Ocena przewodnienia u pacjentów leczonych dializą otrzewnową
|
|
- Wacława Brzozowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Forum Nefrologiczne 2016, tom 9, nr 4, Copyright 2016 Via Medica ISSN aktualności w pielęgniarstwie nefrologicznym Bożena Guzik Centrum Dializ Fresenius, Ośrodek Dializ nr 60 w Zabrzu Ocena przewodnienia u pacjentów leczonych dializą otrzewnową Rating of fluid in the peritoneal dialysis patients Abstract Rating overhydration in patients treated with renal replacement therapy is quite a serious clinical problem. It is associated with difficulties in the removal of excess water from the patient at the same time the use of water as part of the therapy. For many years in the medical we sought increasingly sophisticated methods of assessment of fluid, until the invention of the electrical bioimpedance. Bioelectrical impedance analysis is a method of non-invasive diagnostic test that allows for accurate body composition analysis using the electrical resistance of tissues. It uses the ability of muscle tissue to electrical conductivity. This article describes the use of this method in clinical practice concerning the treatment of peritoneal dialysis patients. Forum Nefrol 2016, vol 9, no 4, Key words: peritoneal dialysis, uremic toxin, bioimpedance Adres do korespondencji: lic. piel. Bożena Guzik Fresenius Nephrocare Polska Sp. z o.o. Centrum Dializ Fresenius Ośrodek Dializ nr 60 w Zabrzu ul. Wolności 61, Zabrze tel.: , faks: bozguz@poczta.fm WSTĘP Woda stanowi ponad połowę masy ciała człowieka. Chociaż u pacjentów z przewlekłą chorobą nerek woda jest uznawana za klasyczną toksynę mocznicową, to jest ona niezbędna do zachodzenia podstawowych procesów życiowych [1]. Przeżycie chorych dializowanych otrzewnowo jest uwarunkowane między innymi stanem nawodnienia. Płyny wykorzystywane w dializie otrzewnowej są elementem terapii, ale w przypadku dysfunkcji otrzewnej mogą stanowić dla pacjenta poważne zagrożenie w postaci przewodnienia. Konieczne jest prowadzenie skrupulatnego bilansu płynów (gospodarki wodnej) z możliwością poszukiwania optymalnej metody oceny przewodnienia. Przez wiele lat do znanych i powszechnie stosowanych sposobów oceny przewodnienia u pacjentów należały między innymi badanie przedmiotowe, ocena radiologiczna (RTG) klatki piersiowej oraz badanie echokardiograficzne. W późniejszym okresie wykorzystywano w tym celu dynamiczną ocenę wielkości żyły próżnej dolnej (ultrasonografia), tomografię komputerową, rezonans magnetyczny, absorpcjometrię (DEXA, dual energy X-ray absorptiometry) oraz ocenę zmian całkowitej objętości osocza (u chorych dializowanych). Jednak ze względu na inwazyjność lub wysokie koszty metody te nie zyskały popularności i nie znalazły częstego zastosowania. Całkowicie bezpiecznym, niedrogim i coraz bardziej rozpowszechnionym badaniem pozwalającym na ocenę przewodnienia u pacjenta dializowanego jest bioimpedancja elektryczna. Jest to metoda powszechnie zalecana w ocenie wielkości przestrzeni wodnych u chorych. ROLA WODY W ORGANIZMIE Objawy przewodnienia to istotny problem dotyczący chorych poddawanych przewlekłej dializoterapii, zwłaszcza leczonych w programie dializ otrzewnowych. Gospodarka wodna organizmu jest bezpośrednio powiązana z go- 252
2 spodarką elektrolitową. Woda ustrojowa znajduje się w komórkach, a także w płynach ustrojowych, które występują w dwóch obszarach: przestrzeni śródkomórkowej (40%) i przestrzeni pozakomórkowej (20%). Płyny ustrojowe są roztworami wodnymi elektrolitów i nieelektrolitów. Prawidłowe funkcjonowanie poszczególnych narządów oraz całego organizmu zależy od stałości środowiska wewnętrznego. Każdy proces zachodzący w naszym organizmie odbywa się w środowisku wodnym. Jak wiadomo, woda w organizmie jest bardzo dobrym rozpuszczalnikiem, dzięki czemu stanowi środowisko dla wszystkich procesów życiowych, pełni funkcję transportującą, rozprowadzając składniki organiczne i nieorganiczne, jest niezbędna w procesach przemiany materii, usuwa z organizmu produkty toksyczne, reguluje ciepłotę ciała, zwilża błony śluzowe i gałki oczne. Ilość wody w organizmie zależy od: pory roku, strefy klimatycznej, przemiany materii, ilości tkanki tłuszczowej (w ciałach osób otyłych znajduje się mniej wody ustrojowej), rodzaju wykonywanych zajęć, wysiłku fizycznego, występowania chorób współistniejących (np. cukrzycy, niewydolności nerek), chorób przebiegających z wysoką temperaturą, biegunką czy wymiotami, diety pacjenta, ze szczególnym uwzględnieniem produktów z zawartością sodu, a także od wieku. ŹRÓDŁA POZYSKIWANIA WODY I OBLICZANIE ZAPOTRZEBOWANIA NA WODĘ Organizm uzyskuje wodę z płynów, tj. herbaty, soków, zup, jogurtów, kawy, mleka, Tabela 1. Zawartość wody w produktach stałych Lp. Produkt (100 g) Woda (%) 1 Pomidor, ogórek Marchew, sałata, papryka Kalafior, brokuły, szpinak Burak, fasolka szparagowa Jabłko, pomarańcza 87 6 Sery, np. gouda 38 7 Płatki owsiane suche 10 8 Płatki owsiane gotowane 85 9 Chleb Jajka gotowane Mięso drobiowe Masło, margaryna ok. 16 sosów, oraz z pokarmów stałych, z których organizm może otrzymać od 400 do 1200 ml wody na dobę w zależności od diety. Podczas edukacji pacjenta należy precyzyjnie przekazać mu informację o zawartości wody w każdym z przyjmowanych produktów (tab. 1). Należy również uwzględnić zawartość wody metabolicznej, powstającej w wyniku procesów przemiany materii, oraz sposób prowadzenia bilansu wodnego (tab. 2, 3). Najwięcej wody powstaje w wyniku spalania tłuszczów (110 ml), następnie węglowodanów (60 ml), białek (44 ml). Płyny, jakie produkuje organizm w czasie spalania (przemiany materii), to woda oksydacyjna. Ilość wypijanych płynów może