Współczesne problemy zarządzania (4)

Transkrypt

1 Współczesne problemy zarządzania (4) zajęcia dla studentów studiów doktoranckich prof. UW dr hab. Krzysztof Klincewicz Zakład Teorii i Metod Organizacji Wydziału Zarządzania UW kklincewicz@wz.uw.edu.pl

2 Władza i polityka organizacyjna Władza nakłanianie ludzi do robienia rzeczy, których w innym przypadku nie byliby skłonni robić Organizacja jako koalicja jednostek i grup interesów Znaczenie konfliktów, negocjacji, polityk (policies) i rzadkich zasobów (scarce resources) Polityka umożliwia wprowadzanie zmian (perswazja, przymus, radzenie sobie z oporem)

3 Wybrane podejścia z obszaru nauk politycznych Niccolò Macchiavelli Książę realistyczne podejście do polityki Thomas Morus Utopia ustrój idealny i jego ograniczenia Thomas Hobbes Lewiatan władza wynikiem umowy społecznej Carl von Clausewitz O wojnie polityka ma służyć realizowaniu celów bez konfrontacji fizycznej Karol Marks ideologia oporu wobec status quo XX wiek znaczenie grup interesu i zjawisko regulatory capture (George Stigler)

4 Analogia pomiędzy organizacją a systemem politycznym Demokracja bezpośrednia lub przedstawicielska Autokracja system autorytarny Biurokracja racjonalność oparta na regułach (Max Weber uwaga: biurokracja a biurokratyzm) Technokracja władza wynika z wiedzy eksperckiej i umiejętności rozwiązywania problemów Pluralizm dążenie do uwzględniania zróżnicowanych interesów jednostek i grup

5 Interesy w organizacjach Pfeffer, Salancik zewnętrzna kontrola organizacji R. Edward Freeman (1984) Strategic management: A stakeholder approach wprowadzenie pojęcia interesariuszy Współcześnie: CSR (Corporate Social Responsibility) Uwaga: interesy pracowników związane ze specyfiką pracy, dążeniem do rozwoju kariery w organizacji i życiem prywatnym Michel Crozier wykorzystywanie organizacji przez pracowników do realizacji prywatnych celów Andrzej K. Koźmiński, Andrzej Zawiślak teoria gry organizacyjnej

6 Gry polityczne w organizacji (Mintzberg) Gra powstańcy - opór wobec władzy organizacyjnej lub narzucanych zmian, zwykle ze strony szeregowych pracowników Gra sponsor - umacnianie własnej pozycji przez przyjęcie roli protektora Gra budżetowanie - wykorzystanie podziału środków jako okazji do realizacji własnych celów Gra budowa imperium - zdobywanie nieformalnego wsparcia własnych podwładnych na wypadek konfliktu z innymi menedżerami Gra budowa koalicji - nieformalne związki, ręka rękę myje Gra wrogi obóz stymulowanie konfliktu my oni

7 Gry polityczne w organizacji (Mintzberg) Gra pan i władca - wykorzystanie formalnego zwierzchnictwa do uzyskania od podwładnych korzyści, wykraczających poza organizacyjne reguły Gra ekspert wykorzystywanie lub ukrywanie wiedzy jako źródło władzy Gra whistle-blowing przekazywanie zewnętrznym podmiotom informacji kompromitujących kierownictwo, aby doprowadzić do zmian Gra młodoturcy grupa młodych faworytów zarządu dyskredytuje kierownictwo by wprowadzić zmiany strategiczne, kulturowe lub personalne

8 Organizacyjne mity przykład Eve Harrington Film All About Eve (1950, Joseph Mankiewicz) Pierwowzór współczesnego thrillera (Hitchcock), inspiracja poetyki camp ( Dynastia ), 6 Oskarów Eve Harrington i Margo Channing Przyjaźń i zdrada Podpatrywanie, uczenie się i naśladowanie Wbicie noża w plecy i zajęcie miejsca Funkcjonowanie mitu w organizacjach Indywidualna kariera kosztem mentora Wyścigi w uczeniu się (learning races) firm partnerskich

9 Alianse między organizacjami 4 podstawowe motywacje do współpracy Efektywność (koszty transakcyjne) Dostęp do zasobów (perspektywa strategiczna strategia jako stretch and leverage, Hamel & Prahalad) Zwyczaje (teoria zakorzenienia, embeddedness - Granovetter) Naśladownictwo (neoinstytucjonalizm) Alianse strategiczne lub taktyczne

10 Możliwe formy aliansów (1) James G. March (1991): eksploracja = aktywne poszukiwanie nowej wiedzy, eksperymentowanie, rozwiązywanie nowych problemów eksploatacja = wykorzystywanie już posiadanej wiedzy

11 Możliwe formy aliansów (2)

12 Wyzwania aliansów Co-opetition współpraca z konkurentami (Brandenburger & Nalebuff) Payola kupowanie klientów Learning races - wyścigi w uczeniu się Alianse a fuzje i akwizycje (M&A, mergers & acquisitions) Model otwartych innowacji (Henry Chesbrough) Sieci, ekosystemy (Iansiti & Levien), konstelacje (Gomes-Casseres) Plural governance form - zbiorcza forma władzy międzyorganizacyjnej (Bradach)

