1. W jakim stopniu planowane cele poszczególnych zadań zostały zrealizowane w danym roku (podać także w %)

Transkrypt

1 Zad. 1.2 Gromadzenie i zachowanie w kolekcjach polowych, in vitro i kriokonserwacja, charakterystyka, ocena, dokumentacja i udostępnianie zasobów genetycznych i informacji w zakresie roślin rolniczych oraz innych roślin użytkowych, spokrewnionych dzikich gatunków i roślin towarzyszących. 1. W jakim stopniu planowane cele poszczególnych zadań zostały zrealizowane w danym roku (podać także w %) Planowano wykonanie następujących prac: 1. utrzymanie zasobów genowych gatunków rozmnażanych wegetatywnie w kolekcjach polowych (kolekcje: ziemniaka, buraka, roślin łąkowo-pastwiskowych, roślin rekultywacyjnych, traw, roślin zielarskich, leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych), chmielu, motylkowatych drobnonasiennych), w ciekłym azocie i kulturach in vitro (kolekcja ziemniaka, buraka), 2. gromadzenie obiektów poprzez zbiory w terenie i wymianę roślin rolniczych, przyprawowych, zielarskich, energetycznych i rekultywacyjnych, innych roślin użytkowych i ich dzikich krewniaków oraz roślin towarzyszących (kolekcje: roślin dzikich pokrewnych oraz towarzyszących, buraka, roślin łąkowo-pastwiskowych, roślin energetycznych i rekultywacyjnych, traw, żyta, pszenicy twardej, pszenżyta, kukurydzy, roślin zielarskich, leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych), tytoniu, chmielu, motylkowatych drobnonasiennych, grochu, łubinu, lnu i konopi), 3. charakterystyka i ocena zebranych i przechowywanych materiałów, w tym: identyfikacja botaniczna, charakterystyka morfologiczna i molekularna, ocena cech użytkowych tj. rolniczych, jakościowych i technologicznych (kolekcje: ziemniaka, owsa, roślin rekultywacyjnych, buraka, roślin łąkowo-pastwiskowych, traw, gatunków marginalnych roślin strączkowych, jęczmienia jarego, fasoli, żyta, pszenicy twardej, pszenicy jarej i ozimej, pszenżyta, kukurydzy, roślin zielarskich, leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych), tytoniu, chmielu, motylkowatych drobnonasiennych, grochu, łubinu, gryki, lnu i konopi), 4. opracowanie oraz przekazywanie danych paszportowych i waloryzacyjnych dotyczących obiektów z kolekcji do centralnej bazy danych EGISET (kolekcje: ziemniaka, buraka, roślin łąkowopastwiskowych, roślin rekultywacyjnych, traw, żyta, pszenicy twardej, pszenżyta, kukurydzy, roślin zielarskich, leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych), tytoniu, chmielu, motylkowatych drobnonasiennych, grochu, łubinu, seradeli, lnu i konopi), 5. regeneracja i rozmnażanie nasion i materiałów wegetatywnych obiektów kolekcyjnych (kolekcje: ziemniaka, owsa, buraka, roślin łąkowo-pastwiskowych, traw, gatunków marginalnych roślin strączkowych, jęczmienia jarego, fasoli, żyta, pszenicy jarej i ozimej, pszenicy twardej, pszenżyta, kukurydzy, roślin leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych), tytoniu, motylkowatych drobnonasiennych, grochu, łubinu, seradeli, gryki, życicy wielokwiatowej, lnu i konopi), 6. przekazywanie nasion obiektów kolekcyjnych do długoterminowej przechowalni nasion do Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, IHAR-PIB (kolekcje: owsa, roślin rekultywacyjnych, buraka, roślin łąkowo-pastwiskowych, traw, gatunków marginalnych roślin strączkowych, jęczmienia jarego, żyta, pszenicy jarej i ozimej, pszenicy twardej, pszenżyta, kukurydzy, roślin zielarskich, leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych), tytoniu, motylkowatych drobnonasiennych, grochu, łubinu, gryki, lnu i konopi), 7. udostępnianie zasobów genowych i informacji zgodnie z obowiązującymi międzynarodowymi umowami, standardami i obowiązującymi procedurami w ramach obszaru (kolekcje: ziemniaka, roślin rekultywacyjnych, buraka, roślin łąkowo-pastwiskowych, traw, gatunków marginalnych roślin strączkowych, żyta, pszenicy twardej, pszenżyta, roślin zielarskich, leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych), tytoniu, chmielu, motylkowatych drobnonasiennych, grochu, łubinu, seradeli, lnu i konopi), 8. współpraca z krajowymi i zagranicznymi użytkownikami zasobów genowych, bankami genów i międzynarodowymi organizacjami (kolekcje: pszenicy twardej, pszenżyta, ziemniaka, buraka, roślin łąkowo-pastwiskowych, roślin rekultywacyjnych, traw, gatunków marginalnych roślin strączkowych, żyta, roślin leczniczych i aromatycznych (w tym przyprawowych), tytoniu, chmielu,

2 motylkowatych drobnonasiennych, grochu, łubinu, seradeli, gryki i lnu), w celu zabezpieczenia przed utratą zasobów genowych roślin rolniczych i innych użytkowych (z wyłączeniem roślin ogrodniczych), ich dzikich krewniaków i roślin towarzyszących uprawom polowym poprzez ich zbiór, utrzymywania w stanie żywym w warunkach ex situ, charakterystyki i oceny dla obecnego i przyszłego wykorzystania w hodowli nowych odmian, prac badawczych i działalności szkoleniowej na rzecz wyżywienia i zrównoważonego rolnictwa oraz rozwoju terenów wiejskich. Planowane wyjazdy zagraniczne: Spotkanie w ramach grupy roboczej ECPGR ds zasobów genetycznych pszenicy, temat - Triticum in AEGIS: Identification and Documentation (TRAID) września 2015 r., Tallin, Estonia (1 osoba). Konferencja Oat 2020, listopada 2015 r., Wielka Brytania (1 osoba). Cele zaplanowane w 2015 roku zostały zrealizowane w 90%. 2. Opis wykonania zadań (z uwzględnieniem informacji o wyjazdach zagranicznych) Kolekcje i badania zlokalizowane w IHAR-PIB Kolekcja zasobów genowych ziemniaka diploidalnego. W kolekcjach: polowo-szklarniowej, in vitro i w ciekłym azocie przechowywanych jest łącznie 978 obiektów ziemniaka, w tym 626 diploidalnych, pozostałe cechuje inny poziom ploidalności (są to obiekty powstałe w wyniku prowadzonych w IHAR badań genetycznych). W kolekcji polowej utrzymuje się: 215 obiektów (201 diploidalnych), szklarniowej 51 obiektów (51 diploidalnych), in vitro 511 obiektów (195 diploidalnych), a w ciekłym azocie 201 obiektów (179 diploidalnych). W kolekcji polowej i in vitro przechowuje się jednocześnie 22 obiekty. W kolekcji szklarniowej i in vitro obiekty nie powtarzają się. W ciekłym azocie znajdują się obiekty zabezpieczone również w kolekcji in vitro. Ad. 1. W 2015 roku w kolekcji polowo-szklarniowej poddano odnowieniu 223 obiekty, w tym 208 obiektów diploidalnych - w szklarni 63 diploidalne obiekty. Po zakończeniu okresu wegetacji bulwy