(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: (13) (1) T3 Int.Cl. B01D 3/02 (06.01) B01D 3/64 (06.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (97) O udzieleniu patentu europejskiego ogłoszono: Europejski Biuletyn Patentowy 11/03 EP B1 (4) Tytuł wynalazku: Sposób usuwania rtęci ze spalinowych gazów odlotowych () Pierwszeństwo: (43) Zgłoszenie ogłoszono: w Europejskim Biuletynie Patentowym nr 09/11 (4) O złożeniu tłumaczenia patentu ogłoszono: Wiadomości Urzędu Patentowego 11/06 (73) Uprawniony z patentu: Evonik Energy Services GmbH, Essen, DE (72) Twórca(y) wynalazku: PL/EP T3 HERMANN WINKLER, Recklinghausen, DE (74) Pełnomocnik: rzecz. pat. Edward Buczyński POLSERVICE KANCELARIA RZECZNIKÓW PATENTOWYCH SP. Z O.O. ul. Bluszczańska Warszawa Uwaga: W ciągu dziewięciu miesięcy od publikacji informacji o udzieleniu patentu europejskiego, każda osoba może wnieść do Europejskiego Urzędu Patentowego sprzeciw dotyczący udzielonego patentu europejskiego. Sprzeciw wnosi się w formie uzasadnionego na piśmie oświadczenia. Uważa się go za wniesiony dopiero z chwilą wniesienia opłaty za sprzeciw (Art. 99 (1) Konwencji o udzielaniu patentów europejskich).

2 OK II-12/P27818PL00 EP B1 Sposób usuwania rtęci ze spalinowych gazów odlotowych 1 2 Niniejszy wynalazek dotyczy sposobu usuwania rtęci ze spalinowych gazów odlotowych. Gazy odlotowe z instalacji do spalania, takich jak np. siłownie albo instalacje do spalania śmieci, zawierają wielką liczbę szkodliwych substancji, które muszą być usuwane ze spalinowych gazów odlotowych, zanim będą one oddane do środowiska. Nowoczesne instalacje do spalania są wyposażone w urządzenia do oczyszczania spalinowych gazów odlotowych, w których usuwa się między innymi zawarte w spalinowych gazach odlotowych dwutlenek siarki, tlenki azotu, fluorowcowęglowodory i porwany popiół. Obok wyżej omówionych szkodliwych substancji spalinowe gazy odlotowe zawierają ślady metali ciężkich, które na skutek swojej toksyczności muszą być usuwane. Szczególnie trującym, zawartym w spalinowych gazów odlotowych metalem ciężkim jest rtęć, którą przemywa się w zwykłych instalacjach do odsiarczania spalinowych gazów odlotowych i która wraz ze ściekami z instalacji do odsiarczania spalinowych gazów odlotowych dochodzi do instalacji ściekowej. W instalacji ściekowej rtęć rozpuszczona w ściekach, w trudno rozpuszczalnej postaci, razem z innymi stałymi substancjami strąca się jako szlam RAA. Na skutek zanieczyszczenia rtęcią ten szlam RAA nie może być jednak spalany, lecz musi być usuwany jako specjalny odpad. W dokumencie JP06042 ujawnia się sposób usuwania rtęci ze spalinowych gazów odlotowych, przy czym stykają się one z roztworem absorpcyjnym i środkiem adsorpcyjnym umieszczonym w stałym złożu. Przy tym rtęć zaadsorbowaną w stałym złożu usuwa się ponownie drogą przepłukiwania roztworem wodnym. Z dokumentu EP B1 jest znany sposób oczyszczania spalinowych gazów odlotowych, w którym można usunąć

