RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ

Transkrypt

1 Nadzór pedagogiczny System Ewaluacji Oświaty RAPORT Z EWALUACJI PROBLEMOWEJ Szkoła Podstawowa Śnietnica Kuratorium Oświaty w Krakowie

2 Wstęp Prezentowany raport jest rezultatem ewaluacji zewnętrznej przeprowadzonej w szkole przez wizytatorów do spraw ewaluacji. Raport z ewaluacji problemowej dotyczy jednego lub kilku z przedstawionych poniżej wymagań państwa. Ewaluacja zewnętrzna polega na zbieraniu i analizowaniu informacji na temat funkcjonowania szkoły w obszarach wyznaczonych przez wymagania państwa: 1. Szkoła lub placówka realizuje koncepcję pracy ukierunkowaną na rozwój uczniów. 2. Procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się. 3. Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej. 4. Uczniowie są aktywni. 5. Respektowane są normy społeczne. 6. Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji. 7. Nauczyciele współpracują w planowaniu i realizowaniu procesów edukacyjnych. 8. Promowana jest wartość edukacji. 9. Rodzice są partnerami szkoły lub placówki. 10. Wykorzystywane są zasoby szkoły lub placówki oraz środowiska lokalnego na rzecz wzajemnego rozwoju. 11. Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. 12. Zarządzanie szkołą lub placówką służy jej rozwojowi. Ewaluacja ma także na celu ustalenie poziomu spełniania przez szkołę wymagań zawartych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia r. wraz ze zmianami z dnia r. Szkoła może spełniać te wymagania na pięciu poziomach: Poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopień wypełniania wymagania przez szkołę. Szkoła Podstawowa 2/30

3 Opis metodologii Badanie zostało zrealizowane w dniach przez zespół wizytatorów ds. ewaluacji, w skład którego weszli: Józef Wojas, Kazimierz Gargula. Badaniem objęto 36 uczniów (ankieta i wywiad grupowy), 29 rodziców (ankieta i wywiad grupowy) i 15 nauczycieli (ankieta i wywiad grupowy). Przeprowadzono wywiad indywidualny z dyrektorem szkoły, grupowy z przedstawicielami partnerów szkoły, a także obserwacje lekcji i analizę dokumentacji. Na podstawie zebranych danych został sporządzony raport, który obejmuje następujące wymagania: 1) uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej, 2) szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji, 3) szkoła lub placówka organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych. Wyjaśnienie skrótów dla narzędzi: OZ - Arkusz obserwacji zajęć AD - Kwestionariusz ankiety dla dyrektora/dyrektorki szkoły AN - Kwestionariusz ankiety dla nauczycieli AR - Kwestionariusz ankiety dla rodziców AMD - Kwestionariusz ankiety dla uczniów "Mój dzień" AMS - Kwestionariusz ankiety dla uczniów "Moja szkoła" APW - Kwestionariusz ankiety poewaluacyjnej dla wizytatora ADZ - Kwestionariusz badania "Analiza danych zastanych" WN - Scenariusz wywiadu grupowego z nauczycielami WR - Scenariusz wywiadu grupowego z rodzicami WU - Scenariusz wywiadu grupowego z uczniami WD - Scenariusz wywiadu z dyrektorem/dyrektorką szkoły WNPO - Scenariusz wywiadu z nauczycielem po obserwacji WP - Scenariusz wywiadu z partnerami WNO - Scenariusz wywiadu z zespołem nauczycieli uczących w jednym oddziale Szkoła Podstawowa 3/30

4 Obraz szkoły Szkoła Podstawowa w Śnietnicy jest jedną z siedmiu szkół podstawowych prowadzonych przez gminę Uście Gorlickie. Położona w urokliwym zakątku Beskidu Niskiego jest niewielką jednostką, do której uczęszczają również uczniowie z pobliskiej Stawiszy. Z uwagi na małą liczbę uczniów zajęcia edukacyjne odbywają się w systemie klas łączonych. W szkole podstawa programowa realizowana jest z uwzględnieniem osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego. Nauczyciele wykorzystują zalecane warunki i sposoby jej realizacji. Osiągnięcia uczniów są monitorowane i poddawane analizie. Na tej podstawie formułowane i wdrażane są wnioski. Mimo tych działań w ostatnich badanych latach uzyskiwane przez uczniów wyniki na sprawdzianie szóstoklasistów spadają. W 2013 roku były najniższe, a z 5 badanych umiejętności poziom konieczny (podstawowy) uzyskali tylko z 2 tj. czytania (65%) i pisania (59%). Z pozostałych niższy (poniżej 50%), a najniższy z wykorzystania wiedzy w praktyce (19%). W szkole są rozpoznawane potrzeby i możliwości uczniów, co stanowi podstawę do działań na rzecz rozwoju każdego ucznia. Popularnością cieszą się w szkole zajęcia sportowe. Rodzice i uczniowie pozytywnie oceniają adekwatność organizowanych zajęć do potrzeb dzieci. Nauczyciele prowadzą, odpowiednią do specyfiki szkoły, różnorodną i skuteczną - głównie profilaktyczną - edukację antydyskryminacyjną. Współpraca szkoły z instytucjami świadczącymi uczniom pomoc psychologiczną, materialną i dydaktyczną jest adekwatna do potrzeb i oczekiwań dzieci oraz ich rodziców. Nauczyciele w różnorodny sposób motywują uczniów do aktywnego udziału w zajęciach oraz indywidualizują proces nauczania. W opinii uczniów i rodziców wsparcie otrzymywane w szkole jest odpowiednie do ich potrzeb. W szkole formułowane są wnioski z analizy wyników sprawdzianu zewnętrznego oraz ewaluacji wewnętrznej, które wykorzystuje się podczas organizowania procesu edukacyjnego. Wyniki monitorowania wdrożonych działań doprowadziły m.in. do modyfikacji stosowanych metod i form pracy, a także nasilenia indywidualizacji pracy z uczniami. W szkole nie są wykorzystywane badania zewnętrzne, a badania losów absolwentów mają najczęściej formę okazjonalnych rozmów z byłymi uczniami i ich rodzicami. Szkoła Podstawowa 4/30

