Podstawy EBM, czyli medycyny opartej na danych naukowych. Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM Zespół EBM i Badań Klinicznych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Podstawy EBM, czyli medycyny opartej na danych naukowych. Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM Zespół EBM i Badań Klinicznych"

Transkrypt

1 Podstawy EBM, czyli medycyny opartej na danych naukowych Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM Zespół EBM i Badań Klinicznych hania@ipgate.pl

2 Kim jestem? Pediatra Wieloletnia współpraca z Medycyną Praktyczną Szkolenia w Oxford Centre for EBM 2002 How to practice EBM 2004 Systematic reviews 2004 Randomised controlled trials 2006 Diagnostic tests 2007 How to teach EBM 2008 Study designs & methods Zespół EBM i Badań Klinicznych w ramach Kliniki Pediatrii WUM

3 O czym będziemy mówić? Dlaczego EBM? Co to jest EBM? Praktykowanie EBM Ocena informacji o metodzie leczniczej (badanie z randomizacją) Alternatywy dla EBM

4 Dlaczego EBM? Zalew informacji Bastian H, Glasziou P, Chalmers I. PLoS Med. 2010;7:e

5 Dlaczego EBM? Podejmowanie decyzji Lekarz Czy u chorej zastosować lek A czy B, aby uzyskać efekt Z? Czy zlecić badanie laboratoryjne A czy B w celu rozpoznania choroby Z? Menadżer Czy dla określonych chorych zakupić do apteki szpitalnej lek A czy B w celu uzyskania efektu Z Płatnik/system opieki zdrowotnej Które leki refundować chorym na chorobę X?

6 Dlaczego EBM? EBM pozwala na: odróżnianie informacji bardziej od mniej wiarygodnych wyłowienie informacji przydatnych klinicznie, czyli istotnych dla pacjentów zrozumienie języka badań klinicznych i publikacji medycznych zrozumiałe i proste przekazanie informacji pacjentom uniezależnienie lekarzy

7 Dlaczego EBM? Uniezależnienie Część lekarzy nie potrafi krytycznie ocenić oryginalnej publikacji i zrozumieć wyników Efekt? Ograniczenie niezależności lekarzy Poleganie na opinii ekspertów, postępowaniu kolegów, informacjach dostarczanych przez przemysł farmaceutyczny

8 Co to jest EBM EBM Evidence based medicine Medycyna oparta na faktach Medycyna oparta na dowodach Medycyna oparta na danych naukowych

9 Evidence Based Medicine Doświadczenie i umiejętności lekarza Wartości i preferencje pacjenta Współczesna sztuka lekarska Dane z badań naukowych

10 Dwie fundamentalne zasady EBM Zasada 1 Dane z badań naukowych nie wystarczają do podejmowania decyzji klinicznych Zasada 2 Hierarchia dowodów naukowych

11 Hierarchia badań naukowych Ocena skuteczności leczenia/zapobiegania W I A R Y G O D N O Ś Ć Przegląd systematyczny/metaanaliza badań z randomizacją Badanie z randomizacją Badanie eksperymentalne z grupą kontrolną bez randomizacji Przegląd systematyczny badań obserwacyjnych (kliniczno-kontrolnych, z historyczną grupą kontrolną) Opisy pojedynczych przypadków lub serii przypadków, badania podstawowe wyjaśniające patofizjologię choroby R Y Z Y K O B Ł Ę D U

12 Praktykowanie zgodnie z EBM Zadanie pytania klinicznego Wyszukanie i selekcja potrzebnych danych Krytyczna ocena wiarygodności i przydatności dostępnych danych Podjęcie decyzji klinicznej

13 Praktykowanie zgodnie z EBM Zadanie pytania klinicznego Wyszukanie i selekcja potrzebnych danych Krytyczna ocena wiarygodności i przydatności dostępnych danych Podjęcie decyzji klinicznej

14 Pytanie kliniczne A beginning student B house officer C consultant

15 Pytanie kliniczne Tylko sformułowanie precyzyjnego i klinicznie sensownego pytania pozwala znaleźć właściwą (precyzyjną) odpowiedź i podjąć rozsądną decyzję co do dalszego postępowania z pacjentem.

16 Pytanie kliniczne PICO P population (populacja) I intervention (interwencja) C comparison (porównanie) O outcome (punkt końcowy)

17 W gabinecie lekarskim 10-miesięczna dziewczynka z gorączką, bólem ucha Badanie otoskopowe zapalenie ucha środkowego Lekarz pediatra amoksycylina Lekarz stażysta nie podawać antybiotyku

18 Pytanie kliniczne PICO Population Niemowlęta z zapaleniem ucha środkowego Intervention Amoksycylina Comparison Placebo / brak leczenia Outocome Wyleczenie Pytanie kliniczne Jaka jest skuteczność amoksycyliny, w porównaniu z placebo, w eliminowaniu objawów zapalenia ucha środkowego dzieci <1. rż. leczonych ambulatoryjnie? Roger et al. Br Med. J 2000 Impact factor 13.66

19 Przykład Pytanie kliniczne Czy maseczki chirurgiczne są tak samo skuteczne jak maseczki z filtrem N95 w zapobieganiu zachorowaniom na grypę wśród pielęgniarek pracujących w szpitalach i ambulatoriach? PICO Population Pielęgniarki szpitalne Intervention Maseczki chirurgiczne Comparison Maseczka z filtrem N95 Outcome Grypa Loeb et al. JAMA 2009; 302: Impact factor 28.9

20 Przykład Pytanie kliniczne Czy podawanie osobom dorosłym napoju jogurtowego zawierającego Lactobacillus casei (Actimel) podczas leczenia antybiotykami zmniejsza, w porównaniu z placebo, ryzyko wystąpienia biegunki związanej ze stosowaniem antybiotyków? PICO Population Dorośli leczeni antybiotykiem Intervention Napó jogurtowy L casei (Actimel) Comparison Placebo Outcome Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków Hickson et al. Br Med J 2007 Impact factor 13.66

21 Przykład Pytanie kliniczne Czy profilaktycznie podawanie witaminy D w okresie zimowym zapobiega, w porównaniu z placebo, zachorowaniom na grypę sezonową u dzieci w wieku szkolnym? PICO Population Dzieci w wieku szkolnym Intervention Witamina D Comparison Placebo Outcome Grypa sezonowa Urashima et al. Am J Clin Nutr 2010 Impact factor 6.603

22 Czy umiejętność zadawania pytania klinicznego jest ważna? Planowanie badania Ocena badania przeprowadzonego przez innych Szybsze dotarcie do informacji Wyszukiwanie i selekcja informacji

23 Praktykowanie zgodnie z EBM Zadanie pytania klinicznego Wyszukanie i selekcja potrzebnych danych Krytyczna ocena wiarygodności i przydatności dostępnych danych Podjęcie decyzji klinicznej

24 Wyszukanie i selekcja potrzebnych danych

25 PubMed (Medline) #1 Otitis media #2 Amoxicillin #3 #1 AND #2 831 #4 #1 AND #2; birth-23 months; 159 RCT; human #5 #4 AND primary care 5

26 PubMed (Medline) Tutorials

27 Praktykowanie zgodnie z EBM Zadanie pytania klinicznego Wyszukanie i selekcja potrzebnych danych Krytyczna ocena wiarygodności i przydatności dostępnych danych Podjęcie decyzji klinicznej

28 Ocena informacji o metodzie leczenia Ocena wiarygodności artykułu & interpretacja wyników Czy artykuł jest wiarygodny? Czy wyniki badania są istotne klinicznie? Czy mają zastosowanie u danego pacjenta?

