niającymi dyrektywę 2004/49/WE

Transkrypt

1 Przegląd d europejskich prac nad decyzjami KE uzupełniaj niającymi dyrektywę 2004/49/WE o bezpieczeństwie transportu kolejowego dr inż. Marek Pawlik

2 Dlaczego nowe podejście do zagadnień bezpieczeństwa w transporcie kolejowym jest konieczne właśnie teraz?

3 Koleje Narodowe: -rozwój - RU, IM - NSA, NIB, przepisy Liberalizacja transportu kolejowego Nowi przewoźnicy i zarządcy (RU i IM) wzrost ich liczby Regulator Rynku NIB Organy Dochodzeniowe -RU -IM Jednostki notyfikowane Zakłady Naprawcze Taboru Kol. NSAs - Organy ds. Bezpieczeństwa Dalszy podział kolei Wejście na rynek podmiotów z innych państw UE

4 DYREKTYWA 2004/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 29 kwietnia 2004 o bezpieczeństwie kolei Wspólnoty CSI wspólne wskaźniki (dotyczące wypadkowości, przejazdu obok sygnalizatora wskazującego STÓJ, interwencje systemów ATP/ATC, ) CSM wspólne metody (dla zapewniania bezpieczeństwa, dla kontroli osiągania wspólnych celów bezpieczeństwa i dla kontroli podmiotów dla potrzeb wydawania certyfikatów bezpieczeństwa przewoźnikom i zarządcom kolejowym) CST wspólne cele (podejście ilościowe, jakościowe, porównawcze) dla pięciu grup ryzyka indywidualnego (pasażerowie, pracownicy, intruzi, użytkownicy przejazdów i inni) oraz dla ryzyka społecznego

5 Zakres RSD (dyrektywy 2004/49/WE) Cel dyrektywy: zapewnienie rozwoju i poprawy bezpieczeństwa kolei Wspólnoty oraz lepszego dostępu do rynku usług kolejowych poprzez: - harmonizację struktury przepisów bezpieczeństwa - określenie odpowiedzialności poszczególnych podmiotów - wypracowanie wspólnych celów bezpieczeństwa (CST) i wspólnych metod bezpieczeństwa (CSM) - ustanowienie krajowych organów dochodzeniowych - określenie wspólnych zasad zarządzania i nadzorowania bezpieczeństwa w transporcie kolejowym Zakres stosowania dyrektywy: - cały system kolejowy

6 Zakres RSD (dyrektywy 2004/49/WE) Dyrektywa obejmuje zapisy dotyczące: ce: - utrzymywania i podnoszenia poziomu bezpieczeństwa - wspólnych wskaźników metod i celów bezpieczeństwa - notyfikacji narodowych przepisów bezpieczeństwa - analizy porównawczej narodowych przepisów bezpieczeństwa - systemów zarządzania bezpieczeństwem - certyfikacji bezpieczeństwa przewoźników kolejowych - autoryzacji bezpieczeństwa zarządców infrastruktury - przekazywania do eksploatacji taboru kolejowego dopuszczonego w jednym kraju w kolejnym kraju - zadań i odpowiedzialności organów bezpieczeństwa (NSA) i organów dochodzeniowych (NIB)

7 Dyrektywa 2004/49/WE a specyfikacje TSI - Dyrektywa 2004/49/WE stwierdza, że zasadniczo transport kolejowy we wszystkich Państwach Członkowskich uznaje się za bezpieczny. Nie wymaga się podnoszenia poziomu bezpieczeństwa z wyjątkiem obszarów w gdzie jest to uzasadnione. - Z punktu widzenia Dyrektywy 2001/16/WE zmienionej dyrektywą 2004/50/WE bezpieczeństwo to jedno z wymagań zasadniczych mających zastosowanie zarówno do kolei jako całości jak i do poszczególnych podsystemów takich jak np. tabor kolejowy. Wymaga się spełniania wymagań zasadniczych w zgodzie ze specyfikacjami TSI dla rozwiąza zań nowych i modernizowanych i w zgodzie z notyfikowanymi wymaganiami krajowymi dla rozwiąza zań istniejących.

8 Gdzie w transporcie kolejowym kryją się zagadnienia bezpieczeństwa?

9 utrzymanie dochodzenia powypadkowe Z A G A D N I E N I A B E Z P I E C Z E Ń S T W A prace rozwojowe i projektowe, oraz produkcja systemów i wyrobów certyfiakcja, zabudowa, eksploatacja pprzekazywanie do eksploatacji Rozłożenie bezpieczeństwa w czasie (konstruowanie, eksploatacja, utrzymanie)

10 Zakres zagadnień bezpieczeństwa (safety) 2/2 Sterowanie kontrola niezajętości + blokady + nastawnice + bezpieczna kontrola jazdy Droga kolejowa tor + podtorze + konstrukcje inżynieryjne Z A G A D N I E N I A B E Z P I E C Z E Ń S T W A Tabor Zasilanie trakcyjne + nietrakcyjne Rozłożenie bezpieczeństwa w w przestrzeni (systemy, pod-system systemy, urządzenia dzenia)

11 Safety a Security na przykładzie srk. - bezpieczne pobieranie danych o stanie urządzeń np. położeniu zwrotnic, - bezpieczne przetwarzanie np. wielokanałowe z zastosowaniem bezpiecznych komparatorów (2oo2, 2oo3), S A F E T Y - bezpieczne wydawanie poleceń do urządzeń wykonawczych (automatyczne wykluczanie przebiegów sprzecznych, kontrola warunków wydania zezwolenia na jazdę ustawianie i utwierdzanie przebiegów), - zabezpieczenie transmisji przed działaniami terrorystycznymi: (adresowanie, stemplowanie datą i czasem, bity nadmiarowe, wymóg odebrania informacji określoną ilość razy, klucz prywatny/publiczny), - gromadzenie danych (komendy, stan urządzeń, rozmowy przez radio dla potrzeb dochodzeń po wypadkach i wydarzeniach kolejowych), SECURITY - zabezpieczanie urządzeń przed dewastacją czy kradzieżą,

