STOSOWANIE ZASAD OGÓLNYCH POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO W ADMINISTRACYJNYM POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM

Transkrypt

1 STUDIA EKONOMICZNE PRAWNE i ADMINISTRACYJNE Nr 1/2016 Piotr MoŜyłowski * STOSOWANIE ZASAD OGÓLNYCH POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO W ADMINISTRACYJNYM POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM Streszczenie Przedmiotem badań w niniejszym opracowaniu są zasady postępowania administracyjnego, które mają zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Stosowanie zasad postępowania administracyjnego musi uwzględniać specyfikę postępowania egzekucyjnego. Oznacza to, Ŝe tylko niektóre zasady postępowania administracyjnego moŝna przenieść na grunt postępowania egzekucyjnego w identycznym brzmieniu jakie nadają im przepisy kodeksu postępowaniu administracyjnego. Analiza zasad ogólnych postępowania administracyjnego i egzekucyjnego pozwala stwierdzić, Ŝe nie mają one tylko cech wytycznych pozostawionych bez sankcji procesowych. NaleŜy mieć na uwadze, iŝ zasady uregulowane w k.p.a. nie są tylko dezyderatami czy postulatami nauki, bądź nie wiąŝącymi zaleceniami. Stanowią normy prawne obowiązujące. Ustanawiają ramy prawne działania organów stosujących przepisy zawarte w k.p.a. Ich ocena dokonywana jest przez uczestników postępowania i sądy administracyjne z takim skutkiem prawnym jak naruszenie jakiegokolwiek przepisu prawa materialnego. Słowa kluczowe: zasady ogólne, postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne, ochrona zobowiązanego, normy prawa, prawo materialne. Wstęp Uprawnienia i obowiązki określone normami materialnego prawa administracyjnego i gałęzi pokrewnych z reguły są konkretyzowane rozstrzygnięciami organów administracji. Niekiedy mogą one teŝ wynikać wprost z przepisów ustawy. Ze swej istoty obowiązki o charakterze publiczno-prawnym zgodnie z zasadą wyra- Ŝoną w art. 6 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji muszą być * dr, WyŜsza Szkoła Handlowa im. Króla Stefana Batorego w Piotrkowie Trybunalskim.

2 46 dr Piotr MoŜyłowski wykonane 1. Relacje zachodzące pomiędzy postępowaniem egzekucyjnym a postępowaniem administracyjnym naleŝy rozpatrywać na płaszczyźnie związku między dwoma regulacjami. Artykuł 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym 2 nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego 3, jeŝeli przepisy ustawy egzekucyjnej nie stanowią inaczej. Redakcja przepisu nie wskazuje, Ŝe mamy wprost stosować wszystkie dyrektywy k.p.a., a jedynie odpowiednio. Tym samym obok przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym stosujemy zasady ogólne prawa administracyjnego, które nie znajdują odzwierciedlenia w postępowaniu przymusowym. NaleŜy jednak zauwaŝyć, iŝ ustawodawca posłuŝył się zwrotem nieostrym 4 jakim jest wyraz odpowiednio co pozwala osobie interpretującej na duŝą swobodę i luz decyzyjny 5. Administracyjne postępowanie egzekucyjne prowadzone jest na podstawie przepisów i zasad w nich określonych. W doktrynie przedstawiany jest pogląd, iŝ w postępowaniu egzekucyjnym mamy do czynienia z trojakiego rodzaju zasadami 6. Oprócz zasad ogólnych, charakterystycznych dla postępowania egzekucyjnego, które uregulowane są w ustawie, zastosowanie znajdują zasady ogólne całego systemu prawa. Chodzi m.in. o zasady praworządności, czy zasady równości wobec prawa. Drugą kategorią zasad są zasady przejęte z ogólnego postępowania administracyjnego. Są to m.in. zasada przekonywania, zasada szybkości i prostoty postępowania, a w ograniczonym zakresie równieŝ zasada pisemności i zasada prawdy obiektywnej. Stosowanie zasad zaczerpniętych z postępowania administracyjnego uzasadnione jest tym, Ŝe postępowanie egzekucyjne jest następnym etapem postępowania administracyjnego i stanowi w pewnym sensie jego dopełnienie 7. Zatem obydwa postępowania powinny opierać się na tych samych załoŝeniach 8. 1 Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tj. Dz. U. z 2014 r., poz ze zm.; K. ChorąŜy, W. Taras, A. Wróbel, Postępowanie administracyjne, egzekucyjne i sądowoadministracyjne, Wydanie III, Zakamycze 2005, s. 235; P. MoŜyłowski, Przedsiębiorca jako zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wybrane zagadnienia, [w:] Zarządzanie naleŝnościami w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw w okresie kryzysu gospodarczego, P. MoŜyłowski (red.), EUST, Radom 2014, s Dalej ustawy egzekucyjnej. 3 Ustawa z dnia 19 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, Dz. U. z 2013, poz. 267 z późn. zm. 4 Co niestety zdarza się bardzo często jeśli dokonamy przeglądu przepisów takich ustaw jak Kodeks postępowania administracyjnego, Ordynacji podatkowej czy ustaw bezpośrednio regulujących poszczególne formy opodatkowania. 5 R. Hauser, A. Skoczylas (red.), Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Wyd. 7, Wydawnictwo C.H. BECK, Warszawa 2014, s. 117; M. Staniszewski, Egzekucja obowiązków podatkowych, C.H. Beck, Warszawa 2010, s E. Ura, Ed. Ura, Prawo administracyjne, Wyd. VI, LexisNexis, Warszawa 2006, s Skoro podmiot zobowiązany nie wykonał dyspozycji normy prawnej organy administracji państwowej zobowiązane są zastosować sankcje określone w odrębnych przepisach, por.