5 Informacja o placówce Nazwa placówki Patron Typ placówki Miejscowość Ulica Numer 28 Szkoła Podstawowa Szkoła podstawowa Śnietnica Śnietnica Kod pocztowy Urząd pocztowy Uście Gorlickie Telefon Fax Www Regon Publiczność Kategoria uczniów Charakter Uczniowie, wychow., słuchacze 58 Oddziały 6 Nauczyciele pełnozatrudnieni 1.00 publiczna Nauczyciele niepełnozat. (stos.pracy) Nauczyciele niepełnozat._(w etatach) 5.00 Średnia liczba uczących się w oddziale 9.67 Liczba uczniów przypadających na jednego pełnozatrudnionego nauczyciela Województwo Powiat Gmina Typ gminy Dzieci lub młodzież brak specyfiki 58 MAŁOPOLSKIE gorlicki Uście Gorlickie gmina wiejska Szkoła Podstawowa 5/30

6 Poziom spełniania wymagań państwa Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego (D) Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji (D) W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz (D) Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych (B) C Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy (B) Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia (D) Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia (D) W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki (D) Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną (D) W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia (B) B W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom (B) Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania (D) Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane (D) D W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych (B) W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów (B) Szkoła Podstawowa 6/30

7 Wnioski 1. Działania podejmowane na podstawie wniosków z monitorowania osiągnięć uczniów nie skutkują wzrostem efektów kształcenia potwierdzonych wynikami sprawdzianu szóstoklasistów, najczęściej uczniowie uzyskują wyniki niskie lub średnie. 2. Szkoła na podstawie rozpoznania potrzeb i możliwości psychofizycznych wspomaga rozwój każdego ucznia i wsparcie to, w opinii uczniów i ich rodziców, jest odpowiednie. 3. Nauczyciele wykorzystują w swojej pracy wnioski wynikające z analizy wyników sprawdzianu zewnętrznego, ewaluacji wewnętrznej oraz mikrobadań, nie uwzględnia się natomiast wyników badań zewnętrznych czy badań losów absolwentów. Szkoła Podstawowa 7/30

8 Wyniki ewaluacji Wymaganie: Uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej Stan oczekiwany: Zmiany w zewnętrznym świecie powodują konieczność właściwego przygotowania uczniów do nowej rzeczywistości, dlatego dla sukcesu indywidualnego i społecznego uczniowie i uczennice powinni nabywać kompetencje określone w podstawie programowej. Stopień, w jakim są one nabywane, zależy od skuteczności monitorowania tego procesu oraz wykorzystania informacji o osiągnięciach z poprzedniego etapu edukacyjnego. Poziom spełnienia wymagania: C Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: W szkole podstawa programowa realizowana jest z uwzględnieniem osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego. Nauczyciele wykorzystują zalecane warunki i sposoby jej realizacji. Osiągnięcia uczniów są monitorowane i poddawane analizie. Na tej podstawie były formułowane i wdrażane wnioski, które jednak w badanym okresie nie skutkowały wzrostem efektów kształcenia potwierdzonych wynikami sprawdzianu szóstoklasistów. Obszar badania: W szkole lub placówce realizuje się podstawę programową uwzględniając osiągnięcia uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego W szkole realizując podstawę programową, wykorzystuje się wiedzę na temat osiągnięć uczniów z poprzedniego etapu edukacyjnego. Prowadzona w szkole diagnoza osiągnięć uczniów w poprzednim etapie edukacyjnym ma charakter celowy. Nauczyciele klasy I analizują dokumentację dotycząca dojrzałości szkolnej. Współpracując z nauczycielem oddziału przedszkolnego zasięgają informacji o dzieciach, prowadzą własne obserwacje dzieci oraz rozmowy z ich rodzicami. Pozyskaną w ten sposób wiedzę wykorzystują głównie do planowania pracy. Diagnoza wstępna przeprowadzana jest również na początku II etapu kształcenia w klasie IV. Analizowane są wyniki sprawdzianu przeprowadzanego na koniec klasy III, a w klasie IV prowadzone są testy: z matematyki, języka polskiego i języka angielskiego. Na podstawie diagnozy wstępnej nauczyciele głównie opracowują rozkłady materiału, planują objęcie uczniów pomocą psychologiczno-pedagogiczną na terenie szkoły. Poza tym wyniki diagnozy wykorzystują przy sporządzaniu opinii o uczniu w przypadku badania go w poradni. Z analizy dokumentacji wynika, iż w oparciu o wnioski nauczyciele formułują konkretne cele, które realizują w trakcie prowadzenia zajęć edukacyjnych. Wniosków jest wiele, co roku są one podobne, odnoszą się do doskonalenia konkretnych wiadomości i umiejętności, które w wyniku przeprowadzonej diagnozy zostały wskazane jako wymagające doskonalenia, np. w większym stopniu rozwijać umiejętność czytania ze Szkoła Podstawowa 8/30