13 Współpraca a kapitał społeczny Kapitał społeczny wartość wynikająca z relacji społecznych i zaufania, które pozwalają osiągać dodatkowe korzyści (Pierre Bourdieu, James Coleman, Robert Putnam) Wątpliwości dotyczące możliwości operacjonalizacji kategorii zaufania Pokrewna koncepcja: klasa kreatywna (Richard Florida)

14 Innowacje wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (dobra lub usługi) procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizowania działań gospodarczych, pracy albo relacji z otoczeniem (OECD/Eurostat Podręcznik Oslo)

15 Zbliżone pojęcia Kreatywność zdolność tworzenia nowych rzeczy Pomysł/wynalazek coś nowego Innowacja coś nowego i wdrożonego Innowacje są tworzone......podlegają dyfuzji......są przyjmowane lub odrzucane przez użytkowników

16 Typologia innowacji (Podręcznik Oslo) Innowacje produktowe nowe produkty/usługi Innowacje procesowe nowe procesy produkcyjne lub usługowe Innowacje marketingowe nowe zastosowania/promocja/pozycjonowanie Innowacje organizacyjne nowe formy organizacyjne

17 Cykl innowacji i imitacji (Joseph Schumpeter) wynalazek - innowacja - dyfuzja nowe pomysły i oczekiwania zysków imitacje załamanie sprzedaży nasycenie rynku spadek zysków

18 Proces powstawania innowacji badania i rozwój komercjalizacja promocja kreatywność wynalazek innowacja dyfuzja pomysły nieprzydatne wynalazki nie wdrażane porażki rynkowe Modele rozwoju innowacji Pchanie przez technologie (technology push, science-based firms) Ciągnięcie przez rynek (market pull) Powiązany łańcuch (linked chain)

19 Typologie innowacji istotne dla strategii firmy Clayton Christensen Innowacje podtrzymujące (sustaining innovations) Innowacje zaburzające (disruptive innovations) Michael Tushman & Philip Anderson Innowacje poszerzające obecne kompetencje firm (competence-enhancing innovations) Innowacje niweczące bazę kompetencyjną (competence-destroying innovations)

20 Technologie zaburzające (Christensen) Wiodące firmy tracą kontrolę nad rynkiem wraz z pojawieniem się niektórych technologii IBM rynek mainframe a składaki PC Xerox rynek dużych fotokopiarek a Canon Apple rynek komputerów osobistych a Windows Firmy inwestują w technologie niezbędne ich obecnym klientom Nie myślą o przyszłych segmentach klientów Zabijają w zalążku innowacje

21 Technologie zaburzające (Christensen) Technologie zaburzające są doskonalone w końcu zaspokajają także potrzeby głównych klientów, ale: taniej niż poprzednicy oferując dodatkowe korzyści (np. mobilność) obiecując dalsze modyfikacje i udoskonalenia Współczesne przykłady domowy dysk 1TB za kilkadziesiąt złotych a tradycyjne macierze dyskowe Google Drive a Microsoft Office telefon komórkowy o wydajności komputera

22 Innowacja w podejściu do biznesu Zamiast walczyć z dotychczasowymi konkurentami warto poszukiwać nowych możliwości Metafora czerwonego oceanu (woda czerwona od krwi konkurentów) i błękitnego oceanu (dotąd niepoznane wody) (W. Chan Kim & Renée Mauborgne Blue Ocean Strategy )

23 Czerwony a błękitny ocean Czerwony ocean Błękitny ocean Obecne rynki Intensywna konkurencja Walka o klienta Spadające przychody Przestrzeganie reguł gry Nowe rynki Brak konkurencji Tworzenie potrzeb Wysoka zyskowność Nie ma reguł gry (na razie)

24 4 działania eliminuj, redukuj, wzmacniaj, twórz bądź tańszy bądź oryginalny

25 Gospodarka oparta na wiedzy Oparta na tworzeniu, rozpowszechnianiu i wykorzystywaniu wiedzy terminologia instytucji międzynarodowych cel dla polityków Robert Solow, Paul M. Romer empiryczne dowody na związki wzrostu gospodarczego z rozwojem technologii i jakością kapitału ludzkiego Manuel Castells - era postindustrialna: dostęp do wiedzy, wykorzystanie technologii informatycznokomunikacyjnych

26 Ekonomiczne ujęcie gospodarki oparta na wiedzy Wydatki na tworzenie wiedzy Całkowite wydatki na Badania i Rozwój w danym kraju (GERD, Gross Expenditures on Research & Development) Wydatki na B&R firm (Business Expenditures on R&D, BERD) GERD / PKB jaki odsetek produktu krajowego brutto stanowią wydatki na tworzenie wiedzy Liczba patentów Liczba publikacji naukowych Liczba pracowników badawczo-rozwojowych Liczba studentów Przychody z eksportu zaawansowanych technologii

27 Mechanizmy powstawania i stymulowania innowacji Rola rządu w stymulowaniu innowacyjności sektora prywatnego Vernon Ruttan (induced innovations), Mariana Mazzucato Model potrójnej helisy (triple helix) powiązań między rządem, instytucjami naukowymi a sektorem prywatnym Henry Etzkowitz & Loet Leydersdorff Model narodowego systemu innowacji, obejmującego różne grupy aktorów Christopher Freeman, Bengt- Åke Lundvall Model sektorowego (branżowego) systemu innowacji Franco Malerba