29 Hierarchia badań naukowych Ocena skuteczności leczenia/zapobiegania W I A R Y G O D N O Ś Ć Przegląd systematyczny/metaanaliza badań z randomizacją Badanie z randomizacją Badanie eksperymentalne z grupą kontrolną bez randomizacji Przegląd systematyczny badań obserwacyjnych (kliniczno-kontrolnych, z historyczną grupą kontrolną) Opisy pojedynczych przypadków lub serii przypadków, badania podstawowe wyjaśniające patofizjologię choroby R Y Z Y K O B Ł Ę D U

30 Badanie z randomizacją Randomised controlled trial RCT

31 Jak wykorzystać wiedzę o badaniach z randomizacją? Do oceny badania przeprowadzonego przez innych Przy planowaniu własnego badania

32 Pytanie 1 Badanie z randomizacją oznacza, że: 1. Do badania włącza się kolejnych, przypadkowych pacjentów, a lekarz na podstawie ich indywidualnej charakterystyki decyduje o włączeniu do grupy eksperymentalnej albo do grupy kontrolnej 2. Uczestników badania przydziela się losowo do grupy eksperymentalnej i grupy kontrolnej 3. Badacz nie wie, do której grupy należy pacjent

33 Pytanie 2 Celem randomizacji jest: 1. Uzyskanie grup eksperymentalnej i kontrolnej o zbliżonej liczebności 2. Uzyskanie grup podobnych pod względem znanych i nieznanych czynników rokowniczych 3. Uniknięcie różnego traktowania grup w czasie badania

34 Badana populacja Randomizacja Gr. eksperymentalna Gr. kontrolna Otrzymuje badaną interwencję Nie otrzymuje interwencji Obserwacja Obserwacja Punkty końcowe Punkty końcowe

35 Czy istotne jest jak zostało zaplanowane i przeprowadzone badanie z randomizacją?

36 Błąd systematyczny Bias (systematic error) Błąd systematyczny, czyli nielosowy Błąd w ocenie uzyskanych wyników, którego źródłem mogą być nieprawidłowości w planowaniu badania, jego przeprowadzeniu lub błędy powstałe przy analizowaniu danych.

37 Badana populacja Randomizacja Błąd związany z kwalifikacją Gr. eksperymentalna Gr. kontrolna Błąd związany ze znajomośca interw. Otrzymuje badaną interwencję Nie otrzymuje interwencji Błąd związany z dyskwalifikacją Obserwacja Obserwacja Błąd związany z oceną punkt. końc. Punkty końcowe Punkty końcowe

38 Badana populacja Randomizacja Błąd związany z kwalifikacją Gr. eksperymentalna Gr. kontrolna Prawidłowa randomizacja, utajnienie alokacji Błąd związany ze znajomośca interw. Otrzymuje badaną interwencję Nie otrzymuje interwencji Maskowanie Błąd związany z dyskwalifikacją Obserwacja Obserwacja Analiza ITT Min. 80% Błąd związany z oceną punkt. końc. Punkty końcowe Punkty końcowe Maskowanie

39 Czy metodologia RCT jest ważna? Przegląd 250 badań z randomizacją Badania z prawidłowym utajnieniem randomizacji Efekt interwencji o 30-40% mniejszy niż badania bez niego lub z nieprawidłowym utajnieniem! Badania z podwójną ślepą próbą Mniejszy efekt leczenia o ok. 4-29% niż badania bez metody podwójnie ślepej próby Schulz et al. JAMA 1995;273:408

40 Zawsze zapoznać się z metodyką badania!

41 Nie ma idealnego badania!

42 Jak czytać publikacje naukowe dotyczące leczenia?

43 Podstawowe kryteria oceny badania Czy wyniki badania są wiarygodne? Jakie są wyniki badania? Czy wyniki badania będą pomocne w mojej praktyce klinicznej?

44 Podstawowe kryteria oceny badania Czy wyniki badania są wiarygodne? Jakie są wyniki badania? Czy wyniki badania będą pomocne w mojej praktyce klinicznej?

45 Czy wyniki badania są wiarygodne? Kryteria wiarygodności badań opisujących skuteczność interwencji w leczeniu Randomizacja i jej utajnienie Maskowanie (jeżeli możliwe) Analiza zgodnie z zaplanowanym leczeniem Znajomość losu min. 80% pacjentów Odpowiednio długi okres obserwacji

46 Podstawowe kryteria oceny każdego badania Czy wyniki badania są wiarygodne? Jakie są wyniki badania? Czy wyniki badania będą pomocne w mojej praktyce klinicznej?

47 Jakie są wyniki badania? Czy wyniki są istotne klinicznie? Oszacowanie wielkości efektów, jakich można się spodziewać po zastosowaniu określonej interwencji Istotność statystyczna Istotność kliniczna

48 Istotność statystyczna P<0.05 Arbitralny próg prawdopodobieństwa Gdy prawdopodobieństwo zaobserwowania jakiegoś zjawiska jest mniejsze niż 5%, to jego wystąpienia nie da się wytłumaczyć udziałem przypadku

49 Istotność kliniczna RR RRR ARR NNT CI Relative Risk Relative risk reduction Absolute risk reduction Number needed to treat Confidence interval Ryzyko względne Względne zmniejszenie ryzyka Bezwzględne zmniejszenie ryzyka Liczba pacjentów, których należy poddać leczeniu, aby zapobiec jednemu niekorzystnemu punktowi końcowemu Przedział ufności

50 Wersja polska (streszczenie): Medycyna Praktyczna 9/2007

51 Napój jogurtowy Actimel zawierający L casei DN podczas antybiotykoterapii Populacja >50. rż, otrzymujący 1 antybiotyk Interwencja Actimel (L casei DN ) 1x10 8 CFU Porównanie Placebo (napój bez bakterii) Punkt końcowy Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków (>2 płynne stolce w ciągu 3 dni) Hickson et al. BMJ 2007;335:80-5.

52 Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków Grupa eksperymentalna (E) Grupa kontrolna (K) P=0.007 Hickson et al. BMJ 2007;335:80-5.

53 Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków Grupa eksperymentalna (E) Grupa kontrolna (K) P=0.007 Hickson et al. BMJ 2007;335:80-5.

54 Istotność kliniczna RR RRR ARR NNT CI Relative Risk Relative risk reduction Absolute risk reduction Number needed to treat Confidence interval Ryzyko względne Względne zmniejszenie ryzyka Bezwzględne zmniejszenie ryzyka Liczba pacjentów, których należy poddać leczeniu, aby zapobiec jednemu niekorzystnemu punktowi końcowemu Przedział ufności

55 Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków RR RRR ARR NNT Relative risk Relative risk reduction Absolute risk reduction Number needed to treat % 5 Hickson et al. BMJ 2007;335:80-5.