9 zrozumieniem oraz wyszukiwania w tekście potrzebnych informacji, prowadzić więcej ćwiczeń ortograficznych, ćwiczyć umiejętność redagowania pisemnych wypowiedzi, ćwiczyć myślenie logiczne poprzez rozwiązywanie zagadek, rebusów, krzyżówek oraz działań praktycznych, doskonalić umiejętność rozwiązywania zadań, ćwiczyć rachunek pamięciowy (szczególnie mnożenie i dzielenie) doskonalić odczytywanie informacji zawartych w podanych tekstach oraz ich wykorzystanie i in. Obszar badania: Podstawa programowa jest realizowana z wykorzystaniem zalecanych warunków i sposobów jej realizacji Nauczyciele umożliwiają uczniom kształtowanie kluczowych umiejętności oraz uwzględniają w procesie lekcyjnym zalecane warunki i sposoby realizacji podstawy programowej. Powyższe działania wystąpiły podczas obserwacji zajęć edukacyjnych oraz poinformowała o nich większość nauczycieli. Najczęściej (na wszystkich lub większości zajęć) - co wynika z deklaracji nauczycieli - rozwijane są umiejętności uczenia się, czytania, komunikowania się w języku polskim (wykres 1-3j) oraz odkrywania swoich zainteresowań i pracy zespołowej (wykres 3j, 5j). W mniejszym stopniu (jednak dominuje na większości zajęć) kształtowane są umiejętności myślenia matematycznego i naukowego (wykres 6j, 7j), a w najmniejszym stopniu posługiwanie się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (wykres 8j). W trakcie zajęć nauczyciele realizowali treści nauczania wynikające z podstawy programowej danych zajęć oraz uwzględniali zalecane warunki i sposoby jej realizacji odpowiednio do celów lekcji, co wynika zarówno obserwacji zajęć oraz wywiadów z nauczycielami po zajęciach. Wykres 1j Wykres 2j Szkoła Podstawowa 9/30

10 Wykres 3j Wykres 4j Wykres 5j Wykres 6j Szkoła Podstawowa 10/30

11 Wykres 7j Wykres 8j Obszar badania: W szkole lub placówce monitoruje się i analizuje osiągnięcia każdego ucznia, uwzględniając jego możliwości rozwojowe, formułuje się i wdraża wnioski z tych analiz Powszechny charakter mają działania nauczycieli monitorujące nabywanie wiedzy i umiejętności określonych w podstawie programowej przez każdego ucznia. Formułowane na podstawie analiz wnioski są adekwatne do stwierdzonych potrzeb. Z obserwacji zajęć (tabela 1) i deklaracji wszystkich ankietowanych nauczycieli (wykres 1w) wynika, że stosują różnorodne sposoby monitorowania osiągnięć uczniów. Z kolei analiza osiągnięć uczniów przyczynia się do zmian w organizacji zajęć (np. zwracanie większej na zagadnienia, które sprawiają uczniom trudność, indywidualizację nauczania) oraz oceny efektów własnej pracy i in. (wykres 1o). Szkoła Podstawowa 11/30

12 Wykres 1o Szkoła Podstawowa 12/30

13 Wykres 1w Szkoła Podstawowa 13/30

14 Typ pytania: Pytanie wielokrotnego wyboru Treść pytania: W jaki sposób nauczyciel monitoruje nabywanie wiedzy i umiejętności przez każdego ucznia podczas lekcji? Proszę zaznaczyć wszystkie zachowania nauczyciela, które wystąpiły na tej lekcji. [OZ] (6884) Ogólna liczba respondentów biorących udział w badaniu: 8 Tab.1 Numer odpowiedzi Treść odpowiedzi Częstość Procent 1 sprawdza, czy uczniowie właściwie zrozumieli 7 / / sprawdza, w jaki sposób uczniowie wykonują zadania 8 / / 0 3 zadaje pytania 8 / / 0 4 prosi uczniów o podsumowanie 5 / / wykorzystuje techniki badawcze 0 / 8 0 / pyta uczniów, co sądzą o jego sposobie przekazywania wiedzy 4 / 4 50 / 50 7 stwarza uczniom możliwość zadania pytania 6 / 2 75 / 25 8 inne, jakie? 0 / 8 0 / 100 Obszar badania: Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do wzrostu efektów uczenia się i osiągania różnorodnych sukcesów edukacyjnych uczniów. Wyniki analizy osiągnięć uczniów, w tym uczniów, którzy ukończyli dany etap edukacyjny, potwierdzają skuteczność podejmowanych działań dydaktyczno-wychowawczych Wdrożone wnioski z monitorowania i analizowania osiągnięć uczniów przyczyniają się do osiągania sukcesów edukacyjnych uczniów. Ankietowani uczniowie wskazali, że najbardziej są dumni ze swoich osiągnięć w różnych formach współzawodnictwa, głównie zawodach sportowych oraz wyników w nauce (wykres 1o). Dyrektor szkoły wskazał wdrożone działania dydaktyczne i wychowawcze wynikające z bieżących analiz osiągnięć uczniów, a także przykłady, w jaki sposób wdrażanie wniosków z nadzoru wpłynęło na efekty uczenia się uczniów. Te działania m.in to: organizowanie próbnych sprawdzianów, angażowanie uczniów do udziału w różnych formach współzawodnictwa oraz włączania szkoły do projektów unijnych. Efektem zdaniem dyrektora - jest między innymi zapoznawanie uczniów z arkuszami, wyniki na poziomie dobrym", osiągnięcia uczniów w konkursach i zawodach sportowych o zasięgu gminnym, powiatowym i wojewódzkim: - 1 miejsce w eliminacjach gminnych i powiatowych oraz udział w finałach wojewódzkich turnieju o Puchar Tymbarku w kategorii U -10 dziewcząt (2014/2015), - 1 miejsce w eliminacjach gminnych i 2 miejsce w eliminacjach powiatowych w Turnieju o Puchar Tymbarku w kategorii U-10 chłopców i dziewczyn oraz U-12 dziewczyn (2013/2014), - udział uczniów w projektach: Indywidualizacja procesu nauczania w Gminie Uście Gorlickie kl. I-III (2012/2013); Planeta Wiedzy. Wdrażanie kompleksowych programów rozwojowych w Szkołach Podstawowych z terenu gminy Mogilany i Uście Gorlickie kl. V-VI (rok 2014/2015). Z analizy danych zastanych wynika, że wyniki sprawdzianu na zakończenie szkoły podstawowej przedstawiają się następująco: r. 13 uczniów 4 stanin (niżej średni) - 5 uczniów uzyskało wynik z przedziału niskiego (1,2,3 stanin), 6 średniego (4,5,6), 2 wysokiego (7,8,9); Szkoła Podstawowa 14/30