być zwiększona w przypadku upalnej pogody, gorączki, obfitego pocenia się, wymiotów, biegunek. W przypadku gorączki należy vvprawidłowe funkcjonowanie poszczególnych narządów oraz całego organizmu zależy od stałości środowiska wewnętrznegocc Tabela 2. Sposób prowadzenia bilansu wodnego Źródło wody Ilość [ml] Drogi wydalania Ilość [ml] Pożywienie 1000 Nerki (mocz) 700 Napoje 1500 Płuca 500 Procesy metaboliczne 300 Skóra 400 Przewód pokarmowy (kał) 150 UF PD 800 RAZEM 2800 RAZEM 2550 Tabela 3. Sposoby eliminacji wody z organizmu Utrata wody Ilość [ml] Utrata wody przez skórę parowanie Drogi oddechowe wydychanie pary wodnej Przewód pokarmowy stolec Mocz Resztkowa funkcja nerek Ultrafiltracja w dializie otrzewnowej W zależności od rodzaju stosowanego płynu dializacyjnego Bożena Guzik, Ocena przewodnienia u pacjentów leczonych dializą otrzewnową 253
3 vvprzebyte epizody powikłań infekcyjnych w postaci dializacyjnych zapaleń otrzewnej powodują nieodwracalne zmiany wpływające na ultrafiltracjęcc wypijać dodatkowo ok. 500 ml na każdy stopień Celsjusza powyżej 37. U chorych ze schyłkową niewydolnością nerek leczonych nerkozastępczo ilość przyjmowanych płynów jest bardzo ważnym elementem terapii. Bardzo łatwo dochodzi u nich do zaburzeń gospodarki wodnej przewodnienia i odwodnienia. Może się to objawiać ostrymi powikłaniami i skutkować późnymi następstwami o charakterze przewlekłym. Przy niedostatecznej podaży płynów obserwuje się objawy spadku ciśnienia tętniczego, suchość skóry i języka, zmniejszoną produkcję śliny, bezsenność, brak apetytu, czasami bóle głowy. Kolejnym bardzo istotnym problemem jest przewodnienie, które obserwuje się znacznie częściej u chorych dializowanych otrzewnowo. Ten stan odgrywa istotną rolę w zwiększeniu ryzyka sercowo-naczyniowego, towarzyszy mu wzrost ciśnienia tętniczego, pojawiają się obrzęki, trudności w oddychaniu, zwiększenie masy ciała. Retencja płynu może powodować również znaczne obniżenie wartości hematokrytu i związane z tym konsekwencje. W badaniach klinicznych wykazano istotny wpływ stanu nawodnienia na chorobowość i śmiertelność wśród chorych leczonych dializą otrzewnową [2]. Wśród chorych dializowanych otrzewnowo do przewodnienia dochodzi najczęściej na skutek zbyt dużej podaży sodu i płynów przy zbyt małej ich eliminacji z organizmu pacjenta. Niewydolność utrafiltracyjna otrzewnej, resztkowa czynność nerek, niestosowanie się pacjenta do zaleceń są istotnymi czynnikami prowadzącymi do przewodnienia. NIEDEKWATNA DIALIZA OTRZEWNOWA WPŁYW NA PRZEWODNIENIE Dializa otrzewnowa jest metodą leczenia nerkozastępczego polegającą na wykorzystaniu jamy otrzewnej, gdzie proces dializy zachodzi między płynem dializacyjnym znajdującym się w jamie otrzewnej a krwią przepływającą przez naczynia włosowate w błonie otrzewnowej. Dializa otrzewnowa umożliwia usuwanie z organizmu nadmiaru wody i toksyn mocznicowych, zastępując w ten sposób funkcję nerek. W dializie otrzewnowej zachodzą trzy główne procesy: dyfuzja, osmoza (ultrafiltracja) i absorpcja limfatyczna. Dyfuzja jest to przenikanie cząsteczek przez błonę otrzewnową, zgodnie z gradientem stężeń, z krwi pacjenta do płynu dializacyjnego. Ultrafiltracja otrzewnowa to ultrafiltracja osmotyczna, podczas której woda przenika wskutek osmozy do hiperosmolarnego płynu dializacyjnego. Absorpcja limfatyczna polega na wchłanianiu wody i substancji w niej rozpuszczonych z jamy otrzewnej do naczyń limfatycznych [3]. Bardzo istotne znaczenie dla przebiegu leczenia ma dobranie właściwej dla danego chorego dawki płynu dializacyjnego, pozwalającej na przeprowadzenie adekwatnej dializy prowadzącej do dobrego odtoksycznienia pacjenta i utrzymania prawidłowego nawodnienia. Wielkość ultrafiltracji i efektywność dializy zależą od powierzchni otrzewnej, łożyska naczyniowego kontaktującego się z płynem dializacyjnym, odległości naczyń włosowatych od powierzchni mezotelium. Niestety, ultrafiltracja i efektywność dializy otrzewnowej zmniejszają się stopniowo z czasem trwania dializoterapii, co wiąże się między innymi ze stosowaniem płynów dializacyjnych. Płyn dializacyjny cechuje się wysoką osmolarnością, która powoduje, że cząsteczki wody przechodzą z osocza do dializatu. Rolę czynnika osmotycznego pełni glukoza. Wskutek stałego wchłaniania glukozy w okresie dializowania dochodzi do powstania otyłości i zmniejszenia apetytu, co w konsekwencji prowadzi do ograniczenia spożycia białka i niedożywienia. Wpływ glukozy i produktów jej degradacji uważa się obecnie za przyczynę utraty diurezy resztkowej u chorych leczonych dializą otrzewnową [4], będącej ważnym elementem ciągłości terapii. Mleczany, będące buforem w płynach dializacyjnych, również wywołują wiele niekorzystnych działań, które mogą prowadzić do nasilenia procesów włóknienia otrzewnej. Przebyte epizody powikłań infekcyjnych w postaci dializacyjnych zapaleń otrzewnej powodują nieodwracalne zmiany wpływające na ultrafiltrację. Aby modyfikować schemat dializy, konieczna jest stała ocena transportu przezotrzewnowego cząsteczek i wody. Narzędziem, które wykorzystuje się w tym celu, jest test równoważenia otrzewnowego (PET, peritoneal equilibration test). METODY OCENY STANU PRZEWODNIENIA Podstawą oceny stanu przewodnienia jest ocena kliniczna pacjenta, na podstawie której można stwierdzić objawy mogące sugerować przewodnienie lub odwodnienie. U niektórych chorych jednak ocena jest bardzo trudna, ponieważ nie wykazują typowych objawów. 254 Forum Nefrologiczne 2016, tom 9, nr 4
