Obowiązki sprawozdawcze według ustawy o rachunkowości i MSR 41 Przepisy ustawy o rachunkowości w zakresie

Bardziej szczegółowo

Automatyczne przetwarzanie recenzji konsumenckich dla oceny użyteczności produktów i usług

Automatyczne przetwarzanie recenzji konsumenckich dla oceny użyteczności produktów i usług Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Informatyki i Gospodarki Elektronicznej Katedra Informatyki Ekonomicznej Streszczenie rozprawy doktorskiej Automatyczne przetwarzanie recenzji konsumenckich dla

Bardziej szczegółowo

Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych

Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Jesteś tu: Bossa.pl Kurs giełdowy - Część 10 Ogólna charakterystyka kontraktów terminowych Kontrakt terminowy jest umową pomiędzy dwiema stronami, z których jedna zobowiązuje się do nabycia a druga do

Bardziej szczegółowo

Wnioskodawca : Naczelnik. Urzędu Skarbowego WNIOSEK

Wnioskodawca : Naczelnik. Urzędu Skarbowego WNIOSEK Wnioskodawca :.. (miejsce i data ). (imię i nazwisko oraz pełen adres) PESEL Naczelnik Urzędu Skarbowego w. (właściwy dla miejsca zamieszkania podatnika) WNIOSEK o zwolnienie podatnika z obowiązku płacenia

Bardziej szczegółowo

Gie³da Papierów Wartoœciowych w Warszawie S.A.

Gie³da Papierów Wartoœciowych w Warszawie S.A. Gie³da Papierów Wartoœciowych w Warszawie S.A. (spó³ka akcyjna z siedzib¹ w Warszawie przy ul. Ksi¹ êcej 4, zarejestrowana w rejestrze przedsiêbiorców Krajowego Rejestru S¹dowego pod numerem 0000082312)

Bardziej szczegółowo

F Ă MD LH Q D ] G È ] U

F Ă MD LH Q D ] G È ] U Metoda 5S Fachowa VERLAG DASHÖFER Wydawnictwo VERLAG DASHOFER Sp. z o.o. Świat profesjonalnej wiedzy al. Krakowska 271, 02 133 Warszawa tel.: 22 559 36 00, 559 36 66 faks: 22 829 27 00, 829 27 27 Ksi¹

Bardziej szczegółowo

Polityka prywatności strony internetowej wcrims.pl

Polityka prywatności strony internetowej wcrims.pl Polityka prywatności strony internetowej wcrims.pl 1. Postanowienia ogólne 1.1. Niniejsza Polityka prywatności określa zasady gromadzenia, przetwarzania i wykorzystywania danych w tym również danych osobowych

Bardziej szczegółowo

warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz

warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz warsztató OMNM ar n medk oafał ptaszewskii mgr goanna tieczorekjmowiertowskai mgr Agnieszka jarkiewicz } Pacjent w badaniu klinicznym a NFZ } Kalkulacja kosztów } Współpraca z zespołem badawczym jak tworzyć

Bardziej szczegółowo

Możemy zapewnić pomoc z przeczytaniem lub zrozumieniem tych informacji. Numer dla telefonów tekstowych. boroughofpoole.

Możemy zapewnić pomoc z przeczytaniem lub zrozumieniem tych informacji. Numer dla telefonów tekstowych. boroughofpoole. Informacje na temat dodatku na podatek lokalny (Council Tax Support), które mogą mieć znaczenie dla PAŃSTWA Możemy zapewnić pomoc z przeczytaniem lub zrozumieniem tych informacji 01202 265212 Numer dla

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŒCI. (Niniejszy MSRF stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej.

SPIS TREŒCI. (Niniejszy MSRF stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej. MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 800 BADANIE SPRAWOZDAÑ FINANSOWYCH SPORZ DZONYCH ZGODNIE Z RAMOWYMI ZA O ENIAMI SPECJALNEGO PRZEZNACZENIA UWAGI SZCZEGÓLNE (Niniejszy MSRF stosuje siê przy badaniu

Bardziej szczegółowo

ROZLICZENIA SPO WKP Problemy dot. wdra ania

ROZLICZENIA SPO WKP Problemy dot. wdra ania ROZLICZENIA SPO WKP Problemy dot. wdra ania Zespó Instrumentów Inwestycyjnych Zespó Instrumentów Doradczych Dzia ania 2.3 i 2.1 Warszawa, dnia 7 wrze nia 2005r. Statystyka na dzie 31.08.2005r. Ilo onych

Bardziej szczegółowo

DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15

DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 DE-WZP.261.11.2015.JJ.3 Warszawa, 2015-06-15 Wykonawcy ubiegający się o udzielenie zamówienia Dotyczy: postępowania prowadzonego w trybie przetargu nieograniczonego na Usługę druku książek, nr postępowania