15 r. 14 uczniów 4 stanin (niżej średni) - 2 uczniów uzyskało wynik z przedziału niskiego (1,2,3 stanin), 11 średniego (4,5,6),1 wysokiego (7,8,9); r. 8 uczniów 2 stanin (bardzo niski) - 3 uczniów uzyskało wynik z przedziału niskiego (1,2,3 stanin), 4 średniego (4,5,6),1 wysokiego (7,8,9); r. w szkole nie było klasy VI. W ostatnim roku, w którym uczniowie pisali sprawdzian, osiągnęli poziom konieczny (podstawowy) w zakresie 2 z 5 badanych umiejętności tj. czytania (65%) i pisania (59%). Z pozostałych niższy (poniżej 50%), a najniższy z wykorzystania wiedzy w praktyce (19%). Powyższe dane wskazują, że działania nauczycieli w zakresie wdrażania wniosków wynikających z monitorowania osiągnięć uczniów nie przyczyniły się do oczekiwanego wzrostu wyników, które obniżają się od wyniku niżej średniego (stanin 4) do wyniku bardzo niskiego (stanin 2), co sprawia, że badany obszar nie może zostać uznany za spełniony. Wykres 1o Szkoła Podstawowa 15/30

16 Obszar badania: Uczniowie odnoszą sukcesy na wyższym etapie kształcenia lub na rynku pracy Zarówno dyrektor szkoły, jak i nauczyciele wskazali umiejętności przydatne uczniom na kolejnym etapie kształcenia rozwijane przez szkołę. Ich zdaniem są to głównie umiejętności badane w sprawdzianie na zakończenie szkoły podstawowej oraz umiejętność odkrywania swoich zainteresowań i zdolności, posługiwanie się technologiami informacyjno-komunikacyjnymi, umiejętność pracy w grupach, komunikowania się w języku polskim i obcym. Poza tym nauczyciele za istotne uznali umiejętności radzenia sobie z emocjami, prezentowania się na szerszym forum, przestrzegania norm społecznych, samodzielność i systematyczność. Za najbardziej efektywne działania kształtujące wyżej wymienione umiejętności uznali: stosowanie aktywnych metod pracy, indywidualizację procesu edukacyjnego, korzystanie z różnych pomocy dydaktycznych (np. sprzętu komputerowego, mikroskopów, filmów, tablicy interaktywnej), stwarzanie uczniom możliwości udziału w konkursach i imprezach szkolnych (festyny, akcje charytatywne), konstruowanie zadań pod kątem sprawdzianu, przeprowadzanie próbnych sprawdzianów (4 w ciągu roku szkolnego). Efektywność podejmowanych działań stwierdzili w zasadzie na podstawie obserwacji uczniów i zdaniem dyrektora "dobrych", a w ocenie nauczycieli "średnich" wyników ze sprawdzianu (w rzeczywistości w badanych latach spadły one z niżej średniego do bardzo niskiego - dane OKE) oraz informacji o udziale uczniów w formach współzawodnictwa (przykłady konkurs LOP uczniowie brali udział na etapie szkolnym, zakwalifikowali się do etapu gminnego, udział w konkursie matematycznym Panda, udział w konkursach sportowych: piłka nożna dziewcząt udział w etapie wojewódzkim). W dniu zebrania z radą pedagogiczną, w trakcie którego były przedstawiane wstępne wyniki z ewaluacji zewnętrznej, dyrektor oraz nauczyciele poinformowali, że aktualnie są w posiadaniu wyników z tegorocznego sprawdzianu. Ze wstępnej ich analizy wynika, że są one wyższe niż w badanym okresie, a podjęte działania były skuteczne oraz adekwatne do potrzeb w zakresie przygotowania tej grupy uczniów do kolejnych etapów kształcenia i funkcjonowania na rynku pracy. Szkoła Podstawowa 16/30

