Drodzy Czytelnicy! mgr Urszula Stopińska. Redaktor kwartalnika. Kwartalnik Specjalistycznej Poradni Psychologiczno Pedagogicznej w Skawinie.

Transkrypt

1 BEZPŁATNY KWARTALNIK L IP IE C NR 4 Kron ka S P P P w S kaw n e I X - XI I " M a m o, ta to j a te ż tu j e s te m... " Rod zeń s two d z ec n epełn os prawn ych B aj ka prof l aktyczn a n a tem at u zal eżn en a od g er kom pu terowych S prawozd an e z Zebran a Log oped ów M a s t a G m n y S k a w n a D otyk w rozwoj u d z ecka C zy to n a pewn o " wag ary"? Wzrok u d z ec Z m u ś s wó j m ó z g d o a k t y wn o ś c - k l k a u wa g o m e t o d z e E E G - B F B

2 WSTĘP Drodzy Czytelncy! Nadszedł czas wakacj, wyjazdów, letnch spotkań, zasłużonego odpoczynku od obowązków szkolnych. Wychodząc naprzecw Państwa sugestom oczekwanom, oddajemy w Wasze ręce ostatn w tym roku szkolnym numer naszego kwartalnka, w którym prezentujemy frapujące tematy oraz problemy, z którym spotykace sę na co dzeń, będąc rodzcam czy pedagogam. Życzymy wszystkm dzecom ch rodzcom oraz pracownkom ośwaty udanych oraz słonecznych wakacj, byśce wypoczęc oraz z nowym słam rozpoczęl nowy rok szkolny. Urszula Stopńska Redaktor kwartalnka S P IS T R E Ś C I 3 K R O N I K A S P P P W S K AW I N I E I X X I I D O TY K W R O Z W O J U D Z I E C K A 4 M A M O, TA TO J A TE Ż TU J E S TE M. R O D Z E Ń S T W O D Z I E C I N I E P E Ł N O S P R AW N Y C H 15 C Z Y TO N A P E W N O " WA G A R Y "? 17 WZROK U DZIECI 20 Z M U Ś S W Ó J M Ó Z G D O W I Ę K S Z E J A K TY W N O Ś C I K I L K A U WA G O M E TO D Z I E E E G B I O F E E D B A C K 7 11 B A J K A P R O F I L A K T Y C Z N A N A T E M AT UZALEŻNIENIA OD GIER KOMPUTEROWYCH S P R AW O Z D A N I E Z Z E B R A N I A L O G O P E D Ó W M I A S TA I G M I N Y S K AW I N A, D N I A Kwartalnk Specjalstycznej Poradn Psychologczno Pedagogcznej w Skawne. Skład redakcyjny: mgr Małgorzata Czernawska mgr Urszula Stopńska mgr Agneszka Pasternak mgr Marta Jurek mgr Małgorzata Fgarska mgr Anna Potrowska mgr Jadwga Grabowska Wydra mgr Katarzyna Kasprzyk mgr Agneszka Łukask oprawa grafczna: Paweł Tatko 2

3 Z Ż Y C IA P O R A D N I K R O N I K A S P P P W S K AW I N I E I X X I I Agneszka Pasternak psycholog Marta Jurek pedagog W ramach ewaluacj wewnętrznej pracy Poradn przeprowadzono badana anketowe we wszystkch WR Z E S I E Ń P A Ź D Z I E R N I K placówkach ośwatowych gmny Skawna gmny Moglany. Wynk ewaluacj oraz narzędza ewaluacyjne zostaną opublkowane w czwartym numerze kwartalnka Nasza PoraDna. Zapoczątkowano cyklczne spotkana psychologów pedagogów gmn Skawna Moglany, mające na celu ntegrację środowska specjalstów, wymanę dośwadczeń oraz podnoszene kompetencj osób śwadczących pomoc dzecom młodzeży oraz ch rodznom. W analogcznym cyklu (co dwa mesące) organzowane są spotkana PAŹDZIERNIK 2013 tematyczne dla logopedów, co mesąc odbywają sę natomast spotkana grupy wsparca dla pedagogów psychologów szkolnych (perwszy czwartek mesąca, g ) oraz spotkana grupy superwzyjnej dla psychoterapeutów (druga środa mesąca, g ). Burmstrz Masta Gmny Skawna we współpracy z Bbloteką Pedagogczną w Skawne oraz Centrum Wsperana Rodzny w Skawne wydał zbór bajek dla dzec w forme audobooka, zatytułowanego Bajkowe sposoby na dzecęce L I S TO P A D słabostk. W ncjatywę włączyła sę szczególne, pracująca w poradn Pan mgr Marta Jurek (pedagog, terapeuta pedagogczny) autorka czterech bajek zameszczonych w audobooku (bajk czytają Lda Jazgar Jerzy Trela). Dwoje pracownków poradn wzęło aktywny udzał w Mędzynarodowej Konferencj Naukowej: Spektrum Autyzmu spektrum metod. Nauka Praktyka, zorganzowanej przez Unwersytet Pedagogczny w Krakowe oraz Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy pn. Centrum Autyzmu Całoścowych GRUDZIEŃ 2013 Zaburzeń Rozwoju w Krakowe, a także Krajowe Towarzystwo Autyzmu, która odbyła sę w dnach 6 7 grudna 2013 r. w Krakowe. 3

4 Z Ż Y C IA P O R A D N I We współpracy z Unwersytetem Jagellońskm oraz Małopolskm Centrum Rehabltacj Dzec Soldarność w Radzszowe zancjowano w Poradn realzację projektu badawczego: Badane efektywnośc metody EEG Bofeedback w terap dzec z zespołem hperknetycznym. Projekt realzowany jest non proft obejmuje 22 dzec, uczestnczących w co najmnej dwudzestu pęcu sesjach trenngowych EEG BFB oraz dwukrotnym badanu EEG. Udzał GRUDZIEŃ 2013 w trenngach badanach EEG jest dla wszystkch uczestnków bezpłatny. Poradna ne partycypuje fnansowo w realzacj projektu (ne jest też wykorzystywany sprzęt poradn), a wszystke dzałana odbywają sę poza pensum pedagogcznym. Celem projektu jest przede wszystkm eksperymentalna weryfkacja skutecznośc trenngów EEG BFB, prowadzonych w warunkach poradnanych porównane ch z efektywnoścą tradycyjnych oddzaływań terapeutycznych. TEMAT MIESIĄCA M A M O, TA TO J A TE Ż TU J E S TE M. R O D Z E Ń S T W O D Z I E C I N I E P E Ł N O S P R AW N Y C H Małgorzata Fgarska psycholog Kedy w rodzne pojawa sę chore dzecko, dojrzałośc, wrażlwośc poczuca odpowedzalnośc. skupa ono na sobe uwagę wszystkch swoch blskch. Jeżel rodzce ne będą an zanedbywać, an przecążać Rodzce, dzadkowe, a także rodzeństwo przeżywają pełnosprawnego trudne chwle. Wszyscy muszą odnaleźć sę w nowej konflktów da sę unknąć, a upośledzony brat czy sytuacj, poukładać sobe na nowo śwat dokonują tego sostra może odneść znaczną korzyść z obecnośc neustanne mając na uwadze nepełnosprawnego swego rodzeństwa. dzecka, wówczas wększośc malucha. Nestety w tym samym czase, zupełne bezwedne pozostawa sę zdrowe rodzeństwo jakby w zaweszenu. Zazwyczaj rodzce koncentrują swą uwagę przede wszystkm na nepełnosprawnym dzecku, przez co relacja pomędzy rodzcam a dzećm neupośledzonym jest specyfczna, czasem trudna, często ogranczona. Z drugej strony kontakt z nepełnosprawnym bratem lub sostrą może stotne przyczynć sę do rozwnęca w zdrowym dzecku 4

