Wstęp do kognitywistyki

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wstęp do kognitywistyki"

Transkrypt

1 Wstęp do kognitywistyki Wykład czwarty i piąty Umysł Natura, budowa, działanie, funkcje oraz sposoby jego używania Andrzej Klawiter htpp:// klawiter@amu.edu.pl

2 Kognitywistyka: nauka o umyśle czy o mózgu? Kognitywistyka to nauka o umyśle ujmowanym jako system poznający (por. wykład 1-2). Spytać można, dlaczego o umyśle, a nie o mózgu? W poprzednim wykładzie (por. wykład 3) wskazano, dlaczego zgromadzenie nawet najpełniejszej wiedzy o mózgu (zarówno o jego strukturze jak i funkcjach) nie wystarcza do wyjaśnienia jak działa nasz umysł. Jest tak dlatego, że zasadnicze zadanie umysłu jest różne od zasadniczego zadania mózgu: ten ostatni ma dbać o organizm, natomiast zadaniem tego pierwszego jest badanie i przekształcanie otoczenia.

3 Umysł a język Pojęcie umysłu nie występuje w językach nauk przyrodniczych (fizyki, chemii, biologii). Ta nieobecność skłania badaczy do zakwestionowania potrzeby używania tego pojęcia w dyskursie naukowym. Badacze ci nie mają racji, gdyż nie odróżniają informacji i jej własności od jej nośnika. Odróżnienie informacji od jej nośnika jest oczywiste dla języka: nośnikiem informacji językowej są dźwięki mowy lub znaki graficzne. Nie uznajemy, że treść przekazu językowego generowana jest przez kształt materiału (akustycznego lub graficznego), w jakiej został on wyrażony. Natomiast wielu badaczy skłania się do poglądu, że to formy aktywności mózgu generują treści, czyli informacje zawarte w stanach umysłowych.

4 Umysł: jego fizyczny nośnik, cielesne przejawy i materialne wytwory Nośnikiem procesów umysłowych jest mózg. Niektóre struktury mózgu w ramach recyklingu neuronalnego [Określenie neuronal recycling zaproponował Stanislas Dehaene (Dehaene, S. & Cohen, L Cultural recycling of cortical maps. Neuron, 56(2)] pracują dla umysłu. Ucieleśnionym wyrazem procesów umysłowych są inteligentne zachowania, a wytworami materialnymi tych procesów bystre przedmioty (komputery, smartfony, itp.

5 Umysł czy mózg? cd. Podsumujmy: z nauką o umyśle (kognitywistyką) jest podobnie jak z nauką o języku. Choć wiedza o fizycznej strukturze dźwięków mowy, biologicznych mechanizmach ich generowania i odbioru jest przydatna w wyjaśnieniach niektórych aspektów języka, to nie da się zjawisk językowych zredukować do tych procesów. Podobnie jest ze zjawiskami umysłowymi. Aktualnie nie da się zredukować ich do procesów mózgowych.

6 Dwa typy opisów umysłu Z opisem umysłu jest podobnie jak z opisem miasta - można sporządzić jego plan (mapę) albo przewodnik po nim 1. Sporządzanie mapy umysłu, czyli wyodrębnianie, kategoryzowanie i systematyzacja składników umysłu z perspektywy zewnętrznego obserwatora. Odmianą takiego eksternalistycznego podejścia jest np. heterofenomenologia (Dennett 1991, Consciousness Explained; tłum. polskie Świadomość, 2016) 2. Sporządzanie przewodnika po umyśle z perspektywy jego użytkownika (podejście fenomenologiczne). Jest to raport ze świadomie przeżywanych własnych stanów umysłowych (mentalnych), eksponujący tylko to, co faktycznie zarejestrował (przeżył) jego użytkownik.

7 Mapa umysłu Mapa umysłu ma być jego opisem z perspektywy trzecioosobowej. Nacisk kładziony jest na to, by każdy (standardowo wyposażony i dobrze wyszkolony) był w stanie się nią posługiwać i ocenić czy jest ona dostatecznie wierna. Mówiąc swobodnie, mapa umysłu umożliwia zajrzenie do cudzego umysłu i wyodrębnienie takich jego składników, które widoczne są właśnie ze zobiektywizowanej perspektywy zewnętrznego obserwatora. Taką mapę zaproponował Samuel Guttenplan (1994, An Essay on Mind w: A Companion to the Philosophy of Mind)

8 Mapa umysłu według S. Guttenplana [1994] Postawa myślenie wiedza o języku przekonania wyobrażenia percepcja nadzieja Emocje strach przyjemność złość uczucia świadomość przytomność ból Doznanie pragnienia wnioskowanie decyzja zamiar chcenie Czynienie wybór wyznaczanie celu Działanie

9 Przewodnik po umyśle Niektórzy badacze uważają, że rzetelna wiedza o umyśle musi mieć u swoich podstaw dane uzyskane z osobistego doświadczenia tego, jak on działa. Ponieważ tylko ja doświadczyć mogę działania własnego umysłu, przeto albo trzeba uznać, że wiedza o nim ma charakter pierwszoosobowy albo opracować metodę przekształcania jej w wiedzę trzecioosobową. Dotychczas proponowane metody (np. metoda fenomenologiczna) okazały się nieskuteczne. Taki przewodnik po umyśle ma ograniczony zakres, bo zawiera tylko to, co zostało świadomie przeżyte przez konkretnego nosiciela umysłu.

10 Umysł: podejścia badawcze Typ podejścia Pytanie Substancjalne Czym jest umysł? [Ryle 1949/1970, jest umysł?] Funkcjonalne Instrumentaln e Jak działa umysł? [Pinker 1997/2000, Jak działa umysł? Do czego i jak używamy umysłu? [Dennett 1995, Darwin s Dangerous Idea]

11 Istota podejścia substancjalnego W ujęciu tym za podstawowe uznaje się pytanie o to, z jakiego rodzaju materiału zrobiony jest umysł. Upowszechniło się ono za sprawą Kartezjuszowskiego podziału rzeczy na rozciągłe i myślące. Pytanie, czy umysł jest rzeczą fizyczną (a więc rozciągłą) czy nie, to zdaniem zwolenników tego podejścia podstawowy problem badaczy umysłu.

12 Umysł: podejście substancjalne Różne wersje podstawowego pytania: (1) Z jakiego rodzaju substancji stworzony jest umysł? Czy jest on fizyczną maszyną obliczeniową (hardware), systemem biologicznym (wetware) czy systemem programów (software)? (2) Czy umysł istnieje samoistnie (czy może być mózgiem w naczyniu tak jak w filmie Matrix)? (3) Jak ma się umysł do Ja (podmiotu)?