3 Stosowanie zasad ogólnych postępowania administracyjnego w administracyjnym postępowaniu 47 Stosowanie zasad postępowania administracyjnego musi uwzględniać specyfikę postępowania egzekucyjnego. Oznacza to, Ŝe tylko niektóre zasady postępowania administracyjnego moŝna przenosić na grunt postępowania egzekucyjnego w identycznym brzmieniu jakie nadają im przepisy k.p.a. W postępowaniu egzekucyjnym zastosowanie znajdą zasady takie jak zasada praworządności, zasada przekonywania, zasada udzielania informacji, zasada szybkości i prostoty postępowania, zasada pisemności, zasada czynnego udziału stron w postępowaniu. Natomiast zasada prawdy obiektywnej czy zasady dwuinstancyjności i kontroli sądowej stosowana będzie w ograniczonym zakresie. I wreszcie naleŝy wskazać na zasadę, która nie będzie mogła być zastosowana w administracyjnym postępowania egzekucyjnym, jaką jest zasada ugodowego załatwienia spraw. Jest tak dlatego, Ŝe postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem wykonawczym, a nie orzekającym. NaleŜy mieć na uwadze, iŝ zasady uregulowane w k.p.a. nie są tylko dezyderatami czy postulatami nauki, bądź nie wiąŝącymi zaleceniami. Stanowią normy prawne obowiązujące. Ustanawiają ramy prawne działania organów stosujących przepisy zawarte w k.p.a. Jak zauwaŝa E. Ochendowski, normy te obowiązują dla całego postępowania administracyjnego, a więc zarówno w postępowaniu jurysdykcyjnym, we wszystkich jego stadiach, jak i w postępowaniu skargowym 9. RównieŜ NSA orzekł, iŝ zasady ogólne postępowania administracyjnego, które zostały wymienione w art k.p.a., są integralną częścią przepisów regulujących procedurę administracyjną i są dla organów administracji wiąŝące na równi z innymi przepisami 10. W niniejszym opracowaniu analizie poddano zasady postępowania administracyjnego, które znajdują swoje zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym. Są to zasady które nie tylko mogą ale powinny być ściśle przestrzegane w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym. Starano się zwrócić uwagę na praktyczne problemy stosowania omawianych zasad w postępowaniu egzekucyjnym. W treści opracowania wyniki analizy tekstów prawnych zostały w niektórych miejscach wzbogacone o uwagi wynikające z praktyki zawodowej autora jako byłego pracownika organu egzekucyjnego. Zasady ogólne postępowania administracyjnego nie mają tylko cech wytycznych pozostawionych bez sankcji procesowych. Są one normami T. Jędrzejewski, M. Masternak, P. Rączka, Administracyjne postępowanie egzekucyjne, Toruń 2006, s Ustawodawca wprost w art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nakazał, aby w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosować odpowiednio przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. 9 E. Ochendowski, Postępowanie administracyjne. Ogólne, egzekucyjne i sądowo administracyjne. Wybór orzecznictwa, Wyd. VI, Toruń 2014, s. 49; Kmiecik Z., Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji i postępowanie sądowoadministracyjne, 3 wyd., LEX, Warszawa 2014, s Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt I SA 258/82, ONSA 1982, z. 1, poz. 54; równieŝ orzeczenie SN z dnia r., sygn. akt III ARN 28/90, OSP 1990, z. 3, poz. 56.

4 48 dr Piotr MoŜyłowski prawa, których naruszenie wywołuje określone skutki prawne dla wszystkich uczestników postępowania.ich ocena dokonywana jest nie tylko przez stronę postępowania ale takŝe przez organy nadzoru i sądy administracyjne z takim skutkiem prawnym jak naruszenie jakiegokolwiek przepisu prawa materialnego. A. Zasada praworządności Zasada ta nazywana jest zamiennie zasadą legalności. Została ona sformułowana w art. 6 i 7 k.p.a. stanowiąc, Ŝe organy prowadzące postępowanie administracyjne, a takim jest postępowanie egzekucyjne, działają na podstawie przepisów prawa i w toku postępowania stoją na straŝy praworządności. Z zasady tej wynikają dla organów prowadzących postępowanie egzekucyjne dwa postulaty. Po pierwsze zobowiązane są działać na podstawie przepisów prawa (proceduralnego i materialnego). Po drugie, prowadząc postępowanie obowiązane są stać na straŝy przestrzegania prawa przez uczestników tegoŝ postępowania. Rola tej zasady w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym jest doniosła 11. Wynika to z faktu, iŝ to organ egzekucyjny określa rodzaj i zakres stosowanego przymusu państwowego oraz ścisłe przestrzeganie przeprowadzenia egzekucji. Egzekucji, która jest zawsze dolegliwa dla zobowiązanego i jego otoczenia. Niestety nie jest moŝliwe w niniejszym opracowaniu przedstawienie całej ustawy i zawartych w niej przepisów w odniesieniu do powyŝszej zasady. Jednak dla zobrazowania waŝności tej zasady moŝna wskazać przepisy, które są z nią związane. Jednym z wielu przepisów, który mógłby naruszyć zasadę praworządności jest art. 1a pkt 12 ustawy egzekucyjnej. W przepisie tym ustawodawca wskazał środki egzekucyjne, które moŝe stosować organ egzekucyjny. Zastosowanie innych środków nie wymienionych w ustawie stanowi raŝące naruszenie przepisów i jest niedopuszczalne o czym stanowi art. 7 1 ustawy egzekucyjnej. Kolejnym, wydaje się waŝnym, przepisem jest art. 15 ustawy, w którym wyraŝona jest zasada zagro- Ŝenia, co oznacza iŝ wierzyciel zobowiązany jest wysłać zobowiązanemu upomnienie zanim skieruje wniosek o wszczęcie egzekucji do organu egzekucyjnego 12. Wysłanie upomnienia ma za zadanie wezwanie zobowiązanego do spełnienia świadczenia z zagroŝeniem skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Stojąc na straŝy przepisów organ egzekucyjny ma obowiązek zweryfikować poprawność wystawionego tytułu wykonawczego zgodnie z przepisami art. 27 ustawy egzekucyjnej, a takŝe zbadać dopuszczalność wszczęcia egzekucji ad- 11 B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Wydanie IV, LexisNexis, Warszawa 2006, s. 46, Z. Leoński, Zarys prawa administracyjnego, LexisNexis, Warszawa 2004, s Sytuacje, w których dopuszczono moŝliwość wszczęcia postępowania egzekucyjnego bez uprzedniego doręczenia upomnienia określone zostało w Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 30 października 2014 r. w sprawie określenia naleŝności pienięŝnych, których egzekucja moŝe być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia, Dz. U. z 2014 r., poz

