Fenomen depresyjnego realizmu Oczami psychologa, biologa, badacza

Transkrypt

1 Fenomen depresyjnego realizmu Oczami psychologa, biologa, badacza Paweł Mazurkiewicz

2 Depresja Zaburzenie afektywne Różne rodzaje depresji - choroba afektywna jednobiegunowa - choroba afektywna dwubiegunowa - sezonowe zaburzenie afektywne - depresja poporodowa i inne Różne zaawansowanie objawów - depresja kliniczna (severe depression) - mild depression Możliwość pomylenia z innymi jednostkami chorobowymi

3 Kryteria diagnostyczne Minimum pięć aspektów w ciągu dwóch tygodni: - Nastrój depresyjny utrzymuje się codziennie przez większość dnia (subiektywne odczucie smutku lub pustki, płacz). - Osłabienie zainteresowania lub nie odczuwanie przyjemności z czynności czerpanych z wykonywania czynności w ciągu dnia; - Utrata lub przyrost wagi; spadek lub wzrost apetytu. - Bezsenność lub potrzeba snu więcej niż normalnie. - Pobudzenie lub zahamowanie motoryczne; - Zmęczenie i utrata energii; - Poczucie bezwartościowości lub nadmierne nieuzasadnione poczucie winy; - Spadek zdolności myślenia lub koncentracji lub brak stanowczości; - Myśli na temat śmierci. Objawy powodują gorsze funkcjonowanie społeczne Nie jest wywołana substancjami farmakologicznymi, żałobą po stracie bliskich bądź też nad/niedo- czynnością tarczycy Nie spełniają kryteriów innych jednostek chorobowych

4 Autodiagnoza Test BDI / BDI II (Beck Depression Inventory) - 21 pozycji testowych - cztery opcje do wyboru Przykład: * (0) I do not feel sad. * (1) I feel sad. * (2) I am sad all the time and I can't snap out of it. * (3) I am so sad or unhappy that I can't stand it.

5 Przebieg - Większość przypadków depresji, chociaż nawraca, ma tendencję do ustępowania w miarę upływu czasu. - Nieleczony epizod depresji może trwać do trzech lub pięciu miesięcy, rzadko - dłużej. Ryzyko samobójstwa. Czasami depresja staje się chroniczna. W takim przypadku osoba nie wraca w pełni do stanu funkcjonowania sprzed zachorowania. Może współwystępować z atakami paniki, lękiem, nadużywaniem substancji uzależniających, dysfunkcjami seksualnymi i zaburzeniami osobowości.

6 Etiologia (podejście biologiczne) - czynniki genetyczne (m.in. badania na bliźniakach jednojajowych) - działalność hormonów - zwiększona ilość kortyzolu (via stres) - podwyższony poziom hormonu CRH podwzgórze uwolnienie ACTH (h. adrenokortykotropowy) + kortyzolu - niedoczynność tarczycy (hamujący wpływ tyroksyny) - zmiany poziomu hormonów płciowych - obniżanie farmakologiczne poziomu progesteronu i estradiolu u kobiet po ciąży - podawanie estradiolu u kobiet podczas klimakterium - nieprawidłowy wzorzec dominacji półkulowej - niedocznynność lewej półkuli - zmiany aktywności neuroprzekaźników - wirusy - choroba bornsaska

7 Etiologia podejścia psychologiczne - zdarzenie traumatyczne file:///c:/documents%20and%20settings/administrator/pulpit/moje%20dokumenty/eaten.gif - wyjaśnienia interpersonalne - zmieniony wzorzec myślenia o sobie - fiksacja na fazie oralnej :-) I inne

8 Leczenie Leki antydepresyjne: - leki trójpierścieniowe (zablokowanie wychwytu zwrotnego serotoniny lub katecholamin przez neuron presynaptyczny) Tofranil - inhibitory monoaminooksydazy (hamują działanie enzymu MAO, znajdującego się w kolbce synaptycznej, gdzie przekształca serotoninę i katecholaminy w nieaktywne związki chemiczne) - Nordil - selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (jak trójpierścieniowe, ale tylko serotonina) Prozac - atypowe antydepresanty - preparaty ziołowe (dziurawiec posp.) Elektrowstrząsy (prawa półkula) Modyfikacja cyklu sen-czuwanie - m.in. deprywacja snu (osoby z małym obrotem dopa- miny i zwiększoną działanością płatów przedczołowych)

9 Działanie inhibitorów MAO

10 Antydepresanty wywołują sprzeczne uczucia - zwiększony odsetek samobójstw - różne efekty uboczne - niekoniecznie wielki odsetek wyleczeń I inne prawdziwe lub nie przekonania ludzkie

11 Inne terapie: - behawioralna - behawioralno-poznawcza - psychoanalityczna :-)

12 Czy warto leczyć depresję? Teoria, zgodnie z którą zaburzenia depresyjne są formą dostosowania do życia społecznego, szczególnie wśród osób dorastających. - każdego roku 5% dorosłej populacji zapada na depresję spełniającą kryteria kliniczne - szacuje się, iż w danej chwili ok. 10% populacji 'cierpi' na depresję - do 50% populacji miało w swoim życiu epizod depresyjny - kobiety 2x częściej 'cierpią' na depresję

13 Przetwarzanie informacji - używają bardziej systematycznego i szczegółowego stylu przetwarzania informacji - rzadziej posługują się uproszczonymi regułami wnioskowania (heurystykami) przy wydawaniu sądów - w przeciwieństwie do osób niedepresyjnych przeznaczają znaczną część zasobów uwagi na odbiór i analizę negatywnych aspektów danej sytuacji - szukają informacji zarówno szczegółowych, jak i ogólnych odnośnie danej sytuacji - dłuższa i dokładniejsza analiza informacji oraz przeszukiwanie pola uwagowego w celu znalezienia takowych obniża sprawność w podejmowaniu decyzji

