Kodeks postępowania administracyjnego

Transkrypt

1 Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz Pod redakcją prof. Marka Wierzbowskiego prof. Aleksandry Wiktorowskiej 2. wydanie Wydawnictwo C. H. Beck

2 Kodeks postępowania administracyjnego

3

4 Kodeks postępowania administracyjnego Komentarz Redaktorzy Prof. zw. dr hab. Marek Wierzbowski Uniwersytet Warszawski, kierownik Katedry Prawa Administracyjnego i Postępowania Administracyjnego, radca prawny Prof. nadzw. dr hab. Aleksandra Wiktorowska Uniwersytet Warszawski, dyrektor Instytutu Nauk Prawno-Administracyjnych Autorzy dr Maksymilian Cherka; dr Marcin Dyl; dr Filip Elżanowski; dr Krzysztof Glibowski; r. pr. Janusz Malanowski; dr Grzegorz Rząsa; dr Rafał Stankiewicz; dr Paweł Wajda; dr Krzysztof Wąsowski; dr Karolina Wojciechowska; dr Katarzyna Zalasińska 2. wydanie WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2013

5 Propozycja cytowania: G. Rząsa [w:], M. Wierzbowski, A. Wiktorowska, KPA. Komentarz, wyd. 2, Warszawa 2013, art. 6 Nb 3 Wydawca: Natalia Adamczyk Wydawnictwo C. H. Beck 2013 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne S.A. ISBN ISBN e-book

6 Autorzy dr Maksymilian Cherka adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art. 14, dr Marcin Dyl adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego. Objaśnienia do art , dr Filip Elżanowski adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art. 7, 75 88a, dr Krzysztof Glibowski adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art , , , , 268a, 269 r. pr. Janusz Malanowski prowadzi praktykę zawodową w kancelarii prawnej. Objaśnienia do art. 8, 10, 12, 35 38, 66a 74, 154, 155 dr Grzegorz Rząsa prowadzi praktykę zawodową w kancelarii prawnej; radca prawny. Objaśnienia do art. 6, 11, dr Rafał Stankiewicz adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, radca prawny. Objaśnienia do art , , dr Paweł Wajda adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego. Objaśnienia do art , dr Krzysztof Wąsowski adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art. 1 5, dr Karolina Wojciechowska adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego, adwokat. Objaśnienia do art. 9, , dr Katarzyna Zalasińska adiunkt w Katedrze Prawa i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego. Objaśnienia do art. 13, 24 27, , , V

7

8 Spis treści Przedmowa Wykaz skrótów XI XIII Kodeks postępowania administracyjnego Dział I. Przepisy ogólne Rozdział 1. Zakres obowiązywania Art Rozdział 2. Zasady ogólne Art Rozdział 3. Organy wyższego stopnia i organy naczelne Art Rozdział 4. Właściwość organów Art Rozdział 5. Wyłączenie pracownika oraz organu Art a Rozdział 6. Strona Art Rozdział 7. Załatwianie spraw Art Rozdział 8. Doręczenia Art Rozdział 9. Wezwania Art Rozdział 10. Terminy Art Dział II. Postępowanie Rozdział 1. Wszczęcie postępowania Art Rozdział 2. Metryki, protokoły i adnotacje Art. 66a Rozdział 3. Udostępnianie akt Art VII

9 Spis treści Rozdział 4. Dowody Art a Rozdział 5. Rozprawa Art Rozdział 6. Zawieszenie postępowania Art Rozdział 7. Decyzje Art Rozdział 8. Ugoda Art Rozdział 9. Postanowienia Art Rozdział 10. Odwołania Art Rozdział 11. Zażalenia Art Rozdział 12. Wznowienie postępowania Art Rozdział 13. Uchylenie, zmiana oraz stwierdzenie nieważności decyzji Art Dział III. Przepisy szczególne w sprawach ubezpieczeń społecznych Art Dział IV. Udział prokuratora Art Dział V. (skreślony) Art Dział VI. (skreślony) Art Dział VII. Wydawanie zaświadczeń Art Dział VIII. Skargi i wnioski Rozdział 1. Postanowienia ogólne Art Rozdział 2. Skargi Art Rozdział 3. Wnioski Art VIII

