Słodycze to przyjemność, a co ze zdrowiem? Anna Kołłajtis-Dołowy Warszawa,

Transkrypt

1 Słodycze to przyjemność, a co ze zdrowiem? Anna Kołłajtis-Dołowy Warszawa,

2

3 Akceptacja słodyczy u małych dzieci Badano akceptację słodyczy u dzieci, obok 4 innych grup produktów (35) - - Warzyw - Owoców - Produktów nabiałowych - Produktów typu fast-food Słodycze należały do wysoko akceptowanych, obok produktów typu fast-food Niską akceptację miały produkty mleczne, a przede wszystkim warzywa Kolarzyk i wsp., 2008

4 Zwyczaje żywieniowe dzieci przedszkolnych Pojadanie słodyczy raz dziennie przez 2. letnie dzieci 54%, 3.letnie -57% Za częste spożycie: cukru i słodyczy Za duże spożycie: cukru, słodyczy Kołłajtis-Dołowy i wsp., 2008, Roszko-Kirpsza i wsp., 2012

5 pojadanie przez dzieci z nadwagą: słodycze, - pieczywo cukiernicze, rzadziej : jogurty, serki, na końcu owoce pojadanie przez dzieci z niedowagą: - owoce - jogurty - serki - słodycze - chrupki

6 Pojadanie przez dzieci w wieku szkolnym Produkty Soki owocowe, warzywne 53 Owoce, warzywa 49 Guma do żucia 45 Batony, czekolady 40 Ciastka 27 Chipsy, frytki 23 Mleko, napoje mleczne fermentowane 21 Cukierki 18 % odpowiedzi Pojadało 75 90% dzieci

7 Spożycie słodyczy Więcej niż połowa (56%) badanych dzieci spożywała raz i więcej razy dziennie słodycze. Nie jadało ich 3% dzieci przedszkolnych. Im więcej słodyczy spożywały dzieci, tym rzadziej jadały owoce (i warzywa)

8 Wartość energetyczna słodyczy Grupa produktów Czekolady Wafle Herbatniki Batony Cukierki Ciasta Wartość energetyczna zakresy od najwyższej do niższych wartości kcal - biała, gorzka, mleczna, z orzechami laskowymi, deserowa, kawowa (526), nadziewana (450) kcal wafle w czekoladzie, nadziewane w zakresie wart. energ. czekolady kcal sezamki, herbatniki sezamkowe, nadziewane czekoladą, z czekoladą, z czekoladą i orzechami, w czekoladzie, kakaowe, kokosowe, z cukrem, Corso, zwykłe (437 kcal), z nadzieniem owocowym (390) kcal Snickers, Twix, Mars, Bounty Milk, Milky Way w zakresie wartości energ. herbatników kcal irysy, krówki ; karmelki twarde, nadziewane kcal francuskie z serem, kruche, keks, serniki ( sernik, z rodzynkami, krakowski, wiedeński), placek z kruszonką, babka biszkoptowa, rolada z masą makową, tort ananasowy (307), drożdżowe (290)

9 Wartość energetyczna słodyczy Grupa produktów Wartość energetyczna zakresy od najwyższej do niższych wartości Pieczywo półcukiernic ze Ciastka Solinki, paluszki Pierniki kcal półfrancuskie z dżemem; półfrancuskie z serem; 268 kcal bułki drożdżowe z jabłkiem kcal - rożki z ciasta francuskiego z jabłkiem, Napoleonki (348 kcal), ptysie z bitą śmietaną, rogale kruche, tortowe z owocami, jagodzianki, eklery z bitą śmietaną 385 kcal kcal alpejskie, z bakaliami, beskidzkie

10 Jeśli się przyjmie, że zapotrzebowanie kaloryczne kobiety wynosi 2000 kcal, to: - spożycie pół tabliczki czekolady mlecznej (275 kcal) pokrywa je w około 15% - Spożycie 2 wafli w czekoladzie (80g) pokrywa je w około 22% - Spożycie 2 kawałków (100g) rolady z masą makową pokrywa je w ok. 17% - Spożycie jagodzianki (90 g) pokrywa je w 14% - Spożycie 4 krówek (60g) pokrywa je w 13% - Zjedzenie 5 twardych karmelków (20g) pokrywa je w 4% - Zjedzenie 2 kawałków ciasta drożdżowego (60g) pokrywa je w około 9%

