Wybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński

Transkrypt

1 Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński

2 Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD) Zaburzenia z lękiem napadowym (PD)

3 GAD podstawowe grupy objawów Psychologiczne zmiany psychiczne odczuwane przez pacjenta Behawioralne zmiany w zachowaniu Somatyczne dolegliwości fizyczne zgłaszane przez pacjenta

4 Uogólnione zaburzenie lękowe GAD Kryteria diagnostyczne

5 Ogólna charakterystyka GAD Objawy powinny utrzymywać się przez co najmniej 6 miesięcy Lęk ma charakter wolnopłynący, nie obserwuje się napadów paniki Konieczność wykluczenia przyczyn somatycznych, Częste współwystępowanie chorób somatycznych i uzależnień (alkohol i benzodiazepiny)

6 Objawy osiowe (wg DSM-IV) Występowania nieuzasadnionego lub przesadnego lęku lub zamartwiania się dotyczącego kilku różnych sfer funkcjonowania Poczucie utraty kontroli nad tymi stanami emocjonalnymi Obecność co najmniej trzech objawów spośród poniższych: Niepokój Szybka męczliwość Trudności w koncentracji Drażliwość Napięcie mięśni Zaburzenia snu

7 Kryteria wyłączenia Lęk nie jest związany z: Obecnością napadów paniki Ekspozycją społeczną Obawami związanymi z zarażeniem się Oderwaniem od osób bliskich Przyrostem wagi Dolegliwościami somatycznymi Przekonaniem o obecności poważnej choroby somatycznej

8 Psychologiczne objawy GAD Ciągłe zamartwianie się o rzeczy, których prawdopodobieństwo wystąpienia jest niewielkie Niezdolność do usunięcia negatywnych myśli Lęk przed śmiercią Uczucie niepokoju i niezdolności do wyciszenia Problemy z zasypianiem lub utrzymaniem ciągłości snu

9 Behawioralne objawy GAD Problemy z koncentracją Drażliwość Gotowość do reakcji lękowych Odkładanie rzeczy na ostatnią chwilę

10 Somatyczne objawy GAD Utrata energii Drżenia Wzmożone napięcie mięśni, bóle mięśniowe, dyskomfort w obrębie jamy brzusznej, nudności, biegunki Bóle głowy Bóle w klatce piersiowej Zgrzytanie zębami w czasie snu Suchość w ustach Wzmożona potliwość lub uderzenia gorąca Zawroty głowy

11 Występowanie i przebieg GAD Rozpowszechnienie w ciągu całego życia 5% Przebieg przewlekły, wieloletni W ponad 50% przypadków początek w okresie dzieciństwa / adolescencji

12 Zaburzenie z lękiem napadowym PD Kryteria diagnostyczne

13 Ogólna charakterystyka PD Objawy rozwijają się nagle w ciągu ok. 10 minut i utrzymują się najczęściej do minut Powszechny jest lęk przed nawrotem objawów ( lęk przed lękiem ) Częste współwystępowanie zespołu jelita nadwrażliwego, prolapsu mitralnego oraz zespołu przewlekłego zmęczenia

14 Kryteria PD wg DSM - IV Obecność nawracających i nieoczekiwanych napadów paniki Co najmniej jeden z ataków poprzedzony był co najmniej 1 miesięcznym okresem obaw o wystąpienie kolejnego napadu lub obaw o komplikacje związane z napadem (np. atak serca, utrata kontroli nad sobą) Atakom towarzyszyć może lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni (agorafobia)

15 Objawy PD Uczucie braku tchu, duszności, dławienia się Kołatanie serca, przyspieszony rytm serca Bóle lub dyskomfort w klatce piersiowej Drżenia Wzmożona potliwość Nudności, dyskomfort w obrębie jamy brzusznej Uczucie niepewności, zawroty głowy, Lęk przed upadkiem, utratą kontroli nad sobą lub utratą przytomności Stany depersonalizacji Uczucie umierania, zapadania się w sobie Uderzenia gorąca

16 Występowanie i przebieg PD Rozpowszechnienie w ciągu całego życia 1,5% - 3,5% Niemal wszyscy pacjenci z agorafobią mają również napady paniki Częste współwystępowanie depresji i napadów paniki

17 Leczenie zaburzeń lękowych Psychoterapia Techniki relaksacyjne Terapia poznawczo-behawioralna Farmakoterapia Benzodiazepiny Leki przeciwdepresyjne Buspiron

18 Farmakoterapia Benzodiazepiny Skuteczne w zaostrzeniach objawów Konieczny krótki okres podawania tylko doraźnie w początkowym okresie Z uwagi na ryzyko kumulacji dawek należy zwrócić uwagę na obecność aktywnych metabolitów oraz czas półtrwania

19 Farmakoterapia Leki przeciwdepresyjne działające również przeciwlękowo: ASRI - escitalopram Inhibitory MAO - moklobemid NaSSA mirtazapina SNRI - wenlafaksyna SSRI citalopram, fluoksetyna, fluwoksamina, paroksetyna, sertralina TLPD imipramina, klomipramina

20 Praktyczne wskazówki W doborze leku podstawowe znaczenie ma dobra tolerancja i szybkość działania W przypadku SSRI należy zaczynać leczenie od połowy dawki terapeutycznej, a następnie zwiększać dawkę po 4-6 dniach

21 Praktyczne wskazówki Okres leczenia co najmniej 4-6 miesięcy od momentu uzyskania pełnej remisji objawów lękowych Stopniowe odstawianie leków niektóre leki przeciwdepresyjne ( SSRI głównie paroksetyna i SNRI - wenlafaksyna) dają wyraźne objawy odstawienne

22 Escitalopram w leczeniu zaburzeń lękowych Możliwość rozpoczynania od niskich dawek (5mg/d) lub od razu od dawki terapeutycznej (10 mg/d) podawanej 1 x dziennie rano Niskie prawdopodobieństwo występowania działań niepożądanych nasilających objawy lęku Duża szybkość działania (poprawa często w ciągu 1 tygodnia, pełen efekt terapeutyczny w ciągu 8 tygodni)

23 Escitalopram w leczeniu zaburzeń lękowych Brak objawów odstawiennych Niskie ryzyko interakcji (w tym również z alkoholem) Brak wpływu na zdolność do prowadzenia pojazdów