Bardziej szczegółowo

Zabezpieczenie społeczne pracownika

Zabezpieczenie społeczne pracownika Zabezpieczenie społeczne pracownika Swoboda przemieszczania się osób w obrębie Unii Europejskiej oraz możliwość podejmowania pracy w różnych państwach Wspólnoty wpłynęły na potrzebę skoordynowania systemów

Bardziej szczegółowo

1. Rozwiązać układ równań { x 2 = 2y 1

1. Rozwiązać układ równań { x 2 = 2y 1 Dzień Dziecka z Matematyką Tomasz Szymczyk Piotrków Trybunalski, 4 czerwca 013 r. Układy równań szkice rozwiązań 1. Rozwiązać układ równań { x = y 1 y = x 1. Wyznaczając z pierwszego równania zmienną y,

Bardziej szczegółowo

4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ

4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA W AGLOMERACJI GDAÑSKIEJ 4. OCENA JAKOŒCI POWIETRZA 4.1. Ocena jakoœci powietrza w odniesieniu do norm dyspozycyjnych O jakoœci powietrza na danym obszarze decyduje œredni poziom stê eñ zanieczyszczeñ w okresie doby, sezonu, roku.

Bardziej szczegółowo

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ WIZY DLA NASZYCH WSCHODNICH SĄSIADÓW I PROBLEM KALININGRADU BS/134/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ

CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ WIZY DLA NASZYCH WSCHODNICH SĄSIADÓW I PROBLEM KALININGRADU BS/134/2002 KOMUNIKAT Z BADAŃ CBOS CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-46 - 92, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET http://www.cbos.pl

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr... Rady Miejskiej Będzina z dnia... 2016 roku

Uchwała Nr... Rady Miejskiej Będzina z dnia... 2016 roku Uchwała Nr... Rady Miejskiej Będzina z dnia... 2016 roku w sprawie określenia trybu powoływania członków oraz organizacji i trybu działania Będzińskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego. Na podstawie

Bardziej szczegółowo

Co do zasady, obliczenie wykazywanej

Co do zasady, obliczenie wykazywanej Korekta deklaracji podatkowej: można uniknąć sankcji i odzyskać ulgi Piotr Podolski Do 30 kwietnia podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych byli zobowiązani złożyć zeznanie określające wysokość

Bardziej szczegółowo

Regulamin Zarządu Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju

Regulamin Zarządu Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju Regulamin Zarządu Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju Art.1. 1. Zarząd Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju, zwanego dalej Stowarzyszeniem, składa się z Prezesa, dwóch Wiceprezesów, Skarbnika, Sekretarza

Bardziej szczegółowo

Ogólne Warunki Ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I.

Ogólne Warunki Ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I. Ogólne Warunki Ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I 1. 2. 3. 1. 1 Niniejsze Ogólne Warunki Ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I, zwane dalej OWU, stosuje siê w umowach ubezpieczenia PTU ASSISTANCE I zawieranych przez

Bardziej szczegółowo

Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07

Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowowytwórczej) 2015-12-17 16:02:07 2 Podatek przemysłowy (lokalny podatek od działalności usługowo-wytwórczej) Podatek przemysłowy (lokalny podatek

Bardziej szczegółowo

DRGANIA MECHANICZNE. materiały uzupełniające do ćwiczeń. Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych studia inżynierskie

DRGANIA MECHANICZNE. materiały uzupełniające do ćwiczeń. Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych studia inżynierskie DRGANIA MECHANICZNE materiały uzupełniające do ćwiczeń Wydział Samochodów i Maszyn Roboczych studia inżynierskie prowadzący: mgr inż. Sebastian Korczak część modelowanie, drgania swobodne Poniższe materiały

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŒCI. Pismo w sprawie korzystania z pomocy finansowej ze œrodków funduszu restrukturyzacji banków spó³dzielczych.

SPIS TREŒCI. Pismo w sprawie korzystania z pomocy finansowej ze œrodków funduszu restrukturyzacji banków spó³dzielczych. SPIS TREŒCI Uchwa³a nr 5/2003 Rady Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 20 lutego 2003 r. zmieniaj¹ca uchwa³ê w sprawie okreœlenia zasad, form, warunków i trybu udzielania pomocy finansowej podmiotom

Bardziej szczegółowo

POSTANOWIENIE. Prezes SN Lech Paprzycki

POSTANOWIENIE. Prezes SN Lech Paprzycki Sygn. akt III KK 239/12 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 kwietnia 2013 r. Prezes SN Lech Paprzycki na posiedzeniu w trybie art. 535 3 kpk po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 23 kwietnia