14 Działanie niedepresyjnych Wykorzystuje wiele zniekształceń poznawczych: - nierealistyczny optymizm - wiara w posiadanie kontroli - moja osoba to, co dobre - wiara w pozytywną przyszłość Zaniedbywanie rachunku prawdopodobieństwa Naginanie rzeczywistości by utrzymać pozytywne złudzenia Niedostrzeganie informacji niezgodnych

15 Pozytywne złudzenia pozwalają żyć i angażować się w szeroko pojętą działalność społeczną... Jednakże może prowadzić do negatywnych skutków długoterminowych

16 Fenomen depresyjnego realizmu Depresyjnych realistów cechuje: - mniejszy błąd w ocenie stopnia kontroli sytuacji, na którą w rzeczywistości nie ma się wpływu - bardziej trafne przewidywanie różnych możliwości rozwoju sytuacji wieloznacznej - bardziej odpowiadająca prawdzie samoocena (ale zawyżanie oceny innych ludzi).

17 Fenomen depresyjnego realizmu - samoocena silnie uzależniona od kontekstu społecznego - bardziej trafna analiza sytuacji i rzadsze podejmowanie ryzyka (m. in. w grach losowych) - umiejętność aktualizowania oceny prawdopodobieństwa wystąpienia danej sytuacji w przyszłości na podstawie otrzymanej informacji zwrotnej (np. analizy lekarskie prawdopodobieństwa zachorowania na nowotwór).

18 Fenomen potwierdzony? - obserwacyjne wiązanie depresji z realizmem (m.in. wielcy wodzowie i ich największe sukcesy podczas epizodu depresji) - udana replikacja pierwotnego badania, oraz liczne badania potwierdzające większy realizm osób subdepresyjnych w różnych warunkach badawczych - udane powtórzenie wyników na osobach z kliniczną depresją - brak 'pozytywnych' zniekształceń poznawczych u osób depresyjnych

19 Depresyjny realizm w życiu /badaniu Badania zawsze będą sztuczne Osoby subdepresyjne wydają się lepiej działać w sytuacjach problemowych. Depresja a dojrzewanie: - wybór w ważnych sytuacjach życiowych - dokładniejsza analiza - wyhamowanie aktywności niezwiązanej z problemem Podobnie depresja a stres REALIZM indukowany depresją korzystny

20 Problematyczność fenomenu - istnieje wiele badań z wynikami niejednoznacznymi bądź też ukazujących tendencję przeciwną, tj. osoby depresyjne wykazywały się większymi błędami przewidywania - niedoszacowywanie przez osoby depresyjne własnego wpływu na zdarzenia oraz szansy wystąpienia zdarzeń pozytywnych (możliwość nie uwzględniona w modelu eksperymentalnym Alloy i Abramson) - nieudana replikacja badania na osobach z kliniczną depresją - zarzut nierealistycznej sytuacji badawczej - teza, iż brak zniekształceń poznawczych pozytywnych względem własnej osoby (wg wielu badaczy o znaczeniu adaptacyjnym, por: Kofta i Szustrowa, 2001) jest wynikiem negatywnej samooceny i negatywnej postawy do życia osób depresyjnych

21 Neurobiologia depresyjnego realizmu Dotychczas nie przeprowadzono ŻADNYCH badań odnośni neurobiologicznych korelatów depresyjnego realizmu. Szuka się jedynie przyczyn psychologicznych Stara się też ukazać, iż tak naprawdę nie istnieje Istnieją jednak przesłanki, iż jego istnienie może wiązać się ze zmienioną aktywnością mózgową u osób depresyjnych.

22 W procesy oceny sytuacji zaangażowane są różne struktury mózgu (m.in.): - wzgórze - płaszczyzna przyśrodkowa kory przedczołowej - ciało migdałowate - jądro ogoniaste (część prążkowia) - jądro półleżące (inaczej 'jądro przyjemności')

23 U osób depresyjnych zmianie ulega funkcjonowanie mózgu: - wzrost aktywności: - prawej okolicy przedczołowej - zakrętu obręczy - środkowej części wzgórza - ciała migdałowatego - obniżenie aktywności - lewej okolicy przedczołowej - zakrętu skroniowego środkowego - kory mózgu między płatem skroniowym i potylicznym

24 Raphe nucleus - Jądra szwu odpowiedzialne za uwalnianie serotoniny do mózgu. Na nie oddziaływują antydepresanty

25 - obniżenie ogólnego metabolizmu mózgu - zmiana aktywności synaptycznej i neurochemicznej Struktury powiązane z oceną sytuacji działają inaczej podczas epizodu depresji. Zmiana ich aktywności może powodować m.in. ukazanie się fenomenu depresyjnego realizmu w działalności jednostki.

26 Badanie Studenckiego Koła file:///c:/documents%20and%20settings/administrator/pulpit/sknn/sknn/logo%20sknn.gif Naukowego Neurobiologii

27 1. Wykazanie, że fenomen depresyjnego realizmu istnieje Depresyjni Niedepresyjni Realiści Nierealiści Oddzielenie depresyjnego realizmu od nierealistycznego optymizmu 3. Opisanie możliwej osobowości i temperamentu osób wykazujących się realizmem oraz depresją

28 Część neurobiologiczna TRWA

29 Dziękuję za uwagę i zapraszam do dyskusji