10 Spis treści Rozdział 4. Udział prasy i organizacji społecznych Art Rozdział 5. Przyjmowanie skarg i wniosków Art Rozdział 6. Nadzór i kontrola Art Dział IX. Opłaty i koszty postępowania Art Dział X. Przepisy końcowe Art Wzory pism Indeks rzeczowy IX

11

12 Przedmowa Oddawany do rąk czytelników Komentarz do Kodeksu postępowania administracyjnego stanowi drugie, uzupełnione i zaktualizowane wydanie komentarza, który po raz pierwszy ukazał sie drukiem w 2011 r. Wcześniej dostępna była stale aktualizowana wersja elektroniczna tego komentarza, do której dostęp mają użytkownicy SIP Legalis. Od ukazania się pierwszego wydania książkowego KPA uległ kilku nowelizacjom, pojawiło się też obszerne orzecznictwo sądów administracyjnych i piśmiennictwo. Wymagało to poważnej aktualizacji Komentarza, tak aby odzwierciedlał on sytuację prawną w chwili jego publikacji. Skodyfikowane postępowanie administracyjne istnieje w Polsce od 1928 r., a Kodeks postępowania administracyjnego liczy już sobie przeszło 52 lata. Niektóre z jego rozwiązań okazały się trwałe i sprawdzone w praktyce, inne wymagały nowelizacji. Z dumą i przyjemnością można zauważyć, że Kodeks postępowania administracyjnego był udanym dziełem ustawodawcy, skoro przetrwał pół wieku i nadal dobrze nam służy. Regulując stosunki procesowe pomiędzy obywatelem a urzędem albo inaczej, między jednostką a administracją publiczną Kodeks postępowania administracyjnego znajdował i znajduje nadal szerokie zastosowanie w praktyce dla kształtowania czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym, ubiegającej się o korzystne dla siebie rozstrzygnięcie sprawy administracyjnej oraz dla praworządnego funkcjonowania administracji publicznej. Wokół Kodeksu postępowania administracyjnego narosła w ciągu tych 52 lat bogata i obszerna, niekiedy już klasyczna literatura, kształtująca poglądy na uregulowania prawne zawarte w Kodeksie i oddziałująca na praktykę jego stosowania przez administrację publiczną, a także na sposoby jego interpretacji przez sądy administracyjne. Wiele spośród tych poglądów doktryny przytaczamy w Komentarzu, stosując tu także niekiedy analizę historyczną, uświadamiającą jakiej ewolucji podlegał dany przepis lub dotyczące go poglądy doktryny. Objaśniamy przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego także bogatym i wszechstronnym, niekiedy polemicznym, orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych i NSA najbardziej aktualnym, bieżącym, a niekiedy starszym ale tym, które leży w nurcie tendencji utrwalonych w orzecznictwie sądów administracyjnych. XI

13 Przedmowa Wskazujemy też istotne dla postępowania administracyjnego orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, utrwalające uznane w doktrynie i praktyce treści regulacji kodeksowej albo wskazujące nowe możliwe kierunki interpretacji i stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nadające nowy sens pewnym przepisom i pewnym rozwiązaniom procesowym, co czyni je bardziej adekwatnymi do obecnej rzeczywistości. Ta sama funkcja przypada także orzecznictwu sądów administracyjnych. Komentarz jest dziełem zespołu autorów związanych z Katedrą Prawa Administracyjnego i Postępowania Administracyjnego Uniwersytetu Warszawskiego. Wielu z nich jest także praktykującymi adwokatami lub radcami prawnymi, dzięki czemu mogli oni wzbogacić Komentarz informacjami istotnymi dla praktyki stosowania Kodeksu. Adresujemy nasz Komentarz przede wszystkim do praktyków urzędników administracji i pełnomocników stron w postępowaniu administracyjnym, sędziów sądów administracyjnych oraz środowiska naukowego. Polecamy go także studentom i absolwentom wydziałów prawa i administracji z nadzieją, że będzie im pomocny w pogłębianiu wiedzy i w pracy zawodowej. Warszawa, styczeń 2013 r. Redaktorzy i Autorzy XII