13 Umysł: podejście substancjalne Najczęściej dyskutowane zagadnienia: (1) relacja umysł - ciało (mind - body) (2) relacja umysł - mózg (mind - brain) (3) relacja umysł - organizm

14 Istota podejścia funkcjonalnego W podejściu tym umysł to obiekt o złożonej budowie (strukturze) realizujący bardzo wiele funkcji. Każda z nich realizowana jest przez wyspecjalizowany system (często nazywany modułem). Specyfiką systemu funkcjonalnego jest to, że włącza się on i zaczyna działać, kiedy wystąpią określone warunki. Odpowiedź na pytanie jak działa dany system wymaga określenia warunków oraz mechanizmu jego działania.

15 Istota podejścia funkcjonalnego (cd) Jego zwolennicy przyjmują, że kompletny opis systemów funkcjonalnych oraz powiązań między nimi dostarczy pełnej wiedzy o umyśle. Zwolennikami są m.in. Jerry Fodor (1983, The Modularity of Mind), Steven Pinker (2002, Jak działa umysł) oraz John Tooby i Leda Cosmides (1992, The adapted mind: Evolutionary psychology and the generation of culture). Ci ostatni porównują umysł do szwajcarskiego scyzoryka. Nancy Kanwisher (2014) odnosi to porównanie do mózgu:

16 Umysł: podejście funkcjonalne Podstawowe pytania: (1) Czy umysł jest prosty czy złożony? [D]usza podmiot, itd. tak jak ją pojmuje dzisiejsza powierzchowna psychologia, jest absurdem. Dusza złożona nie byłaby już bowiem duszą. Ludwig Wittgenstein, Tractatus logico-philosophicus, (2) Czy jest jednorodnym systemem czy mnogością luźno powiązanych modułów?

17 Umysł: podejście funkcjonalne Najczęściej dyskutowane zagadnienia: (1) Czy jest systemem kontrolującym funkcjonowanie organizmu czy systemem przetwarzającym informację? (2) Czy działa jak maszyna (realizuje funkcje na sposób mechaniczny), czy jak struktura biologiczna?

18 Istota podejścia instrumentalnego W myśl tego ujęcia umysł to narzędzie albo zespól narzędzi. Nie da się zrozumieć działania narzędzia bez uwzględnienia użytkownika (jego umiejętności, celów, itp.) i sposobu, w jaki jest ono używane. Działanie umysłu nie jest jednoznacznie wyznaczone przez budowę (podejście substancjalne), mechanizm i warunki, w jakich występuje (podejście funkcjonalne). Aby zrozumieć umysł trzeba przede wszystkim wiedzieć do czego jest używany i jak posługuje się nim jego posiadacz, czyli użytkownik umysłu.

19 Istota podejścia instrumentalnego (cd) Użycie umysłu może odbywać się tylko w ramach wyznaczonych przez jego budowę i funkcje, lecz ramy te dopuszczają wiele sposobów posłużenia się nim. O tym, który sposób wybrać decyduje jego użytkownik. Uczymy się używania umysłu tak jak uczymy się języka. Dlatego też posługiwanie się językiem jest szczególnym sposobem używania umysłu.

20 Umysł: podejście instrumentalne Podstawowe pytania: (1) Jak i do czego używany jest umysł? (2) Czy posiadanie umysłu zwiększa szanse organizmu na przetrwanie? (3) Jak umysł kategoryzuje obiekty w otoczeniu? (4) Dennett o 4F: food (pożywienie), foe (przeciwnik), friend (przyjaciel)], f..k czyli mate (partner)

21 Umysł: podejście instrumentalne Najczęściej dyskutowane zagadnienia: (1) Umysł to organizm, który potrafi stosować triki zwiększające jego szanse na przetrwanie (2) Hierarachia umysłów [Daniel Dennett 1995, Darwin's Dangerous Idea, oraz 1996 Kinds of Minds, przekład polski: 1997, Natura umysłów]

22 Podejście instrumentalne: trudność zasadnicza Czy do wyjaśnienia tego, jak używany jest umysł najlepiej nadaje się podejście odwołujące się do darwinowskiej teorii ewolucji? Zwolennikiem takiego stanowiska jest np. Daniel Dennett w Darwin's Dangerous Idea: Evolution and the Meanings of Life (1995) oraz w Naturze umysłów (1997). Teoria ewolucji pomaga w opisie ewolucji mózgu, są jednak wątpliwości, czy daje się zastosować do opisu ewolucji umysłu.

23 Natura umysłu według Dennetta Kluczem do zrozumienia działania, a także używania umysłu jest według Dennetta ujęcie go z perspektywy ewolucyjnej, czyli przyjęcie, że umysły podlegały ewolucji podobnie jak organizmy. W przypadku Dennetta jest to naturalne, gdyż przyjmuje on, że umysł to organizm ujęty jako istota informacjożerna, która zdobywa i przetwarza informację, aby zwiększyć szanse na przetrwanie.

24 Rodzaje nastawień według Dennetta Nastawienie to sposób, w jaki obserwując zachowanie obiektu objaśniamy jego działanie. Dennet wyróżnia 3 podstawowe nastawienia Fizykalne (physical stance) Konstrukcyjne (design stance) Intencjonalne (intentional stance) Przyjmujemy dane nastawienie nie tylko po to, aby wyjaśnić jak zachowuje się albo zachowywał się dany obiekt, ale przede wszystkim po to, aby przewidzieć jak będzie się zachowywać (!)

25 Nastawienie fizykalne W tym nastawieniu zachowanie obiektu interpretowane jest na podstawie wiedzy o związkach przyczynowych, w jakie wchodzi oraz o prawidłowościach fizycznych, jakim podlega (np. dziecko wypadło z okna, bo za bardzo się wychyliło).

26 Nastawienie konstrukcyjne Zachowanie obiektu interpretowane jest na podstawie wiedzy o jego budowie i sposobie działania (np. lampa zapaliła się, gdy zapadł zmrok, bo wyposażona jest w czujnik zmierzchowy)

27 Nastawienie intencjonalne Zachowanie obiektu interpretowane jest ze względu na (domniemany) cel jego działania oraz sposoby i środki (np. wiedza, wartości), jakich używa, aby cel ten osiągnąć Zachowanie tego rodzaju to działanie intencjonalne Tylko umysł jest zdolny do realizowania działań intencjonalnych. Niekiedy istota realizuje tylko proste działania intencjonalne. Znaczy to, że jej umysł też jest prosty.

28 Wieża umysłów Daniela Dennetta Ewolucję organizmów biologicznych można ująć jako ewolucję istot informacjożernych. Według Dennetta są to istoty sterowane informacyjnie i nastawione na cel. Rodzaje umysłów powstałe w wyniku procesów ewolucyjnych istota darwinowska reprodukcja istota skinnerowska uczenie się ABC istota popperowska symulowanie działań w umyśle istota gregoriańska - wmontowywanie wytworów umysłu w otoczenie

29 Istoty darwinowskie Evolution initially produced organisms well suited to their individual niches Eventually evolution produced designs with the property of phenotypic plasticity Przykładem istoty darwinowskiej jest makrocząsteczka, gdyż posiada ona zdolność do replikacji.