5 TEMAT MIESIĄCA Istneją wynk badań wskazujące na to, że dzec zdrowe na temat zaburzena lub choroby. Zdarza dzec mające nepełnosprawne rodzeństwo częścej sę, że rodzce ne podejmują tematu choroby ch brata zachowują bardzej czy sostry poneważ ne wydaje m sę to koneczne lub odpowedzalne od swoch róweśnków (Psula, 2007). uważają, że ne będą umel dobrze wytłumaczyć, co sę Zauważono równeż, ż przejawają mnej wartoścujące dzeje ne czują sę na słach, aby to zrobć. postawy wobec rozmatych zjawsk społecznych są Tymczasem jest to bardzo potrzebne. Dzec wdzą bardzej śwadome stnena różnc mędzy ludźm. Aby wedzą węcej nż dorosłym często sę wydaje. Są rozwjały sę dobre kontakty mędzy rodzeństwem nesamowtym barometrem emocj przeżyć swoch ro pełnosprawnym nepełnosprawnym należy już od dzców. sę altrustyczne oraz są Dzęk najmłodszych lat o ne dbać kształtować. Pozytywne posadanu nepełnosprawnego ro nastawene rodzców do nepełnosprawnego dzecka dzeństwa dzec w naturalny newymuszony sposób ma korzystny wpływ na ukształtowane dobrych relacj nabywają akceptacj dla trudnośc nnych ludz, pomędzy rodzeństwem. szacunku dla choroby słabośc. Są bardzej wrażlwe, Postawa rodzców, która przejawa sę zadowolenem wyrozumałe tolerancyjne. Obserwując na co dzeń z osągnęć dzecka nepełnosprawnego, pomaga zmagana trudy rehabltacj stają sę śwadome, że ch dzecku pełnosprawnemu równeż w podobny sposób chore rodzeństwo każdego dna wykonuje cężką pracę, odnosć aby z ogromnym wysłkem zrobć coś, co m przychodz nm sę a do pełnosprawnym nego (Borzyszkowska, 1984). Rodzeństwo jest bardzej skłonne do okazywana z nezwykłą łatwoścą. sympat pomocy nepełnosprawnemu bratu lub Rodzeństwo dzec nepełnosprawnych mus sę sostrze wtedy, gdy rodzce akceptują nepełnosprawne sporo nauczyć wele umeć. Dla upośledzonego brata/sostry jest ne tylko towarzyszem zabaw przyjacelem, ale także nańką, opekunem, wychowawcą, tłumaczem, terapeutą, a często mus przejmować równeż rolę matk ojca. Te obowązk w welu przypadkach okazują sę cężarem zbyt dużym na dzecęce bark zwłaszcza gdy zmęczen, nerzadko sfrustrowan rodzce, ne mają czasu an ochoty lub też ne odczuwają potrzeby, aby pochwalć dzecko za wykonywane obowązk. Rozważając problem z tej Nadmerna perspektywy, trudno ne dać wary naukowcom koncentracja rodzców na dzecku nepełnosprawnym twórcom testów, którzy twerdzą, że rodzeństwo dzec prowadz nepełnosprawnych przeżywa neraz lęk zwątpena, dzecko bez do faworyzowana antagonzowana go. sę wzajemnych kontaktów mędzy rodzeństwem. Szczególną rolę w budowanu relacj mędzy dośwadcza bólu, złośc nepewnośc. Autorzy welu opracowań utrzymują, że rodzeństwo dzec nepełnosprawnym bratem lub sostrą a rodzeństwem upośledzonych należy do grupy ryzyka, jest bardzej zdrowym odgrywa zasób nformacj, jake posadają podatne na rozmate zaburzena psychczne ma węcej 5

6 TEMAT MIESIĄCA trudnośc w szkole. Dzec te rzadko potrafą beztrosko Jednocześne stałe tłumene w sobe negatywnych sę ceszyć, wykształcają poczuce wny uważają, że uczuć może doprowadzć do tego, że dzecko tłum są zanedbywane przez rodzców. Ale stneją także w sobe take cechy pozytywne, jak poczuce humoru, donesena pozytywne mówące o tym, że zdrowe fantazję, chęć psocena. Dlatego obserwuje sę często rodzeństwo, poprzez kontakt z nepełnosprawną sytuację, w której pełnosprawne rodzeństwo, owszem, sostrą/bratem, rozwja w sobe dojrzałość, tolerancję, ne wrażlwość, wytrzymałość, altruzm, zaangażowane bratem/sostrą, ale ne potraf nawązać z nm popada w zabawowego, konflkty wolnego, z nepełnosprawnym właśne sostrzanego braterskego stosunku. W typowym normalnym rodzeństwe kłótne, nawet bójk, a potem sceny pogodzena sę, przytulane, przepraszane są na porządku dzennym zwłaszcza we wczesnym dzecństwe często sę ze sobą przeplatają. Stosunk mędzy rodzeństwem zmenają sę z upływem czasu. Wpływ nepełnosprawnośc dzecka na funkcjonowane jego rodzeństwa może być szczególne duży w czase przechodzena z dzecństwa do dorosłośc. rodzeństwa Posadane stwarza nepełnosprawnego dodatkowe obcążena, nakładające sę na wele fzycznych psychcznych przeman, jake wążą sę z okresem dojrzewana. społeczne. Faktem jednak jest to, że zdrowe W tym okrese bardzo łatwo może dojść do odczuwana rodzeństwo jest bardzo obcążone. Ne tylko, a może przez młodzeż wstydu, poczuca napętnowana, czy ne przede wszystkm w sposób fzyczny, ale też w perwszym rzędze poprzez to, że pełnosprawny brat a w rezultace odczuwana złośc wobec rodzeństwa, czy sostra zbyt wcześne lub w zbyt brutalny sposób przeżywana buntu dośwadczana poczuca krzywdy zostają skonfrontowan z bólem, chorobą, ne (Psula, 2007). przecążena netypowym obowązkam, szczęścem. Należy przy tym podkreślć, że najczęścej Aby osągnąć maksymalną nezależność, dzec same dzec ustawają sobe barery moralne, tak aby szczególnej trosk, nepełnosprawne lub przewlekle ne chore, potrzebują ze strony blskch osób wększej wyładowywać negatywnych uczuć na ne pełnosprawnym rodzeństwe, by ch ne okazywać, pomocy a nawet ne dopuszczać do śwadomośc w ten sposób pełnosprawnego rodzeństwa? Według psychologów, ne odczuwać wyraźne. Rodzcom ne wolno robć poza chwalenem pełnosprawnych dzec docenanem jeszcze unkalnych cech, rodzce pownn dostrzegać ch rolę węcej trudnośc. Nepełnosprawną trosk. A co ważne zaangażowane, dla z ch sostrą/bratem po prostu trzeba sę opekować, choćby wychowawczą zapomnając o sobe. Ona/on potrzebuje pomocy. podejmują sę często nełatwych zadań. Trzeba oraz jest jakm 6