4 Tabela 4. Sposób prowadzenia bilansu płynów u chorego dializowanego otrzewnowo Źródło wody Ilość [ml] Drogi wydalania Ilość [ml] Pożywienie 1000 Nerki (mocz) 700 Napoje 1500 Płuca 550 Procesy metaboliczne 300 Skóra 600 Przewód pokarmowy (kał) 150 UF PD 800 RAZEM 2800 RAZEM 2800 Obiektywną i w miarę dokładną ocenę bilansu płynowego można również uzyskać poprzez codzienną kontrolę masy ciała (zazwyczaj rano, na czczo) oraz pomiar ciśnienia tętniczego. Wzrost masy ciała u chorych leczonych nerkozastępczo świadczy o gromadzeniu się płynów w organizmie (pod uwagę bierze się tzw. suchą masę). Istnieje wiele definicji na określenie suchej masy. Zgodnie z najbardziej aktualną (z 2009 roku), która opiera się na sumie subiektywnych i obiektywnych pomiarów, sucha masa jest to najniższa tolerowana masa ciała po dializie, przy której obserwuje się jak najmniejsze objawy odwodnienia (hipowolemii) lub przewodnienia (hiperwolemii) [5]. Do oceny gospodarki wodnej służy bilans wodny. Prawidłowy bilans powinien wynosić 0. Obejmuje najczęściej 24 godziny i polega na zapisywaniu ilości płynów dostarczonych do organizmu (bez wliczania preparatów krwi i krwiopochodnych) i ilości płynów wydalonych. W utrzymaniu prawidłowego bilansu płynowego bardzo duże znaczenie ma dieta chorego, ze szczególnym uwzględnieniem produktów z zawartością sodu. Należy również zwrócić uwagę, czy nie występują nadmierne pocenie, biegunka, wymioty, gorączka wszystkie te objawy muszą zostać udokumentowane. Aby obliczyć bilans płynów, trzeba znać drogi utraty wody z organizmu przez skórę, płuca, przewód pokarmowy, z moczem, a u pacjentów dializowanych otrzewnowo ultrafiltrację dobową (tab. 4). Ilość przyjmowanych płynów powinna być ustalana indywidualnie dla każdego pacjenta, w zależności od zachowania resztkowej funkcji nerek. W przypadku chorych dializowanych otrzewnowo to właśnie diureza resztkowa odgrywa decydującą rolę w regulacji stanu nawodnienia organizmu. W utrzymaniu prawidłowego nawodnienia chorego duże znaczenie ma odpowiedni dobór dawki dializy, oparty między innymi na ocenie transportu pozaotrzewnowego przy wykorzystaniu standardowego testu PET, pozwalającego uzyskać lepszą efektywność dializy otrzewnowej. W badaniu PET wyróżniono cztery kategorie transportu otrzewnowego: wysoki, średnio wysoki, średnio niski, niski. Przy wysokim transporcie ultrafiltracja jest negatywna, ale uzyskuje się adekwatną dializę. Transport średnio wysoki wykazuje adekwatną dializę i średnią ultrafiltrację, natomiast średnio niski wykazuje różną adekwatność dializy podczas uzyskiwania dobrej ultrafiltracji. Transport niski określa nieadekwatną dializę przy bardzo dobrej ultrafiltracji [6]. Mając wyniki funkcji otrzewnej, można modyfikować dawkę dializy oraz zapobiegać zwiększeniu przepuszczalności otrzewnej poprzez zmianę płynu dializacyjnego, profilaktykę powikłań, edukację chorego w zakresie żywienia czy też stymulować resztkową funkcję nerek. Metodą, która zyskuje coraz większe znaczenie ze względu na nieinwazyjność, powtarzalność oraz łatwość wykonania i obiecujące wyniki, stała się bioimpedancja elektryczna. Pozwala ona na obliczenie bezwzględnego przewodnienia, czyli ilości wody niezwiązanej z tkankami. Metoda ta jest oparta na pomiarze oporu elektrycznego (wektora impedancji) oraz estymacji matematycznych opartych na modelach matematycznych (model Cole a, wzór Hanai). Przy jej użyciu można oszacować wielkości podstawowych stanów nawodnienia, takich jak: ilość całkowitej wody w organizmie (TBW, total body water), pojemność przestrzeni zewnątrzkomórkowej (ECW, extra-cellular water) oraz pojemność przestrzeni wewnątrzkomórkowej (ICW, intra-cellular water). Metoda BCM bioimpedancji elektrycznej (BCM, body composition monitoring) została poddana precyzyjnej walidacji w stosunku do złotych standardów oznaczania przestrzeni wodnych, takich jak: tlenek deuterium, jodek bromu, DEXA, ilość potasu całkowitego (TBP, total body potassium), pletyzmografia [7]. U pacjentów dializowanych otrzewnowo zaleca się wykonywać badanie bez obecności dializatu w jamie otrzewnej, istnieją jednak doniesienia, że obecność płynu dializacyjnego vvmetodą, która zyskuje coraz większe znaczenie ze względu na nieinwazyjność, powtarzalność oraz łatwość wykonania i obiecujące wyniki, stała się bioimpedancja elektrycznacc Bożena Guzik, Ocena przewodnienia u pacjentów leczonych dializą otrzewnową 255
5 w jamie brzusznej nie ma większego wpływu na stan nawodnienia w ocenie BCM [8]. PODSUMOWANIE Odpowiednia kontrola stanu nawodnienia organizmu u chorych dializowanych otrzewnowo jest istotna w rokowaniu co do przeżycia chorych, a także odgrywa znaczącą rolę w realizacji tej metody leczenia. Wyjaśnienie choremu przyczyn i mechanizmu występowania powikłań w postaci przewodnienia i odwodnienia oraz uświadomienie mu, jak ważne są stosowanie się do zaleceń lekarskich i pielęgniarskich oraz edukacja, pozwalają uniknąć powikłań. Uczestnictwo i zaangażowanie pacjenta w proces leczenia umożliwiają mu osiągnięcie dobrej jakości życia. Streszczenie Ocena przewodnienia u pacjentów leczonych nerkozastępczo stanowi istotny problem kliniczny. Jest to związane z trudnościami w procesie usuwania nadmiaru wody z organizmu chorego, a jednocześnie z wykorzystywaniem wody jako elementu terapii. Przez wiele lat w medycynie poszukiwano coraz doskonalszych metod oceny przewodnienia, aż do momentu wynalezienia bioimpedancji elektrycznej. Analiza impedancji bioelektrycznej to nieinwazyjna metoda badania diagnostycznego, która pozwala na dokładną analizę składu ciała przy wykorzystaniu oporu elektrycznego tkanek. Wykorzystuje ona zdolność tkanki mięśniowej do przewodnictwa elektrycznego. W niniejszym artykule opisano zastosowanie tej metody w praktyce klinicznej dotyczącej leczenia chorych dializowanych otrzewnowo. Forum Nefrol 2016, tom 9, nr 4, Słowa kluczowe: dializa otrzewnowa, toksyna mocznicowa, bioimpedancja Piśmiennictwo 1. Załuska W. Woda jako toksyna mocznicowa. Forum Nefrol. 