17 Wymaganie: Szkoła lub placówka wspomaga rozwój uczniów, z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji Stan oczekiwany: W szkole ukierunkowanej na rozwój uczniów z uwzględnieniem ich indywidualnej sytuacji podejmuje się różnorodne działania, dostosowane do specyfiki i potrzeb środowiska. Powinny być one oparte na diagnozie, a ich skuteczność poddawana refleksji. Ich elementem jest przeciwdziałanie dyskryminacji. Organizując procesy edukacyjne, nauczyciele indywidualizują nauczanie i wspierają uczniów. Poziom spełnienia wymagania: B Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: W szkole rozpoznaje się potrzeby i możliwości uczniów. Nauczyciele obejmują swoimi działaniami zarówno uczniów z trudnościami w nauce jak i zdolnych. Ma to miejsce głównie na zajęciach obowiązkowych oraz podczas realizowanych projektów. Popularnością cieszą się zajęcia sportowe. Rodzice i uczniowie pozytywnie oceniają adekwatność organizowanych zajęć do potrzeb dzieci. Nauczyciele prowadzą, odpowiednią do specyfiki szkoły, różnorodną, głównie profilaktyczną edukację antydyskryminacyjną. Współpraca szkoły z instytucjami świadczącymi uczniom pomoc psychologiczną, materialną i dydaktyczną jest adekwatna do potrzeb i oczekiwań dzieci oraz ich rodziców. Obserwacja zajęć wskazuje, iż nauczyciele w różnorodny sposób motywują uczniów do aktywnego udziału w zajęciach oraz indywidualizują proces nauczania. W opinii uczniów i rodziców wsparcie otrzymywane w szkole jest odpowiednie do ich potrzeb. Obszar badania: W szkole lub placówce rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe, sposoby uczenia się oraz sytuację społeczną każdego ucznia W szkole rozpoznaje się możliwości psychofizyczne i potrzeby rozwojowe oraz sytuację społeczną każdego ucznia poprzez analizę wyników prowadzonych badań wewnętrznych oraz zewnętrznych, bieżącą obserwację uczniów, indywidualne rozmowy z dziećmi, analizę dokumentacji (opinii wydanych przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną oraz ankietowanie - np. badano w tym roku szkolnym bezpieczeństwo w szkole). Sprzyja temu niewielka liczba uczniów w szkole. Poza tym nauczyciele prowadzą częste rozmowy z rodzicami na temat potrzeb i możliwości ich dzieci. Odbywają się one przynajmniej kilka razy w roku tak deklaruje większość ankietowanych rodziców (wykres 1j). Najważniejsze zdiagnozowane potrzeby uczniów to potrzeba bezpieczeństwa, akceptacji, szacunku, poczucia sukcesu, sprawiedliwego traktowania, przynależności do grupy i samoakceptacji. Z informacji przekazanych przez dyrektora wynika, że w szkole część uczniów (w ostatnich dwóch latach około 20) zostało rozpoznana jako potrzebujących wsparcia, np. ze względu na trudną sytuację materialną, rodzinną (półsieroty, rodziny wielodzietne, dysfunkcyjne). Są też w szkole uczniowie niepełnosprawni - z orzeczeniem o stopniu niepełnosprawności i przewlekle chorzy. Nie zdiagnozowano uczniów o szczególnych uzdolnieniach. W szkole, po rozpoznaniu i zdiagnozowaniu potrzeb rozwojowych uczniów dla Szkoła Podstawowa 17/30

18 większości z nich (w ostatnich dwóch latach kilkunastu) uruchomiono programy wsparcia, ze względu na ich specjalne potrzeby edukacyjne. Wykres 1j Obszar badania: Zajęcia rozwijające zainteresowania i uzdolnienia, zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze i specjalistyczne organizowane dla uczniów wymagających szczególnego wsparcia w rozwoju lub pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zajęcia rewalidacyjne dla uczniów niepełnosprawnych są odpowiednie do rozpoznanych potrzeb każdego ucznia Badania wskazują na adekwatność podejmowanych działań przez szkołę na zajęciach obowiązkowych i dodatkowych w kontekście rozpoznanych potrzeb uczniów. Działania podejmowane w szkole w oparciu o wyniki rozpoznania potrzeb i sytuacji uczniów to: organizowanie dodatkowych zajęć mających na celu przygotowanie uczniów do sprawdzianu zewnętrznego oraz dostosowanie wymagań, form i metod pracy do indywidualnych potrzeb uczniów. Prowadzone są działania rozwijające zainteresowania uczniów. Organizowane są różne formy współzawodnictwa na terenie szkoły - uczniowie biorą udział w konkursach, zawodach i akcjach. W szkole podejmowane są też działania wspierające uczniów - w ostatnich latach głównie w ramach realizowanych dwóch projektów unijnych. Dla uczniów zdolnych przygotowywane są zadania dodatkowe, o większym stopniu trudności, analogicznie uczniowie słabsi w trakcie lekcji otaczani są indywidualnym wsparciem i z pomocą nauczyciela wykonują prostsze zadania. Nauczyciele starają się budować atmosferę sprzyjającą uczeniu się i dostrzegać sukcesy uczniów, co wpływa na ich aktywność. Z informacji przekazanych przez dyrektora wynika, że tworząc ofertę zajęć pozalekcyjnych bierze się pod uwagę możliwości szkoły, wnioski z nadzoru (ewaluacji wewnętrznej), propozycje rodziców, zainteresowania uczniów oraz ich potrzeby rozwojowe. W bieżącym roku zajęcia dodatkowe są głównie realizowane w ramach projektu "Planeta wiedzy (są to m.in. zajęcia dydaktyczno-wyrównawcze, matematyczno-przyrodnicze i Szkoła Podstawowa 18/30