14 1. Źródła Wykaz skrótów CudzU ustawa z r. o cudzoziemcach (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 264, poz ze zm.) EgAdmU ustawa z r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) EwidLU ustawa z r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.) GospNierU ustawa z r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) GospU ustawa z r. o działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 41, poz. 324 ze zm.) InformPodPublU.. ustawa z r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. Nr 64, poz. 565 ze zm.) JęzPolU ustawa z r. o języku polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 ze zm.) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KP ustawa z r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) KPC ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) NSAU ustawa z r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) ObligU ustawa z r. o obligacjach (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 120, poz ze zm.) XIII

15 Wykaz skrótów ObPolU ustawa z r. o obywatelstwie polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353 ze zm.) ObrRPU ustawa z r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 461 ze zm.) OchrCudzU ustawa z r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 680) OchronaDanychU.. ustawa z r. o ochronie danych osobowych (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) OchronaInfU ustawa z r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U. Nr 182, poz. 1228) OchrPrzyrodU.... ustawa z r. o ochronie przyrody (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 151, poz. 1220) OKiKU ustawa z r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) OpłatSkarbU ustawa z r. o opłacie skarbowej (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) OrdPU ustawa z r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) PlanZagospU..... ustawa z r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz 647 ze zm.) PodpElektroU..... ustawa z r. o podpisie elektronicznym (Dz.U. Nr 130, poz ze zm.) PomSpołU ustawa z r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz ze zm.) PrAdw ustawa z r. Prawo o adwokaturze (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 146, poz ze zm.) PrASC ustawa z r. Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz ze zm.) PrBud ustawa z r. Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 156, poz ze zm.) PrGeod ustawa z r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz.U. z 2005 r. Nr 240, poz ze zm.) PrPoczt ustawa z r. Prawo pocztowe (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 193, poz ze zm.) PrPostAdm ustawa z r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.) XIV

16 Wykaz skrótów PrPras ustawa z r. Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.) PrTelekom ustawa z r. Prawo telekomunikacyjne (Dz.U. Nr 171, poz ze zm.) PrUpadNapr ustawa z r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) PrywPPU ustawa z r. o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (Dz.U. Nr 51, poz. 298) RegSądR rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249 ze zm.) RozpatrSkargR.... rozporządzenie Rady Ministrów z r. w sprawie organizacji przyjmowania i rozpatrywania skarg i wniosków (Dz.U. Nr 5, poz. 46) RPOU ustawa z r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 14, poz. 147 ze zm.) SamGminU ustawa z r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) SamKolOdwołU... ustawa z r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.) SamPowiatU ustawa z r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) SamWojU ustawa z r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz ze zm.) SwobDziałGospU.. ustawa z r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz ze zm.) SysUbSpołU ustawa z r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 205, poz ze zm.) ŚwiadUsłElektU... ustawa z r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144, poz ze zm.) TKU ustawa z r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.) TransDrogU ustawa z r. o transporcie drogowym (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz ze zm.) XV

17 Wykaz skrótów TWE Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z r. (Dz.Urz. UE C 1992, Nr 224, s. 1) ZasiłkiU ustawa z r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 ze zm.) ZatrBezrobU ustawa z r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz.U. Nr 106, poz. 457 ze zm.) 2. Organy orzekające ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości NSA Naczelny Sąd Administracyjny NSA (5) Naczelny Sąd Administracyjny w składzie pięciu sędziów NSA (7) Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów PSICiA SN Pełny Skład Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego SA Sąd Apelacyjny SN Sąd Najwyższy SN (7) Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów TK Trybunał Konstytucyjny WSA Wojewódzki Sąd Administracyjny 3. Czasopisma Apel.-Lub Apelacja Lubelska AUWr Acta Universitatis Wratislaviensis BIP Biuletyn Informacji Prawnej Biul. SN Biuletyn Sądu Najwyższego BS Biuletyn Skarbowy Dz.U Dziennik Ustaw EPS Europejski Przegląd Sądowy GAP Gospodarka Administracja Państwowa GP Gazeta Prawna GSP Gdańskie Studia Prawnicze GSP Prz. Orz.... Gdańskie Studia Prawnicze Przegląd Orzecznictwa KPP Kwartalnik Prawa Publicznego M.P Monitor Polski MoP Monitor Prawniczy MoPod Monitor Podatkowy NP Nowe Prawo XVI