30 Istoty skinnerowskie Posiadają zdolność uczenia się, czyli powtarzania reakcji przy kolejnym zajściu tej samej sytuacji. Uczenie odbywa się poprzez: (A) kojarzenie (association), tj. nabywanie umiejętności rozpoznawania, że dane zjawisko A współwystępuje ze zjawiskiem B (B) zachowanie (behavior), tj. nabywanie zdolności do powtarzania takiego samego zachowania ilekroć zajdą takie same okoliczności (C) trenowanie sieci neuronowych (connectionism)

31 Istoty popperowskie Istota popperowska symuluje w swoim umyśle warunki, w jakich żyje. W tych wysymulowanych warunkach testuje działania możliwe do podjęcia w warunkach rzeczywistych. Pozwala jej to unikać tych działań, których skutki w rzeczywistych warunkach byłyby dla niej groźne.

32 Istoty gregoriańskie Istota gregoriańska eksportuje wytworzone przez swój umysł obiekty (narzędzia, język) do otoczenia. Potrafi też importować wytwory (Mamataxis leads to categorization leads to symbolic thought) innych umysłów, aby usprawnić własne działanie, co umożliwia jej lepsze dostosowanie do otoczenia.

33 Umysł rozszerzony Pojęcie istoty gregoriańskiej bliskie jest zaproponowanemu przez Andy Clarka i Davida Chalmersa pojęciu umysłu rozszerzonego (1998, Extended mind, tłum. polskie: Umysł rozszerzony, w: M. Miłkowski, R. Poczobut (red.), Analityczna metafizyka umysłu. Najnowsze kontrowersje, 2008) Clark i Chalmers proponują, aby przez rozszerzenie umysłu rozumieć obiekt ze świata zewnętrznego, który realizuje taką samą funkcję jak odpowiedni układ w umyśle. Np. zapiski w kalendarzu czy w smartfonie są zewnętrzną pamięcią umysłu, kalkulator jest zewnętrznym systemem do obliczeń arytmetycznych, itp. Stosownie użyte, kalendarz czy kalkulator stają się częściami umysłu gdyż pełnią takie same jak on funkcje.

34 Problem kognitywny Zadanie rozwiązywane przez umysł to problem kognitywny Polega ono na wydobyciu, przetworzeniu lub przekazaniu informacji. Jest to istota procesu poznawczego Zadanie kognitywne stanowi składnik zachowania organizmu. Zadanie kognitywne splecione jest zazwyczaj z zadaniem motorycznym

35 Problem kognitywistyczny Pytanie o umysł, jego strukturę, sposoby funkcjonowania oraz sposoby posługiwania się nim to problem kognitywistyczny Problem kognitywistyczny to zadanie rozwiązywane przez badacza umysłu

36 Cechy charakterystyczne problemu kognitywistycznego Multidyscyplinarność Ekspandowanie (cechy te omówione zostały we wcześniejszych wykładach)

Wstęp do kognitywistyki

Wstęp do kognitywistyki Wstęp do kognitywistyki Wykład trzeci i czwarty Umysł Natura, budowa, działanie, funkcje oraz sposoby jego używania Andrzej Klawiter htpp://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Kognitywistyka:

Bardziej szczegółowo

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład 4 Reprezentacja a koncepcje rozszerzonego umysłu i rozszerzonego narzędzia Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Rozszerzone

Bardziej szczegółowo

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład piąty Reprezentacja jako przewodnik w działaniu Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Teoria reprezentacji jako przewodnika

Bardziej szczegółowo

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład dziesiąty Hipoteza języka myśli (LOT): źródła i założenia Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Filozoficzne źródła:

Bardziej szczegółowo

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład 1 Wprowadzenie do problemu reprezentacji Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Pojęcie reprezentacji (1) Słowo 'reprezentacja'

Bardziej szczegółowo

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja

Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Główne problemy kognitywistyki: Reprezentacja Wykład 1 Wprowadzenie do problemu reprezentacji Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Źródło pojęcia reprezentacji Słowo 'reprezentacja'

Bardziej szczegółowo

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ Jak określa się inteligencję naturalną? Jak określa się inteligencję naturalną? Inteligencja wg psychologów to: Przyrodzona, choć rozwijana w toku dojrzewania i uczenia

Bardziej szczegółowo

Czy architektura umysłu to tylko taka sobie bajeczka? Marcin Miłkowski

Czy architektura umysłu to tylko taka sobie bajeczka? Marcin Miłkowski Czy architektura umysłu to tylko taka sobie bajeczka? Marcin Miłkowski Architektura umysłu Pojęcie używane przez prawie wszystkie współczesne ujęcia kognitywistyki Umysł Przetwornik informacji 2 Architektura

Bardziej szczegółowo

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ Wykład 7. O badaniach nad sztuczną inteligencją Co nazywamy SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ? szczególny rodzaj programów komputerowych, a niekiedy maszyn. SI szczególną własność

Bardziej szczegółowo

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Wykład II: Modele pojęciowe Gwoli przypomnienia: Kroki w modelowaniu kognitywnym: teoretyczne ramy pojęciowe (modele pojęciowe) przeformułowanie

Bardziej szczegółowo

Kognitywistyka, poznanie, język. Uwagi wprowadzające.

Kognitywistyka, poznanie, język. Uwagi wprowadzające. Wykład I: Elementy kognitywistyki: język naturalny Kognitywistyka, poznanie, język. Uwagi wprowadzające. Po raz pierwszy w historii można coś napisać o instynkcie uczenia się, mówienia i rozumienia języka.

Bardziej szczegółowo

Elementy kognitywistyki:

Elementy kognitywistyki: Wykład I: Elementy kognitywistyki: język naturalny Kognitywistyka, poznanie, język. Uwagi wprowadzające. Po raz pierwszy w historii można coś napisać o instynkcie uczenia się, mówienia i rozumienia języka.

Bardziej szczegółowo

MODELOWANIE RZECZYWISTOŚCI

MODELOWANIE RZECZYWISTOŚCI MODELOWANIE RZECZYWISTOŚCI Daniel Wójcik Instytut Biologii Doświadczalnej PAN Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej d.wojcik@nencki.gov.pl dwojcik@swps.edu.pl tel. 022 5892 424 http://www.neuroinf.pl/members/danek/swps/

Bardziej szczegółowo

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Wykład I: Czym jest język? http://konderak.eu/pwk13.html Piotr Konderak kondorp@bacon.umcs.lublin.pl p. 205, Collegium Humanicum konsultacje: czwartki, 11:10-12:40

Bardziej szczegółowo

Wykład 1. zagadnienia ogólne. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii

Wykład 1. zagadnienia ogólne. dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Wykład 1 zagadnienia ogólne dr Marek Binder Zakład Psychofizjologii Lektura obowiązkowa James W. Kalat Biologiczne podstawy psychologii Wydawnictwo Naukowe PWN 2 Podręcznik do neuroanatomii Olgierd Narkiewicz

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 3: Logiczny neuron. Rachunek sieci neuronowych

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 3: Logiczny neuron. Rachunek sieci neuronowych Wstęp do kognitywistyki Wykład 3: Logiczny neuron. Rachunek sieci neuronowych Epistemologia eksperymentalna W. McCulloch: Wszystko, czego dowiadujemy się o organizmach wiedzie nas do wniosku, iż nie są

Bardziej szczegółowo

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Wykład I: Pomieszanie z modelem w środku Czym jest kognitywistyka? Dziedzina zainteresowana zrozumieniem procesów, dzięki którym mózg (zwł.