umieszczono w kontrolowanych warunkach. W kolekcji in vitro zabezpieczono 511 obiektów, w tym 195 diploidalnych przeszczepiając 5495 roślin. Ad. 2. Do kolekcji polowej wprowadzono 22 nowe obiekty - są one mieszańcami międzygatunkowymi ziemniaka. Cechują się dobrymi cechami użytkowymi (plon i jakość bulw) oraz wykazują odporność na zarazę ziemniaka (13 obiektów) i wirusy: liściozwoju (PLRV) i M ziemniaka (PVM) (9 obiektów). Ad. 3 Kolekcja polowo-szklarniowa: 266 obiektów, przechowywanych w kolekcji polowoszklarniowej oceniono pod względem sześciu cech użytkowych (plon, morfologia bulw: kształt bulw, głębokość oczek, regularność, kolor skórki i miąższu) oraz sprawdzono czystość materiału (obecność wirusów ziemniaka) Ad. 4. Przygotowano i przekazano dane do systemu EGISET. Dla kolekcji polowo-szklarniowej: 253 obiekty i kolekcji in vitro: 233 obiekty. Ad. 5. W ramach kolekcji polowej rozmnożono bulwy 15 obiektów ziemniaka diploidalnego. Regenerowano i rozmnażano 53 obiekty (303 rośliny) utrzymywane w kolekcji in vitro. Ad. 7. Z kolekcji in vitro przekazano do badań 53 genotypy (303 rośliny), z kolekcji polowej przekazano bulwy 15 klonów diploidalnych do badań odpornościowych i wykorzystania w programach krzyżowań. Ad. 8. Współpracowano z przedstawicielami hodowli polskiej i zagranicznej w celu pozyskiwania informacji o nowo zrejonizowanych odmianach rodzimych i zagranicznych oraz perspektywicznych rodach hodowlanych. Kolekcja zasobów genowych ziemniaka tetraploidalnego. Kolekcja polowa Ad. 1. Kolekcja obejmuje 143 obiekty. W br. utrzymywano w warunkach polowych 128 obiektów. W agrotechnice stosowano 4-letni płodozmian, nawożenie organiczne i mineralne dostosowane do

3 zasobności gleby oraz ochronę zabezpieczającą rośliny przed zarazą ziemniaka wywołaną przez Phytophtora infestans i szkodnikami m.in. stonką ziemniaczaną (Leptinotarsa decemlineata). Ochronę przeprowadzono zgodnie z zasadami poprawnej technologii uwzględniającej progi szkodliwości dla poszczególnych agrofagów. Rośliny zamieszane usunięto podczas selekcji negatywnej. Po zakończeniu okresu wegetacji bulwy umieszczono w kontrolowanych warunkach przechowalni; Ad. 3. Scharakteryzowano i oceniono 128 obiektów pod względem 30 cech (morfologiczne, użytkowe i agrotechniczne). Określono wpływ wybranych czynników biotycznych i abiotycznych na poziom i trwałość cech użytkowych (długość okresu wegetacji i plenność i struktura plonu), cech uwzględnianych w hodowli nowych odmian (przydatnych na produkty uszlachetnione oraz przystosowanych do średnio intensywnych warunków uprawy do produkcji metodami ekologicznymi i integrowanymi), w pracach badawczych (odmian o podniesionej zawartości skrobi - przydatnych do produkcji opakowań biodegradowalnych) i działalności szkoleniowej (odmian rodzimej hodowli o nowych cechach, podnoszących ich wartość technologiczną). Przebadano próby bulw na obecność czynnika chorobotwórczego Clavibcter michiganensis ssp. sepedonicus (Cms), w związku z zagrożeniem rozprzestrzeniania się choroby, Ad. 4. Opracowano oraz przekazano dane paszportowe i waloryzacyjne 20 obiektów z kolekcji polowej do Pracowni Zasobów Genowych i Kultur in vitro IHAR-PIB, ZNiOZ w Boninie. Dane opracowano wg metodyki zalecanej przez Europejskie Towarzystwo Badań nad Ziemniakiem i metod powszechnie stosowanych w ocenie odmian ziemniaka w Polsce. W okresie sprawozdawczym nie przekazywano danych do centralnej bazy EGISET. Ad. 5. Rozmnożono 128 obiektów kolekcyjnych dla celów badawczych i przebadano próby bulw na obecność czynnika chorobotwórczego Clavibcter michiganensis ssp. sepedonicus (Cms). Ad. 7. Udostępniono 128 obiektów dla rolników ODR w Marszewie, ODR Oddz. w Przysieku, ODR w Barzkowicach oraz pracowników jednostek terenowych PIORIN. Ad. 8. Współpracowano z przedstawicielami Centralnego Ośrodka Badania Roślin Uprawnych, hodowcami polskimi (Hodowla Ziemniaka Zamarte Sp. z o.o. Grupa IHAR, Pomorsko-Mazurska Hodowla Ziemniaka Sp. z o. o. z siedzibą w Strzekęcinie, oraz przedstawicielami hodowli zagranicznych: holenderskiej (HZPC Polska Sp. z o.o., Agriana Sp. z o.o., Agrico Polska Sp. z o.o., KWS Polska Sp. z o.o.) i niemieckiej (Europlant Handel Ziemniakami Sp. z o.o., Solana Polska Sp. z o.o. w zakresie poszerzania informacji o zgromadzonych obiektach. Ponadto współpracowano z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa w zakresie szkolenia pracowników jednostek terenowych. Kolekcja in vitro Ad. 1. Zasoby genowe ziemniaka tetraploidalnego utrzymywane są w formie roślin in vitro (100% kolekcji) oraz minibulw (ok. 20%). Obecnie w Banku zgromadzono 1600 obiektów ziemniaka tetraploidalnego. Zdrowe formy ziemniaka tetraploidalnego utrzymywane są w kolekcji in vitro, w warunkach zapewniających im długotrwałą żywotność. Uzdrowiono 15 genotypów. W celu uzyskania zdrowych form tj. wolnych od bakterii Clavibacter michiganesis ssp. sepedonicus i Ralstonii, wiroida wrzecionowatości ziemniaka (PSTVd) oraz podstawowych wirusów ziemniaka (PVA, PVX, PVS, PVM, PVY i PLRV) materiał wyjściowy został poddany termoterapii i wyizolowano z nich merystemy. Przed umieszczeniem w Banku Genów in vitro, na obiektach ziemniaka muszą być bezwzględnie wykonane badania zdrowotnościowe. Szczególnie ważne jest przebadanie materiału wyjściowego na obecność chorób kwarantannowych tj. bakteriozy pierścieniowej (Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus), śluzaka (Ralstonia solanacerum) oraz wiroida wrzecionowatości bulw ziemniaka (PSTVd). W Pracowni Chorób i Szkodników Kwarantannowych Ziemniaka IHAR-PIB, oddział w Bydgoszczy wykonano badania na obecność bakterii bakteriozy pierścieniowej i śluzaka dla 15 obiektów. Badanie przeprowadzono metodą pośredniej immunofluorescencji z zastosowaniem przeciwciał poli- i monoklonalnych. W Zakładzie Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka w Boninie, przy zastosowaniu PCR (reakcji łańcuchowej polimerazy) materiał przebadano na obecność wiroida wrzecionowatości bulw ziemniaka (PSTVd). Po 6-8 tygodniach trwania termoterapii z w/w