3 rtęć ze spalinowych gazów odlotowych. W tym celu gazy spalinowe poddaje się mokremu przemywaniu, przy czym to mokre przemywanie prowadzi się z dodawaniem cząstek węgla aktywnego, które adsorbują metale ciężkie, a zwłaszcza rtęć. Następnie cząstki węgla aktywnego oddziela się z zawiesiny powstającej przy przemywaniu mokrym i zawraca do przemywania mokrego, przy czym część cząstek odgałęzia się i poddaje je desorpcji termicznej. Desorpcja termiczna wymaga nakładów technicznych i jest przez to kosztowna. Stąd u podstaw wynalazku tkwi zadanie opracowania prostego i taniego sposobu usuwania rtęci ze spalinowych gazów odlotowych. To zadanie rozwiązuje się sposobem, w którym rtęć zawartą początkowo w spalinowych gazów odlotowych doprowadza się do zetknięcia ze środkiem adsorpcyjnym, przy czym rtęć jest w wysokim stopniu adsorbowana przez środek adsorpcyjny. W ramach niniejszego zgłoszenia zastosowanie pojęcia rtęć obejmuje rtęć w stopniach utlenienia 0, 1 i 2. W sposobie według wynalazku środek adsorpcyjny wdmuchuje się do spalinowych gazów odlotowych, np. w postaci drobnych cząstek. W takim przypadku rtęć jest adsorbowana w wysokim stopniu bezpośrednio ze spalinowych gazów odlotowych. Środek adsorpcyjny można dalej dodawać w etapie pracy na mokro, jak np. przy odsiarczaniu. W tym przypadku rtęć zawarta w spalinowych gazów odlotowych początkowo przechodzi częściowo do roztworu i jest z niego adsorbowana w wysokim stopniu przez środek adsorpcyjny. Możliwe jest także łączenie adsorpcji z fazy gazowej i z cieczy wprowadzając środek adsorpcyjny przeciwprądowo w etapie pracy na mokro do spalinowych gazów odlotowych. Jako środek adsorpcyjny można stosować tradycyjne środki adsorpcyjne, takie jak np. bentonit, żel krzemionkowy i węgiel aktywny. Po adsorpcji środek adsorpcyjny oddziela się od gazów spalinowych i tego rodzaju oddzielanie można prowadzić za pomocą wszystkich znanych specjaliście urządzeń. Po oddzieleniu obciążonego rtęcią środka adsorpcyjnego od spalinowych gazów odlotowych doprowadza się go do

4 zetknięcia z roztworem wodnym zawierającym środek utleniający. Obecnie okazało się nieoczekiwanie, że dzięki takiej obróbce środka adsorpcyjnego rtęć można usuwać z niego ponownie prawie ilościowo i jako Hg 2+ przechodzi ona do roztworu wodnego. Ogrzewanie roztworu wodnego nie jest przy tym konieczne, dzięki czemu ten etap roboczy można realizować bardzo tanio. Niniejszy wynalazek nie jest przy tym ograniczony do jakiegoś określonego środka utleniającego i np. można stosować podchloryn, dwutlenek chloru albo chlor gazowy. Możliwe jest także uwalnianie rtęci ze środka adsorpcyjnego drogą katalitycznego utleniania za pomocą powietrza, ewentualnie w obecności soli Cu 2+. Szczególnie korzystne jest zastosowanie podchlorynu, ponieważ w porównaniu z gazowymi środkami utleniającymi jest on łatwy w obchodzeniu się i jest dostępny tanio w większych ilościach. Dalej okazało się, że przy stosowaniu podchlorynu konieczny jest tylko krótki czas przebywania środka adsorpcyjnego w roztworze wodnym, aby uwolnić rtęć od środka adsorpcyjnego. Ponieważ określone środki utleniające pracują tylko w określonych zakresach ph, to przez odpowiedni dobór środka utleniającego można już w tym etapie sposobu nastawiać zakres ph, który jest najkorzystniejszy dla następnych etapów roboczych. Po uwolnieniu rtęci od środka adsorpcyjnego roztwór zawierający Hg 2+ oddziela się od środka adsorpcyjnego i ewentualnie dalszych obecnych substancji stałych. Zawartość rtęci w środku adsorpcyjnym i w ewentualnie istniejących dalszych substancjach stałych jest teraz tak mała, że mogą być one np. spalone. Po uwolnieniu od środka adsorpcyjnego rtęć usuwa się z roztworu, przy czym usuwanie rtęci z roztworu można prowadzić każdym sposobem znanym specjaliście. Sposób według wynalazku wykazuje więcej zalet w porównaniu ze znanymi sposobami. Po pierwsze, ścieki powstające przy obróbce spalinowych gazów odlotowych, przykładowo z płuczki REA, są zanieczyszczone rtęcią tylko jeszcze w nie-