Bardziej szczegółowo

SESJA NAUKOWA ODKRYWANIE UMYSŁU: LUDZKIE POZNANIE, EMOCJE, TWÓRCZOŚĆ I KOMUNIKACJA

SESJA NAUKOWA ODKRYWANIE UMYSŁU: LUDZKIE POZNANIE, EMOCJE, TWÓRCZOŚĆ I KOMUNIKACJA 16 października 2008 SESJA NAUKOWA ODKRYWANIE UMYSŁU: LUDZKIE POZNANIE, EMOCJE, TWÓRCZOŚĆ I KOMUNIKACJA Umysł ludzki jako produkt ewolucji godz. 10.00-10.30 prof. dr hab. Krzysztof Łastowski, Umysł ludzki

Bardziej szczegółowo

Podstawowe problemy kognitywistyki: Świadomość. Rodzaje umysłów a rodzaje świadomości

Podstawowe problemy kognitywistyki: Świadomość. Rodzaje umysłów a rodzaje świadomości Podstawowe problemy kognitywistyki: Świadomość Rodzaje umysłów a rodzaje świadomości Wykład siódmy i ósmy Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Introdukcja: Bóg a świadomość

Bardziej szczegółowo

Filozofia umysłu i neurofilozofia SYLABUS A. Informacje ogólne

Filozofia umysłu i neurofilozofia SYLABUS A. Informacje ogólne Filozofia umysłu i neurofilozofia A. Informacje ogólne Elementy składowe sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Rodzaj Rok

Bardziej szczegółowo

Podstawowe problemy kognitywistyki: Świadomość. Rodzaje umysłów a rodzaje świadomości

Podstawowe problemy kognitywistyki: Świadomość. Rodzaje umysłów a rodzaje świadomości Podstawowe problemy kognitywistyki: Świadomość Rodzaje umysłów a rodzaje świadomości Wykład piąty i szósty Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Introdukcja: Bóg a świadomość

Bardziej szczegółowo

Teoretyczne podstawy kognitywistyki religii K O N R A D T A L M O N T - K A M I N S K I U M C S

Teoretyczne podstawy kognitywistyki religii K O N R A D T A L M O N T - K A M I N S K I U M C S Teoretyczne podstawy kognitywistyki religii K O N R A D T A L M O N T - K A M I N S K I U M C S Plan Kognitywistyka religii Główne tezy Podstawy i problemy Racjonalność ograniczona Religia i prospołeczność

Bardziej szczegółowo

Język myśli. ang. Language of Thought, Mentalese. Dr hab. Maciej Witek Zakład Filozofii Nauki, Wydział Humanistyczny Uniwersytet Szczeciński

Język myśli. ang. Language of Thought, Mentalese. Dr hab. Maciej Witek Zakład Filozofii Nauki, Wydział Humanistyczny Uniwersytet Szczeciński Dr hab. Maciej Witek Zakład Filozofii Nauki, Wydział Humanistyczny Uniwersytet Szczeciński http://mwitek.univ.szczecin.pl Język myśli ang. Language of Thought, Mentalese PLAN: I. krótko o języku myśli

Bardziej szczegółowo

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA Z PRZYRODY

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA Z PRZYRODY OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA Z PRZYRODY Klasa IV - przyroda STOPIEŃ CELUJĄCY 6 otrzymuje uczeń, który: 1) posiada wiedzę i umiejętności wykraczające poza poziom wiedzy i umiejętności ucznia klasy 4, - zaplanować,

Bardziej szczegółowo

Elementy kognitywistyki II: Sztuczna inteligencja. WYKŁAD XII: Modele i architektury poznawcze

Elementy kognitywistyki II: Sztuczna inteligencja. WYKŁAD XII: Modele i architektury poznawcze Elementy kognitywistyki II: Sztuczna inteligencja WYKŁAD XII: Modele i architektury poznawcze Architektury poznawcze Architektura poznawcza jako teoria poznania ludzkiego Anderson (1993): Architektura

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 6: Psychologia poznawcza Wstęp do kognitywistyki Wykład 6: Psychologia poznawcza Sześciokąt nauk kognitywnych I. Psychologia poznawcza Poznanie to zdolność człowieka do odbierania informacji z otoczenia i przetwarzania ich w celu

Bardziej szczegółowo

MIND-BODY PROBLEM. i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii

MIND-BODY PROBLEM. i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii MIND-BODY PROBLEM i nowe nadzieje dla chrześcijańskiej antropologii CZŁOWIEK JEST MASZYNĄ (THOMAS HOBBES) Rozumienie człowieka znacząco zmienia się wraz z nastaniem epoki nowożytnej. Starożytne i średniowieczne

Bardziej szczegółowo

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze

Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Elementy kognitywistyki III: Modele i architektury poznawcze Wykład III: Psychologiczne modele umysłu Gwoli przypomnienia: Kroki w modelowaniu kognitywnym: teoretyczne ramy pojęciowe (modele pojęciowe)

Bardziej szczegółowo

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI

EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU PSYCHOLOGIA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Symbol efektu kierunkowego K_W01 K_W02 K_W03 K_W04 K_W05 K_W06 K_W07 K_W08 Po ukończeniu studiów jednolitych

Bardziej szczegółowo

W A R S Z T A T Y. na bazie efektów kształcenia PROF. DR HAB. ANDRZEJ RADECKI. PWSZ Skierniewice 17 maja 2011

W A R S Z T A T Y. na bazie efektów kształcenia PROF. DR HAB. ANDRZEJ RADECKI. PWSZ Skierniewice 17 maja 2011 PWSZ Skierniewice 17 maja 2011 KRAJOWE RAMY KWALIFIKACJI - budowa programów na bazie efektów kształcenia W A R S Z T A T Y DLA NAUK PRZYRODNICZYCH PROF. DR HAB. ANDRZEJ RADECKI PLAN WARSZTATÓW przygotowano

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 5: Rewolucja kognitywna?

Wstęp do kognitywistyki. Wykład 5: Rewolucja kognitywna? Wstęp do kognitywistyki Wykład 5: Rewolucja kognitywna? Schizma dwie metodologie, dwa obszary zainteresowań: adaptacja i życie znaczenie i umysł interpretacja celu, miejsce znaczenia ciało i umysł: te

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki. wykład drugi

Wstęp do kognitywistyki. wykład drugi Wstęp do kognitywistyki wykład drugi Funkcje mózgu, umysłu i świadomości Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Część 1 Nagi człowiek i jego mózg Co znaczy zrozumieć mózg?