7 TEMAT MIESIĄCA nauczyć sę rozpoznawać oznak dośwadczanego przez dzec stresu mnmalzować jego skutk. Trzeba też zapewnć m w marę możlwośc normalne dzecństwo życe rodznne. Przede wszystkm jednak zapewnać, że nkt ne oczekuje od nch za nc rekompensaty. Wyjątkowe relacje brac sóstr, pełnosprawnych nepełnosprawnych zwykle trwają przez całe życe ta węź może przyczynać sę do pozytywnego rozwoju całej rodzny. Borzyszkowska H. (1984). Dzecko ne pełnosprawne w rodzne. [w:] A. Hulek (red.), Rewaldacja dzec młodzeży nepełnosprawnej w rodzne. Warszawa: PWN. Psula E. (2007). Rodzce rodzeństwo dzec z zaburzenam rozwoju. Warszawa: WUW. D Z IA Ł P S Y C H O L O G IC Z N Y B A J K A P R O F I L A K T Y C Z N A N A T E M AT UZALEŻNIENIA OD GIER KOMPUTEROWYCH Agneszka Pasternak psycholog S Ł O W O W S TĘ P N E Współcześn Rodzce często stykają sę z puterowych lub ścślej nternetowych problemem wy wymena sę narażene dzec na zwązany jest kontakt z przemocą pornografą oraz z nadmernym używanem komputera uzależnene od ger komputerowych przez przedszkolak Internetu. Na szczęśce bardzo dużo potrafą bardzo sprawne obsługwać mów sę obecne o tych zagrożenach komputer, w tym surfować po Internece. oraz o tym, jak m przecwdzałać. Aby Obecność uchronć chowawczym, który dzec. Nawet urządzeń medalnych dzec przed szkodlwym w codzennym życu dorosłych dzec wpływem ger komputerowych rodzce jest wręcz wychowawcy pownn być dobrze równocześne zorentowan w zakrese oddzaływana nese z sobą wele zagrożeń. Wśród oraz rodzajów ger dostępnych na poważnejszych rynku. potrzebna, neodzowna, a jednak często zagrożeń kom Mogą wówczas śwadome 7

8 D Z IA Ł P S Y C H O L O G IC Z N Y czuwać nad kerunkem rozwoju dzec, a przede komputer? Promuje też wartośc życa rodznnego wszystkm blskość relacj, zanteresowane, szacunek, młość uczyć je rozsądnego krytycznego korzystana z ger komputerowych. troskę o sebe nawzajem. RODZICE POWINNI : TE K S T B A J K I wedzeć, w jake gry grają ch dzec Mareczku umyj ręce chodź prędko do kuchn. Kolacja ustalć zasady, z jakch ger dzec mogą korzystać na stole! woła mama. pozwalać dzecku korzystać z ger komputerowych tylko wówczas, gdy są on w domu Marek, kolacja! powtarza mama coraz bardzej bezwzględne ogranczyć czas spędzany przez dzecko przy komputerze Marek jest bardzo zajęty granem w grę Z pokoju Marka ne dochodz żaden odgłos. konsekwentne stosować zasadę: najperw obowązk, potem komputer częścej zapraszać kolegów dzecka do domu koleżank znecerplwona. Zaaaaaaaaaaaaaaaaraz! odpowada Marek. komputerową. To jego ulubona gra. Dostał ją na urodzny. Mógłby tak grać cały czas. Kedy tylko włączy komputer zaczyna grać, to tak jakby komputer go zaczarowywał. Jakby jakś newdoczny czarodzej zakręcł w powetrzu różdżką zaraz Marek jest wcągany przez komputer do komputerowego śwata. pokazywać nne formy spędzana wolnego czasu szczególne sport zabawy na śweżym powetrzu Neruchomeje nczym skała, nczego ne wdz, an ne węcej czasu spędzać z dzeckem. śwat. Są tam smok wojowncy, zbera sę złote Czas spędzony z dzeckem może być przeznaczony na wspólne czytane oraz rozmowy. Dużą wartość rozwojową, a czasam wręcz terapeutyczną, mają dla dzec rodzców bajk, które są specjalne zaprojektowane, aby w sposób pośredn dotknąć problemu pomóc w odnalezenu jego rozwązana. Ponżej proponujemy Rodzcom Wy chowawcom bajkę proflaktyczną przeznaczoną dla dzec przedszkolnych oraz w młodszym weku szkolnym. Bajka porusza następujące zagadnena: Co to jest uzależnene od ger komputerowych? W jak sposób możemy chronć sę przed wcągnęcem przez słyszy, oprócz obrazów odgłosów dochodzących z komputera. Kedy Marek gra, przenos sę w nny monety, poluje sę na latające potwory uceka przed groźnym wlkam, trzeba szukać sobe jedzena mejsca, gdze można sę schronć na noc. Markow bardzo podoba sę ten śwat. Nawet bardzej od tego prawdzwego. Zresztą, kedy Marek gra w grę, to ne potraf powedzeć, który śwat jest prawdzwy. Czasam, ne tylko w nocy, gdy śn, ale nawet w dzeń wydaje mu sę, że potraf na przykład jeźdzć na welkm konu, latać w powetrzu, gonć potwory. Wydaje mu sę, że ogeń ne może go sparzyć, a każda rana sama sę zago. Jest przekonany, że ma tyle sły, aby każdego pokonać zdobyć wszystko, czego zapragne wystarczy, że weźme do ręk mecz kogoś postraszy. 8

9 D Z IA Ł P S Y C H O L O G IC Z N Y Marek czasem próbuje tego podczas zabawy synkem dzeje sę coś nedobrego. Wygląda jakby był z kolegam w przedszkolu. Ale kolegom sę to ne chory. Często bol go głowa, ne może zasnąć podoba. Ne chcą sę bawć z kmś, kto słą wydzera weczorem, schudł ne ma apetytu, ma zaczerwenone zabawk, groz, kope, przezywa. Pan często stawa oczy sada coraz blżej ekranu, jakby słabo wdzał. Marka do kąta za karę mów, jak przykro jest nnym Jest rozdrażnony, często krzyczy płacze z byle dzecom, gdy Marek m dokucza. Ale Markow trudno powodu. Ne chce sę kąpać, myć zębów, ne chce jest to zrozumeć. Przeceż w grze wszyscy sę tak wychodzć na dwór, an nawet jeźdzć z rodzcam zachowują, nkt ne płacze, an sę ne obraża sostrą na basen. Mama tato często krzyczą na Marka że za Rodzce postanowl coś z tym zrobć. Chcą długo gra, że ne sprząta zabawek, że ne przychodz ratować swojego synka, bo wdzą, że ma coraz węcej na czas na obad czy kolację. Jednak Marek tak bardzo kłopotów. Zadzwonl węc do Babc Lodz, prosząc ją wcągnął sę w grane, że przestało mu zależeć na żeby przyjechała w nedzelę na obad. Może Babca nnych sprawach. Ne nteresują go klock, samochody, coś poradz? Babca Lodza jest chyba najmądrzejszą płka. Dawnej lubł pokopać z tatą płkę przed domem, osobą w całej rodzne. Ona żyje już tak długo, że ma czasem pomagał mame nakrywać do stołu, plnował w sercu mądrośc z całego śwata tak przynajmnej porządku w swom pokoju. Teraz rodzce ne są już dla myśl o nej Marek. Kedy ktoś w rodzne ma problem, Marka tacy ważn. Najważnejszy stał sę komputer. zwraca sę z nm do Babc Lodz Babca potraf zawsze dobrze doradzć. Babca Lodza zgodzła sę przyjechać na nedzelny obad. Mama wszystko pękne przygotowała. Nawet Marka wrzucła go do wanny, umyła porządne, uczesała ubrała odśwętne. Poprosła synka, by nakrył do stołu. Ale zaraz po zakończenu tej toalety Marek pobegł do swojego pokoju włączył komputer Może zdążę jeszcze pograć przed obadem pomyślał. Kedy Babca weszła do meszkana ucałowała wszystkch po Marek myśl o nm jak o najlepszym przyjacelu kole: Mamę, Kamlę Tatę, zaraz zapytała: komputer ne krzyczy na nego, ne wymaga nczego, A gdze mój kochany Mareczek? ne daje mu kar. Marek ne potrzebuje już kolegów Wtedy mama zorentowała sę, że Marek zamast koleżanek, ne ma ochoty spotykać sę z nnym rozkładać na stole serwetk sztućce do obadu, gdześ dzećm, a nawet bawć ze starszą sostrą Kamlą lub znknął swom kudłatym psem. Ba! Marek nkogo nczego ne Pewne jest w swom pokoju gra w grę potrzebuje nawet jedzena spana. Mógłby ne jeść komputerową odpowedzała zakłopotana mama. nc od rana do weczora ne spać pół nocy, gdyby tylko Maaaaaarek! wrzasnął tato już szedł do pokoju, by rodzce dal mu spokój pozwoll grać. przyprowadzć syna. Jednak rodzce Marka zauważyl, że z ch Poczekaj. powedzała Babca. Ja to załatwę. 9