11 Grupa produktów Czekolady Wafle Herbatniki Batony Ciastka Zawartość Zawartość tłuszczu tłuszczu w słodyczach ogółem 38,4g 28,9g biała, gorzka, mleczna, mleczna z orzechami, deserowa 34g 28g w czekoladzie, nadziewane 29g-11g sezamowe, z nadzieniem czekoladowym, sezamki, z czekoladą, kokosowe, z czekoladą i orzechami, kakaowe, Corso, z cukrem, z nadzieniem owocowym, herbatniki 28,9 16,2- Snickers, Bounty Milk, Twix, Mars, Milky Way 31g- 5,4g Karpatki, francuskie ze śliwkami, rożki z ciasta francuskiego, ptysie z bitą śmietaną (25g), eklery z bitą śmietaną (18g), napoleonki, pieczywo półfrancuskie z dżemem, rogale kruche,

12 Zawartość tłuszczu ogółem w słodyczach c.d. Grupa produktów Zawartość tłuszczu ogółem Ciasta Solinki,paluszki 4,9g 18,3g 4,3g sernik, keks, sernik wiedeński, krakowski, rolada z masą makową (15,8g), tort ananasowy (10,8g), placek z kruszonką (10,3), drożdżowe, babka biszkoptowa Cukierki 10,7g 0 irysy i krówki (10,7), karmelki nadziewane (0,5), karmelki twarde (0,0) Miód, cukier 0,0g

13 Zawartość innych składników Co wynika ze składu kwasów tłuszczowych obecnych w niektórych słodyczach? Kwasy tłuszczowe nasycone Kwasy tłuszczowe jednonienasycone Kwasy tłuszczowe wielonienasycone Kwasy nienasycone kwasy tłuszczowe typu trans nie występują naturalnie w tłuszczach roślinnych, w zwierzęcych w ilości 2 8% Forma cis pod wpływem działania procesów produkcyjnych może zmienić konfigurację przestrzenną cząsteczki kwasu nienasyconego przy podwójnym wiązaniu (uwodornienie, czyli utwardzanie tłuszczów płynnych). Cel utwardzania zmiana konsystencji i zabezpieczenie tłuszczu przed utlenianiem

14 Uwodornione oleje mogą zawierać nawet ponad 60% izomerów trans. Izomery trans (TFA) działają niekorzystnie na ludzki organizm, podobnie jak nasycone kwasy tłuszczowe Powodują: - podwyższenie cholesterolu całkowitego - podniesienie poziomu frakcji cholesterolu LDL działając promiażdżycowo - podnoszą poziom insuliny - zmiany w funkcjonowaniu błon komórkowych, które z kolei mogą wywoływać procesy nowotworzenia - Izomery trans wchodzą w skład ciast, wafli, herbatników, czekolady, pączków. Ich ilość w wyrobach cukierniczych może być od ponad 6 do 40%, Ich spożycie nie powinno być wyższe niż 1% całodziennej energii. Średnio w herbatnikach i kruchych ciastach jest ich ponad 3%. Żbikowska, 2007

15 Grupa produktów Czekolady Pierniki Cukierki Batony Herbatniki Zawartość sacharozy zakresy od najwyższej do niższych wartości w słodyczach 57g 37g/100g - nadziewana, deserowa, kawowa, mleczna z orzechami, gorzka (38g), mleczna (37) 51,5 14,2g/100g - beskidzkie (51,5g), alpejskie (46,7g), pierniki bakaliowe (14,2g) 98 56g - karmelki twarde, nadziewane, irysy, krówki 46,3g 28,2g - Milky Way, Mars, Twix, Bounty Milk, Snickers 46,7 18,9 g/100g Delicje szampańskie, markizy, herbatniki z nadzieniem owocowym, herbatniki, herbatniki Corso, herbatniki w czekoladzie, herbatniki w czekoladzie z orzechami, herbatniki z czekoladą, herbatniki z cukrem, herbatniki kakaowe, herbatniki kokosowe, herbatniki sezamowe