56 Number needed to treat (NNT) Grupa badana 12% Grupa kontrolna 34% Chorzy pomimo interwencji (n=12) Zdrowi mimo braku interwencji (=66)

57 Number needed to treat (NNT) Grupa badana 12% Grupa kontrolna 34% Chorzy pomimo interwencji (n=12) Zdrowi mimo braku interwencji (=66) Mogą skorzystać z interwencji (n=22)

58 Number needed to treat (NNT) NNT = 100/22 5 Liczba pacjentów, których należy poddać leczeniu, aby zapobiec jednemu niekorzystnemu punktowi końcowemu

59 NNT w różnych interwencjach medycznych Interwencja Statyny w zapobieganiu zawału przez 1 rok Wit D w zapobieganiu złamania kości udowej Antybiotyki w leczeniu zapalenia zatok Aspiryna w zapobieganiu chorób układu krążenia Leczenie zakażenia paciorkowcowego w zapobieganiu gorączce reumatycznej Probiotyki w zapobieganiu biegunce poantybiotykowej NNT L casei DN

60 NNT w różnych interwencjach medycznych Interwencja NNT Statyny w zapobieganiu zawału przez 1 rok Wit D w zapobieganiu złamania kości udowej 50 Antybiotyki w leczeniu zapalenia zatok 15 Aspiryna w zapobieganiu chorób układu krążenia 40 Leczenie zakażenia paciorkowcowego w zapobieganiu gorączce reumatycznej Probiotyki w zapobieganiu biegunce poantybiotykowej L casei DN

61 Ocena informacji o metodzie leczenia Ocena wiarygodności artykułu & interpretacja wyników Czy artykuł jest wiarygodny? Czy wyniki badania są istotne klinicznie? Czy mają zastosowanie u danego pacjenta?

62 Praktykowanie zgodnie z EBM Zadanie pytania klinicznego Wyszukanie i selekcja potrzebnych danych Krytyczna ocena wiarygodności i przydatności dostępnych danych Podjęcie decyzji klinicznej

63 Podjęcie decyzji klinicznej Pediatra przepisuje 5-letniemu dziecku antybiotyk. Właśnie usłyszał na sympozjum wyniki badania dotyczącego napoju jogurtowego Actimel (Hickson et al. 2007). Czy i jak powinien zastosować Actimel u dziecka, aby zapobiec biegunce związanej ze stosowaniem antybiotyków?

64 Podjęcie decyzji klinicznej W gabinecie lekarskim Czy nasz pacjent różni się od pacjenta w badaniu? Czy podobne leczenie jest możliwe w naszych warunkach? Jakie są potencjalne działania niepożądane leczenia?

65 O czym mówiliśmy? Dlaczego EBM? Co to jest EBM? Praktykowanie EBM Zadanie pytania klinicznego Wyszukanie i selekcja potrzebnych danych Krytyczna ocena wiarygodności i przydatności dostępnych danych Podjęcie decyzji

66 Więcej o EBM Materiały z wykładu

67 Dziękuję za uwagę!

Podstawy EBM, czyli medycyny opartej na danych naukowych

Podstawy EBM, czyli medycyny opartej na danych naukowych Podstawy EBM, czyli medycyny opartej na danych naukowych Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM Zespół EBM i Badań Klinicznych hanna.szajewska@wum.edu.pl Kim jestem? Wieloletnia współpraca z Medycyną

Bardziej szczegółowo

Czym jest, a czym nie jest EBM (medycyna oparta na danych naukowych)?

Czym jest, a czym nie jest EBM (medycyna oparta na danych naukowych)? Czym jest, a czym nie jest EBM (medycyna oparta na danych naukowych)? Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM Zespół EBM i Badań Klinicznych hania@ipgate.pl O czym będziemy mówić? Dlaczego EBM? Co

Bardziej szczegółowo

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie

Bardziej szczegółowo

Podstawy EBM, czyli medycyny opartej na danych naukowych

Podstawy EBM, czyli medycyny opartej na danych naukowych Podstawy EBM, czyli medycyny opartej na danych naukowych Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM Zespół EBM i Badań Klinicznych hanna.szajewska@wum.edu.pl 1 Ile będę pamiętać po 24 h? 1 90% 2 75% 3

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją

Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Warsztaty Ocena wiarygodności badania z randomizacją Ocena wiarygodności badania z randomizacją Każda grupa Wspólnie omawia odpowiedź na zadane pytanie Wybiera przedstawiciela, który w imieniu grupy przedstawia

Bardziej szczegółowo

EBM w farmakoterapii

EBM w farmakoterapii EBM w farmakoterapii Dr Przemysław Niewiński Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM we Wrocławiu Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej AM Wrocław EBM Evidence Based Medicine (EBM) "praktyka medyczna

Bardziej szczegółowo

Rodzaje badań klinicznych. Zespół EBM Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny

Rodzaje badań klinicznych. Zespół EBM Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Rodzaje badań klinicznych Zespół EBM Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Dwie fundamentalne zasady EBM Zasada 1 Dane z badań naukowych nie wystarczają do podejmowania decyzji klinicznych

Bardziej szczegółowo

Badanie z randomizacją Wprowadzenie. Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM Zespół EBM i Badań Klinicznych

Badanie z randomizacją Wprowadzenie. Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM Zespół EBM i Badań Klinicznych Badanie z randomizacją Wprowadzenie Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM Zespół EBM i Badań Klinicznych hanna.szajewska@wum.edu.pl 1 Cele Po zakończeniu zajęć każdy uczestnik powinien wiedzieć:

Bardziej szczegółowo

Evidence-Based Practice Profile (EBP 2 ) Questionnaire

Evidence-Based Practice Profile (EBP 2 ) Questionnaire Warszawski Uniwersytet Medyczny Polska wersja językowa (ver 1.0) Evidence-Based Practice Profile (EBP 2 ) Questionnaire Celem ankiety jest zebranie danych na temat wiedzy, zachowań i postaw specjalistów

Bardziej szczegółowo

PROBIOTYKI panaceum dla noworodka ZALECAĆ CZY NIE

PROBIOTYKI panaceum dla noworodka ZALECAĆ CZY NIE PROBIOTYKI panaceum dla noworodka ZALECAĆ CZY NIE Dr hab.n.med. Andrea Horvath Klinika Pediatrii WUM Czy to są probiotyki? Żywe bakterie kiszonki jogurt naturalny kwas chlebowy Mikroorganizmy Organizm

Bardziej szczegółowo

Farmakoekonomika podstawy. Paweł Petryszyn Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej UM we Wrocławiu

Farmakoekonomika podstawy. Paweł Petryszyn Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej UM we Wrocławiu Farmakoekonomika podstawy Paweł Petryszyn Katedra i Zakład Farmakologii Klinicznej UM we Wrocławiu Dyrektywa przejrzystości z 1988 r. Obowiązek uzasadniania podjętych decyzji dotyczących cen i refundacji