Bardziej szczegółowo

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA (Przedmioty podstawowe)

MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA (Przedmioty podstawowe) MATRYCA EFEKTÓW KSZTAŁCENIA (Przedmioty podstawowe) NAZWA PRZEDMIOTU SYMBOL KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA EFEKTY KSZTAŁCENIA Mikroekonomia 1 Mikroekonomia 2 Makroekonomia 1 Makroekonomia 2 Matematyka

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki wykład trzynasty

Wstęp do kognitywistyki wykład trzynasty Wstęp do kognitywistyki wykład trzynasty Główne problemy kognitywistyki: Świadomość wybrane ujęcia kognitywistyczne Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Świadomość to fascynujące,

Bardziej szczegółowo

Symbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10

Symbol EKO S2A_W01 S2A_W02, S2A_W03, S2A_W03 S2A_W04 S2A_W05 S2A_W06 S2A_W07 S2A_W08, S2A_W09 S2A_W10 Załącznik do uchwały nr 73 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 30 stycznia 2013 r. Opis zakładanych efektów kształcenia Nazwa kierunku studiów: Administracja 1. Odniesień efektów kierunkowych do

Bardziej szczegółowo

Filozofia umysłu. Eliminatywizm. Wykład VIII: w filozofii umysłu

Filozofia umysłu. Eliminatywizm. Wykład VIII: w filozofii umysłu Filozofia umysłu Wykład VIII: Eliminatywizm w filozofii umysłu Materializm Funkcjonalizm daje się uzgodnić z materializmem, nie implikuje go jednak Eliminatywizm to stanowisko konsekwentnie materialistyczne:

Bardziej szczegółowo

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA W OBSZARZE KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE NAUK TECHNICZNYCH. Profil ogólnoakademicki. Wiedza

OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA W OBSZARZE KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE NAUK TECHNICZNYCH. Profil ogólnoakademicki. Wiedza Objaśnienie oznaczeń: T obszar kształcenia w zakresie nauk technicznych 1 studia pierwszego stopnia 2 studia drugiego stopnia A profil ogólnoakademicki P profil praktyczny W kategoria wiedzy U kategoria

Bardziej szczegółowo

Logika i semiotyka. Znak jako jedność signifié i signifiant. Wykład VI: (Ferdynand De Saussure)

Logika i semiotyka. Znak jako jedność signifié i signifiant. Wykład VI: (Ferdynand De Saussure) Logika i semiotyka Wykład VI: Znak jako jedność signifié i signifiant (Ferdynand De Saussure) Językoznawstwo i semiologia Ferdynand de Saussure (1857 1913) językoznawca, semiolog, strukturalista wykłady

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia

Opis zakładanych efektów kształcenia Załącznik nr.. Opis zakładanych efektów kształcenia Kierunek studiów: odnawialne źródła energii i gospodarka odpadami Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia Tytuł zawodowy: inżynier Profil kształcenia:

Bardziej szczegółowo

Wprowadzenie do teorii systemów ekspertowych

Wprowadzenie do teorii systemów ekspertowych Myślące komputery przyszłość czy utopia? Wprowadzenie do teorii systemów ekspertowych Roman Simiński siminski@us.edu.pl Wizja inteligentnych maszyn jest od wielu lat obecna w literaturze oraz filmach z

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia

Opis zakładanych efektów kształcenia Załącznik nr.. Opis zakładanych efektów kształcenia Kierunek studiów: zarządzanie i inżynieria produkcji Poziom kształcenia: studia pierwszego stopnia Tytuł zawodowy: inżynier Profil kształcenia: ogólnoakademicki

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki

Wstęp do kognitywistyki Wstęp do kognitywistyki Wykład dziewiąty Główne problemy kognitywistyki Percepcja: słyszenie Andrzej Klawiter http://www.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl Polowanie puszczyka mszarnego Puszczyk

Bardziej szczegółowo

Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych (tabele odniesień efektów kształcenia)

Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych (tabele odniesień efektów kształcenia) Załącznik nr 7 do uchwały nr 514 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunków studiów pierwszego i drugiego stopnia prowadzonych

Bardziej szczegółowo

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny

Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Z punktu widzenia kognitywisty: język naturalny Wykład V: Język w umyśle, świat w umyśle O obiektach Podejście zdroworozsądkowe: intuicyjna charakterystyka obiektów i stanów rzeczy Ale mówi się również

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki

Wstęp do kognitywistyki Wstęp do kognitywistyki Wykład I: Kognitywistyka z lotu ptaka Piotr Konderak konsultacje: poniedziałki, 11:10-12:40, p. 205 Strona przedmiotu: http://konderak.eu/wkg10.html W historii intelektualnej wszystko

Bardziej szczegółowo

Umysł-język-świat. Wykład XII: Semantyka języka naturalnego

Umysł-język-świat. Wykład XII: Semantyka języka naturalnego Umysł-język-świat Wykład XII: Semantyka języka naturalnego Znaczenie Intuicyjnie najistotniejszy element teorii języka Praktyczne zastosowanie teorii lingwistycznej wymaga uwzględnienia znaczeń postulaty

Bardziej szczegółowo

Wstęp do kognitywistyki

Wstęp do kognitywistyki Wstęp do kognitywistyki Wykład szósty W poszukiwaniu metody badania umysłu. Druga rewolucja w wiedzy o poznaniu i powstanie kognitywistyki Andrzej Klawiter http://www.staff.amu.edu.pl/~klawiter klawiter@amu.edu.pl

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 000-2/6/2013 Senatu Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu z dnia 21 marca 2013 r.

Uchwała Nr 000-2/6/2013 Senatu Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu z dnia 21 marca 2013 r. Uchwała Nr 000-2/6/2013 Senatu Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu z dnia 21 marca 2013 r. w sprawie: 1) określenia przez Senat efektów kształcenia dla programu

Bardziej szczegółowo

Badania marketingowe. Omówione zagadnienia

Badania marketingowe. Omówione zagadnienia Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie Badania marketingowe Wykład 6 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Omówione zagadnienia Rodzaje badań bezpośrednich Porównanie

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016)

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016) WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - OCENIANIE BIEŻĄCE, SEMESTRALNE I ROCZNE (2015/2016) Ocena dopuszczająca: Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności określone

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr 69 /2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 31 maja 2012 roku

Uchwała Nr 69 /2012. Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. z dnia 31 maja 2012 roku Uchwała Nr 69 /2012 Senatu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach z dnia 31 maja 2012 roku w sprawie określenia efektów kształcenia dla kierunku zarządzanie na poziomie drugiego stopnia o profilu

Bardziej szczegółowo

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ NAZWA KIERUNKU STUDIÓW: Administracja POZIOM STUDIÓW: studia II stopnia PROFIL STUDIÓW: ogólnoakademicki

OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ NAZWA KIERUNKU STUDIÓW: Administracja POZIOM STUDIÓW: studia II stopnia PROFIL STUDIÓW: ogólnoakademicki OPIS ZAKŁADANYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ NAZWA KIERUNKU STUDIÓW: Administracja POZIOM STUDIÓW: studia II stopnia PROFIL STUDIÓW: ogólnoakademicki Opis zakładanych efektów uczenia się uwzględnia uniwersalne

Bardziej szczegółowo

Festiwal Myśli Abstrakcyjnej, Warszawa, Czy SZTUCZNA INTELIGENCJA potrzebuje FILOZOFII?