5 Stosowanie zasad ogólnych postępowania administracyjnego w administracyjnym postępowaniu 49 ministracyjnej stosownie do zapisów art ustawy. Innym działaniem potwierdzającym przestrzeganie prawa przez organ egzekucyjny oraz uczestników postępowania jest wniesienie zarzutów na postępowanie egzekucyjne. Organ egzekucyjny ma dokonać sprawdzenia poprawności wniesienia zarzutu oraz wydać rozstrzygnięcie zgodnie z przepisami i po otrzymaniu stanowiska wierzyciela art. 34 i 35 ustawy 13. Wyrazem poszanowania przepisów będzie przestrzeganie przez organ egzekucyjny procedur prowadzenia czynności egzekucyjnych w ciągu dnia i porze nocnej o czym stanowi art. 52 ustawy. Przestrzeganie przepisów nakazujących zawieszenia, umorzenia czy prawidłowe naliczenie kosztów egzekucyjnych to kolejne normy prawne, które świadczyć będą o respektowaniu przedmiotowej zasady. Są to tylko nieliczne skromnym zdaniem autorów przepisy, w których naleŝy dopatrywać się obowiązku przestrzegania zasady praworządności. Przestrzeganie tej zasady pozwala organom egzekucyjnym realizować pozostałe zasady, w tym zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa. MoŜna rzec, Ŝe wpływa to pozytywnie mając na uwadze aspekty wychowawcze społeczeństwa, które powinno być świadome skuteczności aktów i czynności organów egzekucyjnych. B. Zasada przekonywania Zasada ta nakłada na organy administracji publicznej obowiązek starannego i moŝliwie najbardziej pełnego uzasadnienia przesłanek jakimi się kierują lub kierowały przy załatwieniu danej sprawy. Ma to na celu przekonać stronę do wykonania obowiązku. Jak stwierdza E. Ochendowski wyraŝa ona postulat pierwszeństwa przekonywania przed stosowaniem środków przymusu 14. Znaczenie i stosowanie tej zasady jest bezsporne w toku postępowania administracyjnego. Wydaje się, iŝ zasadą tą organ egzekucyjny powinien kierować się w toku całego postępowania egzekucyjnego. Winien ją stosować nawet wtedy gdy nie jest wymagane formalne uzasadnienie jego działania. Stosowanie tej zasady ma doprowadzić do wykonania obowiązku przez strony bez potrzeby stosowania środków przymusu, które naleŝą do funkcji postępowania egzekucyjnego w administracji. Jednak zasada ta nabiera innego znaczenia w prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jej zakres korygowany jest przez wyraŝoną w przepisach ustawy egzekucyjnej zasadę niezbędności egzekucji. Zasada ta ogranicza stosowanie zasady przekonywania do niezbędnych granic, które są wyznaczane opo- 13 P. MoŜyłowski, A. Oleksiuk, Kompendium wiedzy z podstaw zarządzania i postępowania egzekucyjnego. Podręcznik akademicki, WyŜsza Szkoła Nauk Społecznych i Technicznych, Radom 2013, s E. Ochendowski, Postępowanie administracyjne, op. cit., s. 64; Z. Kmiecik, Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji, op. cit., s. 55; K. ChorąŜy, W. Taras, P. Rączka, Administracyjne postępowanie, op. cit., s. 49.

6 50 dr Piotr MoŜyłowski rem zobowiązanego w wykonaniu obowiązku 15. W postępowaniu egzekucyjnym zagroŝenie zastosowania przymusu lub zastosowania środków egzekucyjnych staje się lub powinno się stać argumentem przekonującym o konieczności wykonania obowiązku. Takim argumentem moŝe być zagroŝenie przeszukania rzeczy lub osoby zobowiązanego. MoŜe to być obawa przed dokonaniem zajęcia ruchomości lub nieruchomości i ich sprzedaŝ w drodze licytacji, a takŝe zajęcie wierzytelności i praw majątkowych wynagrodzenia za pracę czy rachunku bankowego. Dla wielu zobowiązanych wystarczającą przesłanką będzie juŝ sama wizyta poborcy skarbowego lub egzekutora, którzy przedstawiając moŝliwe scenariusze działań przekonają go do wykonania świadczenia. C. Zasada udzielania informacji Została ona zredagowana w art. 9 k.p.a. i zobowiązuje organ egzekucyjny do naleŝytego i wyczerpującego informowania stron. Organ egzekucyjny zobowiązany jest informować strony występujące w postępowaniu egzekucyjnym o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą wystąpić w toczącym się postępowaniu. W postępowaniu egzekucyjnym obok organu egzekucyjnego stroną będzie sam zobowiązany, ale i wierzyciel. Mają oni prawo otrzymywać pełne informacje, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania. Postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem sformalizowanym. Ustawa wprost w poszczególnych przepisach nakazuje aby organ egzekucyjny zawiadamiał zobowiązanego lub jego pełnomocnika o podejmowanych czynnościach. Ta sama zasada odnosi się do informacji przekazywanych wierzycielowi, który ma prawo wiedzieć o postępach prowadzonej egzekucji. Organ egzekucyjny jest niejednokrotnie wprost zobowiązany do informowania wierzyciela o czynnościach podejmowanych przez zobowiązanego i inicjowanych działaniach, które odnoszą się do wierzyciela (np. wniesienie zarzutów). Oczywiście naleŝy mieć na uwadze fakt, iŝ zasada udzielania informacji inaczej odnoszona będzie do wierzyciela i zobowiązanego. A to z tego względu, Ŝe w postępowaniu egzekucyjnym występuje wyraźne zróŝnicowanie ich pozycji związanej z innymi uprawnieniami i obowiązkami. Organ egzekucyjny informuje zobowiązanego o podejmowanych czynnościach czy stosowanych środkach egzekucyjnych. Jedną z pierwszych takich czynności jest doręczenie odpisu tytułu wykonawczego zobowiązanemu 16, a takŝe zawiado- 15 B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne, op. cit., s. 46; E. Ura, Ed. Ura, Prawo administracyjne, op. cit., s W literaturze trwa spór czy odpis tytułu wykonawczego moŝna doręczyć ustanowionemu pełnomocnikowi. Autor stoi na stanowisku, iŝ znaczna część podejmowanych działań przez organ egzekucyjny winna być dokonywana bezpośrednio w obecności lub z uczestnictwem zobowiązanego. Będzie tak w sytuacji właśnie doręczenia odpisu tytułu wykonawczego. Jak wskazuje ponad 12-letnie doświadczenie w prowadzeniu egzekucji administracyjnej przez autora, nie jest równieŝ moŝliwe sporządzenie z pełnomocnikiem protokołu