4 genotypów wyizolowano po merystemów (1350 sztuk). Uzyskane z merystemów rośliny in vitro zostały 3-4 krotnie przebadane testem DAS ELISA na obecność wirusów ziemniaka. Ad. 3. W warunkach polowych i szklarniowych poddano ocenie i charakterystyce 150 odmian. Opisy uzupełniono o informacje nt. pokroju roślin, antocyjanowych przebarwień łodyg, występowania skrzydełek, koloru kwiatów i obfitości kwitnienia ocenianych obiektów. Po zbiorach opisano wygląd bulw: ich kształt, wielkość, regularność zarysu, kolor skórki i miąższu oraz głębokość oczek. Przebadano materiał bulwowy 15 obiektów pod kątem obecności bakterii Clavibacter michiganensis ssp. sepedonicus, Ralstoni solanacearum oraz PSTVd. Ad. 4. W okresie sprawozdawczym nie przekazywano danych do centralnej bazy EGISET. Ad. 5. W okresie sprawozdawczym prowadzono sukcesywne przeglądanie i odnawianie materiału roślinnego zgromadzonych zasobów in vitro, aby utrzymać je w stanie żywym i gotowym do dalszego mikrorozmnażania. Regeneracji poddano 80 odmian. Ad. 7. Przygotowano i przekazano do Pomorsko-Mazurskiej Hodowli Ziemniaka O/Strzekęcino 20 odmian po 25 roślin=500 roślin i Pomorsko-Mazurskiej Hodowli Ziemniaka O/Szyldak 20 odmian po 25 roślin= 500 roślin. Kolekcja polowa i in vitro zasobów genowych buraka. Ad. 1. W stałej kolekcji polowej wieloletnich gatunków dzikich utrzymywano gatunki dzikie buraka sekcji Corollinae (357 szt.). W okresie 14 lipca 2015 r. do dnia 30 września 2015 r. w kolekcji prowadzono na bieżąco prace pielęgnacyjne i zwalczano mszyce, roztocza oraz mączniaka. Jesienią rośliny ścięto. W kolekcji in vitro przechowywano i rozmnażano w kulturach in vitro unikalne dwuletnie, diploidalne męskosterylne ekotypy B. maritima (125 szt.) rozmnażane wyłącznie poprzez kultury in vitro. W kolekcji roboczej, w warunkach obniżonej temperatury, przechowywane są nasiona 489 obiektów buraka. Nasiona 2 obiektów z tej kolekcji, tolerancyjnych na suszę, przekazano do SGGW do badań fizjologicznych. Ad. 2. W kolekcji in vitro pozyskano 1 obiekt buraka cukrowego tolerancyjnego na suszę. Ad. 3. Wykonano charakterystykę i ocenę 16 obiektów uprawnych i wybranych gatunków dzikich buraka zgromadzonych w kolekcji pod względem botanicznym, genetycznym i fizjologicznym Określono typ użytkowy, stopień ploidalności, barwę hipokotylu, barwę korzenia, owocowość. Łącznie wykonano 155 analiz wielonasiennego materiału siewnego buraka. Ad. 4. Opracowano oraz przekazano dane paszportowe i waloryzacyjne 15 obiektów z kolekcji do centralnej bazy danych EGISET. Ad. 5. Rozmnożono łącznie 10 obiektów W kolekcji roboczej 8 obiektów - 3 gatunków dzikich buraka: B.lomatogona o stopniu ploidalności 3x,4x,5x,6x B.corolliflora 4x (ekotyp z Bułgarii odporny na mączniaka) oraz B.trigyna 6x, (nasiona zostały doczyszczone i przygotowane do przechowywania). W kolekcji in vitro rozmnożono 2 obiekty: męskosterylny ekotypy B. maritima oraz 1 obiekt buraka cukrowego tolerancyjnego na suszę. Ad. 6. Przygotowano oraz przekazano nasiona 16 obiektów buraka do długotrwałego przechowywania do banku genów Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych. Ad. 7. Udostępniono do badań fizjologicznych w SGGW 2 obiekty buraka, tolerancyjne na suszę, z kolekcji roboczej. Ad. 8. Współpracowano w ramach międzynarodowej grupy roboczej Beta. Kolekcja polowa zasobów genowych gatunków roślin łąkowo-pastwiskowych. Ad. 1. W 2015 roku łącznie w kolekcji gatunków roślin łąkowo - pastwiskowych zgromadzono 284 obiekty, w ramach 163 gatunków (z 31 rodzin), z czego 56 to gatunki o znaczeniu paszowym. Ad. 2. W trakcie ekspedycji terenowych zorganizowanych na terenie województw: kujawskopomorskiego oraz lubuskiego pozyskano 14 obiektów, w ramach 9 gatunków. Na terenie woj. lubuskiego zebrano 10 prób nasion, natomiast woj. kujawsko pomorskiego 4 próby. Ekotypy zebrano w 8 miejscowościach, w ramach 14 stanowisk: zbiorowiska łąkowe 8 obiektów, pastwiska 2, nieużytki 2, kserotermiczne 2, o zróżnicowanej wilgotności: o małej wilgotności - 7, średnio wilgotne - 6, suche - 1. Ad. 3. Przeprowadzono identyfikację taksonomiczną 16 obiektów, w tym: 14 - zebranych podczas

5 tegorocznych ekspedycji terenowych oraz 2 - obiekty przekazane przez KCRZG w Radzikowie do rozmnożenia w celu uzyskania odpowiedniej ilości nasion. Ad. 4. Opracowano oraz przekazano dane paszportowe 22 obiektów do centralnej bazy danych EGISET, w tym: 14 obiektów pochodzących z tegorocznej ekspedycji oraz 8 z kolekcji łąkowo pastwiskowej. Ad. 5. Zregenerowano 16 obiektów z istniejących kolekcji ogrodowych, które wysadzono w nowo założonej kolekcji łąkowo-pastwiskowej. Rozmnożono 3 obiekty pozyskane w drodze wymiany nasiennej z innymi ogrodami botanicznymi, które włączono do kolekcji polowej, 1 z ekspedycji terenowej oraz 3 obiekty otrzymane z KCRZG w Radzikowie, w celu uzyskania reprezentatywnej próby nasion do długoterminowej przechowalni. Ad. 6. Do długoterminowej przechowalni Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych, IHAR-PIB przekazano nasiona 5 obiektów kolekcyjnych pochodzących z ekspedycji terenowych. Ad. 7. Zgodnie z obowiązującymi międzynarodowymi umowami, standardami i obowiązującymi procedurami w ramach obszaru udostępniono w drodze wymiany nasiennej 11 obiektów. Ad. 8. W ramach współpracy z krajowymi użytkownikami zasobów genowych, zagranicznymi bankami genów i międzynarodowymi organizacjami udostępniono próby materiałów genetycznych do 7 ogrodów botanicznych (w tym: 1 polski). Kolekcja polowa zasobów genowych gatunków traw i innych jednoliściennych. Ad. 1. W kolekcji polowej traw i innych jednoliściennych utrzymywano 140 obiektów należących do 79 gatunków, w tym 133 ekotypy i 7 odmian wzorcowych. Ad. 2. W trakcie ekspedycji terenowych (województwa: pomorskie, kujawsko-pomorskie, lubuskie) zebrano 10 ekotypów traw (w ramach 10 gatunków). Bromus inermis,glyceria maxima, Poa nemoralis, Bromus carinatus, Bromus hordeaceus subsp. Hordeaceus, Agrostis capillaris, Bromus secalinus, Brachypodium pinnatum, Poa palustris, Dactylis glomerata subsp. Aschersoniana. Ad. 3. Wysadzono 35 ekotypów, w ramach 14 gatunków w celu ich zwaloryzowania i uzupełnienia bazy danych EGISET (w bazie znajdują się dane paszportowe). Wykonano identyfikację taksonomiczną pozyskanych podczas ekspedycji 10 obiektów. Wykonano charakterystykę i ocenę 42 obiektów (ekotypów) w kolekcji polowej traw użytkowych; oceniono - stopień odporności na choroby grzybowe (głównie rdze) oraz procentowy udział roślin kłoszących się w roku siewu. Waloryzacja obiektów wykazała znaczne zróżnicowanie podatności na porażenie chorobami grzybowymi. Na ekotypach drżączki średniej Briza media, strzęplicy sinej Koeleria glauca oraz bliźniczki psiej trawki Nardus stricta