Bardziej szczegółowo

dr hab. Dagmara Hering

dr hab. Dagmara Hering dr hab. Dagmara Hering Absolwentka Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, specjalista w dziedzinie chorób wewnętrznych i hipertensjologii, związana z Gdańskim Uniwersytetem Medycznym od 2002 roku, Baker IDI

Bardziej szczegółowo

PLACEBO JAKO PROBLEM ETYCZNY PRZY OCENIE BADAŃ KLINICZNYCH

PLACEBO JAKO PROBLEM ETYCZNY PRZY OCENIE BADAŃ KLINICZNYCH PLACEBO JAKO PROBLEM ETYCZNY PRZY OCENIE BADAŃ KLINICZNYCH W badaniach nowych leków placebo - nieomal standardem. zasady dopuszczające jego stosowanie u ludzi por. Deklaracja Helsińska dyrektywy Unii Europejskiej

Bardziej szczegółowo

I Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi

I Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi I Zakład Medycyny Rodzinnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi Medycyna Rodzinna Rok VI Ćwiczenia 1 www.zmr.lodz.pl Zajrzyj na naszą stronę: Informacje o zajęciach www.zmr.lodz.pl lista zalecanych podręczników

Bardziej szczegółowo

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji PROGRAM POPRAWY WCZESNEGO WYKRYWANIA I DIAGNOZOWANIA NOWOTWORÓW U DZIECI W PIĘCIU WOJEWÓDZTWACH POLSKI Przykłady opóźnień w rozpoznaniu chorób nowotworowych u dzieci i młodzieży Analiza przyczyn i konsekwencji

Bardziej szczegółowo

Lek BI w porównaniu z lekiem Humira u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą

Lek BI w porównaniu z lekiem Humira u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą Lek w porównaniu z lekiem u pacjentów z umiarkowaną lub ciężką łuszczycą plackowatą Jest to podsumowanie badania klinicznego dotyczącego łuszczycy plackowatej. Podsumowanie sporządzono dla ogółu społeczeństwa.

Bardziej szczegółowo

Akupunktura Trudności w projektowaniu badań klinicznych

Akupunktura Trudności w projektowaniu badań klinicznych Akupunktura Trudności w projektowaniu badań klinicznych AKUPUNKTURA TRUDNOŚCI W PROJEKTOWANIU BADAŃ KLINICZNYCH Bartosz Chmielnicki słowa kluczowe: Akupunktura, metodologia, medycyna oparta na faktach,

Bardziej szczegółowo

STATYSTYCZNE ASPEKTY PLANOWANIA I ANALIZY WYNIKÓW BADAŃ EMPIRYCZNYCH W MEDYCYNIE

STATYSTYCZNE ASPEKTY PLANOWANIA I ANALIZY WYNIKÓW BADAŃ EMPIRYCZNYCH W MEDYCYNIE STATYSTYCZNE ASPEKTY PLANOWANIA I ANALIZY WYNIKÓW BADAŃ EMPIRYCZNYCH W MEDYCYNIE Janusz Wątroba, StatSoft Polska Sp. z o.o. Chyba w żadnej innej dziedzinie badań empirycznych umiejętne zaplanowanie, przeprowadzenie

Bardziej szczegółowo

Projektowanie badań i interpretacja wyników okiem biostatystyka. Warszawa, 15 marca 2016, Anna Marcisz

Projektowanie badań i interpretacja wyników okiem biostatystyka. Warszawa, 15 marca 2016, Anna Marcisz Projektowanie badań i interpretacja wyników okiem biostatystyka Warszawa, 15 marca 2016, Anna Marcisz Agenda Część I Cel badań - hipotezy badawcze/statystyczne Wielkość próby potrzebna do badania Jak odczytywać

Bardziej szczegółowo

Badania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse

Badania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse Badania obserwacyjne w ocenie bezpieczeństwa leków This gentle murmur it could be stings of remorse Magdalena Władysiuk 1. Pharmacovigilance: Co to jest pharmacovigilance? Podstawowe założenia systemu

Bardziej szczegółowo

Badania epidemiologiczne - blaski i cienie Epidemiological research - the bad with the good

Badania epidemiologiczne - blaski i cienie Epidemiological research - the bad with the good Badania epidemiologiczne - blaski i cienie Epidemiological research - the bad with the good Dr Andrzej Szpakow Kierownik katedry Medycyny Sportowej i Rehabilitacji Uniwersytet Państwowy im. Janki Kupały

Bardziej szczegółowo

Ze względu na brak potwierdzenia w badaniu przeprowadzonym wśród młodzieży (opisanym poniżej) wyniki zostały uznane za niedostatecznie przekonujące.

Ze względu na brak potwierdzenia w badaniu przeprowadzonym wśród młodzieży (opisanym poniżej) wyniki zostały uznane za niedostatecznie przekonujące. ZAŁĄCZNIK II WNIOSKI NAUKOWE I PODSTAWY DO WYDANIA POZYTYWNEJ OPINII ORAZ ZMIANY CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO, OZNAKOWANIA OPAKOWAŃ I ULOTKI DLA PACJENTA PRZEDSTAWIONE PRZEZ EUROPEJSKĄ AGENCJĘ

Bardziej szczegółowo

Rodzaje i metodyka badań klinicznych

Rodzaje i metodyka badań klinicznych Rodzaje i metodyka badań klinicznych dr med. Jacek Mrukowicz Polski Instytut Evidence Based Medicine Medycyna Praktyczna, Kraków 1 Problem ze współczesnym światem nie polega na tym, że ludzie wiedzą za

Bardziej szczegółowo

Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta

Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta Aneks III Zmiany w charakterystyce produktu leczniczego oraz w ulotce dla pacjenta Uwaga: Niniejsze zmiany do streszczenia charakterystyki produktu leczniczego i ulotki dla pacjenta są wersją obowiązującą

Bardziej szczegółowo

Rola i zadania AOTMiT w procesie refundacji leków Aneta Lipińska

Rola i zadania AOTMiT w procesie refundacji leków Aneta Lipińska Rola i zadania AOTMiT w procesie refundacji leków Aneta Lipińska Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) Słów kilka o HTA HTA nie jest: nauką o ochronie zdrowia nauką / analizą dot.

Bardziej szczegółowo

ZDROWIE PUBLICZNE MITY I FAKTY. Prof. dr med. Paweł Januszewicz

ZDROWIE PUBLICZNE MITY I FAKTY. Prof. dr med. Paweł Januszewicz ZDROWIE PUBLICZNE MITY I FAKTY Prof. dr med. Paweł Januszewicz Przykłady mitów Szczepienie powodują autyzm Jeśli lek jest sprzedawany bez recepty = lek musi być bezpieczny! Jedzenie jest przyczyna wrzodu

Bardziej szczegółowo

Statystyka. pojęcia podstawowe. Maciej Kostrubiec MD, PhD Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii

Statystyka. pojęcia podstawowe. Maciej Kostrubiec MD, PhD Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Statystyka pojęcia podstawowe Maciej Kostrubiec MD, PhD Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Statystyka "Są trzy rodzaje kłamstw: kłamstwa, bezczelne kłamstwa i statystyka. Mark Twain lub brytyjski

Bardziej szczegółowo

Dlaczego potrzebne było badanie?

