Zawartość sylabusa MENTORING STUDENCKIEGO KOŁA NAUKOWEGO. Diagnoza neuropsychologiczna funkcji poznawczych

Transkrypt

1 Projekt Rozwój potencjału Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej poprzez dostosowanie oferty edukacyjnej do Zawartość sylabusa MENTORING STUDENCKIEGO KOŁA NAUKOWEGO Diagnoza neuropsychologiczna funkcji poznawczych Prowadzący: dr hab. Michał Harciarek, prof. UG Kontakt dla studentów: Biogram Mentora/Mentorki: krótki opis zawodowy do użycia na stronie internetowej i materiałach informacyjno-promocyjnych Prof. UG, dr hab. Michał Harciarek pracuje w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Gdańskiego w Zakładzie Psychologii Klinicznej i Neuropsychologii. Przedmiotem jego badań są problemy neuropsychologiczne człowieka dorosłego, ze szczególnym uwzględnieniem zaburzeń poznawczych wieku podeszłego, zwłaszcza w chorobie Alzheimera i otępieniu czołowo skroniowym. Prof. Michał Harciarek zajmuje się również analizą neuropsychologicznych następstw przewlekłej niewydolności nerek i sposobów jej leczenia. Wyniki badań własnych prezentował m.in. w Polsce, Finlandii, Irlandii, Szkocji, Holandii, Francji, Turcji, Meksyku, USA i Kanadzie. Prof. Harciarek jest autorem kilkudziesięciu artykułów opublikowanych w czasopismach o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Laureat wielu nagród, m.in. Prezydenta Miasta Gdańska, Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Prezesa Rady Ministrów, Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Fundacji Kościuszkowskiej czy tygodnika Polityka. Członek Międzynarodowego Towarzystwa Neuropsychologicznego oraz Komitetu Psychologii Polskiej Akademii Nauk. Prowadzący: dr Emilia Sitek Kontakt dla studentów: emiliasitek@gumed.edu.pl Biogram Mentora/Mentorki: krótki opis zawodowy do użycia na stronie internetowej i materiałach informacyjno-promocyjnych Dr Emilia Sitek jest specjalistą psychologiem klinicznym, neuropsychologiem. Pracuje w Oddziale Neurologii Szpitala Specjalistycznego Św. Wojciecha w Gdańsku oraz w Zakładzie Pielęgniarstwa Neurologiczno- Psychiatrycznego Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego w zespole prof. Jarosława Sławka. Jej zainteresowania badawcze ogniskują się wokół schorzeń neurodegeneracyjnych, m.in. otępienia czołowo-skroniowego, afazji pierwotnej postępującej, choroby Huntingtona, choroby Parkinsona oraz atypowych zespołów parkinsonowskich (m.in. postępującego porażenia ponadjądrowego). Jest autorką ponad 30 publikacji neuropsychologicznych, poświęconych głównie rzadkim zespołom otępiennym. Laureatka licznych nagród i stypendiów przyznanych m.in. przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Fundację na Rzecz Nauki Polskiej, Prezydenta Miasta Gdańska, Gdańskie Towarzystwo Naukowe. Członek Polskiego Towarzystwa Alzheimerowskiego, International Neuropsychological Society oraz European Huntington s Disease Network.