porażenia rdzą nie stwierdzono. Najmniej odporne na infekcje grzybami rdzawnikowymi były ekotypy kostrzewy olbrzymiej Festuca gigantea i śmiałka darniowego Deschampsia cespitosa. Ad. 4. Do centralnej bazy danych EGISET wprowadzono dane paszportowe 10 obiektów zebranych w 2015 r. w trakcie ekspedycji terenowych Ad. 5. Przeprowadzono regenerację nasion obiektu otrzymanego z KCRZG w Radzikowie. Rozmnożono ekotyp sorga dwubarwnego Sorghum bicolor (nr introd.: 13I00230, nr eksped.: WUKR ), otrzymany z KCRZG IHAR w Radzikowie; zebrane nasiona przekazano do przechowalni KCRZG w Radzikowie Ad. 6. Przekazano do długoterminowej przechowalni w KCRZG nasiona 63 ekotypów śmiałka darniowego pochodzące z ekspedycji terenowych z lat oraz ekotypu sorga dwubarwnego. Ad. 7. Udostępnianie zasobów genowych i informacji zgodnie z obowiązującymi międzynarodowymi umowami, standardami i obowiązującymi procedurami w ramach obszaru w okresie sprawozdawczym prace nie były realizowane. Ad. 8. Przeprowadzono szkolenia w OB. w Bydgoszczy dla 45 członków SITO oraz zaprezentowano 2 postery podczas 23 Międzynarodowej Wystawy Zieleń to życie w Centrum EXPO w Warszawie. Kolekcja polowa zasobów genowych roślin energetycznych i rekultywacyjnych. Ad. 1. Kolekcja polowa gromadzi 463 obiektów, w ramach 382 gatunków. W terminie agrotechnicznym wysiano ręcznie nasiona 71 form jednorocznych i dwuletnich. Założono doświadczenia półłanowe rzepaku, słonecznika, gorczycy białej, wyki siewnej i gryki zwyczajnej. Ad. 2. Włączono do kolekcji 6 obiektów traw energetycznych: miskanta chińskiego (1 odmiana) i prosa rózgowatego (4 odmiany), zakupione w punkcie szkółkarskim

6 Ad. 3. Wykonano ocenę plonowania topoli (Populus sp.) pod katem przydatności do celów energetycznych. Oceniano wysokość zbioru w zależności od okresu wzrostu. Stwierdzono, że wysokość plonowania zależy od wariantu I zbioru. Najwyższe plony biomasy uzyskano w wariancie: III + VI (tzn. I ścięcie po 3 latach po wysadzeniu, II po następnych 6 sezonach). Plony uzyskane w tym wariancie były 2,5 x wyższe od plonów z 9 letnich roślin, wcześniej nie ścinanych. Niekorzystną cechą topoli, podobnie jak innych gatunków drzew, jest wysoka wilgotność świeżego drewna, sięgająca ponad 50% (do celów energetycznych wymaga sezonowania). Wykonano obserwacje i ocenę obiektów należących do 274 gatunków roślin rekultywacyjnych i energetycznych (m.in. oceniano wschody polowe, fazy rozwojowe roślin, bujność roślin miododajnych, charakterystykę morfologiczną, wysokość roślin wybranych gatunków, przeżywalność, bujność z uwzględnieniem warunków silnego stresu abiotycznego (ubogie w składniki pokarmowe, twarde, łatwo zaskorupiające się podłoże, w warunkach długotrwałej suszy i upałów, które miały miejsce tego lata). Oceniano fazy rozwojowe i bujność roślin zielnych, w tym miododajnych oraz wysokość i przeżywalność różnych form wierzby z przeznaczeniem na cele energetyczne. Dokonano również oceny przeżywalności zgromadzonych gatunków roślin w warunkach silnego stresu abiotycznego (ubogie w składniki pokarmowe, twarde i łatwo zaskorupiające się podłoże, w warunkach długotrwałej suszy i uporczywych upałów, które wystąpiły tego lata). Następne badania obejmowały identyfikację botaniczną, charakterystykę morfologiczną oraz ocenę cech użytkowych gatunków, które spełniały pionierską rolę w sukcesji naturalnej, a także dynamikę zmian składu botanicznego w latach badań. Ad. 4. Do centralnej bazy danych EGISET wprowadzono dane paszportowe dla 35 obiektów z kolekcji roślin do celów energetycznych, należących do rodzajów: Andropogon, Elymus, Miscanthus, Panicum, Populus, Salix, Spartina. Ad. 6. Przekazano 12 obiektów do centralnej przechowalni nasion KCRZG. Ad. 7. Udostępniono materiał roślinny 3 gatunków kolekcyjnych z rodzaju nawłoć (Solidago): nawłoć wąskolistną (S. graminifolia), n. późną (S. serotina) i n. kanadyjską (S. canadensis). Udostępniono materiał roślinny okolicznym rolnikom zainteresowanym ich wykorzystaniem we własnych gospodarstwach (zrzezy wierzb, bulwy topinamburu, nasiona ślazówki turyngskiej, karpy ślazowca pensylwańskiego). Ad. 8. Współpracowano z krajowymi użytkownikami zasobów genowych. W ramach współpracy z Katedrą i Zakładem Farmakognozji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika udostępniono do badań materiał roślinny 3 gatunków kolekcyjnych z rodzaju nawłoć (Solidago). Na przekazanym materiale prowadzone są badania fitochemiczne pod kątem zawartości związków polifenolowych (flawonoidów i kwasów fenolowych) oraz określenia właściwości przeciwutleniających. Współpracowano z następującymi instytucjami i indywidualnymi użytkownikami: Kopalnia Siarki Jeziórko w zakresie wykorzystania wyników badań przy doborze gatunków roślin do rekultywacji, Urząd Gminy w Grębowie przy wycenie i sprzedaży terenów zrekultywowanych, Firmy zajmujące się profesjonalnie biologiczną rekultywacją gruntów poprzemysłowych, Pszczelarze, którzy chcą zakładać pożytki pszczele na terenach zdegradowanych poddanych rekultywacji, Rolnicy, którzy planują powiększyć swoje gospodarstwo o tereny zrekultywowane, a w okolicach brakuje typowych gruntów rolniczych, jak również przychodzący na kolekcję po porady z zakresu uprawy wybranych gatunków oraz otrzymują niewielkie próbki nasion, sadzonki, karpy czy zrzezy wierzb, Katedra Ekologii Rolniczej, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie wymiana wyników badań, otrzymywanie nasion roślin oleistych (lnianka) celem oceny gatunku na terenach posiarkowych, Małopolska Hodowla Roślin Zakład Hodowlano-Produkcyjny w Palikije w zakresie otrzymywania nasion roślin motylkowatych, oleistych i traw celem przetestowania wyrosłych z nich roślin w trudnych warunkach terenów posiarkowych, zakład otrzymuje prace naukowe z prowadzonych badań, Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego Modliszewice Oddz. Sandomierz w zakresie organizowania szkoleń dla rolników, seminariów dotyczących wyników badań