10 D Z IA Ł P S Y C H O L O G IC Z N Y Po czwarte: Weszła ccho do pokoju Marka. raz w tygodnu będzesz zapraszał Wtaj kochane! powedzała. Marek ne zareagował, do sebe kolegów na wspólne budowane ne słyszał Babc, był zajęty granem. Wówczas babca z lego lub grę w płkę w ogródku. podeszła do komputera wyłączyła go. Potem wzęła w ramona zaskoczonego Marka, przytulła Po pąte: go ucałowała. Marek nawet ne zdążył sę zdenerwować będzece codzenne jeść razem kolację czytać bajkę przed snem. Po szóste: tak bardzo był zaskoczony. będzece sobe często mówć dobre słowa. Chodź Mareczku, dzemy zjeść razem obad. Marek poszedł posłuszne za Babcą, która trzymała go Wprowadzene tego planu w życe ne było za rękę łagodne uśmechała sę do nego. Dzsejszy take proste. Markow trudno było zrezygnować z welu obad był wyjątkowy. Bardzo Markow smakował. A na godzn przed komputerem. Ale z pomocą Mamy, Taty, deser Kaml Babc, która dzwonła często, żeby zapytać, co mama podała jego uluboną galaretkę z brzoskwnam. słychać u Marka, po klku tygodnach, wreszce udało Marku ten dzsejszy obad jest na twoją cześć sę! Marek ne potrzebował już tak bardzo komputera. powedzała Babca. Lepej spał, jadł z rodzną posłk, mał znowu czas dla Na moją cześć? Zdzwł sę Marek, oblzując kolegów, dbał o swój pokój znów pokochał grę w płkę, brzoskwnową galaretkę z brody. klock lego, swoje stare samochody, a nawet rysowane Tak, Mareczku. Jesteśmy tu wszyscy, bo martwmy sę zabawę z Kamlą w szkołę. Znów było jak dawnej. o Cebe. Komputer Cę zaczarował zmenłeś sę Marek chcał podzękować Babc, że uratowała go spod bardzo a nam brakuje dawnego Mareczka. Bardzo za komputerowego zaklęca. Zrobł dla nej pękną laurkę nm tęsknmy. Martwmy sę też o twoje zdrowe w kształce serca, do której przykleł swoją uluboną dlatego urządzlśmy ten uroczysty obad, żeby C naklejkę z kolekcj z Tomem. powedzeć, że wszyscy bardzo Cę kochamy zroblśmy plan, aby C pomóc wyrwać Cę spod Pytana do bajk: komputerowego zaklęca. 1. Co Marek lubł robć najbardzej zanm przyjechała I tutaj Babca przedstawła plan: Po perwsze: ustalmy, że możesz Babca? grać w gry 2. Jak zachowywał sę Marek, gdy grał dużo w gry komputerowe, co drug dzeń tylko przez komputerowe? godznę oraz wymyślmy, co nnego można 3. Jak komputer szkodzł Markow? robć z komputerem zamast grana (słuchane 4. Kto uratował Marka? bajek, rysowane, nauka). 5. Jak plan mała Babca? Po druge: wymyślmy wspólne fajne zabawy, w które będzece sę bawć w wolnym czase 6. Co Marek polubł robć, gdy uwolnł sę spod komputerowego zaklęca? zamast grana w gry komputerowe. Po trzece: raz w tygodnu będzece jeźdzć rodzną na basen. całą Bajkę tę można z dzeckem omawać, szukając różnych sposobów jej zakończena oraz wymyślając 10

11 D Z IA Ł P S Y C H O L O G IC Z N Y cąg dalszy przygód Marka. Warto do nej często z Internetu należy omówć je wraz z dzeckem. wracać, tworzyć rysunk lub komksy do bajk, opowadać ją z pamęc odzaływane proflaktyczne Nagradzać sukcesy dzecka w ogranczanu czasu spędzanego w Internece. zostane dzęk temu wzmocnone utrwalone. Można Odłączyć Internet lub komputer, gdy dzecko też samemu wymyślać podobne hstore, które będą korzysta z nego w sposób, który zagraża jego zdrowu dotykały konkretnych spraw problemów, z jakm /lub życu (powoduje np. zanedbywane podstawowych boryka sę Dzecko jego Rodzna. potrzeb fzjologcznych, unemożlwa funkcjonowane w codzennym życu). CO WIĘCEJ MOŻE ZROBIĆ RODZIC, GDY DZIECKO MA PROBLEM Z N A D U Ż Y WA N I E M K O M P U TE R A L U B I N TE R N E TU? Nazwać problem. Porozmawać z dzeckem Wyjaśnć dzecku przyczyny tych ogranczeń /lub odłączena Internetu. Rozmawać o tym, co sę dzeje dlaczego dzecko będze sę czuło bezpecznej, gdy pozna zrozume ntencje rodzca. powedzeć mu, co nepokojącego wdz w jego zacho wanu. Podjąć kontakt z profesjonalstą (psycholog, pedagog, poradna). Rozpoznać sytuacje trudne, w których dzecko sęga po Internet wspólne z dzeckem pownen Bblografa: poszukać nnych sposobów radzena sobe z przykrym Ewa Zelńska / Źródło: uczucam dośwadczenam. Ustalć plan dna rozsądne określć czas spędzany przez dzecko w sec poza ną. Ustalć kolejne krok w ogranczanu korzystana D Z IA Ł L O G O P E D Y C Z N Y S P R AW O Z D A N I E Z Z E B R A N I A L O G O P E D Ó W M I A S TA I G M I N Y S K AW I N A, D N I A R O K U Dna roku w sedzbe CWR rodzajam nepłynnośc mowy. Dyskusja dotyczyła w Skawne odbyło sę zebrane logopedów pracujących dagnozy wybranych metod terap jąkana, w tym w placówkach na terene Masta Gmny Skawna metod pracy z małym dzeckem. Odnesono sę do zorganzowane przez SPPP w Skawne. problemów funkcjonowana dzec z nepłynnoścą Tematem spotkana, koordynowanego przez mowy w placówkach edukacyjnych, a także rol pracownka Poradn mgr Elżbetę Berońską, były nauczycel, wychowawców rodzców w prowadzonej zagadnena zwązane z jąkanem oraz nnym terap. 11