5 znacznym stopniu, ponieważ przez dodawanie środka adsorpcyjnego rtęć przechodzi na niego. Tego warunkiem jest, aby szlam RAA występujący w dołączonej instalacji ściekowej nie był zanieczyszczony rtęcią i stąd nie musiał być usuwany jako specjalny odpad, lecz mógł być spalany. Rtęć można oddzielać dalej od środka adsorpcyjnego w technicznie prosty, a przez to tani sposób, ponownie za pomocą roztworu wykazującego środek utleniający. Po tym oddzieleniu rtęć można usuwać z roztworu znanym sposobem. Hg 2+ usuwa się z roztworu szczególnie tanio i w sposób technicznie nieskomplikowany zadając roztwór zawierający Hg 2+ środkiem strącającym, który z Hg 2+ tworzy trudno rozpuszczalny osad, który oddziela się od roztworu. Jako środki strącające korzystne są siarczki, a zwłaszcza siarczki organiczne. Siarczek rtęci tworzący się w reakcji ze środkiem strącającym jest trwały w szerokim zakresie ph i może być dalej przetwarzany jako pigment. Dalej korzystne jest to, że siarczek rtęci jest praktycznie nierozpuszczalny w wodzie, przez co należy go zaszeregować jako nitrujący. Zastosowanie siarczków organicznych jest szczególnie korzystne, ponieważ tworzą z rtęcią, w porównaniu z czystym siarczkiem rtęci, większe cząsteczki organicznego siarczku rtęci, które łatwiej strącają się z odpowiedniego roztworu. Im mniejsza jest zawartość rtęci w gazach spalinowych, tym bardziej zaleca się stosowanie siarczków organicznych, aby umożliwić możliwie małą zawartość rtęci w oczyszczonych ściekach. Alternatywnie Hg 2+ można usuwać z roztworu doprowadzając roztwór do zetknięcia z wymieniaczem jonowym. Także i ten sposób usuwania rtęci z roztworu jest technicznie prosty w realizacji. Jako żywice jono-wymienne można stosować różne odmiany IMAC albo 1,3,-triazyno-2,4,6-tritiol. Sposób według wynalazku nie jest jednak ograniczony tylko do tych żywic. Szczególnie korzystne są żywice jonowymienne z grupami funkcyjnymi H-S, ponieważ z tymi grupami jest możliwe szczególnie wydajne usuwanie rtęci z roztworu. W korzystnym dalszym wykonaniu wynalazku Hg 0 zawartą w gazach spalinowych utlenia się, a mianowicie przed doprowa-