7 Radio Kielce w zakresie prezentacji wyników badań z oceny kolekcji roślin rekultywacyjnych w Jeziórku, I.O. Oddz. Pszczelnictwa w Puławach współpraca w zakresie oceny roślin miododajnych pod wzg. przydatności do rekultywacji, wymiany wyników badań. Kolekcja polowa zasobów genowych roślin motylkowatych drobnonasiennych. Ad. 1. W kolekcji polowej utrzymywano 85 obiektów roślin motylkowatych drobnonasiennych reprezentujących 13 rodzaje (cieciorka, esparceta, groszek, komonica, komonicznik, konikleca, koniczyna, lucerna, ostrołódka, przelot, rutwica, traganek, wilżyna). Ad. 2. Z dwóch zbiorów terenowych pozyskano 12 ekotypów drobnonasiennych w ramach 6 gatunków roślin motylkowatych. Zbiory prowadzono w rejonie Dolnej Wisły (Pobrzeże Gdańskie, Pojezierze Iławskie, Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie) oraz w rejonie Lubuskim (Pojezierze Lubuskie, Pojezierze Wielkopolskie). Ad. 3. Wykonano identyfikację botaniczną 10 obiektów koniczyny białej kolekcji roboczej oraz 12 ekotypów zebranych podczas ekspedycji oraz ocenę kondycji przed zimą 23 obiektów koniczyny białej w kolekcji roboczej. Stwierdzono istotne zróżnicowanie zarówno wśród odmian jak i ekotypów. Z odmian najlepiej prezentowała się Wota (4,7) a wśród ekotypów obiekt POL z Beskidów (4,5). Dość niskie wartości kondycji roślin przed zimą spowodowane mogło być niskimi opadami w sezonie wegetacyjnym (222 mm). Ad. 4. Dla 12 obiektów z ekspedycji opracowano i wprowadzono do bazy danych EGISET cechy paszportowe (data i miejsce zbioru, długość i szerokość geograficzna, wysokość n.p.m., rodzaj gleby, wilgotność podłoża, rodzaj siedliska, oraz zestawienie gatunków towarzyszących). Ad. 5. Zregenerowano i przekazano nasiona 4 obiektów (lucerny sierpowatej, nostrzyku białego i żółtego, przelotu pospolitego) do przechowalni długoterminowej. Ad. 6. Przekazano nasiona 5 obiektów 3 gatunków (lucerna siewna, koniczyna biała i łąkowa) do długoterminowej przechowalni nasion KCRZG Ad. 7. Udostępniono łącznie 27 próbek nasion 10 odbiorcom - 19 obiektów z 9 rodzajów do 9 zagranicznych Ogrodów Botanicznych oraz 8 obiektów (reprezentujących 2 rodzaje) pracowni Traw Pastewnych i Motylkowatych w Radzikowie. Ad. 8. Współpracowano z krajowymi bankami genów w zakresie wymiany informacji i obiektów. Kolekcja zasobów genowych kukurydzy. W kolekcji znajduje się 1101 obiektów. Ad. 2. Pozyskano nasiona 6 dawnych polskich odmian populacyjnych, z IPK Gatersleben - Przebędowska Bursztynowa, Puławska Żółta, Oksońska, Czerwony Koral., Egipska Ryżowa (kukurydza pękająca), z gospodarstwa indywidualnego (Maniów, woj. Małopolskie) Bydgoska Wczesna. Ad. 3. Wykonano opisy kolb zebranych z 50 rozmnażanych obiektów (cechy wg CPVO i UPOV) oraz wykonano dokumentację fotograficzną każdego obiektu. Ad. 4. Opracowano oraz wprowadzono dane paszportowe do centralnej bazy danych EGISET. Ad. 5. Wykonano regenerację/rozmnożenie 50 obiektów nasion i materiałów wegetatywnych obiektów kolekcyjnych. Na poletkach wysiano nasiona 50 genotypów kukurydzy przekazanych przez Krajowe Centrum Roślinnych Zasobów Genowych. W okresie sprawozdawczym rozmnożono genotypy, w celu uzyskanie nasion o wysokiej zdolności kiełkowania i ich przygotowania do długotrwałego przechowywania. Ad. 6. Nasiona 39 obiektów rozmnożonych w wystarczającej ilości przekazano do przechowalni KCRZG (nasiona 11 obiektów rozmnożonych w małej ilości pozostawiono w chłodni Pracowni Kukurydzy i Pszenżyta do rozmnożenia w roku 2016 r. ) Ad. 8. Współpracowano z jednostkami zajmującymi się hodowlą twórczą kukurydzy, w szczególności Hodowla Roślin Smolice Sp. z o.o., Grupa IHAR oraz Małopolska Hodowla Roślin Sp. z o.o. Tym jednostkom została udostępniona informacja dotycząca cech rolniczych ocenianych obiektów.

8 Kolekcja zasobów genowych owsa. Stan kolekcji obiekty gatunków uprawnych i dzikich. Ad. 3. Założono trzyletnie doświadczenie ewaluacyjne z 70 obiektami - odmian uprawnych i linii hodowlanych owsa zwyczajnego i bizantyjskiego. Oceniano wybrane cechy fenologiczne, morfologiczne, plonotwórcze i odporność na choroby: określono datę wschodów, pokrój roślin, datę wyrzucenia wiech, wysokość roślin, długość wiechy, datę dojrzałości, grupę użytkową i wymagania dot. jarowizacji, wyleganie w dwóch terminach, typ wiechy, kształt wiechy, obecność plewki, obecność ości, występowanie chorób - rdzy koronowej i źdźbłowej, mączniaka prawdziwego, septoriozy, BYDV i innych. Po dojrzeniu nasion określono plon oraz kolor plewki. Opisano i oceniono łącznie 105 obiektów kolekcyjnych owsa łącznie z regenerowanymi 35 obiektami owsa należących do A. sativa, A. byzantina, A. sterilis, A. fatua, A. hirtula i A. strigosa - 11 form dzikich i jedną uprawną ozimą Oznaczono przynależność gatunkową dwóch obiektów (nr akc , 52177) oraz zweryfikowano nazwę gatunkową jednego obiektu (nr akc 52211). Potwierdzono tożsamość taksonomiczną pozostałych badanych obiektów. Prezentowano polowe doświadczenia mat. kolekcyjnych owsa oraz przekazano informacje o kolekcji i pracach nad wprowadzeniem zmienności genetycznej gatunków dzikich uczestnikom Dnia Otwartych Drzwi w IHAR-PIB ( r.). Ocena zimotrwałości Ocena zimotrwałości prowadzona jest od 1993 r. w ramach współpracy z amerykańską szkółką zimotrwałości owsa (Uniform Oat Winter Hardiness Nursery - UOWHN). Jesienią 2014r. założono doświadczenie dotyczące oceny zimotrwałości w Radzikowie. Nasiona piętnastu obiektów przysłanych z USA wysiano po 30 sztuk w dwóch powtórzeniach, w rzędach o długości 1,5 m. Jesienią 2014 r. policzono wschody, wiosną 2015 roku określono procent przezimowania. We wrześniu 2015 r. w Radzikowie wysiano według tej samej metodyki, co w latach poprzednich, kolejny zestaw obiektów przysłany z USA. Identyczną szkółkę zimotrwałości założono na Gubałówce. W obu lokalizacjach oceniano ten sam zestaw 13 obiektów. Pod koniec października wykonano obserwację wschodów wysianych obiektów. Charakterystyka i diagnostyka molekularna wybranych zasobów genowych owsa. Wytypowano do badań 47 obiektów z rodzaju Avena reprezentujących pięć gatunków A. atlantica, A. barbata, A. clauda, A. damascena, A. hirtula: 20 obiektów pochodzących z kolekcji KCRZG, co do których istnieje prawdopodobieństwo błędnej identyfikacji taksonomicznej na poziomie gatunku; 27 obiektów pochodzących z zagranicznych banków genów (obiekty referencyjne pod względem przynależności gatunkowej). Wytypowane obiekty, zdeponowane w KCRZG, są przypisane do jednego z pięciu gatunków: A. atlantica, A. barbata, A. damascena, A. hirtula, A. clauda. W celu uzyskania informacji, czy reprezentują one pule genowe przypisanych im jednostek taksonomicznych, zamierzano wykonać ocenę zmienności genetycznej za pomocą sekwencjonowania kilku regionów chloroplastowego DNA. Badania objęły również obiekty pochodzące z zagranicznych