Bardziej szczegółowo

Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych

Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Zapytanie ofertowe dotyczące wyboru wykonawcy (biegłego rewidenta) usługi polegającej na przeprowadzeniu kompleksowego badania sprawozdań finansowych Data publikacji 2016-04-29 Rodzaj zamówienia Tryb zamówienia

Bardziej szczegółowo

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa I. CEL Z O ENIA* II. NUMER IDENTYFIKACYJNY III. PODMIOT IV. P ATNO CI* V. INFORMACJA O ZA CZNIKACH

Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa I. CEL Z O ENIA* II. NUMER IDENTYFIKACYJNY III. PODMIOT IV. P ATNO CI* V. INFORMACJA O ZA CZNIKACH Załącznik nr 1 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Symbol formularza : W-1/01 WNIOSEK o przyznanie p atno ci bezpo rednich do gruntów rolnych lub o przyznanie p atno ci z tytu u wsparcia

Bardziej szczegółowo

Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+

Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Strategia rozwoju sieci dróg rowerowych w Łodzi w latach 2015-2020+ Projekt: wersja β do konsultacji społecznych Opracowanie: Zarząd Dróg i Transportu w Łodzi Ul. Piotrkowska 175 90-447 Łódź Spis treści

Bardziej szczegółowo

MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 530 BADANIE WYRYWKOWE (PRÓBKOWANIE) SPIS TREŒCI

MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 530 BADANIE WYRYWKOWE (PRÓBKOWANIE) SPIS TREŒCI MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 530 BADANIE WYRYWKOWE (PRÓBKOWANIE) (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póÿniej)

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KONKURSU..Pilanie dbaj¹ o zasady i zawsze segreguj¹ odpady"

REGULAMIN KONKURSU..Pilanie dbaj¹ o zasady i zawsze segreguj¹ odpady REGULAMIN KONKURSU..Pilanie dbaj¹ o zasady i zawsze segreguj¹ odpady" 1 Postanowienia ogólne ORGANIZATORZY Organizatorem konkursu jest Miejski Zak³ad Oczyszczania Wysypisko z siedzib¹ w Pile, ul. Kusociñskiego

Bardziej szczegółowo

DANE UCZESTNIKÓW PROJEKTÓW (PRACOWNIKÓW INSTYTUCJI), KTÓRZY OTRZYMUJĄ WSPARCIE W RAMACH EFS

DANE UCZESTNIKÓW PROJEKTÓW (PRACOWNIKÓW INSTYTUCJI), KTÓRZY OTRZYMUJĄ WSPARCIE W RAMACH EFS DANE UCZESTNIKÓW PROJEKTÓW (PRACOWNIKÓW INSTYTUCJI), KTÓRZY OTRZYMUJĄ WSPARCIE W RAMACH EFS Dane uczestników projektów, którzy otrzymują wsparcie w ramach EFS Dane uczestnika Lp. Nazwa Możliwe wartości

Bardziej szczegółowo

Państwa członkowskie - Zamówienie publiczne na usługi - Ogłoszenie o zamówieniu - Procedura otwarta. PL-Warszawa: Usługi hotelarskie 2011/S 117-193543

Państwa członkowskie - Zamówienie publiczne na usługi - Ogłoszenie o zamówieniu - Procedura otwarta. PL-Warszawa: Usługi hotelarskie 2011/S 117-193543 1/5 Niniejsze ogłoszenie w witrynie TED: http://ted.europa.eu/udl?uri=ted:notice:193543-2011:text:pl:html PL-Warszawa: Usługi hotelarskie 2011/S 117-193543 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU Usługi SEKCJA I: INSTYTUCJA

Bardziej szczegółowo

Blokady. Model systemu. Charakterystyka blokady

Blokady. Model systemu. Charakterystyka blokady Blokady Stan blokady: ka dy proces w zbiorze procesów czeka na zdarzenie, które mo e byæ spowodowane tylko przez inny procesu z tego samego zbioru (zdarzeniem mo e byæ przydzia³ lub zwolnienie zasobu)

Bardziej szczegółowo

ZASADA PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ

ZASADA PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ ZASADA PARTYCYPACJI SPOŁECZNEJ W samorządzie jest prowadzony dialog społeczny, samorząd wspiera organizowanie się mieszkańców by uczestniczyli w rozwiązywaniu problemów społeczności lokalnej Zadanie 2.:

Bardziej szczegółowo

Proces wprowadzania nowo zatrudnionych pracowników

Proces wprowadzania nowo zatrudnionych pracowników Proces wprowadzania nowo zatrudnionych pracowników poradnik dla bezpoêredniego prze o onego wprowadzanego pracownika WZMOCNIENIE ZDOLNOÂCI ADMINISTRACYJNYCH PROJEKT BLIèNIACZY PHARE PL03/IB/OT/06 Proces