2 Prowadzący: dr n. hum. Dariusz Wieczorek Kontakt dla studentów: Biogram Mentora/Mentorki: krótki opis zawodowy do użycia na stronie internetowej i materiałach informacyjno-promocyjnych Dr n. hum. Dariusz Wieczorek, specjalista psychologii klinicznej, neuropsycholog. Od 30 lat związany z Katedrą i Kliniką Rehabilitacji GUMed. Autor lub współautor 60 artykułów naukowych z dziedziny neuropsychologii człowieka dorosłego a wcześniej neuropsychologii dziecka i psychologii klinicznej, publikowanych w czasopismach krajowych i zagranicznych. Zainteresowania badawcze w ostatnich latach dotyczyły pomijania stronnego, choroby Parkinsona, zespołów otępiennych w przebiegu choroby Parkinsona. W pracy klinicznej zajmuje się od początku diagnostyką neuropsychologiczną dla potrzeb rehabilitacji oraz terapią zaburzeń funkcji poznawczych u pacjentów po uszkodzeniach ośrodkowego układu nerwowego. Obszar/zakres mentoringu: diagnoza neuropsychologiczna (diagnoza różnicowa chorób otępiennych), mózgowa organizacja procesów emocjonalnych. Cel mentoringu: Przybliżenie uczestnikom kursu zagadnień diagnozy neuropsychologicznej, w tym zapoznanie ich z wybranymi testami do oceny funkcji poznawczych i emocjonalnych oraz innymi rodzajami badań diagnostycznych (np. neuroobrazowanie, badania genetyczne czy toksykologiczne) wykorzystywanych w praktyce neuropsychologicznej. Celem zajęć jest także ukazanie znaczenia oceny procesów emocjonalnobehawioralnych w diagnostyce różnicowej wybranych chorób neurologicznych. Efekt mentoringu: Nabycie przez uczestników kursu umiejętności formułowania hipotez diagnostycznych oraz wykorzystania w badaniu neuropsychologicznym wybranych metod kwestionariuszowych i testów do oceny funkcji poznawczo-emocjonalnych (np. oceny pa mięci i uwagi, funkcji językowych, funkcji przestrzennych, funkcji wykonawczych, praksji, afektu czy percepcji emocji). Studenci uzyskają również niezbędną wiedzę na temat przygotowywania opisu wyników badania neuropsychologicznego. Szczegółowy plan zajęć: rozpisany na poszczególne tematy szczegółowe/spotkania Pierwsze zajęcia rozpoczynają się od testu wiadomości sprawdzającego wstępną wiedzę studentów. 1) Znajomość roli wywiadu i obserwacji w diagnostyce neuropsychologicznej - wywiad z pacjentem - wywiad z opiekunem - obserwacja zachowania pacjenta w trakcie badania neuropsychologicznego 2) Znajomość obrazu klinicznego i neuroanatomicznych korelatów wybranych zaburzeń emocjonalnoosobowościowych - apatia

3 - depresja - anozodiaforia - anozognozja - mania - napady płaczu bądź śmiechu - zaburzenia lękowe - zaburzenia kontroli zachowania (agresja, impulsywność, obsesje) - zaburzenia percepcji i ekspresji emocji - zaburzenia pamięci emocjonalnej - zespoły błędnej identyfikacji 3) Charakterystyka zaburzeń emocjonalno-osobowościowych w wybranych schorzeniach neurologicznych - choroba Alzheimera - otępienie czołowo-skroniowe - choroba Parkinsona - udar (według kryterium lokalizacyjnego) 4) Nabywanie i doskonalenie umiejętności formułowania i weryfikowania hipotez diagnostycznych - źródła hipotez diagnostycznych -wybrane podejścia do weryfikacji hipotez diagnostycznych -umiejętność interpretacji danych testowych i klinicznych 5) Zastosowanie wybranych testów neuropsychologicznych, m.in. CVLT, BNT, VOSP, testy wież 6) Zasady formułowania opisów badania neuropsychologicznego -wybrane schematy opisu badania neuropsychologicznego -sposób prezentacji wyników pojedynczego badania i wyników oceny dynamicznej -format opisu a główny jego adresat (lekarz, pacjent, rodzina pacjenta) 7) Podejście kliniczno-eksperymentalne na podstawie oceny objawów pomijania stronnego: -próby wyszukiwania obiektów spośród dystraktorów, - zadania wyszukiwania środka obiektów, - próby rysunkowe, - metody angażujące rozmaite modalności zmysłowe, - ocena pomijania stronnego w sferze reprezentacji przestrzeni i obiektów w przestrzeni, - ocena zaburzeń czytania w pomijaniu stronnym, - zaburzenia w sferze reprezentacji własnego ciała. - sposoby wnioskowania diagnostycznego w oparciu o przykładowe wyniki pacjentów. Projekt: "Diagnoza neuropsychologiczna" - przekazanie studentom wyników surowych 4 pacjentów do samodzielnego napisania diagnozy neuropsychologicznej w grupach 4 osobowych. Literatura obowiązkowa: pozycja 7 i 8