7 Stosowanie zasad ogólnych postępowania administracyjnego w administracyjnym postępowaniu 51 mienie o zastosowanym środku egzekucyjnym. W sytuacji kiedy zobowiązany wniesie pismo którym zwróci się do organu egzekucyjnego z jakimkolwiek wnioskiem to jest on zobowiązany je rozpatrzeć i poinformować go o sposobie załatwienia lub wskazać dalsze postępowanie 17. RównieŜ wierzyciel ma prawo zwracać się do organu egzekucyjnego z zapytaniem o stan prowadzonej egzekucji, o podejmowanych czynnościach, a organ egzekucyjny zobowiązany jest udzielić szczegółowych informacji na ten temat. W przypadku innych uczestników postępowania egzekucyjnego świadków, biegłych organ jest obowiązany do udzielenia im informacji jedynie o okolicznościach prawnych, a nie faktycznych 18. Ma czuwać aby podmiot taki nie poniósł szkody z powodu swojej nieznajomości prawa. Dlatego w przypadku innych uczestników postępowania wymóg udzielenia informacji przez organ egzekucyjny jest określony w sposób węŝszy niŝ w przypadku zobowiązanego czy wierzyciela. D. Zasada pisemności Zasada pisemności została umiejscowiona w art k.p.a. stanowiąc, iŝ wszelkie sprawy naleŝy załatwić w formie pisemnej. Zasadę tę odnosi się w pełnym zakresie do postępowania egzekucyjnego w administracji 19. W literaturze zasada ta jest określana jako oparta na idei procesu inkwizycyjnego bowiem postępowania administracyjne rozciągnięte są w czasie 20. A to oznacza, iŝ konieczne jest odzwierciedlenie wszelkich zdarzeń tego procesu w aktach sprawy. Zasada ta obejmuje swoim zakresem wszystkie czynności procesowe od momentu wszczęcia postępowania egzekucyjnego aŝ do jego zakończenia. Zatem organ egzekucyjny stosując się do tej zasady musi komunikować się ze stronami postępowania egzekucyjnego, a zwłaszcza z zobowiązanym i wierzycielem. Zobowiązany jest ponado stanie majątkowym zobowiązanego (a choćby dlatego, Ŝe pełnomocnik nie będzie znał odpowiedzi na wszystkie zadawane pytania). Tak więc nie wszystkie czynności moŝliwe będą do przeprowadzenia z powołanym pełnomocnikiem. 17 Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt IV SA 334/87, GAP 1988, Nr 2, s. 42 czy Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt SA/Ka 22/86, a takŝe Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt III Sa 729/84, ONSA 1984, z. 2, poz. 117; orzeczenie WSA w Warszawie z dnia r., sygn. akt I SA/Wa 136/08 [ dostęp r.] 18 Z. Kmiecik, Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji, op. cit., s. 53; M. Rojewski, A. Suławko-Karetko, Kodeks postępowania administracyjnego. Orzecznictwo, 3 wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2014, s Choć moŝe być ona w pewnych sytuacjach ograniczona w związku z utrwaleniem w uproszczonej formie pisemnej podejmowanych czynności przez organ egzekucyjny i egzekutorów czy poborców skarbowych. 20 M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, 8 wyd., C. H. Beck, Warszawa 2004, s. 22.

8 52 dr Piotr MoŜyłowski to przyjmować oświadczenia i wyjaśnienia stron oraz przeprowadzać czynności z zakresu postępowania dowodowego 21. Zasadę pisemności postępowania egzekucyjnego realizuje większość przepisów ustawy. Została ona wskazana juŝ w art oraz art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym. Pierwszy z przepisów stanowi, iŝ rozstrzygnięcia i zajmowanie stanowiska przez organ egzekucyjny lub wierzyciela w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego następuje w formie postanowienia. Drugi z przywołanych przepisów odsyła nas do uregulowań zawartych w k.p.a. stanowiąc, iŝ o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej, w postępowaniu egzekucyjnym mają odpowiednie zastosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego. Zatem juŝ samo odesłanie do przepisów k.p.a. nakazuje organom egzekucyjnym załatwiać sprawy w formie pisemnej. Nie sprawi większej trudności wskazanie przepisów, z których moŝna wywieść nakaz załatwienia spraw w formie pisemnej. Jednym z pierwszych, który moŝna wskazać to art. 6 ustawy nakazujący wierzycielowi podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych w razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku. Konsekwencją podjętych czynności jest skierowanie do zobowiązanego pisemnego upomnienia informującego o kwocie zaległości z jednoczesnym zagroŝeniem wszczęcia egzekucji o czym stanowi art. 15 ustawy. Innym jest art. 13 ustawy, w którym umoŝliwiono zobowiązanemu uzyskanie zwolnienia z egzekucji składników majątkowych. Istota wskazanego przepisu sprowadza się do tego, iŝ to zobowiązany musi zainicjować postępowanie w sprawie zwolnienia składników majątkowych składając do organu egzekucyjnego stosowny wniosek 22. Postępowanie egzekucyjne zostaje wszczęte na pisemny wniosek wierzyciela i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego o czym stanowi art ustawy o postępowaniu egzekucyjnym. W tym samym artykule ustawodawca wskazał sposób wszczęcia egzekucji. Następuje to w chwili doręczenia zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego lub doręczenia dłuŝnikowi zajętej wierzytelności zawiadomienia o zajęciu wierzytelności lub innego prawa majątkowego jeŝeli to doręczenie nastąpiło przed doręczeniem zobowiązanemu odpisu tytułu wykonawczego. Zatem juŝ czynności poprzedzające wszczęcie postępowania egzekucyjnego, a następnie samo wszczęcie egzekucji musi zachować formę pisemną. Zasada ta będzie realizowana poprzez przepisy regulujące wniesienie zarzutów i ich załatwienie. Zobowiązany ma prawo je wnieść w terminie 7 dni od dnia doręczenia odpisu tytułu wykonawczego. Wniesione zarzuty muszą zostać rozpatrzone 21 R. Kędziora, Ogólne postępowanie administracyjne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2008, s JeŜeli nawet dłuŝnik wniósłby swoje Ŝądanie w formie ustnej to organ egzekucyjny zobowiązany jest utrwalić tę czynność na piśmie. Tak bowiem stanowi art. 67 k.p.a., w którym ustawodawca zawarł nakaz utrwalenia na piśmie kaŝdej czynności procesowej mającej istotne znaczenie dla sprawy.