6 dzeniem do zetknięcia rtęci zawartej w spalinowych gazów odlotowych ze środkiem adsorpcyjnym. Ponieważ środki adsorpcyjne adsorbują korzystnie Hg 2+, to przez utlenianie Hg 0 zawartej w gazach spalinowych obniża się dalej stężenie Hg w oczyszczonych spalino-wych gazach odlotowych. Takie utlenianie jest jednak konieczne i celowe wtedy, gdy zawartość Hg 0 w gazach spalinowych jest zbyt wysoka. Utlenianie Hg 0 może odbywać się np. za pomocą katalizatorów albo fluorowców, przy czym można wyobrazić sobie także i inne znane specjaliście etapy sposobu utleniania Hg 0. Przy oczyszczaniu spalinowych gazów odlotowych między innymi odsiarcza się je. To odsiarczanie ma miejsce w tak zwanych płuczkach REA, w których dwutlenek siarki zawarty w spalinowych gazach odlotowych poddaje się reakcji w obecności środka utleniającego do siarczanu. Siarczan oddziela się i w zależności od sposobu odsiarczania przetwarza dalej albo składuje. Ten etap oddzielania można wykorzystywać także do oddzielania środka adsorpcyjnego od innych substancji stałych doprowadzając środek adsorpcyjny przed albo w płuczce REA do spalinowych gazów odlotowych. W ten sposób oddzielanie siarczanu można łączyć z oddzielaniem środka adsorpcyjnego, co dodatkowo obniża nakłady na instalacje techniczne, a przez to koszty. To oddzielanie daje się realizować szczególnie prosto oddzielając substancje stałe powstające w płuczce REA drogą oddzielania odśrodkowego od środka adsorpcyjnego. Przy takim oddzielaniu powstają dwie fazy, po pierwsze, ciężki krystaliczny siarczan wapniowy, a po drugie zawiesina ścieków, która zawiera między innymi środek adsorpcyjny i dalsze substancje stałe, a zwłaszcza wodorotlenki metali. Po oddzieleniu gipsu oddziela się od ścieków środek adsorpcyjny razem z innymi substancjami stałymi. Ponieważ węgiel aktywny wykazuje szczególnie dużą powierzchnię aktywną i stąd może być dodawany do gazów spalinowych w bardzo małych ilościach, to stosuje się go korzystnie jako środek adsorpcyjny. Zastosowanie węgla aktywnego ma dalej tę zaletę, że w następnym etapie roboczym można go prosto oddzielać. Po doprowadzeniu do zetknięcia zawierają-

7 cego środek utleniający roztworu z innymi oddzielanymi substancjami stałymi węgiel aktywny można bez problemu spalać. Szczególnie korzystne jest zastosowanie węgla aktywnego uzyskiwanego z torfu, ponieważ taki węgiel aktywny, w porównaniu z innymi rodzajami węgla aktywnego, ma większą powierzchnię wewnętrzną. W instalacjach do spalania, w których powstają wielkie ilości spalinowych gazów odlotowych, np. w siłowniach, korzystne jest, aby środek adsorpcyjny po zetknięciu z roztworem zawierającym środek adsorpcyjny był oddzielany i zawracany. W ten sposób daje się obniżyć koszty nabycia środka adsorpcyjnego i unika się obciążeń środowiska powstających przy spalaniu środka adsorpcyjnego. Następnie wynalazek bliżej objaśnia za pomocą korzystnego przykładu wykonania sposobu według wynalazku w związku z załączonym rysunkiem. Rysunek przedstawia schemat technologiczny przykładu wykonania sposobu według wynalazku. Przykład wykonania sposobu według wynalazku, przedstawionego na schemacie technologicznym, dotyczy oczyszczania spalinowych gazów odlotowych dla 00 MW bloku siłowni. Z urządzenia do spalania (1) spalinowe gazy odlotowe dochodzą do urządzenia do odazotowanie (2), za pomocą którego usuwa się tlenki azotu ze spalinowych gazów odlotowych. Urządzenie do odazotowanie może pracować sposobem znanym specjaliście, takim jak np. selektywne, niekatalityczne albo katalityczne odazotowanie. Odazotowane gazy odlotowe dochodzą do instalacji odpylającej (3), w której usuwa się pył lotny ze spalinowych gazów odlotowych. W przypadku siłowni do odpylania spalinowych gazów odlotowych stosuje się przeważnie elektrofiltr. To, według którego sposobu podejmuje się dokładnie odazotowanie, nie ma jednak żadnego wpływu na niniejszy wynalazek i te oba etapy robocze są przedstawione tylko dla kompletności postępowania. Po odpyleniu spalinowych gazów odlotowych dochodzą one do instalacji odsiarczającej bądź płuczki REA (4). Na pokazanym tu przykładzie wykonania sposobu według wynalazku