12 Sterowanie kontrola niezajętości + blokady + nastawnice + bezpieczna kontrola jazdy Droga kolejowa tor + podtorze + konstrukcje inżynieryjne Tabor Zasilanie trakcyjne + nietrakcyjne Z A G A D N I E N I A B E Z P I E C Z E Ń S T W A Rozłożenie bezpieczeństwa w przestrzeni utrzymanie eksploatacja dochodzenia powypadkowe prace rozwojowe i projektowe, oraz produkcja systemów i wyrobów certifikacja, zabudwa, przekazywanie do eksploatacji Z A G A D N I E N I A B E Z P I E C Z E Ń S T W A Rozłożenie bezpieczeństwa w czasie ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM / cele / wymagania techniczne / personel /

13 Jakie są podstawowe wymagania dla systemu zarządzania bezpieczeństwem?

14 Artykuł 9 (1) Zarządcy Infrastruktury (IM) i Przedsiębiorstwa Kolejowe (RU) muszą utworzyć własne Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem (SMS) aby zapewnić, że ich część systemu kolejowego: - może osiągnąć minimalne wymagane wspólne cele bezpieczeństwa (CST), - pozostaje w zgodzie z narodowymi przepisami bezpieczeństwa i wymaganiami bezpieczeństwa ustanowionymi przez specyfikacje TSI, oraz że - stosowane są odpowiednie części wspólnych metod bezpieczeństwa (CSM).

15 Artykuł 9 (2) SMS musi spełniać wymagania i obejmować elementy opisane w zał. III. Musi przy tym być dostosowany do zakresu działań podmiotu np. przewoźnika. SMS musi obejmować wszystkie zagrożenia włącznie z kwestiami zapewnienia utrzymania i materiałów oraz współpracą z kontrahentami. Artykuł 9 (3) SMS zarządcy infrastruktury musi brać pod uwagę efekty związane z przemieszczaniem się po sieci kolejowej taboru różnych przewoźników kolejowych. Article 9 (4) Roczne raporty bezpieczeństwa muszą być przekazywane NSA.

16 Podstawowe wymagania dla systemu SMS (załącznik III) a) polityka bezpieczeństwa b) cele dla utrzymywania i podnoszenia bezpieczeństwa c) procedury dla spełniania technicznych i eksploatacyjnych standardów i wymagań (z TSI, z prawa kraj., innych, NSAs) d) ocena zagrożeń i środki ich kontroli dla analizy zmian e) szkolenia / kompetencje personelu f) zapewnienie dostatecznej informacji g) procedury i formaty gromadzenia danych o bezpieczeństwie h) procedury dochodzeniowe i analizy zdarzeń niebezpiecznych i) plany działań w sytuacjach zagrożenia j) wewnętrzne audyty systemu zarządzania bezpieczeństwem

17 podejście jakościowe podejście ilościowe, analiza zagrozen Podejście Intuicyjne Podejście eksperckie Burze mózgów Co jeśli? Metoda Delfi Podejście Ujednolicone Listy do odhaczania PHA HAZOP, PAAG MORT Przeglądy bezp. Audyty Podejście Standardowe F C Podejście Statystyczne Szacowanie danych Analiza danych Podejście Analityczne Drzewa logiczne Analiza Efektów Symulacje Rezultat Analiza czynników R = X*x 1 *x 2 *x 3 ocena ogólna ocena dostosowana do scenariuszy ocena dostosowana do systemu ocena zagrozen Podejście Intuicyjne Opinia Ekspertów Podejście oparte na przepisach State of the art Standardy, Regulacje Ocena w odn. do częstotliwości zdarzeń F nowy < F odn. Ocena w odn. do konsekwencji zdarzeń C nowy < C odn. Matryca Częstotliwość/ konsekwencje F F C C Wartości Ryzyka Ryzyko indywidualne Ryzyko zbiorowe Ryzyko rozsądkowe Diagramy F/C Linia akceptacji F F C Zakres akceptacji ALARP ALARA C Analizy koszty/ korzyści Koszty graniczne R C

18 podejście jakościowe analizy ogólne analizy korzyści Podejście ilościowe analizy koszty / korzyści Ocena środków Podejście Intuicyjne Opinia Ekspertów Podejście oparte na przepisach częstotliwość konsekwencje State of the art F C Standardy, Regulacje Częstotliwość / Konsekwencje F F Matryca Diagram C C Wartości Ryzyka Ryzyko indywidualne Ryzyko zbiorowe Ryzyko rozsądkowe Proporcje koszty / korzyści koszty korzyści Diagram koszty / korzyści R C

19 Analiza zagrożeń doskonalenie i audytowanie systemu SMS Dla całego obszaru działalności IM/RU: Analiza zagrożeń w dział. własnej Analiza zagrożeń współdzielonych Szacowanie poziomu zagrożeń Ocena zagrożeń Analiza akceptowalności poziomu ryzyka: dla pasażerów, pracowników, użytkowników przejazdów kol., nieupoważnionych, innych oraz dla ryzyka społecznego odniesienie ryzyka do skali przedsiębiorstwa Ograniczanie zagrożeń Ograniczanie zagrożeń: analizy możliwych działań zmniejszających zagrożenia i/lub ich konsekwencje decyzje realizacja nadzór Zarządzanie zmianą Szacowanie ryzyka Zarządzanie ryzykiem

20 Dziękuję za uwagę