9 Stosowanie zasad ogólnych postępowania administracyjnego w administracyjnym postępowaniu 53 przez organ egzekucyjny. Ponadto w ich załatwieniu czynny udział w określonych przypadkach musi brać wierzyciel. Załatwienie zarzutów odbywa się w formie postanowienia. RównieŜ czynności podejmowane przez egzekutorów lub poborców skarbowych przybierają formę pisemną choć moŝna uznać, iŝ jest to forma uproszczona. W trakcie podejmowania czynności pracownicy organu egzekucyjnego sporządzają protokoły o stanie majątkowym zobowiązanego czy protokoły zajęć ruchomości. Przepisy k.p.a. znajdą takŝe zastosowanie do doręczeń pism i postanowień sporządzanych w toku prowadzonego postępowania egzekucyjnego. Stosownie do brzmienia przepisów art. 39 k.p.a. przedmiotem doręczenia są pisma kierowane do stron i innych uczestników postępowania. Tak samo będzie z przepisami dotyczącymi wezwań. Wskazanie i omówienie innych przepisów nie przysporzy Ŝadnych problemów jednak nie jest to jedyny cel niniejszego opracowania. Autorowi chodziło przede wszystkim o wskazanie faktu, iŝ postępowanie egzekucyjne jest sformalizowane i nie tylko powinno, ale musi zachować formę pisemną 23. NaleŜy zwrócić jeszcze uwagę na fakt, Ŝe dokumentowanie przez organ egzekucyjny przebiegu całego postępowania stanowi warunek, podstawę skutecznej kontroli instancyjnej w postępowaniu odwoławczym, a takŝe kontroli legalności podejmowanych rozstrzygnięć sprawowanych przez sądy administracyjne 24. E. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu Zasada czynnego udziału strony jest takŝe tą, która znajduje swoje odzwierciedlenie w postępowaniu egzekucyjnym. Została ona wprowadzona w celu eliminacji wielu negatywnych skutków procesu inkwizycyjnego 25. Zasada ta wprowadza udział strony w postępowaniu jako jej uprawnienie, a nie obowiązek strony. Choć w postępowaniu egzekucyjnym, które jest postępowaniem szczególnym, zobowiązany jak i wierzyciel powinni brać w nim czynny udział juŝ od samego początku realizując w pełni swoje uprawnienia. JednakŜe naleŝy zauwaŝyć, iŝ inaczej odnoszona będzie do udziału wierzyciela oraz zobowiązanego, a jeszcze inaczej do pozostałych uczestników postępowania. Jest tak dlatego, Ŝe występuje wyraźne zróŝnicowanie pozycji prawnej poszczególnych podmiotów ze względu na ich uprawnienia i obowiązki. W postępowaniu egzekucyjnym uczestnicy korzystają z upraw- 23 Zarówno strona jak i organ egzekucyjny powinni mieć na uwadze treść przepisów k.p.a., które odnoszą się do wnoszonych podań, pism czy ich doręczeń. Na mocy przepisów art k.p.a. określono sposób wnoszenia podań wymieniając pismo jako jedną z form wniesienia podania. 24 Choć nie jest to jedyny argument. Dokumentowanie przebiegu postępowania jest waŝne i niezbędne ze względu na przepisy Ordynacji podatkowej mówiące o przedawnieniu zobowiązań podatkowych zastosowanie skutecznego środka egzekucyjnego jest jedną z przesłanek przerwania biegu przedawnienia. 25 M. Wierzbowski (red.), Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne, op. cit., s. 21.

10 54 dr Piotr MoŜyłowski nień procesowych w róŝnym zakresie niŝ ma to miejsce w ogólnym postępowaniu administracyjnym. Przepisy odnoszące się do tej zasady umiejscowione są w róŝnych przepisach k.p.a. Wszystkie te przepisy zapewniające stronom moŝliwość aktywnego udziału w prowadzonym postępowaniu zostały zabezpieczone powaŝnymi sankcjami. Jedną z nich jest obowiązek wznowienia postępowania w sytuacji, gdy strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu o czym stanowi art pkt 4 k.p.a 26. Zasada ta wyraŝona została w art k.p.a. nakładając na organ egzekucyjny dwa obowiązki prawne. Pierwszy karze zapewnić stronom czynny udział w kaŝdym stadium postępowania. Drugi natomiast nakazuje umoŝliwić stronom wypowiedzenie się co do całokształtu zebranych w sprawie dowodów i materiałów oraz zgłoszonych Ŝądań. PowyŜszym obowiązkom organu odpowiadają stosowne uprawnienia procesowe strony postępowania 27. Jak juŝ zasugerowano wcześniej udział stron w postępowaniu egzekucyjnym uzaleŝniony jest od ich pozycji prawnej. Wierzyciel jest tą stroną, która ma duŝe uprawnienia w tym zakresie choć jego udział jest kształtowany poszczególnymi przepisami ustawy. I tak ma on prawo (i obowiązek) czynnie brać udział w prowadzonej egzekucji wskazując majątek zobowiązanego czy Ŝądając przekazania informacji o stanie sprawy. Ma równieŝ ustawowy obowiązek uczestnictwa w rozpatrzeniu wniesionych przez zobowiązanego zarzutów. MoŜe równieŝ złoŝyć wniosek o zawieszenie lub umorzenie postępowania egzekucyjnego. Po nowelizacji ustawy dokonanej w 2013 roku wierzyciel nie jest juŝ uprawniony do udziału w postępowaniu prowadzonym na podstawie art. 13 ustawy, tj. w sprawie zwolnienia z egzekucji składników majątku zobowiązanego. Inną pozycję posiada zobowiązany, który jest uprawniony do czynnego udziału w kaŝdym stadium postępowania, tj. od momentu wszczęcia tego postępowania do chwili jego zakończenia poprzez wyegzekwowanie naleŝności czy umorzenie postępowania egzekucyjnego. Swoje uprawnienie zobowiązany moŝe realizować zarówno podczas postępowania przed organem I instancji jak i w postępowaniu odwoławczym. F. Zasada szybkości i prostoty postępowania W art. 12 k.p.a. ustawodawca zawarł zasadę ogólną szybkości i prostoty postępowania. Wynika z niej dla organów obowiązek: a) szybkiego ale zarazem wnikliwego działania w sprawie oraz b) działania zgodnego z ekonomiką procesową, 26 Choć jest to mało prawdopodobna sytuacja, która moŝe wystąpić w postępowaniu egzekucyjnym. DłuŜnik musiałby ukrywać się cały czas przed organem egzekucyjnym aŝ do jego zakończenia w wyniku umorzenia postępowania egzekucyjnego lub przedawnienia zobowiązania. Jednak w takiej sytuacji organ egzekucyjny ma moŝliwość wykorzystania obowiązujących przepisów jak np. doręczenie zastępcze czy wystąpienie do sądu o ustanowienie kuratora dla osoby zobowiązanego. 27 R. Kędziora, Ogólne postępowanie, op. cit., s. 106.