12 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y Anna Potrowska D O TY K W R O Z W O J U D Z I E C K A pedagog, fzjoterapeuta (terapeuta Ndt Bobath,SI) Przytulane małego dzecka wydaje sę czymś uczucową. oczywstym banalnym, jednak jest to nezwykle ważne Dzec zapamętują czuły dotyk rodzców jako dla pełnego rozwoju. Maluch potrzebuje fzycznej coś bardzo przyjemnego. Trzymane za rękę lub blskośc dotyku, jak ryba wody. Ne można głaskane dzecka, w czase kedy z nm rozmawamy zanedbywać takego kontaktu z dzeckem, zawsze lub gdy mu czytamy, sprawa, ż dzecko czynnośc te należy znaleźć na to czas. Dotyk wydaje sę nam skojarzy z przyjemnym dośwadczenem. Gdy nasz maluch stane sę młodym człowekem, łatwej będze nam nawązać trudną rozmowę, gdy poprzedzmy ją cepłym dotykem. Ponadto przez połączene dotyku z pobudzanem nnych zmysłów, np. wzroku w czase czytana lub słuchu w czase słuchana, w mózgu aktywzuje sę do dzałana węcej obszarów oraz budowanych jest węcej połączeń w sec neuronalnej. To tak, jakby w tym czase wększa powerzchna mózgu pracowała nad daną nformacją, dzęk czemu nauka rzeczą oczywstą rodzcom trudno byłoby wyobrazć staje sę bardzej efektywna. Dzec rzadko obdarzane sobe obcowane ze swom dzeckem bez dotyku. dotykem W rzeczywstośc jednak ne zdajemy sobe sprawy, jak w starszym weku zaburzena relacj z róweśnkam często w cągu dna dotykamy swoje dzec. Na pewno dorosłym. Ne potrafą nawązać kontaktu, szybko ma to mejsce w codzennej pelęgnacj, ale czy wycofują sę lub zachowują agresywne. we wczesnym dzecństwe wykazują obdarzamy dotykem dzecko w czase zabawy, gdy Dotyk odgrywa bardzo szczególną rolę w życu z nm rozmawamy, gdy mu czytamy? Dotyk jest noworodków nemowląt. Poneważ jest to zmysł tak unwersalnym narzędzem stymulującym mózg do dobrze rozwnęty już w momence narodzn, zapewna rozwoju. Im częścej śwadome dotykamy dzecko, dzecku dużo lepszy dostęp nż pozostałe zmysły do w tym wększym stopnu przyczynamy sę do tego, by nowego fascynującego śwata. wychować zdolnego szczęślwego człoweka. Według Dotyk jest nezbędny dla prawdłowego rozwoju dr Carly Hannaford, samo uczuce, że jest sę zdolnośc czucowych ruchowych dzecka, ale ma też dotykanym, zwększa wytwarzane czynnka wzrostu zadzwająco potężny wpływ na jego rozwój fzyczny, komórek nerwowych NGF, który podwyższa aktywność dobre samopoczuce, potencjał poznawczy, a nawet układu nerwowego przyczyna sę do rozwoju sec zdrowe ogólne z powodu oddzaływana na układ neuronalnej. Dodatkowo dbamy o jego zdrowe odpornoścowy. emocjonalne, od perwszych chwl budując slną węź Po raz perwszy ogromną rolę jak odgrywa 12

13 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y dotyk ukazał klasyczny już eksperyment naukowcy doszl do fascynujących wnosków na temat przeprowadzony przez Harryego Harlowa. Badał on donosłośc dotyku. Zmany jake zachodzą to: charakter zwązku łączącego matkę z dzeckem u małp w mózgach jest węcej receptorów dla środków przecw rezusów. Wychowywał on małpe nemowlęta z dwoma lękowych, hpokamp obszar mózgu który odgrywa matkam zastępczym, z których jedna była szkeletem decydującą rolę w przechowywanu śladów pamęc, z drutów z twarzą wmontowaną butelką z mlekem, w mnejszym stopnu ulega degeneracj w późnejszym natomast druga ne mała mleka, ale za to jej drucana okrese, w zwązku z tym jest wększa sprawność konstrukcja pokryta była kocem z mękkego aksamtu. poznawcza. Wszystke te pozytywne skutk sprowadzć Wbrew wszelkm przewdywanom małpatka wyberały można do jednej przyczyny, a manowce do faktu, że tą drugą tuląc sę przez wększą część dna, a gdy były dotykane, głaskane trwale zmnejszają wrażlwość głodne szły szybko zaspokoć potrzebę wracały, aby układów reagowana na stres. U zwerząt takch sę przytulać. Eksperyment ten ukazał, że tym co dają występują wszystke normalne reakcje na stres, ale małpątkom poczuce bezpeczeństwa, uspokaja je pozom kortykosterydów (hormon stresu) ne wzrasta wąże z matką, ne jest karmene lecz kontakt przez u nch tak bardzo jak u nnych pozbawonych kontaktu dotyk. fzycznego we wczesnym okrese życa po wydarzenu Ogromne znaczene dotyku potwerdzły nne stresowym dochodzą one do sebe o wele szybcej (to eksperymenty z małpątkam. Małpątka wychowywane tłumaczy, że dzec potrzebują szczególne kontaktu w małych grupach bez matek spędzają wększą część fzycznego gdy je coś bol np. po szczepenu, po dna tuląc sę do sebe. Nezwykle bojaźlwe, jednak późnej są lepej przystosowane do życa nż te wychowane w zolacj. Jeśl jednak ne daje sę m możlwośc wzajemnego dotykana, trzymając je wprawdze w jednym pomeszczenu, ale w osobnych klatkach, to ne wynoszą z tego wspólnego przebywana żadnych korzyśc. Chocaż wdzą sę, słyszą czują nawzajem swój zapach, brak kontaktów dotykowych sprawa że ch zachowana odbegają od normy. Prawdłowość ta odnos sę właścwe do uderzenu). Podwyższone stężene hormonu stresu wszystkch gatunków ssaków kontakt fzyczny jest może meć szkodlwy wpływ na wele narządów, nezbędnym warunkem prawdłowego rozwoju dzecka. włączne z mózgem. U nektórych zwerząt jest to lzane przez matkę. Jeśl Podobne jak nne ssak ludze są tego pozbawone śweżo urodzone zwerzęta w nemowlęctwe pozbawen owej pocechy, którą daje najczęścej zdychają. Odkryto jednak, ż jeśl hodowca dotykane trzymane na rękach, drogo za to płacą. zastosuje w takm przypadku masaż, zwerzęcu nc ne Przypomneć tu można prace Sptza, które przyczynły będze. sę do zmany poltyk adopcyjnej (jak najkrótszy czas Operając sę na tego typu dośwadczenach, procedur adopcyjnych). Porównał on rozwój dzec 13