banków genów, które reprezentowały pule genowe wyżej wymienionych gatunków. Wytypowane obiekty referencyjne zostały zebrane w różnych rejonach świata, dzięki czemu uzyskano próbę reprezentującą jak najszerszą pulę genową badanych gatunków. Z każdego obiektu wysiano 3-15 nasion, następnie w stadium siewki z trzech losowo wybranych roślin (w obrębie obiektów) zebrano do oddzielnych probówek materiał DNA. Izolacje DNA wykonano za pomocą gotowego zestawu do izolacji (A&A Biotechnology). Rozpoczęto optymalizację reakcji PCR dla pierwszego regionu chloroplastowego trnl-trnf w celu otrzymania specyficznego, pojedynczego produktu PCR, który miał być następnie przeznaczony do sekwencjonowania DNA metodą Sangera u wszystkich wybranych obiektów. Optymalizacja reakcji PCR nie została zakończona. Ad. 5. Rozmnożenie i regeneracja materiałów kolekcyjnych. W bieżącym roku regenerowano 24 obiekty owsa uprawnego (w tym jedną ozimą) i 11 form dzikich, rozmnażano 70 obiektów (z doświadczenia ewaluacyjnego). Rozmnażane materiały pochodziły zarówno z przechowalni długoterminowej jak również ze zbiorów kolekcyjnych prowadzonych na

9 terenie Litwy w 2012 r. Wśród regenerowanych i rozmnażanych materiałów znalazły się obiekty owsa zwyczajnego, bizantyjskiego, szorstkiego oraz gatunki dzikie, takie jak A. hirtula, fatua i sterilis. Dla gatunków dzikich zastosowano opracowaną wcześniej metodykę rozmnożenia pozwalającą na uzyskanie dużej liczby nasion. Nasiona gatunków uprawnych w ilości nasion wysiewano ręcznie na poletkach o powierzchni 1,5 i 2,5 m 2. Dla rozmnażanych i regenerowanych obiektów prowadzono obserwacje cech wymienionych w opisie doświadczenia ewaluacyjnego. Zbiór nasion obiektów regenerowanych prowadzono ręcznie. Ad. 6. W bieżącym roku do długoterminowej przechowalni nasion KCRZG przekazano nasiona 35 zregenerowanych obiektów. Wyjazdy: Konferencja Oats 2020, Birmingham, Wielka Brytania, listopada 2015 r., (1 osoba). Cel - Przedstawienie i promocja zasobów kolekcji owsa ze szczególnym uwzględnieniem form prymitywnych i dzikich i ich wykorzystanie w polskiej hodowli odmian zimotrwałych. Udział w dyskusji nad poprawą wykorzystania zasobów owsa i najskuteczniejszymi strategiami poprawy cech adaptacyjnych odmian. Udział w zebraniu międzynarodowej grupy inicjatywnej opracowującej nowy projekt badawczy (Horyzont 2000) i zorientowanie się w możliwościach udziału KCRZG (ew. innych zakładów Instytutu) w tym projekcie. Spodziewane korzyści: Prezentacja zasobów genetycznych owsa i dorobku prac nad ich wykorzystaniem zwiększa wiarygodność i możliwość udziału Polski w międzynarodowych projektach i wszelkiej formie współpracy międzynarodowej w pozyskiwaniu i wymianie informacji o obiektach pozwalającą na najlepszą, wszechstronną ich ocenę i wzbogacenie informacji baz danych o obiektach (por. udział w projekcie AVEQ, ). Ważne było również zapoznanie się z najnowszymi osiągnięciami w metodyce prac nad fenotypowaniem i genotypowaniem obiektów kolekcyjnych owsa. Kolekcja zasobów genowych fasoli. Stan kolekcji - zgromadzono 2271 obiektów - Phaseolus vulgaris i Ph. coccineus: 974 obiekty odmian lokalnych (461 krajowych), 2 obiekty starych polskich odmian uprawnych. Ad obiekty oceniono pod względem 33 cech. morfologicznych - kwiatu, strąka, nasion, obserwacji faz fenologicznych (wschody, kwitnienie, zawiązywanie strąków, dojrzewanie), porażenia patogenami (Colletotrichum i Pseudomonas), plonotwórczych - liczba strąków, nasion, masy nasion z rośliny i MTN. Wykonano wszystkie obserwacje 24 z 33 cech uwzględnianych w kolekcyjnej waloryzacji gromadzonych genotypów fasoli. Aktualnie prowadzone są prace dotyczące elementów struktury plonu, wykonywana jest dokumentacja opisowa i fotograficzna dla zebranych strąków i nasion. Zaobserwowano znacznie niższe w porównaniu z wcześniejszymi latami porażenie przez Pseudomonas syringae pv. phaseolicola - sprawcę bakteriozy obwódkowej fasoli. Porażenie grzybem Colletotrichum lindemunthianum odnotowano tylko na obiekcie WUKR b. Nie obserwowano porażenia grzybem Sclerotinia sclerotiorum sprawcy zgnilizny twardzikowej. Dojrzałe strąki charakteryzowano pod kątem występowania wyściółki pergaminowej, koloru, długości i zakrzywienia dzióbka. Dane te zostaną dołączone wraz z dokumentacją fotograficzną i nasionami przekazanymi do długotrwałego przechowania. Nasiona ocenianych form charakteryzowały się dużą zmiennością zarówno pod względem kształtu (okrągłe, owalne, nerkowate, cylindryczne i ścięte cylindryczne) jak i zabarwieniem okrywy nasiennej (białe, brązowe, kremowe, fioletowe, czarne, żółte). Opisy dotyczące tych cech są w trakcie przygotowywania oraz będą przedstawione w dokumentacji fotograficznej. Określano liczbę strąków i nasion z rośliny, liczbę nasion ze strąka, masę nasion z rośliny oraz MTN. Wyniki tej oceny wykonano tylko dla materiałów wysianych jako I rozmnożenie w porównaniu do 2 odmian wzorcowych tj. Prosny i Raby. Ad. 4. Opracowano oraz przekazano dane waloryzacyjne (33 cechy) dla 39 obiektów kolekcyjnych fasoli ze zbioru 2014r. do Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych IHAR-PIB, centralnej bazy danych EGISET łącznie z dokumentacją fotograficzną strąków i nasion tych form. Ad. 5. Do rozmnożenia i regeneracji oraz wstępnej waloryzacji na potrzeby Banku Genów w 2015

10 roku wysiano w doświadczeniach polowych w Radzikowie łącznie 111 obiektów fasoli (karłowe i tyczne) w tym 27 form to materiały nowe, wysiewane po raz pierwszy, pochodzące z ekspedycji, otrzymane z Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych w Radzikowie (20) oraz Pracowni Zasobów Genowych Roślin Warzywnych w Skierniewicach (7) I rozmnożenie. Pozostałe 84 obiekty to materiały oceniane wcześniej, ale ze względu na niedostateczną ilość nasion wymaganą do przekazania do banku genów kontynuowano wysiew powtórny jako kolejne rozmnożenia II, III, IV,V, VI i VIII. Wschody odnotowano dla 107 obiektów,.a % wschodów roślin wynosił średnio około 50 %. Łącznie rozmnożono 101 obiektów - wschody odnotowano dla 107 obiektów, 6 obiektów nie zawiązało nasion. Zebrano nasiona w różnej liczebności. Ad. 6. Przygotowano i przekazano do długotrwałego przechowywania nasiona 39 obiektów kolekcyjnych fasoli ze zbioru Udzielano użytkownikom informacji dotyczących różnych zagadnień związanych z fasolą, zainteresowanym osobom prezentowano materiały wysiane w polu. Kolekcja