2010; 3: Załuska W. Dry body weight old problem, new methods. Forum Nefrol. 2011; 4: Lichodziejewska-Niemierko M. Dializa otrzewnowa. W: Myśliwiec W. (red.). Wielka Interna Nefrologia. Medical Tribune, Warszawa 2009; Rutkowski B. Leczenie nerkozastępcze. Via Medica, Gdańsk 2009; Lichodziejewska-Niemierko M. Ocena właściwości błony otrzewnowej wskazania grupy European Renal Best Practice Wolny transport otrzewnowy postępowanie i rokowanie. Forum Nefrol. 2010; 3: Matuszewska-Rowińska J. Adekwatność dializy otrzewnowej. W: Więcek A., Kokot F. (red.). Postępy w nefrologii i nadciśnieniu tętniczym, t. 10. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011; Załuska W. Dializa otrzewnowa w niewydolności serca. W: Więcek A., Kokot F. (red.). Postępy w nefrologii i nadciśnieniu tętniczym, t. 10. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011; Van Biesen W., Williams J.D., Covic A.C. i wsp. Fluid Status in Peritoneal Dialysis Patients: The European Body Composition Monitoring (EuroBCM) Study Cohort PloS one. 2011; 6: e Pub Med PMID: Pub med Central PMCID: Forum Nefrologiczne 2016, tom 9, nr 4
DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK
KURS 15.04.2016 Szczecinek DIETA W PRZEWLEKŁEJ CHOROBIE NEREK dr hab. n. med. Sylwia Małgorzewicz, prof.nadzw. Katedra Żywienia Klinicznego Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański
ZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE. dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed
ZALECENIA ŻYWIENIOWE, LECZENIE dr n. med. Małgorzata Kaczkan dietetyk Katedra Żywienia Klinicznego GUMed AKTUALNE ZALECENIA I NOWE MOŻLIWOŚCI LECZENIA NIEDOŻYWIENIA CELE LECZENIA ŻYWIENIOWEGO: zapobieganie
www.dializadomowa.pl
12 marca 2009 r Informacja prasowa Przewlekła choroba nerek prowadzi do nieodwracalnej niewydolności tego organu. Jedyną możliwością utrzymania chorego przy życiu jest leczenie nerkozastępcze. Dializowanie
Gospodarka wodna w organizmie człowieka
Gospodarka wodna w organizmie człowieka Woda jest najważniejszym nieorganicznym składnikiem potrzebnym do życia organizmów roślinnych i zwierzęcych. Jej ilość zależy od rodzaju organizmu, a dla wielu z
NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1
NIEWYDOLNOŚĆ NEREK - EPIDEMIOLOGIA, OBJAWY, STADIA NIEWYDOLNOŚCI, DIAGNOSTYKA AGNIESZKA BARTOSZ GR.1 Niewydolność nerek Niewydolność nerek charakteryzuje się utratą zdolności do oczyszczania organizmu
Funkcja błony otrzewnowej
Dr n. med. Aleksander Horeglad, Szpital Wojewódzki w Przemyślu Funkcja błony otrzewnowej Dializa otrzewnowa polega na wykorzystaniu błony otrzewnowej jako dializatora w procesie usuwania nagromadzonych
22 marca Światowy Dzień Wody Znaczenie żywieniowe wody
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl 22 marca Światowy
Sprawozdanie nr 7. Temat: Wpływ treningu na skład ciała i układ ruchu. Wydolność beztlenowa. I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: termogeneza
Imię i nazwisko. Data:.. Sprawozdanie nr 7 Temat: Wpływ treningu na skład ciała i układ ruchu. Wydolność beztlenowa I Wprowadzenie Wyjaśnij pojęcia: termogeneza szczupła masa ciała (LBM) I-1 Cel: Analiza
Przewodnienie chorych dializowanych otrzewnowo retencja wody czy sodu?
PRACA POGLĄDOWA Forum Nefrologiczne 2010, tom 3, nr 1, 7 11 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1899 3338 Bożena Pietrzak www.fn.viamedica.pl Klinika Chorób Wewnętrznych, Nefrologii i Dializoterapii Wojskowego
Ocena stanu pacjenta
Ocena stanu pacjenta Prawidłowy dobowy bilans wody osoby dorosłej Przyjmujemy: Płyny (1000 1500 ml) Stałe pokarmy (700 ml) Woda oksydacyjna (300 ml) Wydalamy: Mocz (1000 1500 ml) Perspiratio insensibilis
LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N
Załącznik nr 42 do zarządzenia Nr 59/2011/DGL Prezesa NFZ z dnia 10 października 2011 roku Nazwa programu: LECZENIE WTÓRNEJ NADCZYNNOŚCI PRZYTARCZYC U PACJENTÓW HEMODIALIZOWANYCH ICD-10 N 25.8 Inne zaburzenia
jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz
Światowy Dzień Nerek Światowy Dzień Nerek jest ogólnoświatową kampanią, której celem jest podniesienie wśród ludzi świadomości znaczenia naszych nerek dla zdrowia i życia oraz informowanie o powszechności
22 marca Światowy Dzień Wody Znaczenie żywieniowe wody
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl 22 marca Światowy
Imię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
Fizjologia człowieka
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Biomedycznych Podstaw Zdrowia Fizjologia człowieka Osoby prowadzące przedmiot: Prof. nadzw. dr hab. Zbigniew Jastrzębski
Spis treści. śelazo... 46 Wapń i witamina D... 47 Cynk... 47
Spis treści Przedmowa... 9 1. Ustalanie zapotrzebowania energetycznego w róŝnych stanach chorobowych (Danuta Gajewska)... 11 Wiadomości ogólne... 11 Całkowita przemiana materii... 12 Wprowadzenie... 12
Subiektywne objawy zmęczenia. Zmęczenie. Ból mięśni. Objawy obiektywne 2016-04-07
Zmęczenie to mechanizm obronny, chroniący przed załamaniem funkcji fizjologicznych (wyczerpaniem) Subiektywne objawy zmęczenia bóle mięśni, uczucie osłabienia i wyczerpania, duszność, senność, nudności,
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM. Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska
CUKRZYCA U OSOBY W WIEKU STARCZYM Klinika Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Dr med. Ewa Janeczko-Sosnowska CHARAKTERYSTYKA PACJENTA Wiek 82 lata Cukrzyca typu 2 leczona insuliną Choroba wieńcowa, stan
2011-03-17. Woda. Rola wody. Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia?
