Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych. Halszka Kwiatkowska

Transkrypt

1 Neurologiczne podłoże zachowań emocjonalnych Halszka Kwiatkowska

2 Co to są emocje? Termin wywodzi się od łacińskiego czasownika movere oznaczającego poruszyć Każde poruszenie czy zakłócenie umysłu, każdy stan wzburzenia bądź podniecenia psychicznego. Procesy psychiczne, polegające na ustosunkowaniu się do przedmiotów, osób i zjawisk, stanowiące bezpośredni bodziec do działania świadomego bądź nieświadomego (LeDoux). Reakcja na coś, posiadająca względnie jednorodny charakter, niewymagająca uczenia się, w której impulsywność dominuje nad intensywnością (Makselon).

3 Cechy emocji Znak: dodatnie lub ujemne Natężenie i czas trwania: nastroje, wzruszenia i afekty Ekspresja emocji Przedmiot emocji

4 Podział emocji Pozytywne i negatywne Steniczne i asteniczne Podstawowe i złożone

5 Emocje podstawowe

6 Metody badania emocji Drażnienie ośrodków mózgowych Usuwanie określonych struktur mózgowych Techniki neuroobrazowania Badania kliniczne osób z uszkodzeniami mózgu: obserwacja zachowania, testy psychiatryczne testy ekspresji i percepcji.

7 Lateralizacja emocji Pacjenci z uszkodzeniami lewej półkuli wykazują stany depresyjne, miewają napady płaczu, lęku. Pacjenci z uszkodzeniami prawej półkuli wykazują stany euforyczne, miewają napady śmiechu, nieadekwatne do sytuacji U pacjentów z uszkodzonymi tylnymi obszarami mózgu obserwuje się brak adekwatnych reakcji emocjonalnych i upośledzenie percepcji U pacjentów z uszkodzeniem przednich struktur obserwuje się upośledzenie dowolnej i mimowolnej ekspresji twarzowej

8 Uszkodzenia prawej półkuli powodują upośledzenie w rozpoznawaniu zarówno pozytywnych, jak i negatywnych emocji Test twarzy chimerycznych postrzeganie lewej połowy twarzy

9 Hipotezy wyjaśniające Prawa półkula pełni główną rolę w percepcji emocji. Specjalizacja interpółkulowa: lewa półkula odpowiada za emocje pozytywne, prawa za negatywne. Specjalizacja intrapółkulowa: przednia część mózgu odpowiada za ekspresję emocji, tylna za percepcję.

10 Najważniejsze struktury odpowiedzialne za reakcje emocjonalne

11 Ciało migdałowate Struktura złożona kompleks zróżnicowanych jąder Bogata sieć połączeń Część podstawno-boczna wejście dla infomacji sensorycznych

12 Drażnienie amygdala wywołuje u zwierząt reakcje obronne U ludzi zaobserwowano wzrastającą aktywację tej struktury w odpowiedzi na bodźce lękowe (wzrokowe i słuchowe) Chorzy z uszkodzeniami amygdala nie potrafili rozpoznać twarzy wyrażającej strach Zaobserwowano u nich również zahamowanie reakcji wzdrygnięcia i reakcji skórnogalwanicznych

13 Pierwszorzędowa kora asocjacyjna wzgórze Kora asocjacyjna bodziec Amygdala j. przykomorowe podwzgórza boczne podwzgórze j. błędne grzbietowe istota szara okołowodociągowa j.siatkowate mostu uwalnianie adrenaliny aktywacja współczulnego ukł. nerwowego aktywacja przywspółczulnego ukł. nerwowego reakcja znieruchomienia reakcja wzdrygnięcia

14 Podwzgórze

15 Podwzgórze bierze udział w reakcjach autonomicznych emocji (zmiany ciśnienia krwi, tętna, zwężanie i rozszerzanie źrenic) Podobne zmiany wywołuje drażnienie płatów czołowych, ale tylko wtedy, gdy podwzgórze nie jest uszkodzone Drażnienie określonych punktów podwzgórza u zwierząt wywołuje agresję (łowczą) Są tu również ośrodki samodrażnienia

16 Kora przedczołowa

17 Uszkodzenie tych okolic u szczurów utrudnia wygaszenie reakcji warunkowej strachu Ludzie z uszkodzeniami kory przedczołowej wykazują brak samokontroli, impulsywność, zachowania nieadekwatne do sytuacji W testach psychologicznych jest to jedyna struktura przejawiająca aktywność niezależnie od rodzaju zadania i emocji

18 Zaburzenia emocjonalne Zaburzenia pourazowe Fobie zbyt słabe hamownie korowe Brak strachu zwapnienie ciała migdałowatego Alekstymia niezdolność do wyrażania emocji Zespół niedoboru nagradzania Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne

19 Źródła E. Fonberg Nerwice a emocje fizjologiczne mechanizmy Wrocław 1979 K. Kucharska-Pietura, M. Klimkowski Kliniczne aspekty emocji w zdrowym i chorym mózgu Kraków 2002 J. LeDoux Mózg emocjonalny Poznań 2000 J. Zagrodzka Mózg a zachowanie s: Warszawa 2005 A. Herzyk Asymetria i integracja półkulowa a zachowanie s:46-55, , Lublin

20 Dziękuję za uwagę