Dlaczego potrzebne było badanie? Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z łagodną postacią choroby Alzheimera oraz trudności z funkcjonowaniem psychicznym Jest to podsumowanie badania klinicznego

Bardziej szczegółowo

Podstawy epidemiologii

Podstawy epidemiologii Podstawy epidemiologii Epidemiologia - Epi = na Demos = lud Logos = nauka Epidemiologia to nauka zajmująca się badaniem rozprzestrzeniania i uwarunkowań chorób u ludzi, wykorzystująca tę wiedzę do ograniczenia

Bardziej szczegółowo

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY

PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU FAKULTATYWNEGO NA WYDZIALE LEKARSKIM I ROK AKADEMICKI 2015/2016 PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Ból - jak skutecznie pomóc choremu 2. NAZWA JEDNOSTKI (jednostek

Bardziej szczegółowo

Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii

Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Migotanie przedsionków czynniki ograniczające dostępności do współczesnej terapii Piotr Pruszczyk, Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawski Uniwersytet Medyczny Centrum Diagnostyki i Leczenia

Bardziej szczegółowo

Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających

Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających Załącznik do zarządzenia nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu przedmiotu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A) Ogólny

Bardziej szczegółowo

Celem Tygodnia Szczepień w Polsce jest podkreślanie roli szczepień powszechnych i indywidualnych poprzez:

Celem Tygodnia Szczepień w Polsce jest podkreślanie roli szczepień powszechnych i indywidualnych poprzez: W dniach 22-26 kwietnia obchodzimy, już po raz IX, Europejski Tydzień Szczepień. Jest to inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), realizowana i koordynowana na poziomie lokalnym przez poszczególne

Bardziej szczegółowo

Cytyzyna ostatnie ważne osiągnięcie nauki polskiej

Cytyzyna ostatnie ważne osiągnięcie nauki polskiej Cytyzyna ostatnie ważne osiągnięcie nauki polskiej Dorota Lewandowska dr n. med. Obecnie dostępne formy pomocy palącym Farmakologiczne NTZ guma plastry pastylki pastylki podjęzykowe Bupropion (Zyban) Wareniklina

Bardziej szczegółowo

Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków. Jak skutecznie leczyć i zapobiegać?

Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków. Jak skutecznie leczyć i zapobiegać? Biegunka związana ze stosowaniem antybiotyków. Jak skutecznie leczyć i zapobiegać? Prof. Hanna Szajewska Klinika Pediatrii WUM hanna.szajewska@wum.edu.pl Gdzieś w Polsce jutro rano 4- letnia dziewczynka

Bardziej szczegółowo

EBM. dr hab. n. med. Józef J

EBM. dr hab. n. med. Józef J EBM dr hab. n. med. Józef J Haczyński EBM co to jest? EBM - Evidence based medicine medycyna oparta na dowodach, medycyna oparta na faktach, praktyka medyczna oparta na wiarygodnych i aktualnych publikacjach

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD TRZECI: OCENA ZWIĄZK PRZYCZYNOWO-SKUTKOWYCH W EPIDEMIOLOGII

WYKŁAD TRZECI: OCENA ZWIĄZK PRZYCZYNOWO-SKUTKOWYCH W EPIDEMIOLOGII SUM - WLK 2011 WYKŁAD TRZECI: OCENA ZWIĄZK ZKÓW PRZYCZYNOWO-SKUTKOWYCH W EPIDEMIOLOGII Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda! UWAGA! SLAJDY WYBRANE I ZMODYFIKOWANE POD KĄTEM PREZENTACJI W INTERNECIE TREŚĆ WYKŁADU

Bardziej szczegółowo

Literatura: Oficyna Wydawnicza

Literatura: Oficyna Wydawnicza Literatura: 1. M.F. Drummond, B. O'Brien, G.L. Stoddart, G.W. Torrance przekł ad pod kierownictwem J. Spławińskiego. Metody bada ń ekonomicznych programów ochrony zdrowia. Via Media Gdańsk 2003. 2. T.E.Getzen,

Bardziej szczegółowo

Pragmatyczne badania III fazy w procesie decyzyjnym projekt GET REAL. Mateusz Nikodem

Pragmatyczne badania III fazy w procesie decyzyjnym projekt GET REAL. Mateusz Nikodem Pragmatyczne badania III fazy w procesie decyzyjnym projekt GET REAL Mateusz Nikodem > WP 2 To provide different possible options of designs for preauthorization studies to assess Relative Effectiveness

Bardziej szczegółowo

30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST

30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST 30. DWULETNIA OBSERWACJI WYNIKÓW PROFILAKTYKI I LECZENIA OSTEOPOROZY. PROGRAM POMOST Przedlacki J, Księżopolska-Orłowska K, Grodzki A, Sikorska-Siudek K, Bartuszek T, Bartuszek D, Świrski A, Musiał J,

Bardziej szczegółowo

Terapie przełomowe: konsekwencje etyczne

Terapie przełomowe: konsekwencje etyczne Terapie przełomowe: konsekwencje etyczne Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH Seminarium WHC, Warszawa 27.I.2016 Nowe jest lepsze! Nowe odkrycia wiemy więcej Nowe terapie ( = terapie

Bardziej szczegółowo

WYNIKI. typu 2 są. Wpływ linagliptyny na ryzyko sercowo-naczyniowe i czynność nerek u pacjentów z cukrzycą typu 2 z ryzykiem

WYNIKI. typu 2 są. Wpływ linagliptyny na ryzyko sercowo-naczyniowe i czynność nerek u pacjentów z cukrzycą typu 2 z ryzykiem Wpływ linagliptyny na ryzyko sercowo-naczyniowe i czynność nerek u pacjentów z cukrzycą typu 2 z ryzykiem sercowo-naczyniowym (badanie CARMELINA, 1218.22) Osoby z cukrzycą typu 2 są narażone na 2 do 4-krotnie

Bardziej szczegółowo

statystyka badania epidemiologiczne

statystyka badania epidemiologiczne statystyka badania epidemiologiczne Epidemiologia Epi = wśród Demos = lud Logos = nauka Epidemiologia to nauka zajmująca się badaniem rozprzestrzenienia i uwarunkowań chorób u ludzi, wykorzystująca tą

Bardziej szczegółowo

Dlaczego potrzebne było badanie?