Jestem tym co piję-dlaczego woda jest niezbędna dla zdrowia? A. Jarosz Woda głównym składnikiem ciała i podstawowym składnikiem pożywienia stanowi 50 80 %masy ciała zasoby wodne organizmu muszą być stale
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO. PŁYN FIZJOLOGICZNY WIELOELEKTROLITOWY IZOTONICZNY FRESENIUS, roztwór do infuzji
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO PŁYN FIZJOLOGICZNY WIELOELEKTROLITOWY IZOTONICZNY FRESENIUS, roztwór do infuzji 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1000 ml roztworu zawiera:
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE V BILANS ENERGETYCZNY Zagadnienia : 1.Bilans energetyczny - pojęcie 2.Komponenty masy ciała, 3.Regulacja metabolizmu
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek
Niedożywienie i otyłość a choroby nerek Magdalena Durlik Klinika Medycyny Transplantacyjnej, Nefrologii i Chorób Wewnętrznych Warszawski Uniwersytet Medyczny Częstość przewlekłej choroby nerek na świecie
Woda a zdrowie. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak. Centrum Komunikacji Społecznej
Woda a zdrowie dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej 1. Podstawowy składnik ciała Woda należy do niezbędnych składników pokarmowych i musi być dostarczana regularnie w ciągu dnia
Zaawansowany. Zaliczenie pierwszego semestru z anatomii i z patologii
1 Kierunek: PILĘGNIARSTWO Nazwa przedmiotu Chirurgia i pielęgniarstwo chirurgiczne Kod przedmiotu Poziom przedmiotu Rok studiów Semestr Liczba punktów Metody nauczania Język wykładowy Imię i nazwisko wykładowcy
CMC/2015/03/WJ/03. Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca
CMC/2015/03/WJ/03 Dzienniczek pomiarów ciśnienia tętniczego i częstości akcji serca Dane pacjenta Imię:... Nazwisko:... PESEL:... Rozpoznane choroby: Nadciśnienie tętnicze Choroba wieńcowa Przebyty zawał
Telefon 1: Ulica: Kod pocztowy: Województwo: Miejsce: Kraj: Poland. 90,55 kg 184,0 cm 26,7 kg/m²
Wiek: Płeć: 29 lat 8 mies. mężczyzna Telefon 1: Ulica: Kod pocztowy: Województwo: Miejsce: Kraj: Poland Dane podstawowe Data: 13.04.23 Godzina: 10:53 90,55 kg 184,0 cm 26,7 kg/m² Płyn Pomiar całkowitej
CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO
CHOROBY WEWNĘTRZNE CHOROBY UKŁADU MOCZOWEGO Dariusz Moczulski Klinika Chorób Wewnętrznych i Nefrodiabetologii Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM ul. Żeromskiego 113, Łódź Zaburzenia gospodarki wodno
Znaczenie równowagi mineralnej Dla pacjentów dializowanych otrzewnowo
Znaczenie równowagi mineralnej Dla pacjentów dializowanych otrzewnowo Str. 1 Dlaczego dializa jest ważna? Dializa pomaga: 1. Usuwać produkty przemiany materii Zdrowe nerki filtrują krew, usuwając z niej
Marcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM
Marcin Leszczyk SKN przy Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii WUM Definicja NS to zespół kliniczny, w którym wskutek dysfunkcji serca jego pojemność minutowa jest zmniejszona w stosunku do zapotrzebowania
Podstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania.
Podstawy diety i wspomagania w sporcie - przedmiotowe zasady oceniania. W czasie zajęć ocenie podlegają wyłącznie zaangażowanie i aktywność ucznia na zajęciach. Planowane są w semestrze: - 3 oceny z zadań
PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE
1. Ramowe treści kształcenia PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE L.p. DATA TEMAT ZAJĘĆ LICZBA GODZIN: FORMA ZALI- CZENIA PUNKTY ECTS 1. 2. 22.09.2012 23.09.2012 20.10.2012 21.10.2012 Żywienie
Kompartmenty wodne ustroju
Kompartmenty wodne ustroju Tomasz Irzyniec Oddział Nefrologii, Szpital MSWiA Katowice Zawartość wody w ustroju jest funkcją wieku, masy ciała i zawartości tłuszczu u dzieci zawartość wody wynosi około
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 25 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
I n f or ma cje og ól ne. Pielęgniarstwo specjalistyczne - opieka pielęgniarska nad chorym przewlekle w przypadku chorób nerek
Nazwa modułu Rodzaj modułu/przedmiotu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok, semestr studiów np. rok 1, semestr (I i II) Liczba przypisanych punktów ECTS (z rozbiciem
PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY OBOWIĄZUJĄCE W ROKU AKADEMICKIM 2018/2019 STUDIA POMOSTOWE KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO
PYTANIA NA EGZAMIN DYPLOMOWY OBOWIĄZUJĄCE W ROKU AKADEMICKIM 2018/2019 STUDIA POMOSTOWE KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO PYTANIA Z PEDIATRII I PIELĘGNIARSTWA PEDIATRYCZNEGO 1. Wskaż metody oceny stanu zdrowia noworodka
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA
ANEKS III UZUPEŁNIENIA DO CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO ORAZ ULOTKI PLA PACJENTA 42 UZUPEŁNIENIA ZAWARTE W ODPOWIEDNICH PUNKTACH CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO DLA PRODUKTÓW ZAWIERAJĄCYCH
Otyłość i choroby nerek. groźny problem XXI wieku
Otyłość i choroby nerek groźny problem XXI wieku Dr Lucyna Kozłowska SGGW, Wydział Nauk o śywieniu Człowieka i Konsumpcji Katedra Dietetyki e-mail: lucyna_kozlowska@sggw.pl Nadwaga + otyłość 25% 27% Nadwaga
Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą
14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces
Chory dializowany otrzewnowo z upośledzeniem ultrafiltracji
PRZYPADKI KLINICZNE Forum Nefrologiczne 2010, tom 3, nr 2, 101 107 Copyright 2010 Via Medica ISSN 1899 3338 Daniel Baczyński, Stefan Antosiewicz, Bożena Pietrzak, Zofia Wańkowicz www.fn.viamedica.pl Klinika
Dlaczego warto pić wodę?
