Studia. z neurologopedii. Darmowy fragment

Transkrypt

1 Studia z neurologopedii

2 Pedagogika Logopedia Glottodydaktyka Seria pod redakcją Iwony Nowakowskiej-Kempnej

3 Logopedia Studia z neurologopedii Redakcja naukowa Iwona Nowakowska-Kempna Danuta Pluta-Wojciechowska Wy sza Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna IGNATIANUM Wydawnictwo WAM Kraków 2010

4 Wyższa Szkoła Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum, 2010 ul. Kopernika Kraków, tel faks Recenzent tomu dr hab. Małgorzata Młynarska Rada Naukowa ks. prof. dr hab. Amadeuš Akimjak (pedagogika, Słowacja) doc. paed. dr. Stanisław Benôiô PhD. (glottodydaktyka, Słowacja) prof. dr hab. Ján Danek (pedagogika, Słowacja) prof. dr hab. Danuta Gielarowska-Sznajder (pedagogika, Polska) prof. dr hab. Bożena Grochmal-Bach (medycyna, pedagogika specjalna, Polska) prof. dr hab. Aniela Korzon (pedagogika specjalna, logopedia, Polska) ks. prof. dr hab. Zbigniew Marek SJ (pedagogika, Polska) prof. dr hab. Pavol Odaloš (glottodydaktyka, pedagogika, Słowacja) doc. paed. dr. Silvia Pokrivôákova PhD. (pedagogika, glottodydaktyka, Słowacja) prof. dr hab. Irena Rodzińska-Popiołek (pedagogika, Polska) prof. dr hab. Alicja Rakowska (pedagogika, Polska) doc. dr hab. Ludmila Mihajlovna Segeda (glottodydaktyka, Białoruś) s. prof. dr hab. Margarita Sondej OSU (pedagogika, Polska) prof. dr hab. Zuzanna Stanislavova (pedagogika, Słowacja) prof. dr hab. Viktor Petroviô Tarantej (pedagogika, logopedia, Białoruś) Przewodnicząca Rady Naukowej prof. dr hab. Iwona Nowakowska-Kempna Korekta Michał Zmuda Projekt okładki i stron tytułowych Lesław Sławiński PHOTO DESIGN Opracowanie techniczne Marta Majewska ISBN (Ignatianum) ISBN (WAM) WYDAWNICTWO WAM ul. Kopernika KRAKÓW tel faks wam@wydawnictwowam.pl Drukarnia Wydawnictwa WAM ul. Kopernika Kraków

5 Spis treści 9 Wprowadzenie I Neurologopedia w teorii i badaniach Jagoda Cieszyńska Nowa rzeczywistość nowa diagnoza Marta Korendo Zespół Aspergera neuropsychologiczne przyczyny zaburzeń językowych Ewa Kluczewska Tomasz Golus Katarzyna Kluczewska-Zygan Wady wrodzone mózgowia u dzieci Danuta Pluta-Wojciechowska Ocena czynności pokarmowych jako jedno z kryteriów badania logopedycznego Aleksandra Cios-Goldsztajn Zaburzenia mowy po urazach czaszki i mózgu

6 Irena Polewczyk Komunikacja dziecka autystycznego zagadnienia diagnozy i terapii logopedycznej II Rozwiązania praktyczne Ewa Jeziorska-Bednarz Istota terapii logopedycznej w ośrodkach rehabilitacyjno--edukacyjno- -wychowawczych dla dzieci z uszkodzeniami ze spektrum neurologii Aleksandra Cios-Goldsztajn Funkcjonowanie chorych z mózgowym porażeniem dziecięcym Anna Walencik-Topiłko Elementy logorytmiki w terapii neurologopedycznej Małgorzata Barakomska Reaktywacja funkcji językowych pacjentów z afazją (na przykładzie grupowej terapii logopedycznej) Mieczysław Chęciek Intensywna terapia jąkających się jako wyznacznik jej efektywności Anna Żebryk-Stopa Neurologopedia specjalizacja w dziedzinie mającej zastosowanie w służbie zdrowia III Analiza przypadków

7 Anna Siudak Stymulacja funkcji psychicznych, warunkujących posługiwanie się językiem w reedukacji osoby z afazją studium przypadku Benita Selegrat Specyfika zaburzeń mowy pacjentki z afazją dynamiczną. Opis przypadku Iwona Nowakowska-Kempna Małgorzata Barakomska Postępowanie terapeutyczne w pracy z pacjentem z afazją motoryczno-amnestyczną Karol T. Pawlas Postępowanieterapeutyczne w przypadku pacjenta z afazją akustyczno-mnestyczną po napadzie padaczkowym Studium przypadku IV Recenzje Sławomir Śniatkowski Recenzja książki: Ray Cattell, An Introduction to Mind, Consciousness and Language Irena Polewczyk Recenzja książki Danuty Pluty- -Wojciechowskiej, Zaburzenia mowy u dzieci z rozszczepem podniebienia. Badania-Teoria-Praktyka Danuta Pluta-Wojciechowska Recenzja książki Elżbiety Wianeckiej, Manualne Torowanie Głosek