zasobów genowych jęczmienia jarego. Stan kolekcji obiektów w tym 152 obiekty odmian lokalnych (65 krajowych), 8 obiektów starych polskich odmian uprawnych. Ad. 3. W trakcie prowadzenia rozmnożeń 100 obiektów jęczmienia jarego przeprowadzono ocenę wybranych cech morfologicznych, plonotwórczych i odpornościowych. Nasiona wysiano (w dniach r.) ręcznie na poletkach o powierzchni pięciu metrów kwadratowych (10 rządków o długości 2 m w rozstawie 0,25m). Zabiegi pielęgnacyjne wykonano ręcznie bez użycia środków chemicznych. Wykonano następujące obserwacje i ocenę: wybranych cech morfologicznych, plonotwórczych i odpornościowych: data wschodów, ocena po wschodach, data początku i pełni kłoszenia, data pełnej dojrzałości, wyleganie, stopień porażenia przez patogeny chorobotwórcze jak: mączniak, rdza źdźbłowa, plamistość siatkowa jęczmienia, rynchosporioza, pomiary wysokości roślin, rzędowość, masa nasion z jednego kłosa, ilość nasion z jednego kłosa, długość kłosa, masa tysiąca nasion. Wszystkie pomiary wykonane zostały zgodnie z metodyką COBORU i procedurą rozmnażania i regeneracji jęczmienia ustaloną z Krajowym Centrum Zasobów Genowych. Ad. 4. Dane wykonanej oceny przekazano do bazy danych EGISET. Ad. 5. W sezonie wegetacyjnym 2015 roku rozmnożeniu i regeneracji poddano 50 obiektów jęczmienia jarego nadesłanego z Krajowego Centrum Roślinnych Zasobów Genowych i 50 obiektów jęczmienia jarego z roku ubiegłego (obiekty wysiano ponownie ze względu na uzyskaną niewystarczającą ilość nasion dla centralnej przechowalni). Ad. 6. Nasiona 97 obiektów przekazano do długoterminowej przechowalni KCRZG. Udostępniono informacje o obiektach kolekcyjnych: dla Zespołu Szkół Rolniczych w Dąbrowicy - Rola Banku Genów wraz z prezentacją polową , r. prezentacja kolekcji pokazowej na Międzynarodowych Targach Ekologicznych Tech & Bio Valenze - Francja r. Gromadzenie miejscowych populacji roślin użytkowych, ich dzikich krewniaków i roślin towarzyszących uprawom na drodze ekspedycji terenowych oraz charakterystyka, monitoring występowania rzadkich gatunków chwastów i dzikich pokrewnych roślin uprawnych. Ad. 2. Zebrano 38 obiektów roślin towarzyszących podczas trzech wyjazdów kolekcyjnych: 25 obiektów na terenie województwa świętokrzyskiego oraz małopolskiego, 10 obiektów - w rejonie województwa mazowieckiego, 3 -obiekty - w okolicach Zakopanego. Z wymiany pozyskano 19 obiektów z Ponidzia w ramach współpracy przy projekcie roślin chronionych. Podczas badań terenowych, zebrano 40 okazów zielnikowych gatunków roślin: Adonis aestivalis, Aethusa cynapium, Amaranthus retroflexus, Anagallis coerulea, Anagallis sp., Agrostemma githago, Bupleurum rotundifolium, Camelina sp., Caucalis platycarpos, Centaurea cyanus, Chenopodium album, Crsium arvense, Conringia orientalis, Echinochloa crus-galli, Galinsoga

11 parviflora, Lithospermum arvense, Melandrium noctiflorum, Neslia paniculata, Papaver sp., Stachys annua, Thymellea passerina oraz innych nie zidentyfikowanych roślin. Obiekty zebrane podczas ekspedycji na terenie województw świętokrzyskim oraz małopolskim 1 Valerianella dentata Roszpunka ząbkowana POLRED Ranunculus arvensis Jaskier polny POLRED Lithospermum arvense Nawrot polny POLRED Caucalis platycarpos Włóczydło polne POLRED Melampyrum arvense Pszeniec różowy POLRED Agrostemma githago Kąkol polny POLRED Caucalis daucoides Włóczydło polne POLRED Odontites rubra Zagorzałek wiosenny POLRED Caucalis daucoides Włóczydło polne POLRED Rumex acetosa Szczaw zwyczajny POLRED Thymelaea passerina Wilczypieprz roczny POLRED Orobanche sp. Zaraza POLRED Odontites rubra Zagorzałek wiosenny POLRED Neslia paniculata Ożędka groniasta POLRED Agrostemma githago Kąkol polny POLRED Consolida regalis Ostróżeczka polna POLRED Neslia paniculata Ożędka groniasta POLRED Melandrium noctiflorum Bniec dwudzielny POLRED Reseda phyteuma Rezeda mała POLRED Caucalis daucoides Włóczydło polne POLRED Glyceria fluitans Manna jadalna POLRED Allium vineale Czosnek winnicowy POLRED Camelina microcarpa Lnicznik drobnoowocowy POLRED Camelina microcarpa Lnicznik drobnoowocowy POLRED Rumex acetosella Szczaw polny POLRED Obiekty zebrane podczas ekspedycji na terenie województwa mazowieckiego okolice Radzikowa 1 Urtica dioica Pokrzywa zwyczajna POLRAD Tanacetum vulgare Wrotycz pospolity POLRAD Polygonum aviculare Rdest ptasi POLRAD Medicago falcata Lucerna sierpowata POLRAD Malva sp. Ślaz POLRAD Dactylis glomerata Kupkówka pospolita POLRAD Rumex sp. Szczaw POLRAD Eryngium planum Mikołajek płaskolistny POLRAD Tanacetum vulgare Wrotycz pospolity POLRAD Achillea millefolium Krwawnik pospolity POLRAD Obiekty gatunków dzikich pokrewnych roślin uprawnych zebranych w okolicy Zakopanego Lp. Rodzaj, gatunek Rodzaj, gatunek Ilość obiektów 1 Hypericum sp. Dziurawiec sp. 1 2 Cirsium sp. Ostrożeń sp. 1 3 Rumex sp. Szczaw sp. 1 Obiekty gatunków dzikich pokrewnych roślin uprawnych pozyskane na Ponidziu 1 Aegopodium podagraria Podagrycznik pospolity 1 2 Alliaria petiolata Czosnaczek pospolity 1 3 Anthriscus sylvestris Trybula leśna 1

12 4 Bunias orientalis Rukiewnik wschodni 1 5 Carduus crispus Oset kędzierzawy 1 6 Chaerophyllum bulbosum Świerząbek bulwiasty 1 7 Chenopodium rubrum Komosa czerwonawa 1 8 Cirsium vulgare Ostrożeń lancetowaty 1 9 Cuscuta europaea Kanianka pospolita, 1 10 Falcaria vulgaris Sierpnica pospolita 1 11 Glyceria notata Manna fałdowana 1 12 Lapsana communis Łoczyga pospolita 1 13 Lathyrus tuberosus Groszek bulwiasty 1 14 Lithospermum officinale Nawrot lekarski 1 15 Papaver argemone Mak piaskowy 1 16 Rumex acetosella Szczaw polny 1 17 Sagittaria sagittifolia Strzałka wodna 1 18 Thalictrum flavum Rutewka żółta 1 19 Urtica galeopsifolia Pokrzywa poziewnikolistna 1 Ad. 3. Wykonano łącznie 23 zdjęcia fitosocjologiczne w województwach małopolskim i świętokrzyskim w dwóch różnych terminach: jeden na wiosnę w celu odnotowania gatunków chwastów wiosennych oraz drugi tuż przed zbiorem roślin uprawnych w celu wyłonienia całego spectrum gatunków towarzyszących uprawom polowym. Zdjęcia przygotowano do umieszczenia w bazie danych Roślin towarzyszących w systemie EGISET. Ad. 4. Dane paszportowe zebranych obiektów wprowadzono do bazy danych EGISET. Ad. 7. Udostępniono nasiona 10 obiektów z kolekcji roślin towarzyszących jednostkom naukowym. Ocena jakości materiałów przechowywanych długoterminowo na podstawie fizjologicznych i biochemicznych