14 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y z ówczesnych serocńców z dzećm wychowywanym temperaturę cała, lepej śp, mnej płacze, oddycha w regularnej, dłużej sse perś, szybcej przybera na przywęzennych odżywana żłobkach. Mmo opek medycznej, pozbawonych czułej opek właścwego rozwój dzec wadze jest wypsywany ze szptala prędzej nż nne był wcześnak, które ne mały tak blskego kontaktu rodzcelskej upośledzony pod każdym względem emocjonalnym, fzycznego z rodzcam. fzycznym, poznawczym, a nawet sądząc na podstawe wysokego współczynnka chorób zgonów odpornośc. W ramach nnego podejśca, które ma na celu zwększene lośc zakresu dośwadczeń dotykowych wzbogaca sę rutynową opekę o masaż. Masowane Problemem z wyżej opsanych przyczyn są noworodków nemowląt ma długą tradycję hosptalzacje dzec wówczas należy pamętać, że ch w połudnowej Azj, gdze delkatne, systematyczne wzrost rozwój bardzej pobudza czuła opeka nż gładzene nacerane całego cała dzecka uważane specjalne odżywane albo zabeg leczncze. Na jest za ważny element codzennej opek. Regularne szczęśce take przykłady zanedbań są rzadke. masaże stosuje sę w Indach nawet dzecom W szptalach zmenło sę podejśce do opek nad w serocńcach. Badana prowadzone w Stanach dzećm przedwcześne urodzonym. Kedyś stosowano Zjednoczonych wykazały, że masaż poprawa zdrowe zasadę mnmum dotykana, ale najnowsze badana wpływa dodatno na rozwój. Z dobrodzejstwa masażu zdają sę śwadczyć, że łagodny dotyk jest być może korzystają oczywśce ne tylko dzec przedwcześne tym czego tym dzecom najbardzej potrzeba. Stąd urodzone. W ramach ostatno prowadzonych badań 8 układają dzec w cemnejszych nkubatorach w takch mnutowemu masażow poddawano 4 tygodnowe gnazdkach, które je otulają oraz pozwalają matkom/ dzec urodzone o czase tuż przed oceną testu sprawdzanu pamęc umejętnośc rozróżnana przedmotów preferencja nowośc (test, który pozwala przewdzeć ntelgencję dzecka). Dzec z tej grupy okazały sę dużo lepsze w porównanu z tym, które przed ne były masowane. Masaż ma węc wpływ na zdolnośc poznawcze dzec. Wpływa on korzystne na poprawę stanu zdrowa dzec z różnym zaburzenam. Dzec masowane codzenne przez rodzców odczuwają mnejszy nepokój stres, mają lepszy nastrój, lepej śpą są bardzej uważne. Na szczęśce trudno jest rodzcom powstrzymać sę przed ojcom trzymać dzec na rękach, najlepej ponowo dotykanem noszenem nemowlęca na rękach, a to przycśnęte do nagej pes (opeka kangurza). starsze też często jest tulone. Jak teraz już wemy jak Badana wykazały, że ten rodzaj opek jest bardzo ogromną rolę odgrywa dotyk w rozwoju naszych dzec korzystny dla rozwoju dzecka. Lepej utrzymuje stałą to trzeba zauważyć, ż ne bez powodu rodzce zostal 14

15 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y obdarzen nezwykłą ntucją wedzą co robć, gdy Opracowano na podstawe: dzecko np. płacze. Dobrą formą zabawy są uwelbane przez dzec rymowane werszyk znane nam wszystkm 1. Lse Elot, Co tam sę dzeje, Meda Rodzna, np. dze rak, psze pan na maszyne. Skoro 2003r. wrażena dotykowe mają łatwejszy dostęp do mózgu 2. Marta Bogdanowcz, Przytulank, czyl werszyk dzecka, nż wrażena przekazywane przez nne zmysły, na dzecęce masażyk, Harmona, 2006r. to stwarzają one najlepszą, a przy tym najwcześnej 3. Katarzyna Rojkowska, Naucz małe dzecko pojawającą myśleć czuć, Rav, Łódź 2004r. sę szansę kształtowana jego emocjonalnego umysłowego dobrego samopoczuca. C Z Y TO N A P E W N O " WA G A R Y "? Jadwga Grabowska-Wydra pedagog Absencja, naczej neobecność np. w szkole, może być Przyczyną fob szkolnej jest defcyt umejętnośc usprawedlwona lub neusprawedlwona. Wszelke społecznych dzecka. Ne potraf ono sprostać zbyt neusprawedlwone formy opuszczana lekcj, aż po trudnej dla nego sytuacj uceka w chorobę lata 30 te XX weku nazywano wagaram. (mechanzm obronny organzmu). W dzsejszych czasach przyjmujemy, ż W obecnym systeme nauczana stneje duża regularne opuszczane lekcj może przybrać formę: potrzeba zwrócena uwag na dzec nadwrażlwe, odmowy chodzena do szkoły (fob szkolnej), wagarów zahamowane, lękowe, wycofujące sę aby ne zgubły lub wycofana szkolnego. sę w toku edukacj. Charakterystyczne cechy odmowy chodzena do szkoły (fob szkolnej): Czynnk ryzyka poprzedzające odmowę chodzena do szkoły: rodzce są śwadom problemu dzecko często przejśce z jednego etapu edukacyjnego na zostaje w domu za ch wedzą drug (np. szkoła podstawowa/gmnazjum) problem utrzymuje sę dłuższy czas choroba (śmerć) członka rodzny u dzecka stneje slny lęk przed pójścem do nne sytuacje stresujące w rodzne np. szkoły przeprowadzka, rozstane, wyjazd rodzców występują objawy psychosomatyczne take jak: lęk przed różnym aspektam życa szkolnego gorączka, begunka, ból brzucha, ból głowy, (klasówk, wymoty, zolacja). omdlena, osłabene odpornośc odrzucene przez róweśnków, organzmu często dotyczy dobrych, uzdolnonych Wagary to zjawsko z dzedzny patolog życa ambtnych ucznów szkolnego, polegające na samowolnym opuszczanu brak występowana problemów wychowaw przez ucznów zajęć szkolnych spędzanu poza czych. domem szkołą czasu przeznaczonego na naukę. 15

16 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y Cechy charakterystyczne wagarów: dzecko ukrywa przed rodzcam fakt neobecnośc w szkole brak cągłośc (naczej jak w przypadku fob) brak lęku przed szkołą dzecko ne lub szkoły przeważne źle sę uczy dzecko jest pod slnym wpływem róweśnków występują problemy wychowawcze wagarowane często łączy sę z nnym przejawam zachowań antyspołecznych. przestrzegać, np.: wstawane uberane sę jak Co zrobć gdy dzecko poszło na wagary? do szkoły, czytane, odrabane lekcj nauka, zapanować nad emocjam porozmawać wszelke przyjemnośc odkładamy na czas, z dzeckem o przyczynach (dzecko mus czuć w którym normalne wracałoby po lekcjach do nasze zrozumene, meć do nas zaufane) domu, zobowązane dzecka do nadrobena porozmawać z wychowawcą, pedagogem zaległośc skontrolowane czy to wykonało szkolnym jeśl sytuacja sę powtarza okazać stanowczość opracować postępowana wspólny konsekwentne front go przestrzegać z jednej strony koneczne jest wsparce dzecka np. dane mu czasu na nadrobene zaległośc czy pomoc w odnalezenu sę w klase, z drugej strony montorowane jego obecnośc na lekcjach np. przez zberane podpsów nauczycel. Wycofane szkolne to sytuacja, kedy rodzce pozwalają dzecku na opuszczane lekcj. wymagać od dzecka pójśca do szkoły. Jak mogę pomóc własnemu dzecku? trzeba stawać wymagana adekwatne do możlwośc zdolnośc dzecka motywować dzecko do nauk ocenać efekt jego pracy (najlepsza jest ocena opsowa) rozwjać mocne strony dzecka, koncentrować sę na jego pozytywnych cechach charakteru, możlwoścach zdolnoścach Jak sę zachować gdy dzecko pros o pozostane w domu? tworzyć jasny, spójny system wychowawczy, stawać dzecku grance spokojne porozmawać o przyczyne pozwolć na to, by dzecko dośwadczyło docenć fakt, że dzecko zwrócło sę do nas konsekwencj własnych zachowań (przyczyna z problemem skutek) jeśl wyjątkowo zgodzmy sę na pozostane budować dzecka w domu, to ne może ono czerpać spędzane czasu (rozmowy, wspólna praca z tego korzyśc przyjemnośc rozrywka, tworzene rytuałów rodznnych) ustanawamy porządek, którego mus węz rodznne przez wspólne koncentrować sę na wartoścach, na tym co dla 16