18 Wykaz skrótów NZS Nowe Zeszyty Samorządowe OMT Organizacja Metody Technika ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSAiWSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSN Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór Urzędowy. Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od r.) OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSNCPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNP Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych (od r.) OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego OTK-A Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, seria A OTK-B Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, seria B OwSG Orzecznictwo w Sprawach Gospodarczych OwSS Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych Pal Palestra PG Prawo Gospodarcze PiP Państwo i Prawo PiZS Praca i Zabezpieczenie Społeczne PiŻ Prawo i Życie Pol. Społ Polityka Społeczna POP Przegląd Orzecznictwa Podatkowego PP Przegląd Podatkowy PPP Przegląd Prawa Publicznego Pr. Bank Prawo Bankowe Pr. Gosp Prawo Gospodarcze Pr. i Środ Prawo i Środowisko Pr. Pracy Prawo Pracy Probl. Praw Problematyka Praworządności Prok. i Pr Prokuratura i Prawo Prok. i Pr. wkł... Prokuratura i Prawo wkładka Przegl. OSN Przegląd Orzecznictwa Sądu Najwyższego PS Przegląd Sądowy XVII

19 Wykaz skrótów R. Pr Radca Prawny Rej Rejent RNGA Rada Narodowa Gospodarka Administracja RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny Rzeczp Rzeczpospolita Serwis Pod Serwis Podatkowy SI Studia Iuridica ST Samorząd Terytorialny ZNSA Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego ZNUŁ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego 4. Piśmiennictwo Adamiak, Borkowski, Komentarz B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1996, 1999, 2004, 2009, 2012 Adamiak, Borkowski, Postępowanie administracyjne B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2003, 2004, 2007, 2008, 2009 Borkowski, Komentarz J. Borkowski, J. Jendrośka, R. Orzechowski, A. Zieliński, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. J. Borkowski, Warszawa 1985, 1989 Dawidowicz, Postępowanie Administracyjne... W. Dawidowicz, Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu, Warszawa 1983 Iserzon, Starościak, Komentarz E. Iserzon, J. Starościak, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, teksty, wzory i formularze, Warszawa 1961, 1965, 1970 Janowicz, Komentarz Z. Janowicz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1995, 1996, 1999 Jaśkowska, Wróbel, Komentarz M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Kraków 2000, 2005, Warszawa 2009 Kędziora, Komentarz XVIII R. Kędziora, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2008

20 Wykaz skrótów Łaszczyca, Martysz, Matan, Komentarz. G. Łaszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, t. 1 i t. 2, Kraków 2005, Warszawa 2007, 2010 Przybysz, Komentarz P. Przybysz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2008 Skoczny, Jurkowska, Miąsik, Komentarz OKiKU M. Bernatt i in., Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów. Komentarz, red. T. Skoczny, A. Jurkowska, D. Miąsik, Warszawa 2009 Wierzbowski, Postępowanie administracyjne... M. Wierzbowski, M. Szubiakowski, A. Wiktorowska, Postępowanie administracyjne ogólne, podatkowe, egzekucyjne i przed sądami administracyjnymi, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2007, 2008, 2010, 2012 Wierzbowski, Prawo administracyjne M. Wierzbowski, Z. Cieślak, J. Jagielski, J. Lang, M. Szubiakowski, A. Wiktorowska, Prawo administracyjne, red. M. Wierzbowski, Warszawa 2001, 2008, 2009, Inne ABW Agencja Bezpieczeństwa Publicznego art artykuł CBOSA Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych GUS Główny Urząd Statystyczny itd i tak dalej KRRiT Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji KRS Krajowy Rejestr Sądowy lit litera m.in między innymi MF Minister Finansów MG Minister Gospodarki MGiP Minister Gospodarki i Pracy MGPiPS Minister Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej od r. MI Minister Infrastruktury MK Minister Kultury MNiSW Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego XIX