11 Stosowanie zasad ogólnych postępowania administracyjnego w administracyjnym postępowaniu 55 które wyraŝa się w uŝywaniu moŝliwie najprostszych środków prowadzących do załatwienia sprawy 28. Obydwie wskazane przesłanki nie są celami samymi w sobie. Treść wskazanej zasady musi być ustalana w kontekście innych zasad ogólnych postępowania administracyjnego i egzekucyjnego. Oczywiście szybkość w osiąganiu celu postępowania egzekucyjnego, jakim jest załatwienie sprawy jest niewątpliwie wartością tego postępowania. Jednak realizując tą zasadę nie moŝna pominąć innych obowiązków jak choćby praworządnego działania organów egzekucyjnych, słusznego interesu stron czy pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa. Postępowanie egzekucyjne powinno być prowadzone sprawnie i wnikliwie. Egzekucja winna być prowadzona w taki sposób aby nie naruszała zasady prawdy obiektywnej. Oznacza to, Ŝe sprawa powinna zostać zbadana wszechstronnie i dokładnie. Organ egzekucyjny wszystkie czynności musi podejmować z naleŝytą starannością i wnikliwością 29. Musi zmierzać do ustalenia wszelkich okoliczności faktycznych mających znaczenie dla rozstrzygnięcia i zakończenia postępowania. Zasada ta ma jednak ograniczone zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym. Po pierwsze dlatego, Ŝe jest to postępowanie szczególne, sformalizowane. Po drugie w ustawie zawarto wiele rozwiązań, które mają wpływ na szybkość i ekonomikę prowadzonej egzekucji. Są to rozwiązania specyficzne, istotne tylko dla postępowania egzekucyjnego. Sam termin zakończenia egzekucji uzaleŝniony będzie nie tylko od podejmowanych czynności przez organ egzekucyjny ale od postawy zobowiązanego czy wierzyciela. Jeśli przyjmą oni postawę bierną to organ egzekucyjny stosując środki egzekucyjne i podejmując czynności egzekucyjne jest w stanie zakończyć postępowanie egzekucyjne dość szybko. JeŜeli jednak zobowiązany wykaŝe się nadmierną aktywnością i będzie korzystał ze wszystkich przysługujących mu uprawnień to egzekucja moŝe być prowadzona nawet kilka lat. Wymienić w tym miejscu moŝna zarzuty jako jeden ze środków prawnych przysługujących zobowiązanemu. Ich wniesienie moŝe spowodować, iŝ praca organu egzekucyjnego zostanie niejako zablokowana a samo ich załatwienie moŝe zając nawet kilka miesięcy. Będzie to uzaleŝnione nie tylko od szybkości działania organu egzekucyjnego ale od postawy wierzyciela od którego działania uzaleŝniony będzie termin zakończenia postępowania w sprawie zarzutów. Ponadto po nowelizacji przepisów, wniesienie zarzutów powoduje zawieszenie postępowania egzekucyjnego z mocy prawa. Oznacza to, Ŝe jeŝeli wierzyciel nie zwróci się z wnioskiem o dalsze prowadzenie egzekucji lub nie rozpatrzy szybko zarzutów 28 R. Kędziora, Ogólne postępowanie, op. cit., s. 111; W. Jakimowicz (red.), Przewodnik po prawie administracyjnym, LEX, Warszawa 2013, s JuŜ na etapie samego przyjęcia wniosku i tytułów wykonawczych do egzekucji o czym stanowi art. 26 i następne ustawy o postępowaniu egzekucyjnym; por. orzeczenie WSA w Warszawie z dnia , sygn. akt I SA/Wa1766/07, [dostęp r.].

12 56 dr Piotr MoŜyłowski i nie wyda stosownego postanowienia to egzekucja nie będzie prowadzona 30. Oprócz powyŝszego dłuŝnik ma moŝliwość wniesienia skargi na czynności egzekucyjne lub egzekutora. Innym przepisem, który moŝe w znaczny sposób wydłuŝyć postępowanie jest art. 56 ustawy, który reguluje przesłanki zawieszenia postępowania egzekucyjnego 31. Kolejne pole do działań zobowiązanego, które w sposób znaczący moŝe wpłynąć na termin zakończenia postępowania to egzekucja z nieruchomości. Podczas jej prowadzenia dłuŝnik lub wierzyciel mają moŝliwość sprawowania kontroli działań organu egzekucyjnego i zaskarŝania jego czynności co powoduje przedłuŝanie się postępowania egzekucyjnego. Jak zatem wynika z przeprowadzonych wywodów pomimo, Ŝe przepisy określają konkretne uregulowania i terminy to nie znajdą one zastosowania w pełni w postępowaniu egzekucyjnym. Oczywiście organ egzekucyjny jest zobowiązany je przestrzegać, ale zróŝnicowanie terminów zakończenia postępowania wynika ze stopnia skomplikowania sprawy będącej przedmiotem załatwienia. Ponadto Ŝaden przepis nie wskazuje terminu zakończenia postępowania egzekucyjnego. Ustawodawca zawarł jedynie klauzulę, iŝ organ egzekucyjny stosuje środki egzekucyjne przewidziane w ustawie, które mają doprowadzić do wyegzekwowania naleŝności. NaleŜy podkreślić, iŝ ani sformułowany w postaci zasady ogólnej postulat szybkości postępowania, ani ustanowienie precyzyjnie określonych terminów załatwienia spraw nie stanowią środka jak to wykazano powyŝej który zapobiegłby przewlekłemu załatwieniu spraw w postępowaniu egzekucyjnym. Niejednokrotnie bezczynność wierzyciela wymusza na organie egzekucyjnym obowiązek sygnalizacji lub wprost informowania, iŝ sprawa nie zostanie załatwiona w terminie z jednoczesnym podaniem przyczyn jej niezałatwienia.długotrwałe prowadzenie postępowania egzekucyjnego przeczy ekonomice procesowej. Zarówno szybkość postępowania jak i jego prostota są wzajemnie uwarunkowane. G. Zasada dwuinstancyjności MoŜliwość zaskarŝania orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji wynika z art. 78 Konstytucji RP. Z powyŝszym postanowieniem koresponduje art. 15 k.p.a., który jak to stwierdza E. Ochendowski w sposób lakoniczny wprowadza zasa- 30 W poprzednim stanie prawnym organ egzekucyjny zawieszał postępowanie egzekucyjne jeŝeli wierzyciel nie zajął stanowiska w terminie 14 dni i nie poinformował o tym, Ŝe postanowienie stało się ostateczne. Tak ustalony termin był zbyt krótki, aby wierzyciel był w stanie zakończyć swoje postępowanie zgodnie z nim. Wystarczy wskazać w tym miejscu choćby na fakt, iŝ postanowienie wierzyciela jest zaskarŝalne co przy intensywnych działaniach dłuŝnika mogło wydłuŝyć postępowanie nawet o rok (jeśli weźmiemy pod uwagę wniesienie skargi do WSA i terminy tam obowiązujące). 31 DłuŜnik miał moŝliwość porozumienia się z wierzycielem i uzyskania rozłoŝenia zaległości na raty co powodowało zawieszenie postępowania egzekucyjnego, np. na kilka lub kilkanaście lat (takie umowy w sprawie spłaty zaległości zawierał ZUS).