Dlaczego warto pić wodę? dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Warszawa, 20 czerwca 2015 r. r. 1. Podstawowy składnik ciała Woda należy do niezbędnych składników pokarmowych i musi
6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej
6.2. Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dotyczącego produktu leczniczego DUOKOPT przeznaczone do wiadomości publicznej 6.2.1. Podsumowanie korzyści wynikających z leczenia Co to jest T2488? T2488
WYDZIAŁ ZDROWIA PUBLICZNEGO STUDIA STACJONARNE I STOPNIA KIERUNEK DIETETYKA ROK III SEMESTR ZIMOWY ROK AKADEMICKI 2016/2017 ŻYWIENIE KLINICZNE
WYDZIAŁ ZDROWIA PUBLICZNEGO STUDIA STACJONARNE I STOPNIA KIERUNEK DIETETYKA ROK III SEMESTR ZIMOWY ROK AKADEMICKI 2016/2017 ŻYWIENIE KLINICZNE WYKŁADY: Sala wykładowa - Budynek WZP SUM w Bytomiu, ul. Piekarska
DBAJMY O PRAWIDŁOWY ROZWÓJ NASZYCH DZIECI
DBAJMY O PRAWIDŁOWY ROZWÓJ NASZYCH DZIECI Nadwaga i otyłość ukształtowana w wieku dziecięcym niesie za sobą zwiększone ryzyko utrzymania się w wieku dojrzewania i po osiągnięciu dorosłości, co za tym idzie
Lp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla organizmu człowieka Umiejętności i wiadomości na
Technikum Żywienia i Gospodarstwa Domowego Podstawy żywienia człowieka Przedmiotowy system oceniania Lp. Dział 1. Zakres i znaczenie nauki o żywieniu człowieka 2. Charakterystyka, źródła i znaczenie dla
Kształcenie Podyplomowe Specjalizacja Program Specjalizacji w Dziedzinie Pielęgniarstwa Nefrologicznego dla Pielęgniarek
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 29 października 2003 r. W SPRAWIE WYKAZU DZIEDZIN PIELĘGNIARSTWA ORAZ DZIEDZIN MAJĄCYCH ZASTOSOWANIE W OCHRONIE ZDROWIA, W KTÓRYCH MOŻE BYĆ PROWADZONA SPECJALIZACJA
Imię i nazwisko Pacjenta:..PESEL/Data urodzenia:... FORMULARZ ZGODY. Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:...
FORMULARZ ZGODY I Informacje o osobach uprawnionych do wyrażenia zgody Imię i nazwisko Pacjenta:... Imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego:... PESEL/Data urodzenia Pacjenta:... II Nazwa procedury medycznej
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu. Karta przedmiotu. obowiązuje w roku akademickim 2012/2013
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu Karta przedmiotu Instytut Zdrowia obowiązuje w roku akademickim 01/013 Kierunek studiów: Pielęgniarstwo Profil: Praktyczny Forma studiów: Stacjonarne Kod
OCENA ROZPRAWY. Warszawa, dnia 4 maja 2015 roku
Dr hab. n. med. Mariusz Jasik Katedra i Klinika Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Warszawa, dnia 4 maja 2015 roku OCENA ROZPRAWY na stopień doktora nauk
WIEDZA. K_W01 Zna definicje, cele i metody żywienia klinicznego oraz sposoby oceny odżywienia w oparciu o metody kliniczne.
Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Żywienie kliniczne Typ studiów: doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA K_W01 Zna definicje,
Technika bioimpedancji w ocenie stanu nawodnienia pacjentów dializowanych otrzewnowo i hemodializowanych
PRACA POGLĄDOWA Forum Nefrologiczne 2014, tom 7, nr 1, 7 11 Copyright 2014 Via Medica ISSN 1899 3338 Wojciech Załuska 1, 2, Małgorzata Syroka-Główka 2, Iwona Smarz-Widelska 2 www.fn.viamedica.pl 1 Katedra
Dieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością.
Dieta może być stosowana również przez osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, zmagające się z hiperlipidemią, nadwagą oraz otyłością. Jadłospis 14-dniowy Anna Piekarczyk Dieta nie jest dietą indywidualną
Czy mogą być niebezpieczne?
Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r
ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także
ZAPOTRZEBOWANIE NA EDUKACJĘ PACJENTÓW Z PRZEWLEKŁĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK THE IMPORTANCE OF PATIENT EDUCATION IN THE TREATMENT OF CHRONIC RENAL FAILURE
Krzyżanowska Ewa, Zaniuk Małgorzata, Łuczyk Robert, Daniluk Jadwiga. Zapotrzebowanie na edukację pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek = The importance of patient education in the treatment of chronic
Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić?
Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co zawdzięczamy nerkom? Działanie nerki można sprowadzić do działania jej podstawowego elementu funkcjonalnego, czyli nefronu. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego
Aneks III. Zmiany do odpowiednich części Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta.