17 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y mne dla mojej rodzny jest ważne, wokół czego chcę budować robę to co mówę, mówę to co robę dzec uczą sę przez modelowane (naśladowane dorosłych). Dzec ufają rodzcom dlatego, że spodzewają sę od nch prawdy ufają o tyle, o le otrzymują od nch prawdę. Jan Paweł II Wrocław r. WZROK U DZIECI Katarzyna Kasprzyk tyflopedagog Prawdłowy przebeg wzrokowego postrzegana ubytk w polu wdzena. W zwązku z tym obraz, jak zależy mędzy nnym od prawdłowej budowy gałek powstaje na satkówce jest nepełny. Można go ocznych, ch motoryk, prawdłowego funkcjonowana porównać do puzzl z brakującym elementam. satkówk, nerwu wzrokowego, korowego ośrodka Ponadto uszkodzenom satkówk towarzyszy często wdzena. Uszkodzene którejkolwek częśc analzatora obnżona wrażlwość na kontrast oraz zaburzena wzrokowego powoduje zaburzena w postrzeganu. Za słabowdzącego uważa sę osobę, której ostrość w najlepszym oku, po najlepszej korekcj okularowej, wynos według wartośc tablcy Snellena 0,1 0,3 lub pole wdzena ne przekracza 20 stopn. Często uszkodzenu narządu wzroku, oprócz obnżonej ostrośc wdzena, towarzyszą mroczk czyl wdzena barwnego. Ne jest to daltonzm, o którym często pojawają sę artykuły. Zaburzene wdzena barwnego to np.: achromatopsja czyl całkowty brak możlwośc rozróżnana barw. Śwat wdzany jest od bałego poprzez szary do czarnego. Innym zaburzenem jest np.: protanopa (czerwony), deuteranopa(zelony), 17

18 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y Mędzy perwszym a trzecm mesącem trtanopa(nebesk). korowe dzecko pownno wpatrywać sę w źródło śwatła, śledz uszkodzene wdzena jak np.: w wynku glejaków na poruszające sę źródło śwatła od ln środkowej cała skrzyżowanu nerwu wzrokowego, stanów pozapalnych na zewnątrz. Fascynuje je różnego rodzaju źródła nerwu wzrokowego, wylewów, udarów td. Cechą śwatła, błyszczące przedmoty, jaskrawe kolory. charakterystyczną korowych uszkodzeń jest zmenność Spogląda do góry na zabawk, przenos spojrzene wdzena, która jest zależna np.: od cśnena z obektu na obekt. Rozwja koordynację obu gałek atmosferycznego, zmęczena czy stanu emocjonalnego. ocznych. Pojawają sę ruchy zbeżne gałek ocznych. Osobnym zagadnenem jest Odwzajemna uśmech (ne jest to jeszcze uśmech społeczny). W kolejnych mesącach dzecko przygląda sę przedmotom oddalonym ne dalej nż jeden metr. Bada ogląda własne ręce. Potraf ustawć oczy centralne. Przenos spojrzene z ręk na obekt. Wdz barwy. Sęga po zabawk. Spostrzega głębę. Reaguje na odbce w lustrze. Mędzy pątym a sódmym mesącem życa dzecko patrzy na zabawk pokazywane w całym mają obszarze pola wdzena. Patrzy za wyrzucanym newątplwe wpływ na rozwój dzecka. Według różnych zabawkam. W dalszym cągu rozwja koordynację badań człowek w 89% swojej wedzy przyswaja drogą wzrokowo ruchową, pamęć wzrokową. Reaguje na wzrokową. Małe dzecko obserwując naśladując zmenający dorosłych uczy sę różnych czynnośc. nemowlę Obnżone możlwośc wzrokowe Patrząc na sę wyraz pownno twarzy. meć Pęcomesęczne całkowce rozwnętą atrakcyjne dla nego przedmoty ne tylko ćwczy umejętność wdzena głęb, a zatem zaczyna ocenać męśne odległość. Ponadto w szóstym mesącu okoruchowe ale równeż koordynację dzecko wzrokowo ruchową a późnej ruchy manpulacyjne zaczyna przewdywać, gdze znajdze sę za chwlę dłon. Dzec słabowdzące późnej też od swoch poruszający sę przedmot. W tym okrese ostrość normowzrocznych róweśnków opanowują funkcje lokomocyjne (przemeszczane sę). W perwszym mesącu życa dzecka można zaobserwować np.: reakcję źrenc na śwatło, odruchowe zamykane lub zacskane powek pod wpływem mocnego śwatła, posługuje sę raz jednym raz drugm okem, lub proste kontury, ponowe, pozome, duże rozmary. 18

19 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y wdzena dzecka, wdzene trójwymarowe oraz Zaburzena percepcj wzrokowej mogą także koordynacja wzrokowo ruchowa jest na tyle rozwnęta, dotyczyć że maluch potraf sęgnąć podneść mały przedmot Wówczas dzecko myl ltery asymetryczne, różnące sę np.: koralk. położenem względem os ponowej np.: p g, d b lub W kolejnych mesącach zaczyna sę nteresować drobnym przedmotam, płynne śledz wzrokem, naśladuje wyraz twarzy, lub różne kształty fgury geometryczne. Rozwnęte jest wdzene obuoczne(stereoskopowe). kerunkowego aspektu spostrzegana. pozomej w n, u n tp. Zakłócene orentacj przestrzennej powoduje kłopoty z rozplanowanem zapsu na strone. Ze względu na problemy wzrokowe dzecko nechętne koloruje, rysuje co z kole w weku szkolnym powoduje trudnośc w opanowanu tzw. "ładnego psana. Nauka czytana dzecku słabowdzącemu równeż przysparza problemów. Często zdarza sę, że zostają przestawone ltery lub całe sylaby. Pomja ltery lub całe sylaby. Opuszcza lnjk, ne doczytuje do końca lnjk. Zbyt duża koncentracja nad rozpoznanem lter powoduje brak rozumena treśc oraz duże zmęczene. Rysunk dzecka słabowdzącego są z reguły Roczne dzecko zaczyna nteresować sę uboge, uproszczone. Elementy na rysunku często są ksążeczkam, kolorowym obrazkam. Rozwja sę źle rozplanowane. Wdoczne jest zakłócene proporcj orentacja ponowa. oraz relacj przestrzennych. Mędzy trzecm a pątym rokem życa dzecko Węcej nformacj na strone: uczy sę rozpoznawać kształty, nazywa barwy ch odcene, sortuje przedmoty według ch welkośc, show.html?d=84588 barwy. Rozpoznaje szczegóły na obrazkach wdzane pod różnym kątem. Potraf mówć na temat tego, co dzeje sę na lustracjach. Potraf układać hstoryjk obrazkowe. Rozwja sę orentacja przestrzenna. Dzecko z problemam wzrokowym w weku szkolnym natrafa na wele problemów zwązanych z nauką czytana psana. Myl ltery o podobnych kształtach oraz często pomja znal dakratycze np.: a o, ą, m n, ń, u w, l t ł, e c, ę, s ś, c ć, o ó, z ź ż, h k, h n, lczby 1 7, B D, B F, N U, H N. 19