13 Stosowanie zasad ogólnych postępowania administracyjnego w administracyjnym postępowaniu 57 dę ogólną dwuinstancyjności postępowania administracyjnego 32. Na podstawie przywołanego przepisu oraz art. 127 k.p.a., który stanowi jego konkretyzację nale- Ŝy przyjąć, iŝ zasada dwuinstancyjności stanowi gwarancję procesową strony postępowania egzekucyjnego. WyraŜa się ona moŝliwością Ŝądania przez nią ponownego rozstrzygnięcia jej sprawy, która została zakończona orzeczeniem organu I instancji. Uregulowania dotyczące zaskarŝenia wydawanych w toku egzekucji postanowień mają w pełni zastosowanie w związku z uregulowaniami zawartymi w art. 17 i art. 18 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym. Zgodnie z powyŝszym jeśli zobowiązany lub wierzyciel nie zgadza się z rozstrzygnięciem organu egzekucyjnego mają prawo do tego, aby ich sprawa była dwukrotnie rozpatrywana pod względem merytorycznym. Strona ma prawo by dwukrotnie oceniono dowody oraz aby przeanalizowano w sposób rzeczowy wszelkie argumenty, opinie i Ŝądania. Takie postępowanie daje gwarancje, Ŝe wydane orzeczenie najlepiej odpowiada prawu oraz interesowi publicznemu i strony. Aby jednak moŝna było uznać, Ŝe zasada ta jest przestrzegana konieczne jest rozstrzygnięcie przez kaŝdy z organów, który zajmował się sprawą 33. Nie wystarczy zatem stwierdzenie, Ŝe w sprawie zapadły dwa orzeczenia dwóch organów róŝnych stopni 34. Naruszenie omawianej zasady stanowi raŝące naruszenie prawa, które godzi we wspomniane powyŝej prawa i gwarancje procesowe 35. Orzeczenia wydane z naruszeniem przepisów winny zostać wyeliminowane z obrotu prawnego. H. Zasada sądowej kontroli Do rangi zasady ogólnej k.p.a. podniesiono równieŝ moŝliwość zaskarŝenia do sądu administracyjnego decyzji, a w przypadku postępowania egzekucyjnego postanowień, z powodu ich niezgodności z prawem. Postanowienia wydawane w toku postępowania egzekucyjnego stosownie do zapisów art. 17 ustawy mogą być zaskarŝane jeŝeli ustawa lub k.p.a. tak stanowi. Oznacza to, Ŝe w sytuacji kiedy dłuŝnik lub wierzyciela nie będą zgadzać się z orzeczeniem organu egzekucyjnego lub organu nadzoru mogą go zaskarŝyć do sądu administracyjnego. NaleŜy w tym miejscu zauwaŝyć, iŝ rozstrzygnięcia i zajmowane przez organ egzekucyjny i wierzyciela stanowisko w sprawach dotyczących postępowania egzekucyjnego następuje w formie postanowienia. Zakres sądowej weryfikacji postanowień jest nieco węŝszy niŝ zakres pozainstancyjnej kontroli tych postanowień przez organy administracji publicznej E. Ochendowski, Postępowanie administracyjne,op. cit., s MoŜna mieć uzasadnione obawy co do jakości rozpatrywanych spraw i wydawanych orzeczeń po wprowadzonych zmianach w organizacji administracji podatkowej w dniu roku. 34 Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt V SA 721/92, ONSA 1992, z. 3-4, poz. 95; orzeczenie NSA z r., sygn. akt SA/Wr 1996/95, ONSA 1997, z.1, poz Zob. orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt 1198/88, ONSA 1989, Nr 1, poz. 36.