Dlaczego potrzebne było badanie? Badanie mające na celu zbadanie czy lek BI 409306 polepsza sprawność umysłową u osób z chorobą Alzheimera we wczesnym stadium Jest to podsumowanie badania klinicznego przeprowadzonego z udziałem pacjentów

Bardziej szczegółowo

Etyka finansowania leczenia chorób rzadkich onkologicznych

Etyka finansowania leczenia chorób rzadkich onkologicznych Etyka finansowania leczenia chorób rzadkich onkologicznych Piotr Fiedor VI Letnia Akademia Onkologiczna dla Dziennikarzy Opracowano na podstawie źródeł udostępnionych w systemie informacji publicznej 11.08.2016

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo pacjenta w badaniach klinicznych. Marek Labon SPSK1 ACK-AMG

Bezpieczeństwo pacjenta w badaniach klinicznych. Marek Labon SPSK1 ACK-AMG Bezpieczeństwo pacjenta w badaniach klinicznych Marek Labon SPSK1 ACK-AMG Potrzeba strategii dla bezpieczeństwa Opieka zdrowotna jest o dekadę, lub więcej opóźniona w stosunku do innych dziedzin wysokiego

Bardziej szczegółowo

WYKŁAD PIERWSZY: PODSTAWY EPIDEMIOLOGII (A)

WYKŁAD PIERWSZY: PODSTAWY EPIDEMIOLOGII (A) SUM - WLK 2013 WYKŁAD PIERWSZY: PODSTAWY EPIDEMIOLOGII (A) Prof. dr hab. med. Jan E. Zejda POLSKI STANDARD KSZTAŁCENIA HIGIENA I EPIDEMIOLOGIA Uwarunkowania stanu zdrowia. Znaczenie chorobotwórcze czynników

Bardziej szczegółowo

Społeczne aspekty chorób rzadkich. Maria Libura Instytut Studiów Interdyscyplinarnych

Społeczne aspekty chorób rzadkich. Maria Libura Instytut Studiów Interdyscyplinarnych Społeczne aspekty chorób rzadkich Maria Libura Instytut Studiów Interdyscyplinarnych Narodowe Plany w EU - zabezpieczenie społeczne Koordynacja pomiędzy sektorem ochrony zdrowia i zabezpieczenia społecznego.

Bardziej szczegółowo

Parametry niezb dne do oceny si y interwencji

Parametry niezb dne do oceny si y interwencji Anna Kordecka 1 z 36 Parametry EBM - terapia Rk - ryzyko w grupie kontrolnej RR ryzyko wzgl dne; relative risk lub risk ratio RRR redukcja ryzyka wzgl dnego; relative risk reduction OR iloraz szans; odds

Bardziej szczegółowo

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?

Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA PROBLEMÓW LEKOWYCH (PCNE)

KLASYFIKACJA PROBLEMÓW LEKOWYCH (PCNE) KLASYFIKACJA PROBLEMÓW LEKOWYCH (PCNE) Pharmaceutical Care Network Europe 6 kategorii problemów lekowych 6 kategorii przyczyn problemów lekowych 4 kategorie możliwych interwencji 3 kategorie wyników działań

Bardziej szczegółowo

Krzysztof Łanda. Kilka słów o..... wytycznych i standardach postępowania

Krzysztof Łanda. Kilka słów o..... wytycznych i standardach postępowania Kilka słów o..... wytycznych i standardach postępowania Standaryzacja - powody Problem powszechny Wysokie koszty społeczne Ocena skuteczności procedury Różnice w postępowaniu Implikacje prawne, etyczne,

Bardziej szczegółowo

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość

Spodziewany efekt kliniczny wpływu wit. K na kość Rola witaminy K2 w prewencji utraty masy kostnej i ryzyka złamań i w zaburzeniach mikroarchitektury Ewa Sewerynek, Michał Stuss Zakład Zaburzeń Endokrynnych i Metabolizmu Kostnego Uniwersytetu Medycznego

Bardziej szczegółowo

BMJ Updates: przeglądaj albo przeszukuj aktualne doniesienia w Twojej dziedzinie

BMJ Updates: przeglądaj albo przeszukuj aktualne doniesienia w Twojej dziedzinie NOWOTWORY Journal of Oncology 2008 volume 58 Number 1 87 91 Onkologia w internecie Onkology in the Internet BMJ Updates: przeglądaj albo przeszukuj aktualne doniesienia w Twojej dziedzinie Jan Brożek BMJ

Bardziej szczegółowo

Audyt Bezpieczna Klinika - innowacyjne narzędzie analizy ryzyka prawnego działalności szpitala. dr Marek Koenner, radca prawny

Audyt Bezpieczna Klinika - innowacyjne narzędzie analizy ryzyka prawnego działalności szpitala. dr Marek Koenner, radca prawny Audyt Bezpieczna Klinika - innowacyjne narzędzie analizy ryzyka prawnego działalności szpitala dr Marek Koenner, radca prawny Przesłanki Audytu rosnąca liczba postępowań w sprawach o błędy medyczne, zarówno

Bardziej szczegółowo

SYLABUS x 8 x

SYLABUS x 8 x SYLABUS Nazwa przedmiotu/modułu Wydział Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Forma studiów Język przedmiotu Reumatologia Lekarski I Lekarski Jednolite magisterskie 5-letnie Stacjonarne polski Rodzaj

Bardziej szczegółowo

SKANER HIGIENY RĄK. Bydgoszcz

SKANER HIGIENY RĄK. Bydgoszcz SKANER HIGIENY RĄK Bydgoszcz 01.03.2019 EKONOMIA W MEDYCYNIE 7% ryzyko związane z powstaniem zakażenia szpitalnego (HAI) nawet w szpitalach o wysokiej specjalizacji O 7% wyższe wskaźniki śmiertelności

Bardziej szczegółowo

Medycyna rodzinna nauka kliniczna (Family medicine - clinical science) Jednostka oferująca przedmiot

Medycyna rodzinna nauka kliniczna (Family medicine - clinical science) Jednostka oferująca przedmiot Załącznik do zarządzenia nr 166 Rektora UMK z dnia 21 grudnia 2015 r. Formularz opisu (formularz sylabusa) na studiach wyższych, doktoranckich, podyplomowych i kursach dokształcających A) Ogólny opis Nazwa

Bardziej szczegółowo

STATYSTYKA MATEMATYCZNA

STATYSTYKA MATEMATYCZNA STATYSTYKA MATEMATYCZNA 1. Wykład wstępny. Teoria prawdopodobieństwa i elementy kombinatoryki 2. Zmienne losowe i ich rozkłady 3. Populacje i próby danych, estymacja parametrów 4. Testowanie hipotez 5.

Bardziej szczegółowo

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją 234 Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją The effectiveness of local anesthetics in the reduction of needle

Bardziej szczegółowo

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne

S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne S YL AB US MODUŁ U ( PRZEDMIOTU) I nforma cje ogólne Kod modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu Fizjoterapia oparta na dowodach

Bardziej szczegółowo

Badania laboratoryjne (i inne) są wykonywane w jednych z najlepszych na świecie laboratoriów.