20 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y Z M U Ś S W Ó J M Ó Z G D O W I Ę K S Z E J A K TY W N O Ś C I K I L K A U WA G O M E TO D Z I E EEG BIOFEEDBACK Agneszka Łukask surdopedagog, terapeuta EEG BFB Jak podają naukowe myśl. Stosunek w/w fal zależy od naszego weku, od wykorzystujemy zaledwe 5 10 % możlwośc naszego rodzaju czynnośc, którą wykonujemy. Dzęk temu, ż mózgu. usprawnena wemy jak pownen on być możemy nauczyć pacjenta zntensyfkowana jego pracy nawet do 25 30% jest jak zoptymalzować czynność jego mózgu. Istneje trenng EEG Bofeedback. Metoda ta ne ma nc bezpośredna zależność mędzy tym, jak sę czujemy wspólnego z farmakoterapą, ale dzęk właścwe a jak pracuje nasz mózg. Przed rozpoczęcem cyklu dobranym trenngom można nauczyć mózg pracy na trenngowego należy wykonać badane EEG z dwema optymalnych częstotlwoścach. Przez to rozwjamy aktywnoścam: zdolność nowych Badane to umożlwa dokładne poznane czynnośc umejętnośc, poprawamy pozom samopoznana sa boelektrycznej mózgu oraz pozwala na precyzyjne mokontrol. określene kerunków postępowana terapeutycznego. Jednym uczena opracowana ze sę, sposobów przyswajana Sygnał z mózgu prawe muzyka fotostymulacją hperwentylacją. Bologczne sprzężene zwrotne stota metody Mózg człoweka wytwarza neustanne fale mózgowe o określonych częstotlwoścach. Są to fale Najwększe zasług na polu EEG Bofeedback o czterech zakresach alpha, beta, theta delta. Każda ma profesor B. Sterman. Jako główny konsultant z fal jest charakterystyczna dla określonego stanu ośrodka NASA w Kalforn wykorzystał metodę już ludzkej śwadomośc. Grance mędzy poszczególnym w latach 60. w szkolenu plotów wojskowych oraz częstotlwoścam są dość płynne. Ludzk mózg kosmonautów. Dzęk rozwojow psychofzjolog, terap neustanne ma medycyny behaworalnej, nżyner bomedycznej, nerzadko problem ze stablzacją własnej pracy cybernetyk, EEG BFB jako nauka nterdyscyplnarna w pożądanym zakrese dlatego pojawają sę problemy zyskała podstawy naukowe skuteczne zastosowane z koncentracją uwag, kłopoty ze snem, zmnejsza sę w praktyce klncznej. EEG BFB to nowoczesna metoda zdolność wadomośc, neuroterap nstrumentalnej łącząca elementy psycho uwdacznają sę trudnośc z werbalzacją własnych neurofzjolog. Opera sę na wykorzystanu zasady atakowany przyswajana weloma nowych bodźcam 20

21 D Z IA Ł P E D A G O G IC Z N Y sprzężena zwrotnego pomędzy stanem psychcznym uzyskuje nformacje o tym, które fale mózgowe pacjenta ( pozom napęca emocjonalnego, lęku, przeważają w danej chwl. W ten sposób pacjent sam koncentracj uwag) a czynnoścą neurofzjologczną może mózgu. Metoda ta pozwala uzyskać śwadomą kontrolę częstotlwośc w zakrese funkcj fzjologcznych przebegających terapeutę. Terapeuta EEG BFB obserwuje na swom zwykle poza udzałem naszej śwadomośc (pod montorze przedstawone grafczne lczbowo fale kontrolą autonomcznego układu nerwowego). Poprzez mózgowe pacjenta. Dzęk sprzężenu zwrotnemu drogą trenng pożądane wzrokową oraz słuchową ( punkty nagradzające efekty częstotlwośc fal, a hamujemy zakresy neprawdłowe gry) pacjent otrzymuje nformacje o aktualnym stane w ten sposób uczymy mózg prawdłowej pracy. swojej czynnośc mózgu. Podczas całej sesj terapeuta Podczas trenngu możlwe jest obserwowane stymuluje fal mózgowych wzmacnamy ekrane montora komputerowego na modyfkować uzyskwać pożądane fal mózgowych proponowane przez pożądane hamuje newłaścwe zapsu funkcj częstotlwośc fal mózgowych, zależne od klncznych bologcznych zwrotne przesyłane osobe trenowanej obrazów wzorca zapsu EEG, ocenanego przed nformacj o ch stane aktualnym. podczas trenngu. Poddany trenngow pacjent przyjemne sę relaksuje a jego umysł pracuje na najwyższych obrotach. Trenng EEG BFB może Trenng EEG-Bofeedback, czyl ftness dla mózgu zwększyć rozwnąć funkcje poznawcze ( koncentrację, pamęć), wycszyć lęk agresję, polepszyć sen, poprawć wynk osągnęć szkolnych. Wskazanam do uczestnczena w tej forme terap są: ADHD, ADD, Każdy kolejny trenng zapewna coraz wększą trudnośc o charakterze dyslektycznym, zaburzena harmonę czynnośc boelektrycznej mózgu właśne na mowy, zaburzena nastroju, moczene nocne, padaczk zasadze boregulacj samouczena sę mózgu. (po jednoznacznym wskazanu lekarza neurologa). Wykorzystujemy do tego szereg anmacj, wdeozabaw, EEG BFB jest procesem: trwa w czase, bazuje na wdeoger flmów zdolnoścach mózgu do zman. Podatność na zmany wykorzystując na nośnkach DVD. EEG BFB technkę sprzężena jest cechą ndywdualną. Rozpoczynając terapę zwrotnego, pozwala pacjentow obserwować na jego metodą EEG BFB, zakładamy za nezbędną lość montorze odpowedne sesj. Czas trwana może ulec zmane, uzależnony jest komputerowe oprogramowane efekt, czyl zaps bowem od ndywdualnych cech pacjenta. Rezultaty grafczny gry tzn. pacjent wdz czynność swojego terap są zwykle trwałe. Jednak zmana pozytywne mózgu pod postacą np. poruszającego sę auta, czy utrwalonego wzorca fal mózgowych może ustępować rybek wskakujących do rzek. Uczestnczy w ten sposób w w grze wyłączne przy pomocy własnej pracy fal dysregulacyjnych jak np. długotrwały stres. Stąd też mózgowych np. kerując autem. Podczas trenngu newelka wykorzystując określoną grę, anmację neprzerwane przypomnających. przetworzony bologcznego przez czase w część wynku typowych pacjentów mechanzmów wymaga trenngów 21