4 8) Podejście psychometryczne na przykładzie wybranych podtestów Baterii Halsteada-Reitana. Projekt "Diagnoza neuropsychogiczna " - przekazanie poprawek do prac studentów. Literatura obowiązkowa: pozycja 9 9) Zastosowanie wybranych testów neuropsychologicznych (na podstawie wyboru studentów 1 lub 2 metody spośród wymienionych): Test uwagi - D2, funkcje wykonawcze Test Sortowania Kart z Wisconsin, Test Fluencji Figuralnej Ruffa, pamięć materiału przestrzennego CVMT, DUM lub inne. - Test wiadomości (końcowa ocena wiedzy studentów), Podsumowanie prac studentów wykonanych w ramach projektu: "Diagnoza neuropsychologiczna" Literatura obowiązkowa: zależnie od wyboru studentów, zostanie podana na wcześniejszych zajęciach Literatura: Literatura podstawowa 1) Kądzielawa, D. (2001). Zaburzenia neuropsychologiczne w funkcjonowaniu człowieka, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia tom III. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s ) Harciarek M. (2005). Specjalizacja półkul mózgowych w zakresie procesów emocjonalnych. [w:] E. Martynowicz (red.) Dokąd zmierzamy? Od poczucia podmiotowości do bycia ofiarą. Problemy współczesności co psychologia może o nich powiedzieć?, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków. str ) Lezak, M.D., Howieson, D.B., Loring, D.W. (2004). Neuropsychological Assessment (4th ed.). New York: Oxford University Press. 4) Harciarek, M. (2011). Wariant językowy otępienia czołowo-skroniowego. [W:] Pąchalska M, Bidzan L. (red.) Otępienie czołowo-skroniowe. Ujęcie interdyscyplinarne. Kraków: Wydawnictwo Krakowskiej Akademii. s ) Ardila, A. (2009) Neuropsychologiczne podejście do inteligencji. W: Jodzio K. red. Neuropsychologiawspółczesne kierunki badań. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN. s ) Strauss, E.H., Sherman, E.M.S., Spreen, O. (2006) A compendium of neuropsychological tests- administration, norms and commentary. Oxford University Press. 7) Jodzio K. (2011) Diagnostyka neuropsychologiczna w praktyce klinicznej. Warszawa: Difin. Strona ) Wieczorek D. (2006) Zaburzenia procesów percepcji po uszkodzeniach mózgu : wybrane zagadnienia. W: Borys B. Majkowicz M. Psychologia w medycynie. s ) Kądzielawa D. (1990) Podręcznik do Baterii Testów Neuropsychologicznych Halsteada-Reitana, Warszawa: niepublikowany maszynopis.

5 Literatura uzupełniająca 1) Darby, D., Walsh, K. (2008). Neuropsychologia kliniczna. Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. 2) Miller, B.L., Cummings, J.L. (red.) (2007). The human frontal lobes. Functions and disorders. New York. The Guilford Press. 3) Kertesz, A. (2006). The Banana Lady and other stories of curious behavior and speech. Victoria, BC. Trafford Publishing. 4) Pąchalska, M. (2007). Neuropsychologia kliniczna. Urazy mózgu, tom 1. Warszawa. Wydawnictwo naukowe PWN. 5) Harciarek, M., Jodzio, K. (2005). Neuropsychological differences between frontotemporal dementia and Alzheimer's disease. Neuropsychology Review, 15, ) Adams, K. M., Grant, I. (2009). Neuropsychological assessment of neuropsychiatric and neuromedical disorders. New York: Oxford University Press. 7) Herzyk, A. (1987). Warunki i przebieg procesu diagnozowania w neuropsychologii. W: A. Herzyk, M. Klimkowski (red.), Diagnoza neuropsychologiczna. Przegląd zagadnień (s ). Lublin: Wydawnictwo UMCS. 8) Harciarek M. (2009). Rola i znaczenie badania neuropsychologicznego w procesie kwalifikacji pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek do operacji transplantacji nerki. [W:] Janowski, K. i Grzesiuk, K. (red). Człowiek chory aspekty biopsychospołeczne. Tom 3. Lublin: Wydawnictwo Best Print, ) Harciarek M., Kertesz A. (2008). The prevalence of misidentification syndromes in neurodegenerative diseases. Alzheimer Disease & Associated Disorders, 22, Propozycja harmonogramu spotkań: Termin (dd-mm-rrrr) Godzina (od do) Liczba godzin sala zegarowych Spotkanie I :00 3: Spotkanie II :00 3: Spotkanie III :00 4: Spotkanie IV :30-18:30 3: Spotkanie V :30-18:30 3: Spotkanie VI :00-15:00 4: Spotkanie VII :00 3: Spotkanie VIII :00 3: Spotkanie IX :00 4: SUMA: 30..

6 podpis Mentora