Aneks III Zmiany do odpowiednich części Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta. Uwaga: Poszczególne punkty Charakterystyki Produktu Leczniczego i Ulotki dla pacjenta są wynikiem zakończenia
Pierwsi pacjenci z cukrzycą leczeni powtarzanymi dializami
KONFERENCJA PRASOWA WARSZAWA 04.03.2010 LECZENIE NERKOZASTĘPCZE Prof. Bolesław Rutkowski Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny 1 Pierwsi pacjenci
Podstawowe badania obrazowe. Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii
Podstawowe badania obrazowe Marcin Szulc Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Angiologii Prawidłowe myślenie lekarskie Zebranie podstawowych danych (badanie podmiotowe i przedmiotowe)
Rola dializy otrzewnowej w zintegrowanym modelu leczenia nerkozastępczego
Forum Nefrologiczne 2009, tom 2, nr 1, 10 14 Copyright 2009 Via Medica ISSN 1899 3338 PRACA POGLĄDOWA www.fn.viamedica.pl Tomasz Liberek Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Akademii
2. Kłębuszkowe zapalenie nerek - GLOMERULONEPHRITIS - choroba z autoagresji ( powstawanie przeciwciał skierowanych przeciw własnym tkankom).
PIELĘGNACJA W SCHORZENIACH UKŁADU MOCZOWEGO CZĘŚCIEJ WYSTEPUJĄCE JEDNOSTKI CHOROBOWE: 1. Zapalenie pęcherza moczowego - CYSTITIS 2. Kłębuszkowe zapalenie nerek - GLOMERULONEPHRITIS - choroba z autoagresji
Diety do żywienia medycznego do podaży przez zgłębnik
Diety do żywienia medycznego do podaży przez zgłębnik Dieta kompletna pod względem odżywczym, gotowa do użycia, zawierająca DHA/EPA, bezresztkowa, przeznaczona do stosowania przez zgłębnik Wskazania: okres
Analizator Składu Ciała Jawon Medical X-CONTACT 357S
Analizator Składu Ciała Jawon Medical X-CONTACT 357S Analizator składu ciała Jawon Medical X-Contact 357S jest produktem medycznym o certyfikowanej dokładności pomiarów. Raport generowany przez urządzenie
PODSTAWY DIETETYKI metody ustalania zapotrzebowania w stanach chorobowych. Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2014
PODSTAWY DIETETYKI metody ustalania zapotrzebowania w stanach chorobowych Roman Cichon Katedra Żywienia i Dietetyki CM UMK Bydgoszcz 2014 Prawidłowe żywienie człowieka w stanie chorobowym opiera się na
Niedożywienie a wyniki leczenia chorych po przeszczepieniu narządów co możemy poprawić?
Niedożywienie a wyniki leczenia chorych po przeszczepieniu narządów co możemy poprawić? Które narzędzia oceny stanu odżywienia wybrać monitorując chorego w okresie okołoprzeszczepowym? dr. n. zdr. Magdalena
8.2. Wartość odżywcza produktów spożywczych Czynniki kształtujące wartość odżywczą produktów spożywczych...185
SpiS treści 1. Znaczenie nauki o żywieniu człowieka...9 1.1. Cele i zadania nauki o żywieniu...9 1.2. Rozwój nauki o żywieniu człowieka...9 1.3. Problemy żywieniowe Polski i świata...11 1.4. Organizacje
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy.
Układ wydalniczy (moczowy) Osmoregulacja to aktywne regulowanie ciśnienia osmotycznego płynów ustrojowych w celu utrzymania homeostazy. Wydalanie pozbywanie się z organizmu zbędnych produktów przemiany
TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające
TERAPEUTYCZNE ASPEKTY ŻYWIENIA PACJENTÓW W SZPITALACH czy obecne stawki na żywienie są wystarczające dr hab. inż. Monika Bronkowska, prof. nadzw. UP Konferencja firm cateringowych - CATERING SZPITALNY
Mathematical modelling of cardiovascular response to haemodilysis
Recenzja rozprawy doktorskiej mgr. inż. Leszka Pstrasia Mathematical modelling of cardiovascular response to haemodilysis Promotor: Prof. dr. hab. Jacek Waniewski Instytut Biocybernetyki i Inżynierii Biomedycznej
Pułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego. Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze
Pułapki farmakoterapii nadciśnienia tętniczego Piotr Rozentryt III Katedra i Kliniczny Oddział Kardiologii Śląskie Centrum Chorób Serca, Zabrze Leczenie nadciśnienia tętniczego versus leczenie chorego
Narodowy Fundusz Zdrowia - SOK - 2005. Hemodializa
1 Narodowy Fundusz Zdrowia - SOK - 2005 Hemodializa Za pacjenta ze schyłkową niewydolnością nerek (N 18) uznaje się chorego, który został zakwalifikowany do leczenia powtarzanymi dializami od dnia rozpoczęcia
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
Zasady diety piłkarskiej lek. med. Jarosław Madej
Zasady diety piłkarskiej lek. med. Jarosław Madej 1 Zasady ogólne 1. Częstość i regularność posiłków 2. Śniadanie - najważniejszy posiłek dnia 3. Ostatni posiłek -2 godz. przed snem 4. Posiłek budulcem
WITAMINY I MINERAŁY DLA OSÓB DIALIZOWANYCH
Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego WITAMINY I MINERAŁY DLA OSÓB DIALIZOWANYCH Zestaw witamin i składników mineralnych przygotowany w oparciu o doniesienia naukowe oraz przyjęte
TIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Poradnik pacjenta przed wizytą
Poradnik pacjenta przed wizytą 1 Analiza składu ciała Podczas pierwszego oraz kolejnych spotkań będziemy dokonywali pomiaru składu i masy ciała na profesjonalnym sprzęcie pomiarowym firmy Tanita. Pomiar
ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU
ZMIANY W ORGANIZMIE SPOWODOWANE PICIEM ALKOHOLU ( na podstawie artykułu zamieszczonego na portalu internetowym www.wp.pl zebrał i opracował administrator strony www.atol.org.pl ) Przewlekłe nadużywanie
Nawadnianie sportowców
Nawadnianie sportowców mgr. Joanna Misiorowska Woda w organizmie 55% - wewnątrzkomórkowa 39% - płyny międzykomórkowe 6% - osocze krwi i limfa Mięśnie - 75% wody Kości - 25% wody Płuca - prawie 90% pełni
Co to jest cukrzyca?