Badania laboratoryjne (i inne) są wykonywane w jednych z najlepszych na świecie laboratoriów. {jcomments off} BADANIA KLINICZNE 1. W badaniach klinicznych testuje się nowe leki. 2. Badania kliniczne są często jedyną okazją do podjęcia leczenia w przypadku nieskuteczności lub niskiej sktutecznosći

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych WIEDZA

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych WIEDZA Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: BIOSTATYSTYKA PRAKTYCZNE ASPEKTY STATYSTYKI W BADANIACH MEDYCZNYCH Typ studiów: doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów

Bardziej szczegółowo

Aneks II. Wnioski naukowe

Aneks II. Wnioski naukowe Aneks II Wnioski naukowe 3 Wnioski naukowe Symbioflor 2 (bakterie Escherichia coli (komórki i autolizat)) i nazwy produktów związanych (Symbioflor 2) to probiotyki zawierające żywe bakterie Escherichia

Bardziej szczegółowo

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia

przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia SŁOWA KLUCZOWE: przytarczyce, niedoczynność przytarczyc, hipokalcemia, rak tarczycy, wycięcie tarczycy, tyreoidektomia STRESZCZENIE Wstęp. Ze względu na stosunki anatomiczne oraz wspólne unaczynienie tarczycy

Bardziej szczegółowo

www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu

www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu www.korektorzdrowia.pl www.watchhealthcare.eu Rejestracja a refundacja zbiory logiczne tylko częściowo nakładające się Ratio legis a praktyka stanowienia prawa w zakresie refundacji i ustalania cen w Polsce,

Bardziej szczegółowo

SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo lekarskiego UM w Łodzi

SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo lekarskiego UM w Łodzi SZCZEGÓŁOWY PLAN ĆWICZEŃ DLA SŁUCHACZY 5 lub 6 RS Wydziału Wojskowo lekarskiego UM w Łodzi I. Przedmiot fakultatywny Choroby metaboliczne kości problem współczesnej cywilizacji. Mity i fakty (zajęcia oparte

Bardziej szczegółowo

Rodzinna gorączka śródziemnomorska

Rodzinna gorączka śródziemnomorska www.printo.it/pediatric-rheumatology/pl/intro Rodzinna gorączka śródziemnomorska Wersja 2016 2. DIAGNOZA I LECZENIE 2.1 Jak diagnozuje się tę chorobę? Zasadniczo stosuje się następujące podejście: Podejrzenie

Bardziej szczegółowo

Przeglądy systematyczne Cochrane Cochrane Collaboration w Polsce

Przeglądy systematyczne Cochrane Cochrane Collaboration w Polsce Przeglądy systematyczne Cochrane Cochrane Collaboration w Polsce Małgorzata Bała Polska Filia Nordic Cochrane Centre Kraków, 2014 1 Cochrane Collaboration www.cochrane.org Międzynarodowa organizacja non-profit

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY FARMAKOEKONOMIKI

PODSTAWY FARMAKOEKONOMIKI PODSTAWY FARMAKOEKONOMIKI FARMAKOEKONOMIKA Pharmakon lek, oikonomia oszczędność Jest to nowoczesna dziedzina wiedzy, obejmująca elementy: farmakologii, medycyny klinicznej, statystyki medycznej oraz ekonomii,

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie

ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA

Bardziej szczegółowo

Regulacje prawne w zakresie badań naukowych. dr Monika Urbaniak

Regulacje prawne w zakresie badań naukowych. dr Monika Urbaniak Regulacje prawne w zakresie badań naukowych dr Monika Urbaniak Badania naukowe mogą przyjąć postać badań interwencyjnych i eksperymentów medycznych Pojęcie: badanie nieinterwencyjne oznacza, że wybór terapii

Bardziej szczegółowo

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT

Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Skale i wskaźniki jakości leczenia w OIT Katarzyna Rutkowska Szpital Kliniczny Nr 1 w Zabrzu Wyniki leczenia (clinical outcome) śmiertelność (survival) sprawność funkcjonowania (functional outcome) jakość

Bardziej szczegółowo

Najważniejsze zagadnienia związane z badaniem klinicznym przewodnik dla uczestników

Najważniejsze zagadnienia związane z badaniem klinicznym przewodnik dla uczestników Najważniejsze zagadnienia związane z badaniem klinicznym przewodnik dla uczestników Szanowny Panie/Szanowna Pani, Jesteśmy wdzięczni, że rozważa Pan/Pani udział w badaniu klinicznym. Rozumiemy, że może

Bardziej szczegółowo

Nie wszystko co się liczy może być policzone, nie wszystko co może być policzone liczy się

Nie wszystko co się liczy może być policzone, nie wszystko co może być policzone liczy się (BIA) komu i po co Nie wszystko co się liczy może być policzone, nie wszystko co może być policzone liczy się Not everything that can be counted counts, and not everything that counts can be counted A.

Bardziej szczegółowo

Warszawa,14 lutego 2017r. Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowny Panie Marszałku,

Warszawa,14 lutego 2017r. Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowny Panie Marszałku, Warszawa,14 lutego 2017r. Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku, w odpowiedzi na interpelację nr 9087 Posłów na Sejm RP: Krystyny Sibińskiej, Marii Janyska,

Bardziej szczegółowo

Ewaluacja w polityce społecznej

Ewaluacja w polityce społecznej Ewaluacja w polityce społecznej Dane i badania w kontekście ewaluacji metody ilościowe Dr hab. Ryszard Szarfenberg Instytut Polityki Społecznej UW rszarf.ips.uw.edu.pl/ewalps/dzienne/ Rok akademicki 2017/2018

Bardziej szczegółowo

Zasadność finansowania mechanicznej trombektomii w leczeniu udaru mózgu. Dr n. med. Przemysław Ryś

Zasadność finansowania mechanicznej trombektomii w leczeniu udaru mózgu. Dr n. med. Przemysław Ryś Zasadność finansowania mechanicznej trombektomii w leczeniu udaru mózgu Dr n. med. Przemysław Ryś Czy trombektomia powinna być refundowana? Jakie kryteria brane są pod uwagę? Kto podejmuje decyzję refundacyjną?

Bardziej szczegółowo

METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII

METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII 1. Wykład wstępny 2. Populacje i próby danych 3. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 4. Planowanie eksperymentów biologicznych 5. Najczęściej wykorzystywane testy statystyczne

Bardziej szczegółowo

http://blnsk.umed.lodz.pl/zmr Protokół badania SATURN Wpływ terapii konkretnymi antybiotykami na występowanie bakterii opornych na te antybiotyki u człowieka Anna Kowalczyk, Maciek Godycki-Ćwirko, Magdalena

Bardziej szczegółowo

Nowy model oceny etycznej badań klinicznych w Polsce

Nowy model oceny etycznej badań klinicznych w Polsce Nowy model oceny etycznej badań klinicznych w Polsce Dr hab. n. med. M. Czarkowski Warszawski Uniwersytet Medyczny Ośrodek Bioetyki NRL Badanie nieinterwencyjne Polskie przepisy: art. 37al PF Badania nieinterwencyjne

Bardziej szczegółowo

Czy naprawdę 70% decyzji lekarskich opartych jest na wynikach badań? Michał Milczarek ALAB laboratoria. PTDL Lublin

Czy naprawdę 70% decyzji lekarskich opartych jest na wynikach badań? Michał Milczarek ALAB laboratoria. PTDL Lublin Czy naprawdę 70% decyzji lekarskich opartych jest na wynikach badań? Michał Milczarek ALAB laboratoria PTDL Lublin 7.12.2017 Skąd się wzięło takie przekonanie? u 1996 Mayo Clinic Wiemy, że choć laboratoria

Bardziej szczegółowo

Bezpieczeństwo pacjenta

Bezpieczeństwo pacjenta Bezpieczeństwo pacjenta 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (Kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów np.: Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):

