Strona postępowania administracyjnego

Transkrypt

1 Pojęcie strony w ogólnym postępowaniu o art. 28 k.p.a.: Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Strona postępowania administracyjnego o Warunkiem uzyskania przez dany podmiot statusu strony postępowania administracyjnego jest to, czy legitymuje się interesem prawnym (lub obowiązkiem), ze względu na który "żąda czynności organu" lub którego "dotyczy postępowanie" w sprawie indywidualnej rozstrzyganej w drodze decyzji administracyjnej. Stroną postępowanie będzie : o (a) podmiot, który w sprawie indywidualnej rozstrzyganej w drodze decyzji administracyjnej żąda czynności organu administracji ze względu na swój interes prawny (podmiot taki staje się stroną z datą doręczenia organowi wniosku o wszczęcie postępowania administracyjnego), o (b) każdy inny podmiot, którego interesu prawnego dotyczy postępowanie niezależnie czy postępowanie zostało wszczęte z urzędu, czy na wniosek innego podmiotu (podmiot taki jest stroną od momentu wszczęcia postępowania, a na organie ciąży obowiązek zawiadomienia go o wszczętym postępowaniu). Z orzecznictwa Od (...) interesu prawnego trzeba odróżnić interes faktyczny, to jest stan, w którym obywatel wprawdzie jest bezpośrednio zainteresowany rozstrzygnięciem sprawy administracyjnej, nie może jednak tego zainteresowania poprzeć przepisami prawa powszechnie obowiązującego, mającego stanowić podstawę skutecznego żądania stosownych czynności organu administracji. W takim wypadku obywatelowi nie przysługują atrybuty strony w postępowaniu (wyroku NSA z dnia 22 lutego 1984 r., I SA 1748/83). 1

2 Przepisy szczególne (przykład) o art. 28 ust. 2 prawo budowlanego: Stronami w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę są: inwestor oraz właściciele, użytkownicy wieczyści lub zarządcy nieruchomości znajdujących się w obszarze oddziaływania obiektu. Obszar oddziaływania obiektu - teren wyznaczony w otoczeniu obiektu budowlanego na podstawie przepisów odrębnych, wprowadzających związane z tym obiektem ograniczenia w zagospodarowaniu tego terenu; Przepis art. 28 ust. 2 pr.bud. stanowi lex specialis w stosunku do art. 28 k.p.a. i może mieć zastosowanie, zgodnie z jego brzmieniem, wyłącznie w postępowaniu w sprawie pozwolenia na budowę. Natomiast postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji o pozwoleniu na budowę nie jest takim postępowaniem (wyrok NSA z dnia 2 marca 2007 r., II OSK 462/06). Badanie legitymacji strony Zgodnie z art. 61a k.p.a., gdy organ administracji publicznej stwierdzi, że żądanie wszczęcia postępowania zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną, wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania, na które służy zażalenie. A zatem organ bada legitymację proceduralną wnioskodawcy na etapie poprzedzającym wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie objętej wnioskiem. Ponadto w myśl art k.p.a. organ administracji publicznej jest zobowiązany zawiadomić o wszczęciu postępowania z urzędu lub na żądanie jednej ze stron wszystkie osoby będące stronami w sprawie, co oznacza, że musi zbadać legitymację podmiotów, które mogą być stronami w sprawie. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych strony w postępowaniu zdolność administracyjnoprawna zdolność procesowa stron postępowania Zgodnie z art k.p.a.: Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych stron ocenia się według przepisów prawa cywilnego, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. - przepis art k.p.a.: odnosi się do oceny zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych stron postępowania. zdolność administracyjnoprawna oznacza prawną możność do występowania jako strona w postępowaniu (możność do bycia podmiotem praw lub obowiązków, których dotyczy przedmiot danego postępowania) wynika ze zdolności prawnej danego podmiotu zdolność procesowa stron postępowania oznacza prawną możność samodzielnie działać w postępowaniu () wynika ze zdolności do czynności prawnych danego podmiotu. 2

3 Podmioty mogące posiadać status strony postępowania administracyjnego Przepis art. 29 określa podmioty, które mają zdolność uczestniczenia w postępowaniu jako strony. Zgodnie z art. 29 k.p.a. stronami mogą być (1) osoby fizyczne, (2) wszelkie osoby prawne, (3) państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne nie posiadające osobowości prawnej. Przedstawiciele ustawowi i statutowi o art k.p.a.: Osoby fizyczne nie posiadające zdolności do czynności prawnych działają przez swych ustawowych przedstawicieli. o art k.p.a.: Strony nie będące osobami fizycznymi działają przez swych ustawowych lub statutowych przedstawicieli. Reprezentacja stron w postępowaniu może wynikać z ustawy (przedstawicielstwo ustawowe) lub z woli strony (pełnomocnictwo). Przedstawicielstwo ustawowe zachodzi, gdy strona nie ma zdolności proceduralnej [A. Wróbel]. Wielość stron w postępowaniu I. Współuczestnictwo materialne O tzw. współuczestnictwie materialnym można mówić w przypadku występowania wielości stron w jednej sprawie stanowiącej przedmiot postępowania administracyjnego. Z wielością stron w jednej sprawie mamy do czynienia jeśli w postępowaniu rozstrzygana jest jedna sprawa administracyjna, której rozstrzygnięcie ukształtuje sytuację wielu podmiotów - a zatem kryterium decydującym, czy mamy do czynienia z wielością stron w jednej sprawie, jest kryterium wpływu ukształtowania sytuacji prawnej jednego podmiotu na sytuację prawną innego podmiotu [B. Adamiak]. II. tzw. współuczestnictwo formalne o art. 62 k.p.a.: W sprawach, w których prawa lub obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy prawnej i w których właściwy jest ten sam organ administracji publicznej, można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące więcej niż jednej strony. - w razie wielości stron w jednej sprawie administracyjnej stanowiącej przedmiot postępowania administracyjnego art. 62 k.p.a. nie ma zastosowania przepis ten reguluje inne sytuacje, tzw. sytuację współuczestnictwa formalnego. 3