14 58 dr Piotr MoŜyłowski Sądowa kontrola postanowień wydawanych w toku postępowania egzekucyjnego wykonywana jest nie tylko przez sądy administracyjne (WSA i NSA), lecz takŝe przez sądy powszechne jeśli przewidują to ustawy szczególne 37. W literaturze przedmiotu wskazuje się, iŝ sądowa kontrola decyzji administracyjnych nie będzie miała zastosowania wprost w postępowaniu egzekucyjnym. A to z tego względu, Ŝe orzeczenia zapadają w formie postanowień (a nie decyzji), które jednak podlegają kontroli ich zgodności z prawem na podstawie ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi 38. Zakończenie Postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem szczególnym. Jego celem jest wymuszenie przez wierzyciela, a przede wszystkim przez organ egzekucyjny zachowania się zgodnego z prawem. Te działania mają doprowadzić do wykonania obowiązku przez zobowiązanego. Ustawodawca zawarł w przepisach ustawy o postępowaniu egzekucyjnym odesłanie do zasad i przepisów obowiązujących w innych aktach prawnych, a w szczególności do kodeksu postępowania administracyjnego. Jak wynika z przeprowadzonej analizy i omówienia zasad nie wszystkie z nich znajdują w pełni zastosowanie w postępowaniu egzekucyjnym. Inne zaś stosować będziemy ze zmianami 39. Zasady ogólne prawa administracyjnego spełniają trzy funkcje 40, które moŝemy odnieść do postępowania egzekucyjnego. Po pierwsze, pełnią funkcję opisową określają w sposób ogólny podstawowe cechy i załoŝenia postępowania administracyjnego i egzekucyjnego. Ustalony katalog zasad ogólnych wskazuje na wartości mające kluczowe znaczenie w dziedzinie uregulowanej ustawą. Po drugie, zasady ogólne pełnią funkcję interpretacyjną bowiem organy egzekucyjne zobowiązane są do analizy stosowanych przepisów. I wreszcie po trzecie, zasady ogólne pełnią funkcję ochronną. Nie są one tylko deklaracjami ustawodawcy, ale zawierają normatywną treść, a ich naruszenie jest sankcjonowane w określony w ustawie sposób. Podejmując określone działania zarówno wierzyciel jak i organ egzekucyjny muszą być świadomi, Ŝe ich czynności naruszające normy zasad zostaną uznane za niezgodne z prawem. 36 K. ChorąŜy, W. Taras, A. Wróbel, Postępowanie administracyjne, egzekucyjne i, op. cit., s Chodzi m.in. o powództwo opozycyjne oraz ekscydencyjne. 38 B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne, op. cit., s. 45; R. Kędziora, Ogólne postępowanie, op. cit., s.123; W. Jakimowicz (red.), Przewodnik po prawie administracyjnym, LEX, Warszawa 2013, s Z. Leoński, Zarys prawa administracyjnego, op. cit., s P. Przybysz, Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Wyd. 2, LexisNexis, Warszawa 2006, s. 16.

15 Stosowanie zasad ogólnych postępowania administracyjnego w administracyjnym postępowaniu 59 Bibliografia 1. Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Wydanie IV, LexisNexis, Warszawa ChorąŜy K., Taras W., Wróbel A., Postępowanie administracyjne, egzekucyjne i sądowoadministracyjne, Wydanie III, Zakamycze Hauser R., Skoczylas A. (red.), Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Wyd. 7, Wydawnictwo C.H.BECK, Warszawa Jakimowicz W. (red.), Przewodnik po prawie administracyjnym, LEX, Warszawa Jędrzejewski T., Masternak M., Rączka P., Administracyjne postępowanie egzekucyjne, Toruń Kędziora R., Ogólne postępowanie administracyjne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa Kmiecik Z., Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji i postępowanie sądowoadministracyjne, 3 wyd., LEX, Warszawa Leoński Z., Zarys prawa administracyjnego, LexisNexis, Warszawa MoŜyłowski P., Przedsiębiorca jako zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Wybrane zagadnienia, [w:] P. MoŜyłowski (red.), Zarządzanie naleŝnościami w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw w okresie kryzysu gospodarczego, EUST, Radom MoŜyłowski P., Oleksiuk A., Kompendium wiedzy z podstaw zarządzania i postępowania egzekucyjnego. Podręcznik akademicki, WSNSiT, Radom Ochendowski E., Postępowanie administracyjne. Ogólne, egzekucyjne i sądowo administracyjne. Wybór orzecznictwa, Wyd. VI, Toruń Przybysz P., Postępowanie egzekucyjne w administracji. Komentarz, Wyd. 2, LexisNexis, Warszawa Rojewski M., Suławko-Karetko A., Kodeks postępowania administracyjnego. Orzecznictwo, 3 wydanie, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa Staniszewski M., Egzekucja obowiązków podatkowych, C.H. Beck, Warszawa Ura E., Ed. Ura, Prawo administracyjne, Wyd. VI, LexisNexis, Warszawa Wierzbowski M. (red.), Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, 8 wyd., C.H. Beck, Warszawa Akty prawne Ustawa z dnia 19 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, Dz. U. z 2013, poz. 267 z późn. zm. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, tj. Dz. U. z 2014 r., poz ze zm.

16 60 dr Piotr MoŜyłowski Rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 30 października 2014 r. w sprawie określenia naleŝności pienięŝnych, których egzekucja moŝe być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia, Dz. U. z 2014 r., poz Orzeczenia sądowe Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt V SA 721/92, ONSA 1992, z. 3-4, poz. 95. Orzeczenie NSA z r., sygn. akt SA/Wr 1996/95, ONSA 1997, z.1, poz. 35. Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt 1198/88, ONSA 1989, Nr 1, poz. 36. Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt IV SA 334/87, GAP 1988, Nr 2, s. 42. Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt III Sa 729/84, ONSA 1984, z. 2, poz Orzeczenie NSA z dnia r., sygn. akt I SA 258/82, ONSA 1982, z. 1, poz. 54. Orzeczenie SN z dnia r., sygn. akt III ARN 28/90, OSP 1990, z. 3, poz. 56. Orzeczenie WSA w Warszawie z dnia r., sygn. akt I SA/Wa 136/08 [dostęp r.]. Orzeczenie WSA w Warszawie z dnia , sygn. akt I SA/Wa 1766/07, [dostęp r.]. THE APPLICATION OF THE GENERAL PRINCIPLES OF ADMINISTRATIVE PROCEEDINGS IN ADMINISTRATIVE ENFORCEMENT PROCEEDINGS Abstract The subject of research in this paper are the rules of administrative procedures that apply in enforcement proceedings in administration. Applying the principles of administrative proceedings we must take into consideration that enforcement proceedings is very specific. This means that only some of the administrative procedures can be transposed to the enforcement proceedings in the same terms like in the Code of Administrative Proceedings. Analysis of the general principles of administrative and enforcement procedures lead to the conclusion that they are not only characteristics of the guidelines left without the sanction process. It should be kept in mind that the principles stated in the Code of Administrative Proceedings are not only demands of science or not just recommendations. They constitute the legal norms. Establish a legal framework for operation of applying

17 Stosowanie zasad ogólnych postępowania administracyjnego w administracyjnym postępowaniu 61 the rules stated in the Code of Administrative Proceedings. Their assessment is carried out by parties to the proceedings and administrative courts with the legal effect as a breach of any provision of substantive law. Key words: general principles, administrative proceedings, enforcement proceedings, protection of principal, rule of law, the right to property.