Bardziej szczegółowo

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii

Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną. Klinika Onkologii i Radioterapii Czy chore na raka piersi z mutacją BRCA powinny otrzymywać wstępną chemioterapię z udziałem cisplatyny? Jacek Jassem Klinika Onkologii i Radioterapii Gdańskiego ń Uniwersytetu t Medycznego Jaka jest siła

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 15 listopada 2010 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 15 listopada 2010 r. Dziennik Ustaw Nr 222 15439 Poz. 1453 1453 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 15 listopada 2010 r. w sprawie wzorów wniosków przedkładanych w związku z badaniem klinicznym, wysokości opłat za złożenie

Bardziej szczegółowo

Hipercholesterolemia najgorzej kontrolowany czynnik ryzyka w Polsce punkt widzenia lekarza rodzinnego

Hipercholesterolemia najgorzej kontrolowany czynnik ryzyka w Polsce punkt widzenia lekarza rodzinnego XVI Kongres Medycyny Rodzinnej Kielce, 2 5 czerwca 2016 Prof. UJ dr hab. med. Adam Windak Kierownik Zakładu Medycyny Rodzinnej CM UJ Wiceprezes Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce Hipercholesterolemia

Bardziej szczegółowo

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego

Materiały edukacyjne. Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Materiały edukacyjne Diagnostyka i leczenie nadciśnienia tętniczego Klasyfikacja ciśnienia tętniczego (mmhg) (wg. ESH/ESC )

Bardziej szczegółowo

METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII

METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII METODY STATYSTYCZNE W BIOLOGII 1. Wykład wstępny 2. Populacje i próby danych 3. Testowanie hipotez i estymacja parametrów 4. Planowanie eksperymentów biologicznych 5. Najczęściej wykorzystywane testy statystyczne

Bardziej szczegółowo

Idea opieki farmaceutycznej Idea opieki farmaceutycznej narodziła się Stanach Zjednoczonych w latach 90- tych XX w., Jest to proces w którym

Idea opieki farmaceutycznej Idea opieki farmaceutycznej narodziła się Stanach Zjednoczonych w latach 90- tych XX w., Jest to proces w którym Idea opieki farmaceutycznej Idea opieki farmaceutycznej narodziła się Stanach Zjednoczonych w latach 90- tych XX w., Jest to proces w którym farmaceuta współpracuje z pacjentem oraz innym personelem medycznym,

Bardziej szczegółowo

Aneks IV. Wnioski naukowe

Aneks IV. Wnioski naukowe Aneks IV Wnioski naukowe 1 Wnioski naukowe Od czasu dopuszczenia produktu Esmya do obrotu zgłoszono cztery przypadki poważnego uszkodzenia wątroby prowadzącego do transplantacji wątroby. Ponadto zgłoszono

Bardziej szczegółowo

AMULET BROSZURA DLA PERSONELU MEDYCZNEGO

AMULET BROSZURA DLA PERSONELU MEDYCZNEGO Projekt AMULET: Nowy model opieki medycznej z wykorzystaniem nowoczesnych metod nieinwazyjnej oceny klinicznej i telemedycyny u chorych z niewydolnością serca jest realizowany przez Konsorcjum Naukowe,

Bardziej szczegółowo

Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia

Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego - zalecenia Radioterapia w leczeniu raka pęcherza moczowego może być stosowana łącznie z leczeniem operacyjnym chemioterapią. Na podstawie literatury anglojęzycznej

Bardziej szczegółowo

Uczelnia Łazarskiego. Studium Języków Obcych. Sylabus rok akademicki 2017/2018. Grupa ME B2 JĘZYK ANGIELSKI. Łącznie 30 godzin.

Uczelnia Łazarskiego. Studium Języków Obcych. Sylabus rok akademicki 2017/2018. Grupa ME B2 JĘZYK ANGIELSKI. Łącznie 30 godzin. Uczelnia Łazarskiego Studium Języków Obcych Sylabus rok akademicki 2017/2018 Grupa ME B2 Nazwa przedmiotu JĘZYK ANGIELSKI Kod przedmiotu Poziom studiów Studia magisterskie Status przedmiotu podstawowy

Bardziej szczegółowo

Szanse i zagrożenia przygotowania RSS na podstawie raportu HTA

Szanse i zagrożenia przygotowania RSS na podstawie raportu HTA Szanse i zagrożenia przygotowania RSS na podstawie raportu HTA Co może być istotne w procesie tworzenia RSS? Magdalena Władysiuk Ustawa refundacyjna W krajach o średnim dochodzie RSSs są szansą na finansowanie

Bardziej szczegółowo

Metodologia prowadzenia badań klinicznych - wprowadzenie

Metodologia prowadzenia badań klinicznych - wprowadzenie Metodologia badań klinicznych 15 Marca 2016 Metodologia prowadzenia badań klinicznych - wprowadzenie na podstawie definicji ICH GCP E9 oraz zaleceń WHO mgr inż. Katarzyna Draga Definicja badania klinicznego

Bardziej szczegółowo

POZA KLASYCZNYM DOSSIER I SPEŁNIANIEM WYMOGÓW FORMALNYCH WYKORZYSTANIE REAL WORLD DATA, PRZEGLĄDY BURDEN OF ILLNESS I UNMET NEED.

POZA KLASYCZNYM DOSSIER I SPEŁNIANIEM WYMOGÓW FORMALNYCH WYKORZYSTANIE REAL WORLD DATA, PRZEGLĄDY BURDEN OF ILLNESS I UNMET NEED. POZA KLASYCZNYM DOSSIER I SPEŁNIANIEM WYMOGÓW FORMALNYCH WYKORZYSTANIE REAL WORLD DATA, PRZEGLĄDY BURDEN OF ILLNESS I UNMET NEED Izabela Pieniążek Klasyczne dossier? Rozporządzenie MZ w sprawie MINIMALNYCH

Bardziej szczegółowo

Prawo a choroby zakaźne dr n. med. Marta Rorat

Prawo a choroby zakaźne dr n. med. Marta Rorat Prawo a choroby zakaźne dr n. med. Marta Rorat Katedra i Zakład Medycyny Sądowej, Zakład Prawa Medycznego UM we Wrocławiu Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób

Bardziej szczegółowo

HTA Consulting 2007 www.hta.pl 1

HTA Consulting 2007 www.hta.pl 1 Robert Plisko Przeglądy systematyczne Metaanaliza Programy komputerowe HTA Consulting Działamy od 2001 roku, Ponad 200 opracowań, 3 wspólników (Magdalena Władysiuk- Blicharz, Przemysław Ryś, Robert Plisko),

Bardziej szczegółowo

Czy AOTM uczestniczy w procesie kształtowania dostępności do szczepień ochronnych? Magdalena Władysiuk MD, MBA

Czy AOTM uczestniczy w procesie kształtowania dostępności do szczepień ochronnych? Magdalena Władysiuk MD, MBA Czy AOTM uczestniczy w procesie kształtowania dostępności do szczepień ochronnych? Magdalena Władysiuk MD, MBA Immunoprofilaktyka chorób zakaźnych Uniknięcie negatywnych konsekwencji zdrowotnych związanych

Bardziej szczegółowo