8

9 Iwona Nowakowska-Kempna Danuta Pluta-Wojciechowska Wprowadzenie Neurologopedia jako nauka teoretyczna i praktyczna Przyjmując, że wiedza jest ogółem wiadomości zdobytych dzięki uczeniu się, pewnym zasobem informacji z jakiejś dziedziny 1, można jednocześnie uznać, iż jej zdobywanie i kształtowanie ma związek z co najmniej dwoma rodzajami działalności człowieka rozważaniami teoretycznymi i praktycznymi. Kognitywna perspektywa ujęcia wiedzy naukowej skłania do uznania, że częstym sposobem formułowania twierdzeń naukowych jest również weryfikacja przyjętych sądów w postępowaniu analitycznym, teorii na podstawie wcześniej przyjętych sądów cząstkowych i zaobserwowanych faktów w postępowaniu syntetycznym. Z taką sytuacją z pewnością mamy do czynienia w logopedii, a co z tego wynika także w neurologopedii. Zetknięcie dociekań teoretycznych i działalności praktycznej przyczynia się do rozwoju nauki, a owocem tego są nowe rozwiązania. Pozwoliły one na ukonstytuowanie się neurologopedii jako nauki, a także na zwiększenie efektywności pomocy ludziom z zaburzeniami mowy. 1 Por. definicję zawartą w Uniwersalnym słowniku języka polskiego, red. S. Dubisz, Wersja elektroniczna.

10 10 Iwona Nowakowska-Kempna, Danuta Pluta-Wojciechowska Dobrym wyjaśnieniem powiązań teorii i praktyki mogą być słowa S. Grabiasa, który, komentując logopedię jako naukę, pisał: Wiadomo, że każda dyscyplina wiedzy, która pretenduje do miana nauki, winna mieć strukturę hierarchiczną. Wszelkie działanie badawcze rozpoczyna się od postępowania diagnostycznego. Ma ono dostarczyć stwierdzalnych empirycznie zjawisk (załóżmy, że w wypadku logopedii są to rozmaite przejawy zaburzeń mowy), a następnie dokonać ich objaśnienia. Pełny opis (deskrypcja) i wyczerpujące wyjaśnienie zjawisk (eksplikacja) umożliwiają postawienie dalszego kroku badawczego, jakim jest tworzenie prognoz (aplikacja), polegające na budowaniu programów postępowania naprawczego 2. Zwróćmy uwagę, że wskazane etapy postępowania są uwzględniane zarówno przez badaczy, jak i praktyków, co skłania do refleksji i uznania sekwencyjności działań jako nadrzędnych w pracy naukowej, a także w postępowaniu praktycznym. Kolejnym problemem, który pragniemy poruszyć, przekazując książkę do rąk czytelników, jest refleksja związana z dylematem: kim ma być neurologopeda rzemieślnikiem czy artystą lub może praktykującym naukowcem? Z pewnością rozwiązanie tego dylematu nie zostanie w tym opracowaniu przedstawione jako odpowiedź ostateczna. Naszą intencją jest wskazanie na konieczność takiej refleksji. Podjęcie dyskusji na tak sformułowany w zarysie problem ma znaczenie podstawowe dla kształcenia w zakresie logopedii i neurologopedii, gdyż określa sposób i zakres kształcenia, a zaproponowanie sylwetki absolwenta staje kluczem dla opracowania szczegółowego programu. Dyskusję nad sylwetką absolwenta neurologopedii można rozpocząć od wskazania, że zarówno postępowanie naukowe, jak i działalność praktyczna w neurologopedii wiążą się, mówiąc ogólnie, z trzema etapami, o których była mowa powyżej. Oznacza to, że jednym z istotnych komponentów sylwetki absolwenta studiów w zakresie neurologopedii powinno być kształtowanie postawy badawczej, nastawionej na analizę dysfunkcji, które będą umożliwiały opis zaburzenia, wyjaśnienie jego etiologii i projektowanie programów terapeutycznych oraz prowadzenie terapii. Praktyka neurologopedyczna weryfikuje opracowane programy terapii i niejednokrotnie skłania logopedę do tworze- 2 S. Grabias, Mowa i jej zaburzenia, Audiofonologia t. X, 1997, s