19 rozwojowo-humanistyczne - uczestniczą w nich wszyscy uczniowie z klas IV-VI). Dla uczniów młodszych w bieżącym roku ofertę stanowią tylko zajęcia świetlicowe. Z badania wynika, że oferowane przez szkołę zajęcia dodatkowe odpowiadają zainteresowaniom większości uczniów. Kilku z nich (5 z 27) uważa, że w ofercie zajęć pozalekcyjnych nie ma takich, które by ich interesowały (wykres 1j). Podobnie większość deklaruje, że zajęcia dodatkowe pomagają im w nauce (wykres 2j). W opinii większości rodziców zajęcia pozalekcyjne są dostosowane do potrzeb ich dzieci, chociaż - podobnie jak w przypadku uczniów - kilku (3 z 23) uważa, że nie są dostosowane (wykres 3j). Wykres 1j Wykres 2j Szkoła Podstawowa 19/30

20 Wykres 3j Obszar badania: W szkole lub placówce są realizowane działania antydyskryminacyjne obejmujące całą społeczność szkoły lub placówki Realizowane przez szkołę działania antydyskryminacyjne uwzględniają jej specyfikę oraz obejmują całą społeczność szkolną, a także wpływają na kształtowanie właściwych postaw uczniów wobec problemów dyskryminacji. W zgodnej opinii wszystkich badanych w szkole nie ma zjawiska dyskryminacji. Nauczyciele podejmują adekwatne do specyfiki szkoły głównie profilaktyczne działania antydyskryminacyjne. Dotyczyły one najczęściej płci, niepełnosprawności (stanu zdrowia), statusu ekonomicznego i wieku oraz w mniejszym stopniu również religii i pochodzenia narodowego czy etnicznego (wykres 1w), bo szkoła znajduje się na terenach zamieszkałych przez ludność ukraińską, łemkowską, a rodzice informują, że wśród uczniów są katolicy, grekokatolicy i wyznawcy prawosławia. Najczęściej podawanymi przez nauczycieli przykładami działań antydyskryminacyjnych, wynikających z wymienionych wyżej przesłanek są: - rozmowy prowadzone z uczniami na ten temat (np. na zajęciach z wychowawcą, niektórych obowiązkowych zajęciach edukacyjnych), - poznawanie tradycji i kultury innych ludzi (w szkole wolne od nauki są dni świąteczne wymienionych religii). W ocenie uczniów wyrażonej w wywiadzie w ich szkole wszyscy uczniowie są przez nauczycieli traktowani tak samo. Jako przykłady wskazali ocenianie wg obowiązujących zasad oraz opisanych praw i obowiązków uczniów. W szkole nie ma również przypadków, aby niektórzy uczniowie byli przez innych uczniów wykluczani czy gorzej traktowani. Ważny - zdaniem respondentów - jest fakt, iż niewielka liczba uczniów w szkole sprzyja budowaniu właściwej atmosfery i kształtowaniu szacunku do drugiego człowieka. Szkoła Podstawowa 20/30

21 Wykres 1w Obszar badania: Szkoła lub placówka współpracuje z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi i innymi podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc uczniom, zgodnie z ich potrzebami i sytuacją społeczną Współpraca szkoły z instytucjami oraz podmiotami lokalnymi jest adekwatna do rozpoznanych potrzeb i sytuacji społecznej uczniów. Wśród instytucji odpowiedzialnych za wspomaganie dzieci i młodzieży, z którymi szkoła współpracuje, dyrektor, nauczyciele oraz partnerzy w wywiadzie wymienili: - Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną w Gorlicach współpraca dotyczy badania uczniów, diagnozy, realizacji zaleceń (aktualnie kilku uczniów posiada opinie, nie ma uczniów z orzeczeniami), prelekcji dla rodziców i nauczycieli oraz uczniów - np. warsztaty: Jak radzić sobie z niechcianymi uczuciami oraz Poznaj swoje uczucia i emocje ; potrzeby są większe (np. wskazana byłby pomoc logopedyczna w szkole - obecnie uczniowie korzystają z pomocy na terenie poradni), - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Uściu Gorlickim - współpraca głównie w zakresie organizacji pomocy Szkoła Podstawowa 21/30