8 dwutlenek siarki, zawarty w spalinowych gazach odlotowych, usuwa się sposobem adsorpcji rozpyłowej, w przypadku którego w oczyszczanych spalinowych gazach odlotowych rozpyla się zasadową zawiesinę wapna gaszonego. CaSO 3 powstający przy reakcji z dwutlenkiem siarki utlenia dalej np. tlenem powietrza do CaSO 4. Podczas tego utleniania też utlenia się ewentualnie Hg 1+, zawarta w gazach spalinowych, do Hg 2+. W alternatywnych przykładach wykonania można stosować inne sposoby odsiarczania, np. odsiarczanie amoniakiem. W tak zwanym kotle płuczki REA (4) jako środek adsorpcyjny znajdują się cząstki węgla aktywnego. Cząstki węgla aktywnego adsorbują Hg 2+, która przeszła ze spalinowych gazów odlotowych do roztworu płuczki REA. W alternatywnych przykładach wykonania jest np. do pomyślenia wdmuchiwanie drobnych cząstek węgla aktywnego do spalinowych gazów odlotowych w przeciwprądzie do płuczki REA. W takim przypadku część rtęci występującej w spalinowych gazach odlotowych jest adsorbowana przez cząstki węgla aktywnego już z samych spalinowych gazów odlotowych. Nie zaadsorbowana rtęć przechodzi w płuczce REA do roztworu i jest tam adsorbowana przez cząstki węgla aktywnego. W przypadku instalacji do spalania o mocy 00 MW powstaje na godzinę około 1, miliona m 3 spalinowych gazów odlotowych. Przy zawartości rtęci < 0,0 mg na kilogram węgla należy na godzinę doprowadzać tylko około 4 kg węgla aktywnego. W płuczce REA stężenie cząstek węgla aktywnego mieści się przy takim dodawaniu w zakresie około 0 mg/l. Powstającą w płuczce REA zawiesinę, która zawiera między innymi gips, dalsze substancje stałe oraz cząstki węgla aktywnego, prowadzi się do cyklonu gipsu (), który zawiesinę powstałą w płuczce REA dzieli na dwie fazy, a mianowicie na ciężki krystaliczny CaSO 4 oraz zawiesinę, która zawiera lekkie cząstki węgla aktywnego oraz dalsze bezpostaciowe i przez to lekkie substancje stałe, takie jak np. pył i wodorotlenki metali. Stopień białości gipsu zmniejsza się na skutek dodawania węgla aktywnego tylko nieznacznie, a mianowicie od około 74% do 72%.