Co to jest cukrzyca? Schemat postępowania w cukrzycy Wstęp Cukrzyca to stan, w którym organizm nie może utrzymać na odpowiednim poziomie stężenia glukozy (cukru) we krwi. Glukoza jest głównym źródłem energii
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO
CHARAKTERYSTYKA PRODUKTU LECZNICZEGO 1. NAZWA PRODUKTU LECZNICZEGO Rehydron, proszek do przygotowywania roztworu 2. SKŁAD JAKOŚCIOWY I ILOŚCIOWY 1 saszetka zawiera: Glukoza bezwodna 6,75 g Chlorek sodu
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne
SYLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Informacje ogólne Kod modułu Nazwa modułu Pielęgniarstwo specjalistyczne - opieka pielęgniarska nad chorym przewlekle w przypadku chorób nerek Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek
I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa)
Spis treści 1. Wprowadzenie 13 Wstęp do wydania II 16 I. Cukrzycowa choroba nerek (nefropatia cukrzycowa) 2. Podstawowa charakterystyka struktury i czynności nerek 21 3. Czynniki wpływające na rozwój uszkodzenia
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT.
EDUKACJA PACJENTA I JEGO RODZINY MAJĄCA NA CELU PODNIESIENIE ŚWIADOMOŚCI NA TEMAT CUKRZYCY, DOSTARCZENIE JAK NAJWIĘKSZEJ WIEDZY NA JEJ TEMAT. Prowadząca edukację: piel. Anna Otremba CELE: -Kształtowanie
DOROTA SIKORSKA ROLA STANU NAWODNIENIA W LECZENIU DIALIZĄ OTRZEWNOWĄ ROZPRAWA DOKTORSKA
DOROTA SIKORSKA ROLA STANU NAWODNIENIA W LECZENIU DIALIZĄ OTRZEWNOWĄ ROZPRAWA DOKTORSKA Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego
Agresja wobec personelu medycznego
Agresja wobec personelu medycznego Od połowy XX wieku do chwili obecnej obserwuje się gwałtowny postęp w diagnostyce i leczeniu pacjentów. Postęp ten przyczynił się do wczesnego rozpoznawania chorób oraz
SYLABUS. Część A - Opis przedmiotu kształcenia. II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Lekarski
SYLABUS Nazwa modułu/przedmiotu : Wydział: Kierunek studiów: Część A - Opis przedmiotu kształcenia. Nefrologia Kod modułu LK.3.E.008 II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym Lekarski Specjalności:
Ocena metaboliczna chorego w OIT Kurs Doskonalący Jak żywić w OIT Gdańsk 21 września 2011
Ocena metaboliczna chorego w OIT Kurs Doskonalący Jak żywić w OIT Gdańsk 21 września 2011 Katarzyna Karwowska I Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii UM im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Po
Częstotliwość występowania tej choroby to 1: żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie.
GALAKTOZEMIA Częstotliwość występowania tej choroby to 1:60 000 żywych urodzeń w Polsce ok. 5-6 przypadków rocznie. galaktoza - cukier prosty (razem z glukozą i fruktozą wchłaniany w przewodzie pokarmowym),
Gospodarka witaminą B1 u chorych przewlekle hemodializowanych
Białystok 8.10.2018 Dr hab. Tomasz Hryszko II Klinika Nefrologii z Oddziałem Leczenia Nadciśnienia Tętniczego i Pododdziałem Dializoterapii UM w Białymstoku Ul. M. Skłodowskiej-Curie 24A 15-276 Białystok
Katarzyna Herwy Wojewódzka Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Opolu 2011-06-13 1
WODA DLA ZDROWIA Katarzyna Herwy Wojewódzka Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Opolu 2011-06-13 1 Jesteś tym co pijesz WODA główny składnik ciała i podstawowy składnik poŝywienia stanowi 50 80 % masy
Pro/con debate: should synthetic colloids be used in patients with septic shock? James Downar and Stephen Lapinsky Critical Care 2009 Koloidy są powszechnie stosowane w celu uzyskania i utrzymania adekwatnej
DIALIZY OTRZEWNOWE JAKO LECZENIE NERKOZASTĘPCZE U NOWORODKÓW DOŚWIADCZENIA WŁASNE
DIALIZY OTRZEWNOWE JAKO LECZENIE NERKOZASTĘPCZE U NOWORODKÓW DOŚWIADCZENIA WŁASNE Dorota Bulsiewicz, Dariusz Gruszfeld, Sylwester Prokurat, Anna Dobrzańska Instytut Pomnik Centrum Zdrowia Dziecka WSTĘP
PROGRAM PRAKTYK ZAWODOWYCH KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO- STUDIA II STOPNIA (magisterskie)
PROGRAM PRAKTYK ZAWODOWYCH KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO- STUDIA II STOPNIA (magisterskie) STUDIA STACJONARNE/NIESTACJONARNE Nysa 2015/2016 ROK I - SEMESTR I Lp. Przedmiot Liczba godzin 1. Opieka pielęgniarska
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta
Pakiet konsultacji genetycznych zawierający spersonalizowane zalecenia żywieniowe dla pacjenta CHOROBY DIETOZALEŻNE W POLSCE 2,150,000 osób w Polsce cierpi na cukrzycę typu II 7,500,000 osób w Polsce cierpi
PROGRAM PRAKTYK ZAWODOWYCH
PROGRAM PRAKTYK ZAWODOWYCH KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO STUDIA DRUGIEGO STOPNIA (magisterskie) Nysa 16/17 ROK I SEMESTR I Lp. Przedmiot Liczba godzin 1. Opieka pielęgniarska w chorobach przewlekłych układu
Lek. WOJCIECH KLIMM. rozprawa na stopień doktora nauk medycznych
Lek. WOJCIECH KLIMM OCENA SYSTEMU CIĄGŁEGO MONITOROWANIA STĘŻENIA GLUKOZY W PŁYNIE ŚRÓDTKANKOWYM U CHORYCH ZE SCHYŁKOWĄ NIEWYDOLNOŚCIĄ NEREK LECZONYCH POWTARZANYMI HEMODIALIZAMI rozprawa na stopień doktora
Okresy rozwojowe. Najczęściej występujące objawy chorób u dzieci. płód i noworodek okres niemowlęcy małe dziecko okres dojrzewania
Ogólne zasady postępowania z chorym dzieckiem. Interpretacja podstawowych badań dodatkowych. Najczęściej występujące schorzenia w poszczególnych okresach rozwojowych. dr n. med. Jolanta Meller Okresy rozwojowe
Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego
Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )
Przedmowa... Skróty...
VII Przedmowa.............................................................. Skróty................................................................... Przedmowa..............................................................
Fizjologia żywienia człowieka
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Sylabus Przedmiotu Fizjologia żywienia człowieka Wydział Kierunek Specjalność Kod przedmiotu Wydział Lekarski I Dietetyka - Wydział Lekarski I