22 socjalnej i dożywiania uczniów (z bezpłatnego dożywiania korzysta około 40% uczniów szkoły, - policja bezpieczeństwo Bezpieczna droga do szkoły, profilaktyka uzależnień skierowana do uczniów (spotkanie na temat agresji elektronicznej - "cyberprzemoc"), rodziców (o odpowiedzialności karnej); w ubiegłym roku była w Śnietnicy przeprowadzona z udziałem uczniów pierwsza akcja Bezpieczna prędkość przy szkołach uczniowie dzieci wręczały kierowcom wykonane samodzielnie laurki (emotikonki) z napisami np. Jedź wolniej, Jedź ostrożnie, Uważaj - pomoc jest adekwatna do potrzeb; - ośrodek zdrowia badania przesiewowe, fluoryzacja; pogadanki (np. zdrowe odżywianie dla klas I-III; dla klas starszych o wieku dojrzewania). Poza tym szkoła współpracuje z Gminną Biblioteką Publiczną i Gminnym Ośrodkiem Kultury w Uściu Gorlickim (świetlicami w Śnietnicy i Stawiszy), strażą pożarną, Ludowym Klubem Sportowym Victoria w Śnietnicy, Stowarzyszeniem Kobiet Wsi Śnietnica. Współpraca z w/w instytucjami głównie polega na: - poznawaniu przez uczniów instytucji funkcjonujących w najbliższym środowisku, - podejmowaniu działań na rzecz integracji, włączaniu się w różne akcje, - zapewnieniu fachowej opieki, - ułatwieniu dostępu do dóbr kultury, - umożliwieniu uczniom prezentowania swoich osiągnięć w trakcie uroczystości, - rozwijaniu zainteresowań m.in. poprzez uczestniczenie uczniów w konkursach szkolnych i zewnętrznych oraz zawodach sportowych. W ocenie dyrektora wachlarz instytucji jest szeroki, wskazuje na różnorodność współpracy ze szkołą, spełnia swoje zadania, a pomoc jest adekwatna do potrzeb uczniów. Obszar badania: W szkole lub placówce są prowadzone działania uwzględniające indywidualizację procesu edukacyjnego w odniesieniu do każdego ucznia Indywidualizacja procesu nauczania uwzględniająca potrzeby edukacyjne wszystkich uczniów jest w badanej szkole powszechna. Jako przykłady indywidualizowania procesu nauczania nauczyciele wskazali: - dostosowanie wymagań do możliwości uczniów, - wydłużanie czasu pracy na sprawdzianach, kartkówkach (uczniom mającym problemy w nauce), - przekazywanie indywidualnych instrukcji niektórym uczniom, - wykonywanie zadań o różnym stopniu trudności, różnicowanie zadań domowych (zadania dodatkowe dla uczniów), - różnicowanie zadań w zależności od składu grupy. Poza wymienionymi wyżej przykładami indywidualizowania procesu uczenia się, których większość miała zastosowanie na obserwowanych zajęciach, można było dostrzec, że nauczyciele starali się rozmawiać z każdym uczniem i każdemu dać możliwość wypowiedzenia się oraz zaprezentowania swojej wiedzy i umiejętności. W mniejszym stopniu miało to miejsce na zajęciach organizowanych w systemie klas łączonych. Na większości zajęć (7 z 8) nauczyciele skutecznie motywowali uczniów do aktywnego uczenia się (na jednych obserwowanych zajęciach uczniowie, którzy szybciej wykonali zadania lub dla których zadania były łatwe wyraźnie się nudzili). Większość nauczycieli motywowała uczniów aktywnego uczestnictwa w zajęciach poprzez stosowanie pozytywnego wzmocnienia: udzielali pochwał ( pięknie, sukces, "ślicznie", "bardzo ładnie"), zwracali się do uczniów po imieniu lub pieszczotliwie ( moje słoneczko, moi kochani ), nagradzali, oceniali i udzielali informacji zwrotnej, dostrzegając nie tylko sam efekt, ale i wkład pracy ucznia. Zdecydowana większość ankietowanych uczniów (26 z 27) deklaruje, iż mogą uczestniczyć we wszystkich zajęciach, na których chcą być (wykres 1j). Szkoła Podstawowa 22/30

23 Wykres 1j Obszar badania: W opinii rodziców i uczniów wsparcie otrzymywane w szkole lub placówce odpowiada ich potrzebom Rodzice i uczniowie uważają, że wsparcie jakie otrzymują w szkole, odpowiada ich potrzebom. Większość nauczycieli daje uczniom do zrozumienia, że wierzą w ich możliwości (wykres 1j i 2j). Podobnie większość mówi też uczniom, że mogą się nauczyć nawet trudnych rzeczy (wykres 3j). We wszystkich tych przypadkach spełniony jest warunek powszechności, jednak występuje niekorzystna dla szkoły istotna statystycznie różnica między jej wynikami, a jednostkami uwzględnionymi w porównaniu. W ocenie większości rodziców zawsze, gdy jest taka potrzeba, mogą liczyć na wsparcie wychowawców (2 informuje, że od czasu do czasu, bo zdarzało się, że pomimo potrzeby nie otrzymali wsparcia). Również większość uważa, że może liczyć na wsparcie innych nauczycieli, choć w tym przypadku kilku (4 z 23) informuje, że od czasu do czasu zdarzyło się, że pomimo potrzeby nie otrzymali wsparcia, a jeden że nigdy. (wykres 4j i 5j) Szkoła Podstawowa 23/30