Festiwal Myśli Abstrakcyjnej, Warszawa, Czy SZTUCZNA INTELIGENCJA potrzebuje FILOZOFII? Festiwal Myśli Abstrakcyjnej, Warszawa, 22.10.2017 Czy SZTUCZNA INTELIGENCJA potrzebuje FILOZOFII? Dwa kluczowe terminy Co nazywamy sztuczną inteligencją? zaawansowane systemy informatyczne (np. uczące

Bardziej szczegółowo

ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI

ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL OGÓLNOAKADEMICKI Załącznik nr 2 Odniesienie efektów kierunkowych do efektów obszarowych i odwrotnie Załącznik nr 2a - Tabela odniesienia

Bardziej szczegółowo

Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia

Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Efekty kształcenia dla kierunku studiów Inżynieria 2 studia drugiego stopnia A profil ogólnoakademicki specjalność Technika i Organizacja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy (TOBHP) Umiejscowienie kierunku

Bardziej szczegółowo

Poznawcze znaczenie dźwięku

Poznawcze znaczenie dźwięku Poznawcze znaczenie dźwięku Justyna Maculewicz Uniwersytet im. A. Mickiewicza, kognitywistyka (IV rok) akustyka (II rok) e-mail: justynamaculewicz@gmail.com Klasyczne ujęcie słyszenia jako percepcji zdarzeń

Bardziej szczegółowo

Percepcja, język, myślenie

Percepcja, język, myślenie Psychologia procesów poznawczych Percepcja, język, myślenie Wprowadzenie w problematykę zajęć. Podstawowe pojęcia. W 1 1.Wprowadzenie w problematykę zajęć. Podstawowe pojęcia. 2. Historia psychologii poznawczej.

Bardziej szczegółowo

prawda symbol WIEDZA DANE komunikat fałsz liczba INFORMACJA (nie tyko w informatyce) kod znak wiadomość ENTROPIA forma przekaz

prawda symbol WIEDZA DANE komunikat fałsz liczba INFORMACJA (nie tyko w informatyce) kod znak wiadomość ENTROPIA forma przekaz WIEDZA prawda komunikat symbol DANE fałsz kod INFORMACJA (nie tyko w informatyce) liczba znak forma ENTROPIA przekaz wiadomość Czy żyjemy w erze informacji? TAK Bo używamy nowego rodzaju maszyn maszyn

Bardziej szczegółowo

17. Zagadnienie umysłu i ciała (mind-body problem) Andrzej Wiśniewski Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016

17. Zagadnienie umysłu i ciała (mind-body problem) Andrzej Wiśniewski Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016 17. Zagadnienie umysłu i ciała (mind-body problem) Andrzej Wiśniewski Andrzej.Wisniewski@amu.edu.pl Wstęp do filozofii Materiały do wykładu 2015/2016 Zagadnienie umysłu i ciała (mind-body problem) We współczesnej

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyczny. Bądź sobą

Program profilaktyczny. Bądź sobą Program profilaktyczny Bądź sobą przeznaczony dla klas IV VI Program opracowała: Monika Wandas-Wasieńko Cele programu: 1.Wzmocnienie więzi koleżeńskiej i grupowej. 2.Nawiązywanie nieagresywnych kontaktów.

Bardziej szczegółowo

Nauki reinżynieryjne. Marcin Miłkowski. Zakład Logiki i Kognitywistyki. IFiS PAN

Nauki reinżynieryjne. Marcin Miłkowski. Zakład Logiki i Kognitywistyki. IFiS PAN Nauki reinżynieryjne Marcin Miłkowski Zakład Logiki i Kognitywistyki IFiS PAN Plan Natura z punktu widzenia konstruktora Heurystyka reinżynierii Wyjaśnianie mechanistyczne Mechanizmy w naturze i technice

Bardziej szczegółowo

Kilka innych faktów...

Kilka innych faktów... Steven Pinker (1954 - ) Dept. of Brain and Cognitive Sciences at MIT Dept. of Psychology, Harvard University The Language Instinct: How the Mind Creates Language How the Mind Works The Stuff of Thought:

Bardziej szczegółowo

O REDUKCJI U-INFORMACJI

O REDUKCJI U-INFORMACJI O REDUKCJI U-INFORMACJI DO DANYCH Cztery punkty odniesienia (dla pojęcia informacji) ŚWIAT ontologia fizyka UMYSŁ psychologia epistemologia JĘZYK lingwistyka nauki o komunikacji KOMPUTER informatyka elektronika

Bardziej szczegółowo

Moduły kształcenia. Efekty kształcenia dla programu kształcenia (kierunku) MK_06 Krystalochemia. MK_01 Chemia fizyczna i jądrowa

Moduły kształcenia. Efekty kształcenia dla programu kształcenia (kierunku) MK_06 Krystalochemia. MK_01 Chemia fizyczna i jądrowa Matryca efektów kształcenia określa relacje między efektami kształcenia zdefiniowanymi dla programu kształcenia (efektami kierunkowymi) i efektami kształcenia zdefiniowanymi dla poszczególnych modułów

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia/uczenia się dla studiów technicznych: Studia I, II i III stopnia profil teoretyczny/(ogólno)akademicki

Efekty kształcenia/uczenia się dla studiów technicznych: Studia I, II i III stopnia profil teoretyczny/(ogólno)akademicki Zespół ds. opracowania opisu efektów kształcenia/uczenia się dla studiów technicznych WIEDZA Efekty kształcenia/uczenia się dla studiów technicznych: Studia I, II i III stopnia profil teoretyczny/(ogólno)akademicki

Bardziej szczegółowo

ZAŁĄCZNIK NR 2 Uchwała Rady Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej z dnia 3 czerwca 2013 r

ZAŁĄCZNIK NR 2 Uchwała Rady Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej z dnia 3 czerwca 2013 r ZAŁĄCZNIK NR 2 Uchwała Rady Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej z dnia 3 czerwca 2013 r w sprawie przyjęcia Efektów kształcenia dla studiów III stopnia w dyscyplinie elektrotechnika

Bardziej szczegółowo

Epistemologia. #00 Abstrakty prac. Paweł Łupkowski. Instytut Psychologii UAM

Epistemologia. #00 Abstrakty prac. Paweł Łupkowski. Instytut Psychologii UAM Epistemologia #00 Abstrakty prac Paweł Łupkowski Instytut Psychologii UAM 1 / 13 Abstrakt imię i nazwisko autora, numer indeksu, tytuł pracy, adres e-mail do kontaktu, abstrakt (około 250 słów), zestaw

Bardziej szczegółowo

CZYM SĄ OBLICZENIA NAT A URALNE?