9 Zawiesinę opuszczającą cyklon do gipsu () prowadzi się do cyklonu do ścieków (6). W tym cyklonie do ścieków (6) od zawiesiny oddziela się część ścieków i otrzymuje się zawiesinę o wysokiej zawartości substancji stałych. W porównaniu z zawiesiną z cyklonu do gipsu () objętość tej zawiesiny z cyklonu do ścieków (6) jest znacznie mniejsza, tak że następne etapy sposobu można kształtować z technicznie mniejszym nakładem. Ścieki opuszczające cyklon do ścieków (6) wykazują stężenie rtęci tylko jeszcze około μg/l. Ścieki zawraca się częściowo do procesu albo doprowadza do instalacji ściekowej. Dzięki małej zawartości rtęci szlam RAA powstający w instalacji ściekowej można spalać i nie jest już konieczne jego składowanie. Sposób według wynalazku nie jest jednak ograniczony do przedstawionego w tym przykładzie wykonania oddzielania węgla aktywnego oraz innych substancji stałych od ścieków bądź spalinowych gazów odlotowych. Obok zastosowania cyklonu do gipsu i cyklonu do ścieków oddzielanie może odbywać się także innymi, znanymi specjaliście metodami rozdzielania. Powyższy sposób rozdzielania jest jednak korzystny, ponieważ umożliwia za pomocą prostych środków rozdzielanie na gips, ścieki oraz zawiesinę zawierającą substancje stałe. W dalszym etapie sposobu do zawiesiny z cyklonu do ścieków (6), która zawiera cząstki węgla aktywnego i dalsze substancje stałe, wprowadza się wodny roztwór podchlorynu sodowego o wartości ph około 6,. Na litr zawiesiny wprowadza się 1-4 ml około 13% roztworu podchloryny sodowego. Aby zapobiec osiadaniu się substancji stałych już w tym punkcie czasowym, roztwór miesza się za pomocą odpowiedniego urządzenia mieszają-cego. W alternatywnych przykładach wykonania można oczywiści stosować inne środki utleniające w innym zakresie ph. Podczas obróbki środkiem utleniającym rtęć oddziela się od węgla aktywnego i jako Hg 2+ przechodzi do roztworu. Gdy rtęć przeszła już całkowicie do roztworu, co zależy każdorazowo od zastosowanego węgla aktywnego i stężenia

10 środka utleniającego oraz temperatury, to roztwór zadaje się pomocniczym środkiem koagulacyjnym i/lub środkiem koagulacyjnym oraz, w celu zwiększenia wartości ph, za pomocą Ca(OH) 2. Roztwór nastawia się przy tym na wartość ph około 8,. Zwiększenie wartości ph odbywa się po pierwsze na podstawie postulatów ustawowych, które mówią, że ścieki z instalacji do uzdatniania ścieków muszą wykazywać wartość ph mieszczącą się w pewnym okienku wartości ph, a po drugie, aby zapewnić zniesienie nasycenia roztworu gipsem. Oznacza to, że przy dodawaniu Ca(OH) 2 z roztworu strąca się dalszy siarczan wapniowy. Przy podwyższaniu wartości ph strącają się dalsze wodorotlenki metali, takie jak np. wodorotlenek niklu i miedzi. Przez środki koagulacyjne rozumie się substancje, które wpływają w taki sposób na cząstki zawiesiny, że ulegają one agregacji do kłaczków (mikrokłaczków) i stąd mogą być usuwane z zawiesiny. Jako środki koagu-lacyjne stosuje się w niniejszym przykładzie wykonania korzystnie chlorek żelaza(iii), siarczan żelaza(iii) albo mieszaninę tych soli. Którą z tych soli stosuje się, zależy od chwilowej dostępności. Przy dodawaniu tych soli powstaje objętościowy osad Fe(OH) 3, który gromadzi się z innymi, mniej objętościowymi substancjami stałymi. Aby zwiększyć szybkość osiadania poddanych agregacji cząstek i uprościć ich oddzielanie, można dodawać tak zwany pomocniczy środek flokulacyjny, który powoduje gromadzenie się cząstek substancji stałych w większe jednostki (makrokłaczki), które dzięki swojej większej masie mogą szybciej osiadać i można je prościej oddzielać. Jako pomocnicze środki flokulacyjne dodaje się w niniejszym przykładzie wykonania korzystnie polimery anionowe. To, czy i w jakim zakresie dodaje się środek flokulacyjny bądź pomocniczy środek flokulacyjny, zależy od składu zawiesiny, a przez to od prowadzenia procesu oraz od składu gazów spalinowych. Substancje stałe, zawarte w zawiesinie po powyższej obróbce, które teraz w wysokim stopniu są wolne od rtęci, oddziela się następnie w prasie filtracyjnej od roztworu zawierającego rtęć. W opisanym tu przykładzie wykonania