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW. OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO LUB PRZEWLEKLE CHOREGO

REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW. OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO LUB PRZEWLEKLE CHOREGO Załącznik nr 1 do Uchwały Okręgowej Rady Pielęgniarek i Położnych w Opolu Nr 786/VI/2014 z dnia 29.09.2014 r. REGULAMIN WSPARCIA FINANSOWEGO CZŁONKÓW OIPiP BĘDĄCYCH PRZEDSTAWICIELAMI USTAWOWYMI DZIECKA

Bardziej szczegółowo

ARKUSZ III KRYTERIA OCENIANIA

ARKUSZ III KRYTERIA OCENIANIA Egzamin maturalny z jêzyka angielskiego dla klas dwujêzycznych maj 2002 1 ARKUSZ III KRYTERIA OCENIANIA ZADANIE 9 Proszê zaznaczyæ w tabeli przyznan¹ liczbê punktów i zsumowaæ wynik. Kryteria oceniania

Bardziej szczegółowo

ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY

ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 2. ZATRUDNIENIE NA CZĘŚĆ ETATU LUB PRZEZ CZĘŚĆ OKRESU OCENY ZASADY WYPEŁNIANIA ANKIETY 1. ZMIANA GRUPY PRACOWNIKÓW LUB AWANS W przypadku zatrudnienia w danej grupie pracowników (naukowo-dydaktyczni, dydaktyczni, naukowi) przez okres poniżej 1 roku nie dokonuje

Bardziej szczegółowo

FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH

FORUM ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH L.Dz.FZZ/VI/912/04/01/13 Bydgoszcz, 4 stycznia 2013 r. Szanowny Pan WŁADYSŁAW KOSINIAK - KAMYSZ MINISTER PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ Uwagi Forum Związków Zawodowych do projektu ustawy z dnia 14 grudnia

Bardziej szczegółowo

WYROK. Zespołu Arbitrów z dnia 22 czerwca 2005 r. Arbitrzy: Krzysztof Błachut. Elżbieta Zasadzińska. Protokolant Katarzyna Kawulska

WYROK. Zespołu Arbitrów z dnia 22 czerwca 2005 r. Arbitrzy: Krzysztof Błachut. Elżbieta Zasadzińska. Protokolant Katarzyna Kawulska Sygn. akt UZP/ZO/0-1432/05 WYROK Zespołu Arbitrów z dnia 22 czerwca 2005 r. Zespół Arbitrów w składzie: Przewodniczący Zespołu Arbitrów Urszula Borowska - Zaręba Arbitrzy: Krzysztof Błachut Elżbieta Zasadzińska

Bardziej szczegółowo

Badanie silnika asynchronicznego jednofazowego

Badanie silnika asynchronicznego jednofazowego Badanie silnika asynchronicznego jednofazowego Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie budowy i zasady funkcjonowania silnika jednofazowego. W ramach ćwiczenia badane są zmiany wartości prądu rozruchowego

Bardziej szczegółowo

I. INFORMACJA O KOMITECIE AUDYTU. Podstawa prawna dzialania Komitetu Audytu

I. INFORMACJA O KOMITECIE AUDYTU. Podstawa prawna dzialania Komitetu Audytu w Przewodniczący Jan Robert Halina Podsekretarz Sprawozdanie z realizacji zadań Komitetu Audytu dla dzialów administracja publiczna, informatyzacja, łączność, wyznania religijne oraz mniejszości narodowej

Bardziej szczegółowo

Warunki Oferty PrOmOcyjnej usługi z ulgą

Warunki Oferty PrOmOcyjnej usługi z ulgą Warunki Oferty PrOmOcyjnej usługi z ulgą 1. 1. Opis Oferty 1.1. Oferta Usługi z ulgą (dalej Oferta ), dostępna będzie w okresie od 16.12.2015 r. do odwołania, jednak nie dłużej niż do dnia 31.03.2016 r.

Bardziej szczegółowo

Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu.

Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu. Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu Regulamin Zarządu Stowarzyszenia Przyjazna Dolina Raby Art.1. 1. Zarząd Stowarzyszenia

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN RADY RODZICÓW Liceum Ogólnokształcącego Nr XVII im. A. Osieckiej we Wrocławiu

REGULAMIN RADY RODZICÓW Liceum Ogólnokształcącego Nr XVII im. A. Osieckiej we Wrocławiu Uchwała nr 4/10/2010 z dnia 06.10.2010 r. REGULAMIN RADY RODZICÓW Liceum Ogólnokształcącego Nr XVII im. A. Osieckiej we Wrocławiu Podstawa prawna: - art. 53.1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie

Bardziej szczegółowo