4 Pojęciem współuczestnictwa formalnego w postępowaniu określa się sytuację występowania wielości spraw administracyjnych formalnie łącznie prowadzonych w jednym postępowaniu istotą tego współuczestnictwa jest połączenie do prowadzenia w jednym postępowaniu odrębnych spraw administracyjnych [B. Adamiak] Łączone w postępowaniu mogą być wyłącznie spraw, które pod względem materialnoprawnym są jednego rodzaju. Postępowanie administracyjne prowadzone w kilku sprawach administracyjnych, musi zakończyć się wydaniem odrębnej decyzji administracyjnej w każdej sprawie łącznie rozpatrywanej w jednym postępowaniu. W takim postępowaniu podejmuje się bowiem tyle decyzji, ile spraw się połączyło w jednym postępowaniu. Każda ze stron będzie adresatem decyzji w tej sprawie, a tylko czynności postępowania poprzedzającego wydanie tych decyzji są wspólne. Każda ze stron ma prawo do wniesienia odwołania od takiej decyzji rozstrzygającej o jej prawach i obowiązkach [J. Borkowski]. Następstwo procesowe art k.p.a.: W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni. Przez następstwo procesowe w postępowaniu należy rozumieć sytuację, w której w miejsce strony postępowania (uczestnika na prawach strony) wchodzi inna osoba, a dotychczasowa strona występuje z postępowania. Następstwo procesowe może zajść wyłącznie w sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych Dziedziczenia spadku dotyczy art k.p.a.: W sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w ich braku - kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej. Artykuł 30 5 k.p.a. daje osobom w nim wymienionym wyłącznie legitymację procesową w postępowaniu w sprawach dotyczących spadków nie objętych. Z przepisu tego natomiast nie wynikają jakiekolwiek uprawnienia materialnoprawne tych osób" (wyrok NSA z dnia 6 stycznia 1995 r., IV SA 1992/93). 4

5 Zastępstwo procesowe w ogólnym postępowaniu Istota pełnomocnictwa (administracyjnego) Zastępstwo procesowe w ogólnym postępowaniu Zgodnie z art. 32 k.p.a.: Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania. (identyczny zapis w art. 136 o.p.) Udzielenie pełnomocnictwa następuje przez jednostronną czynność prawną, jaką jest oświadczenie woli mocodawcy. Pełnomocnictwo procesowe uregulowane jest w art k.p.a. Podmioty mogące być pełnomocnikiem w postępowaniu o Kodeks postępowania administracyjnego: art k.p.a.: Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna posiadająca zdolność do czynności prawnych. o Ordynacja podatkowa: art o.p.: Pełnomocnikiem strony może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. o Przepis szczególny może ograniczać krąg osób, które mogą być pełnomocnikiem w danym rodzaju spraw art. 236 ustawy o własności przemysłowej: 1. Pełnomocnikiem strony w postępowaniu przed Urzędem Patentowym w sprawach związanych z dokonywaniem i rozpatrywaniem zgłoszeń oraz utrzymywaniem ochrony wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych może być tylko, z wyjątkiem ust. 2, rzecznik patentowy. 2. Pełnomocnikiem osoby fizycznej, z zastrzeżeniem ust. 3, może być również współuprawniony, a także rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. 3. Osoby niemające miejsca zamieszkania lub siedziby na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej mogą w sprawach, o których mowa w ust. 1, działać tylko za pośrednictwem rzecznika patentowego. 5

6 Pełnomocnictwo dla członka najbliższej rodziny lub domownika strony Zgodnie z art k.p.a. organ prowadzący postępowanie może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli spełnione są łącznie trzy przesłanki : a) przedmiotem postępowania jest sprawa mniejszej wagi; b) pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony; c) nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony. Trzecia przesłanka może być uznana za spełnioną jedynie gdy zachodzą uzasadnione podstawy, by przyjąć, że strona udzieliła (choćby w sposób dorozumiany) pełnomocnictwa członkowi najbliższej rodziny lub domownikowi, oraz że umocowanie obejmuje daną sprawę [A. Wróbel]. Brak pełnomocnictwa jako brak formalny podania: Niedołączenie pełnomocnictwa przy podaniu o wszczęcie postępowania administracyjnego jest jednym z braków podania, o którym mowa w art k.p.a. Niedokonanie przez organ administracji wezwania wnoszącego podanie do złożenia pełnomocnictwa na piśmie lub zgłoszenia do protokołu w terminie siedmiu dni z pouczeniem, że niedopełnienie tej czynności spowoduje pozostawienie podania bez rozpoznania i wydania decyzji odmawiającej uwzględnienia zgłoszonego w podaniu żądania z powodu braku umocowania, jest nie tylko istotnym naruszeniem przepisu art k.p.a., lecz stanowi także naruszenie zasady informowania określonej w art. 9 k.p.a. (wyrok NSA z dnia 14 stycznia 1993 r., II SA 1308/92). Przedstawiciel / kurator osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych Przedstawiciel / kurator osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych Zgodnie z art k.p.a.: Organ administracji publicznej wystąpi do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych, o ile przedstawiciel nie został już wyznaczony. Przepis powyższy nakłada na organ obowiązek wystąpienia do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela dla (strony): a) osoby nieobecnej; b) lub niezdolnej do czynności prawnych. 6