CZYM SĄ OBLICZENIA NAT A URALNE? CZYM SĄ OBLICZENIA NATURALNE? Co to znaczy obliczać (to compute)? Co to znaczy obliczać (to compute)? wykonywać operacje na liczbach? (komputer = maszyna licząca) wyznaczać wartości pewnych funkcji? (program

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI ZGODNE Z PROGRAMEM NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO SŁOWA NA START W KLASIE VI

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI ZGODNE Z PROGRAMEM NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO SŁOWA NA START W KLASIE VI WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO DLA UCZNIÓW KLASY VI ZGODNE Z PROGRAMEM NAUCZANIA JĘZYKA POLSKIEGO SŁOWA NA START W KLASIE VI Uczniowie z obniżoną sprawnością intelektualną OCENA NIEDOSTATECZNA

Bardziej szczegółowo

Świadomość. Adriana Schetz

Świadomość. Adriana Schetz Świadomość Adriana Schetz Trochę teorii: Typy świadomości Świadomość w sensie przytomności (awareness) Świadomość w sensie uwagi (attention) Świadomość dostępu (access consciousness) Świadomość fenomenalna

Bardziej szczegółowo

Umysł-język-świat 2012

Umysł-język-świat 2012 Umysł-język-świat 2012 Wykład II: Od behawioryzmu lingwistycznego do kognitywizmu w językoznawstwie Język. Wybrane ujęcia [Skinner, Watson i behawioryzm] Język jest zespołem reakcji na określonego typu

Bardziej szczegółowo

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA Załącznik do Uchwały Senatu Politechniki Krakowskiej z dnia 28 czerwca 2017 r. nr 58/d/06/2017 Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki w Krakowie Nazwa wydziału Wydział Inżynierii Środowiska Dziedzina

Bardziej szczegółowo

10/24/2015 CELE ZAJĘĆ PLAN ZAJĘĆ METODY BADAŃ SPOŁECZNYCH WYKŁAD 1

10/24/2015 CELE ZAJĘĆ PLAN ZAJĘĆ METODY BADAŃ SPOŁECZNYCH WYKŁAD 1 METODY BADAŃ SPOŁECZNYCH WYKŁAD 1 dr Agnieszka Kacprzak CELE ZAJĘĆ Jak w poprawnie metodologiczny sposób rozwiązywać problemy pojawiające się w nauce i w biznesie? Jak definiować problemy badawcze? Jakie

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych: Sposób dokumentacji efektów kształcenia

Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych: Sposób dokumentacji efektów kształcenia Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych: Lp. K_W01 K_W02 K_W06 K_W08 K_W09 Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych zna terminologię używaną w pedagogice a w szczególności w oraz jej zastosowanie

Bardziej szczegółowo

a) Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów

a) Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów 1. PROGRAM KSZTAŁCENIA 1) OPIS EFEKTÓW KSZTAŁCENIA a) Szczegółowe efekty kształcenia i ich odniesienie do opisu efektów kształcenia dla obszaru nauk społecznych i technicznych Objaśnienie oznaczeń: I efekty

Bardziej szczegółowo

FILOZOFIA UMYSŁU: PROBLEM UMYSŁ-CIAŁO. dr Mateusz Hohol

FILOZOFIA UMYSŁU: PROBLEM UMYSŁ-CIAŁO. dr Mateusz Hohol FILOZOFIA UMYSŁU: PROBLEM UMYSŁ-CIAŁO dr Mateusz Hohol DLACZEGO FILOZOFIA UMYSŁU? DLACZEGO FILOZOFIA UMYSŁU? ( ) wielu z nas sądzi, że najważniejszą filozofią jest teraz filozofia umysłu. Punktem wyjścia

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PRZYRODY KL. IV VI. Do programu Na tropach przyrody I. CELE KSZTAŁCENIA wymagania ogólne:

PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PRZYRODY KL. IV VI. Do programu Na tropach przyrody I. CELE KSZTAŁCENIA wymagania ogólne: PRZEDMIOTOWE ZASADY OCENIANIA Z PRZYRODY KL. IV VI Do programu Na tropach przyrody I. CELE KSZTAŁCENIA wymagania ogólne: 1. Zaciekawienie światem przyrody. Uczeń stawia pytania dotyczące zjawisk zachodzących

Bardziej szczegółowo

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ TECHNICZNY EFEKTY KSZTAŁCENIA. Kierunek studiów INŻYNIERIA ŚRODOWISKA

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ TECHNICZNY EFEKTY KSZTAŁCENIA. Kierunek studiów INŻYNIERIA ŚRODOWISKA Zał. nr 2 do uchwały nr 321/V/V/2015Senatu PWSZ w Koninie z dnia 19 maja w sprawie efektów kształcenia dla kierunków studiów w PWSZ w Koninie PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KONINIE WYDZIAŁ TECHNICZNY

Bardziej szczegółowo

Efekty uczenia się na kierunku. Logistyka (studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym)

Efekty uczenia się na kierunku. Logistyka (studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym) Efekty uczenia się na kierunku Załącznik nr 2 do uchwały nr 412 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 29 maja 2019 r. Logistyka (studia pierwszego stopnia o profilu praktycznym) Tabela 1. Kierunkowe

Bardziej szczegółowo

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ

O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ O badaniach nad SZTUCZNĄ INTELIGENCJĄ SZTUCZNA INTELIGENCJA dwa podstawowe znaczenia Co nazywamy sztuczną inteligencją? zaawansowane systemy informatyczne (np. uczące się), pewną dyscyplinę badawczą (dział

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia do próbnych matur z poziomu podstawowego.

Zagadnienia do próbnych matur z poziomu podstawowego. Zagadnienia do próbnych matur z poziomu podstawowego. Wiadomości: 1. opisuje budowę i funkcje organizmu człowieka: a. opisuje budowę organizmu człowieka lub nazywa elementy budowy przedstawione na ilustracji,

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia

Opis zakładanych efektów kształcenia Załącznik nr.. Opis zakładanych efektów kształcenia Kierunek studiów: odnawialne źródła energii i gospodarka odpadami Poziom kształcenia: studia drugiego stopnia Tytuł zawodowy: magister inżynier Profil

Bardziej szczegółowo

Wiedza. P1P_W01 S1P_W05 K_W03 Zna podstawowe prawa fizyki i chemii pozwalające na wyjaśnianie zjawisk i procesów zachodzących w przestrzeni

Wiedza. P1P_W01 S1P_W05 K_W03 Zna podstawowe prawa fizyki i chemii pozwalające na wyjaśnianie zjawisk i procesów zachodzących w przestrzeni Załącznik nr 1 Efekty kształcenia dla kierunku studiów Gospodarka przestrzenna studia pierwszego stopnia - profil praktyczny studia inżynierskie Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek

Bardziej szczegółowo

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA WYDZIAŁ INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA Kierunek studiów: INFORMATYKA Stopień studiów: STUDIA II STOPNIA Obszar Wiedzy/Kształcenia: OBSZAR NAUK TECHNICZNYCH Obszar nauki: DZIEDZINA NAUK TECHNICZNYCH Dyscyplina

Bardziej szczegółowo

Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia

Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Efekty kształcenia dla kierunku studiów Inżynieria bezpieczeństwa 1 studia pierwszego stopnia A profil ogólnoakademicki specjalność Inżynieria Ochrony i Zarządzanie Kryzysowe (IOZK) Umiejscowienie kierunku

Bardziej szczegółowo

Efekty uczenia się na kierunku Ekonomia (studia pierwszego stopnia o profilu ogólnoakademickim)

Efekty uczenia się na kierunku Ekonomia (studia pierwszego stopnia o profilu ogólnoakademickim) Załącznik nr 2 do uchwały nr 414 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 29 maja 2019 r. Efekty na kierunku Ekonomia (studia pierwszego stopnia o profilu ogólnoakademickim) Tabela 1. Kierunkowe efekty

Bardziej szczegółowo

Do uzyskania kwalifikacji pierwszego stopnia (studia inżynierskie) na kierunku BIOTECHNOLOGIA wymagane są wszystkie poniższe efekty kształcenia

Do uzyskania kwalifikacji pierwszego stopnia (studia inżynierskie) na kierunku BIOTECHNOLOGIA wymagane są wszystkie poniższe efekty kształcenia Kierunek studiów: BIOTECHNOLOGIA Forma studiów: stacjonarne Rodzaj studiów: studia pierwszego stopnia - inżynierskie Czas trwania studiów: 3,5 roku (7 semestrów, 1 semestr - 15 tygodni) Liczba uzyskanych

Bardziej szczegółowo

1. Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych. bezpieczeństwo i higiena pracy studia pierwszego stopnia

1. Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych. bezpieczeństwo i higiena pracy studia pierwszego stopnia Załącznik do uchwały nr 56/2015-2016 Senatu Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 1. Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych bezpieczeństwo i higiena pracy studia pierwszego stopnia

Bardziej szczegółowo

określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013 r.

określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013 r. Załącznik Nr 5.1 do Uchwały Nr 156/2012/2013 Senatu UKW z dnia 25 września 2013 r. EFEKTY KSZTAŁCENIA określone Uchwałą Senatu Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego Nr 156/2012/2013 z dnia 25 września 2013

Bardziej szczegółowo

BIOCYBERNETYKA PROLOG

BIOCYBERNETYKA PROLOG Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej BIOCYBERNETYKA Adrian Horzyk PROLOG www.agh.edu.pl Pewnego dnia przyszedł na świat komputer Komputery

Bardziej szczegółowo

Załącznik Nr 4. odniesienie do obszarowych efektów kształcenia w KRK. kierunkowe efekty kształceniaopis WIEDZA

Załącznik Nr 4. odniesienie do obszarowych efektów kształcenia w KRK. kierunkowe efekty kształceniaopis WIEDZA Załącznik Nr 4. Odniesienie kierunkowych efektów kształcenia do obszarowych efektów kształcenia dla obszaru lub obszarów kształcenia przyporządkowanych temu kierunkowi Kognitywistyka z racji tradycji badawczych

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - POZIOM PODSTAWOWY

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - POZIOM PODSTAWOWY WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO - POZIOM PODSTAWOWY WIADOMOŚCI O EPOCE wiadomości Określa ramy czasowe i genezę nazwy epoki. Wymienia głównych reprezentantów omawianych kierunków literackich. Wymienia

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia

Opis zakładanych efektów kształcenia Załącznik do uchwały nr 218 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 18 grudnia 2013 r Nazwa kierunku studiów: Psychologia Obszar kształcenia: Obszar nauk społecznych Poziom kształceni: jednolite studia

Bardziej szczegółowo

Funkcjonalizm obliczeniowy kilka uwag z perspektywy ewolucyjnej

Funkcjonalizm obliczeniowy kilka uwag z perspektywy ewolucyjnej Funkcjonalizm obliczeniowy kilka uwag z perspektywy ewolucyjnej Charakterystyka stanowiska funkcjonalizmu obliczeniowego Stanowisko, które zamierzam krótko scharakteryzować i poddać krytyce poniżej, stanowi

Bardziej szczegółowo

Opisuje proces ewolucji geografii jako dziedziny wiedzy i nauki, określa jej

Opisuje proces ewolucji geografii jako dziedziny wiedzy i nauki, określa jej Załącznik nr 1 Efekty kształcenia dla kierunku studiów GEOGRAFIA studia pierwszego stopnia - profil ogólnoakademicki Umiejscowienie kierunku w obszarach kształcenia Kierunek studiów geografia należy do

Bardziej szczegółowo

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA

KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA KIERUNKOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA WYDZIAŁ INFORMATYKI I ZARZĄDZANIA Kierunek studiów: INFORMATYKA Stopień studiów: STUDIA II STOPNIA Obszar Wiedzy/Kształcenia: OBSZAR NAUK TECHNICZNYCH Obszar nauki: DZIEDZINA

Bardziej szczegółowo

Prezentacja, którą czytacie jest jedynie zbiorem sugestii. Nie zawiera odpowiedzi na pytania wprost. Jeżeli nie wiedzielibyście jak odpowiedzieć na

Prezentacja, którą czytacie jest jedynie zbiorem sugestii. Nie zawiera odpowiedzi na pytania wprost. Jeżeli nie wiedzielibyście jak odpowiedzieć na Prezentacja, którą czytacie jest jedynie zbiorem sugestii. Nie zawiera odpowiedzi na pytania wprost. Jeżeli nie wiedzielibyście jak odpowiedzieć na któreś z pytań, to poniżej macie kierunek w jakim podążać

Bardziej szczegółowo

WIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk;

WIEDZA T1P_W06. K_W01 ma podstawową wiedzę o zarządzaniu jako nauce, jej miejscu w systemie nauk i relacjach do innych nauk; SYMBOL Efekty kształcenia dla kierunku studiów: inżynieria zarządzania; Po ukończeniu studiów pierwszego stopnia na kierunku inżynieria zarządzania, absolwent: Odniesienie do obszarowych efektów kształcenia

Bardziej szczegółowo

Proces badawczy schemat i zasady realizacji

Proces badawczy schemat i zasady realizacji Proces badawczy schemat i zasady realizacji Agata Górny Zaoczne Studia Doktoranckie z Ekonomii Warszawa, 14 grudnia 2014 Metodologia i metoda badawcza Metodologia Zadania metodologii Metodologia nauka

Bardziej szczegółowo

Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego 2015

Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego 2015 Analiza wyników egzaminu gimnazjalnego 2015 Egzamin gimnazjalny został przeprowadzony od 21 do 23 kwietnia 2015 r. Składał się z trzech części. W części pierwszej humanistycznej gimnazjaliści rozwiązywali

Bardziej szczegółowo