markerów wigoru nasion. W okresie sprawozdawczym analizowano dane dotyczące wykorzystania fizjologicznych i biochemicznych markerów wigoru nasion uzyskane w latach poprzednich i opracowywano wyniki do publikacji. Wytypowano 5 obiektów żyta do dalszych analiz. Są to polskie odmiany lokalne pozyskane w czasie ekspedycji, przechowywane w banku genów w Radzikowie i posiadające następujące numery akcesyjne: 30061, 30259, 30265, 30608, Z powodu przedłużającego się terminu zakończenia gruntownego przeglądu cytometru przepływowego i jego kalibracji (konieczność przyjazdu z Niemiec specjalistów producenta urządzenia) zrezygnowano z analiz markerów biochemicznych metodą cytometryczną i przeprowadzono analizy markerów fizjologicznych przy użyciu konduktometru. Zgodnie z metodami ISTA, pomiar przewodności roztworów określa ilość elektrolitów wypłukanych z tkanek roślin. Pomiar przewodności wody, w której moczyła się próbka nasion żyta daje ocenę wigoru nasion. Próbki nasion, które wykazują wysoki wyciek elektrolitów, to jest, wykazują wysokie przewodnictwo roztworu, uważa się za nisko wigorowe, natomiast te z małym wyciekiem za wysoko wigorowe. Nasiona wytypowanych obiektów poddano testom kiełkowania, przy czym cześć z nich uprzednio poddano przyspieszonemu postarzaniu w 41 C i 75% RH przez 4 i 7 dni. Próbę kontrolną stanowiły nasiona nietraktowane, których przewodnictwo oznaczono (75 nasion w dwóch powtórzeniach zalane 50 ml wody destylowanej, inkubacja przez 24 h w 20 C). Obliczano zdolność kiełkowania oraz średni czas kiełkowania. Uzyskane wyniki poddano analizom statystycznym. Zgodnie z oczekiwaniami, istotna negatywna korelacja (współczynnik korelacji równy ) między przewodnością nasion nietraktowanych a średnim czasem kiełkowania. Pozytywną korelację na poziomie wartości współczynnika korelacji wynoszącej 0,54 zaobserwowano między przewodnością a zdolnością kiełkowania. Wyniki nie pozwalają na wyznaczenie wartości progowej przewodności. Zestawienie tych wyników z planowanymi analizami cytometrycznymi dadzą odpowiedź na pytanie czy stopień rozpadu struktur komórkowych (analizy konduktometryczne) i stopień rozpadu DNA (analizy cytometryczne) jest dobrym markerem fizjologiczno-biochemicznym wigoru nasion

13 przechowywanych długoterminowo. Szkolenie: Jedna osoba wzięła udział w szkoleniu dotyczącym spektrofotometrycznych metod analizy prób (tematyka szkolenia dotyczyła m.in. optymalizacji metod oznaczania, analizy ilościowej, metod przygotowania próbki, kompleksometrii). Usługi badawcze realizowane w ramach zadania: Kolekcja pszenicy twardej Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Ad. 2. Z wymiany w kraju pozyskano 11 nowych obiektów pszenicy twardej. Ad. 3. Charakteryzowano i oceniono 73 obiekty pszenicy twardej w tym 11 nowych. Wykonano ocenę polową chorób kłosa, wylegania i określono termin dojrzałości pełnej oraz, dokonano pomiaru wysokości roślin rozmnażanych i regenerowanych obiektów. Z każdego obiektu zebrano po 50 kłosów do pomiaru cech plonotwórczych kłosa. Zmierzono długości kłosa, określono liczbę kłosków w kłosie, liczbę ziaren w kłosie i masę ziaren z kłosa, zawartości białka w ziarnie. Oznaczenie zawartości białka w ziarnie wykonano metodą Kjeldahla (CLA/PSO/13/2011 wersja 3 z dnia r.;pn-75/a-04018) w analizatorze Kjeltec (FOSS) w Centralnym Laboratorium Agroekologicznym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, stosując współczynnik azot/białko = 6,25. Wyniki badań obliczono jako średnią dla każdego obiektu. Wykonano obliczenia statystyczne wyliczając: średnie, współczynniki zmienności W (%) i współczynniki korelacji (r xy ). Opracowano również graficzne rozkłady dla analizowanych cech plonotwórczych. Nowe obiekty są zróżnicowane pod względem analizowanych cech. Większość z nich charakteryzuje się niską wysokością roślin, co wpływa na ich dobrą odporność na wyleganie. Pod względem cech plonotwórczych formy o wysokiej MTZ (powyżej 40 g) mają niższą zawartość białka w ziarnie, natomiast obiekty o gorszym ziarnie mają wysoką zawartość białka (powyżej 20%). Pod względem odporności na choroby są to obiekty, które mają dobrą odporność na mączniaka, a średnią odporność wykazują pod względem innych chorób grzybowych. Ad. 4. Opracowano dane paszportowe dla 7 nowych obiektów pszenicy twardej, które przekazano do Centralnej Bazy Danych. Ad. 5. Regeneracja obejmowała 60 obiektów. Ad. 6. Przekazano łącznie nasiona 34 obiektów pszenicy twardej do długoterminowej przechowalni nasion KCRZG IHAR w Radzikowie. Ad. 7. Udostępniono 68 obiektów pszenicy twardej według 4 zamówień. Ad. 8. Współpracowano z krajowymi ośrodkami hodowli (DANKO Hodowla Roślin oraz Hodowla Roślin Strzelce). Kolekcja pszenżyta Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Ad. 2. Z wymiany w kraju pozyskano 11 nowych obiektów pszenżyta. Ad. 3. Scharakteryzowano i oceniono 108 obiektów w tym 11 nowych. Wykonano ocenę polową chorób kłosa, wylegania i określono termin dojrzałości pełnej oraz, dokonano pomiaru wysokości roślin rozmnażanych i regenerowanych obiektów. Z każdego obiektu zebrano po 50 kłosów do pomiaru cech plonotwórczych kłosa. Zmierzono długości kłosa, określono liczbę kłosków w kłosie, liczbę ziaren w kłosie i masę ziaren z kłosa, zawartości białka w ziarnie. Oznaczenie zawartości białka w ziarnie wykonano metodą Kjeldahla (CLA/PSO/13/2011 wersja 3 z dnia r.;pn- 75/A-04018) w analizatorze Kjeltec (FOSS) w Centralnym Laboratorium Agroekologicznym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, stosując współczynnik azot/białko = 6,25. Wyniki badań obliczono jako średnią dla każdego obiektu. Wykonano obliczenia statystyczne wyliczając: średnie, współczynniki zmienności W (%) i współczynniki korelacji (r xy ). Opracowano również graficzne rozkłady dla analizowanych cech plonotwórczych. Stwierdzono, że obiekty pszenżyta ozimego i jarego były zróżnicowane. Największa zmienność dotyczyła cech plonotwórczych kłosa takich, jak: liczba i masa ziarna z kłosa. Dużym zróżnicowaniem zawartości białka w ziarnie (powyżej 16%) charakteryzowały się starsze materiały pszenżyta ozimego i jarego będące w regeneracji, które pochodziły z Kanady i USA. Zawartość białka w ziarnie w kolekcji pszenżyta ozimego była istotnie dodatnio skorelowana z większością badanych cech. Ad. 4. Opracowano dane paszportowe dla 5 nowych obiektów i przekazano do Centralnej Bazy