24 Wykres 1j Wykres 2j Wykres 3j Wykres 4j Szkoła Podstawowa 24/30

25 Wykres 5j Szkoła Podstawowa 25/30

26 Wymaganie: Szkoła lub placówka, organizując procesy edukacyjne, uwzględnia wnioski z analizy wyników sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych Stan oczekiwany: Badania i dane mówiące o różnych aspektach funkcjonowania szkół są niezbędnym elementem zarządzania na poziomie organizacji, jak również prowadzenia polityki oświatowej. W efektywnych szkołach decyzje podejmuje się, wykorzystując informacje na swój temat i systematycznie udostępniając dane służące refleksji nad efektywnością i planowaniem dalszych działań. Organizując procesy edukacyjne, uwzględnia się wnioski z analizy danych pochodzących z różnych źródeł. Poziom spełnienia wymagania: D Wyniki przeprowadzonej ewaluacji dla wymagania: W szkole analizuje się wyniki zewnętrznego sprawdzianu oraz wyniki ewaluacji wewnętrznej. Znajomość wniosków z tych analiz jest powszechna wśród nauczycieli. Na ich podstawie uczący podejmują adekwatne działania, które są monitorowane i modyfikowane, np. nasileniu uległa indywidualizacja procesu edukacyjnego. W organizacji procesów edukacyjnych nie wykorzystuje się badań zewnętrznych. W szkole prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb i specyfiki szkoły, w tym osiągnięć edukacyjnych uczniów z poszczególnych zajęć, ale nie są prowadzone zorganizowane badania losów absolwentów - w efekcie wymaganie jest realizowane na poziomie podstawowym. Obszar badania: W szkole lub placówce analizuje się wyniki sprawdzianu i egzaminów oraz wyniki ewaluacji zewnętrznej i wewnętrznej. Analizy prowadzą do formułowania wniosków i rekomendacji, na podstawie których planuje się i podejmuje działania Wszyscy ankietowani nauczyciele (8) wymieniają wnioski wynikające z ewaluacji wewnętrznej oraz analizy wyników sprawdzianu zewnętrznego (wykres 1w). W roku 2014 uczniowie nie pisali sprawdzianu (nie było klasy VI). Tak więc analiza wyników sprawdzianu dotyczy roku Wszyscy ankietowani nauczyciele deklarują wykorzystanie wniosków z tej analizy do m.in. kształcenia umiejętności, które w sprawdzianie wypadły najsłabiej, np. czytania ze zrozumieniem. Przedstawione przez ankietowanych nauczycieli przykłady działań wskazują na adekwatne wykorzystanie wniosków w praktyce pedagogicznej. Również wszyscy ankietowani nauczyciele wymieniają sposoby wykorzystania wyników ewaluacji wewnętrznej. Ustalone na podstawie sformułowanych wniosków działania dotyczą m.in. doboru metod i form nauczania, które służą aktywizowaniu uczniów. Szkoła Podstawowa 26/30

27 Wykres 1w Obszar badania: Działania prowadzone przez szkołę lub placówkę są monitorowane i analizowane, a w razie potrzeby modyfikowane W szkole monitoruje się i analizuje, a w razie potrzeby modyfikuje, podejmowane działania. Ankietowani nauczyciele jako przykłady wprowadzonych zmian podają np. systematyczne monitorowanie postępów ucznia, nasilenie indywidualizacji procesu edukacyjnego, a także zmiany stosowanych metod i form pracy (wykres 1o). Dyrektor jako zmiany na podstawie wyników monitorowania działań podaje: - udział w projektach, w ramach których są realizowane zajęcia dodatkowe (rozwijające z języka angielskiego, wyrównujące braki z matematyki, języka polskiego, języka angielskiego oraz matematyczno-przyrodnicze; nauka pływania), - wzbogacana jest baza dydaktyczna w pomoce naukowe, komputery i urządzenia multimedialne, - zaplanowanie i przeprowadzenie doskonalenie nauczycieli ( Praca z uczniem specjalnych potrzebach edukacyjnych oraz Techniki uczenia się i metody motywowania do nauki. Szkoła Podstawowa 27/30

28 Wykres 1o Obszar badania: W szkole lub placówce wykorzystuje się wyniki badań zewnętrznych Ankietowani nauczyciele oraz dyrektor w wywiadzie podają, iż w szkole wykorzystywane są wyniki badań zewnętrznych (wykres 1w). Jako przykłady podają np. Ogólnopolskie Badanie Umiejętności Trzecioklasistów (OBUT), próbne sprawdziany w klasie VI - z wydawnictwem OPERON, Nowa Era oraz Gdańskim Wydawnictwem Oświatowym, a także diagnozę umiejętności matematycznych uczniów klas piątych szkół podstawowych (DUMa) czy badania uczniów prowadzone w poradni psychologiczno-pedagogicznej. Jednakże zebrane informacje w tym obszarze nie pozwalają na wskazanie badań i analiz zewnętrznych dotyczących procesów edukacyjnych (opisanych np. w literaturze fachowej), które w swojej pracy wykorzystuje szkoła, zatem należy uznać, że ten obszar badania nie jest spełniony. Szkoła Podstawowa 28/30

29 Wykres 1w Obszar badania: W szkole lub placówce prowadzi się badania odpowiednio do potrzeb szkoły lub placówki, w tym osiągnięć uczniów i losów absolwentów Nauczyciele prowadzą badania osiągnięć edukacyjnych. W ankiecie podają, iż są to głównie mikrobadania, czyli badania prowadzone przez nich samych w poszczególnych oddziałach. Najczęściej służą określeniu stopnia realizacji podstawy programowej, efektywności ich pracy, zdiagnozowaniu trudności u uczniów i in. Uczniowie klasy szóstej piszą próbne sprawdziany. Ponadto prowadzone są badania kompetencji polonistycznych i matematycznych po I etapie kształcenia. Wszystkie te badania mają na celu przede wszystkim określenie stopnia opanowania wiedzy i umiejętności przez uczniów wynikających z podstawy programowej. Szkoła nie prowadzi zorganizowanych badań dotyczących losów absolwentów, chociaż gromadzi informacje ustne pozyskane od rodziców lub w trakcie indywidualnych rozmów i spotkań z absolwentami. Rozmowy mają raczej charakter okazjonalny. Jedynie w przypadku pojedynczych nauczycieli uczących w Gimnazjum w Brunarach ich wiedza na temat losów absolwentów jest nieco większa. Szkoła Podstawowa 29/30

30 Raport sporządzili Józef Wojas Kazimierz Gargula Kurator Oświaty:... Szkoła Podstawowa 30/30