11 - - 1 dziennie pojawia się około ton substancji stałych, w których zawartość rtęci mieści się w zakresie poniżej g/t. Dzięki tej małej zawartości rtęci substancje stałe można spalać i nie powstają przy tym żadne koszty związane ze składowaniem. W innym przykładzie wykonania substancje stałe można oddzielać także drogą sedymentacji albo flotacji. W celu strącenia rtęci roztwór zawierający rtęć zadaje się siarczkiem organicznym, środkiem koagulacyjnym i pomocniczym środkiem koagulacyjnym. Jako środek koagulacyjny stosuje się korzystnie chlorek żelaza(iii), ponieważ jest on tani do nabycia. Jako siarczek organiczny dodaje się korzystnie siarczek organiczny odporny na utlenianie, ponieważ roztwór może wykazywać wysoki potencjał oksydacyjny. Aby uniknąć osiadania organicznego siarczku rtęci już w tym punkcie czasowym, roztwór miesza się w tym stadium za pomocą odpowiedniego urządzenia mieszającego. Po strąceniu rtęci w postaci organicznego siarczku rtęci, substancje stałe oddziela się za pomocą przeponowej prasy filtracyjnej i składuje. W opisanym tu przykładzie wykonania pojawia się zatem dziennie około 0,2 t odpadów zawierających organiczny siarczek rtęci. Evonik Energy Services GmbH 2 Zastępca:

12 OK II-12/P27818PL00 EP B1 Zastrzeżenia patentowe Sposób usuwania rtęci ze spalinowych gazów odlotowych, wykazujący etapy: a) wprowadzanie spalinowych gazów odlotowych do płuczki REA, w której rtęć zawarta w spalinowych gazach odlotowych przechodzi do roztworu płuczki REA, i doprowadzanie środka adsorpcyjnego do kotła płuczki REA, przy czym środek adsorpcyjny adsorbuje Hg 2+, która przeszła do roztworu płuczki REA, b) rozdzielanie zawiesiny powstałej w płuczce REA na dwie fazy, przy czym jedna faza wykazuje co najmniej środek adsorpcyjny, c) doprowadzanie do zetknięcia fazy zawierającej środek adsorpcyjny z roztworem wodnym zawierającym środek utleniający, przez co zaadsorbowana rtęć przechodzi do roztworu w postaci Hg 2+, d) oddzielanie roztworu zawierającego Hg 2+ od środka adsorpcyjnego i e) usuwanie Hg 2+ z roztworu. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że Hg 2+ usuwa się z roztworu, zadając roztwór zawierający Hg 2+ środkiem koagulacyjnym, który z Hg 2+ tworzy trudno rozpuszczalny osad i ten oddziela od roztworu. 3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że jako środek koagulacyjny stosuje się siarczek organiczny. 4. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że Hg 2+ usuwa się z roztworu doprowadzając roztwór do zetknięcia z wymieniaczem jonowym.. Sposób według jednego z zastrz. 1-4, znamienny tym, że Hg 0 zawartą w spalinowych gazach odlotowych, przed doprowadzeniem do zetknięcia rtęci zawartej w gazach spalinowych ze środkiem adsorpcyjnym, utlenia się.

13 Sposób według jednego z zastrz. 1-, znamienny tym, że substancje stałe powstające w płuczce REA oddziela się od środka adsorpcyjnego drogą oddzielania odśrodkowego. 7. Sposób według jednego z zastrz. 1-6, znamienny tym, że jako środek utleniający stosuje się korzystnie podchloryn, dwutlenek chloru albo chlor gazowy. 8. Sposób według jednego z zastrz. 1-7, znamienny tym, że jako środek adsorpcyjny stosuje się węgiel aktywny. 9. Sposób według jednego z zastrz. 1 do 8, znamienny tym, że środek adsorpcyjny po doprowadzeniu do zetknięcia z roztworem zawierającym środek utleniający oddziela się i zawraca. Evonik Energy Services GmbH 1 Zastępca:

14 - 13 -