16 Zawartość sacharozy w słodyczach Grupa produktów Ciastka Zawartość sacharozy zakresy od najwyższej do niższych wartości w słodyczach c.d. 30 g 0,2 g - Tortowe z owocami (30g), Karpatki, eklerki z bitą śmietaną, jagodzianki, ptysie z bitą śmietaną, rogale kruche, rogale półfrancuskie z serem, rożki z jabłkami, solanki, paluszki Ciasta 34,7g 7,9 tort ananasowy, rolada z masą makową, serniki ( ,0), keks bakaliowy, placek z kruszonką

17 Zawartość białka w słodyczach Niektóre słodycze zawierają białko, na ogół w stosunkowo niedużych ilościach kilku g białka/ 100g. Nie zawierają go wcale (lub w śladowych ilościach) cukier, karmelkach twardych i nadziewanych. W większych ilościach (od największych!3,9 g/100 g do7g): Serniki (z rodzynkami, krakowski, bez ciasta,wiedeński), sezamki, solinki i paluszki (9,9g), czekolada mleczna, babka biszkoptowa, herbatniki, herbatniki sezamowe, wafle nadziewane, ciasto droźdźowe, wafle w czekoladzie, jagodzianka.

18 Obecność składników mineralnych w słodyczach Wapń od 300 do kilku, kilkunastu procent (zwykle od 20 do 60 mg). Od 300 do 104 mg wapnia znajduje się (od największej do mniejszej zawartości) w: czekolada mleczna z orzechami, mleczna, rolada z masą makową, serniki (bez ciasta) mg, pozostałe serniki mg; irysy, krówki -181mg, baton Twix 109, keks 104 mg Żelazo zwykle 0,5 1,5mg; od 3,7 mg do 0. Więcej w: czekolada nadziewana (3,7 mg), gorzka (2,1 mg), rolada z masą makową (2,8 mg); herbatniki w czekoladzie (2,4 mg), pierniki alpejskie (2,3mg), delicje szampańskie (2,1 mg) Magnez na ogół mało, od kilku do kilkunastu mg%; od 165 do 70 mg w czekoladach gorzka, kawowa, nadziewana

19 Zawartość witamin w słodyczach Witamina A na ogół od kilku do ok. 80 µg, w większych ilościach od 315 do 219 w: karpatka, sernik wiedeński, ptyś z bitą śmietaną, sernik, rożki z ciasta francuskiego z jabłkiem Witamina B1 na ogół małe ilości; od 0,300 mg do 0, 121mg w: baton Bounty Milk, herbatniki sezamowe, herbatniki, pieczywo półfrancuskie z jabłkiem, ciasto drożdżowe i solinki, paluszki Witamina B2 na ogół niedużo od 0,050 mg do 0,100mg ; większe w granicach 0,375 mg do 0,153mg w : czekolada mleczna z orzechami, mleczna, batony: Milky Way, Snickers, Mars, irysy i krówki, babka biszkoptowa, solinki, paluszki, bułka drożdżowa z jabłkiem, herbatniki w czekoladzie, delicje szampańskie, ciasto drożdżowe, ptysie z bitą śmietaną, czekolada nadziewana, herbatniki

20 Zawartość innych składników Witaminy C w zasadzie nie ma wyjątkowo ok. 1 2 mg w takich produktach jak: tort ananasowy, rożki z jabłkami Błonnnik jest w bardzo małych ilościach lub go nie ma (cukierki twarde, nadziewane)od 5,4 g do 1 g jest w: baton Milky Way, rolada z masą makową, baton Snickers, bułka drożdżowa z jabłkiem; chałki ozdobne; czekolada deserowa, gorzka, ciasto francuskie ze śliwkami, tort ananasowy

21 Wzbogacanie słodyczy Wyroby cukiernicze wzbogacane są dobrowolnie przez producentów w celach marketingowych Wzbogacane są: - batoniki zbożowe - ciasteczka zbożowe - ciastka nadziewane kremem - herbatniki - cukierki - żelki Wzbogaca się w: witaminy: A, E, C, B1, B2, B6, B12, PP, kwas foliowy oraz w składniki mineralne wapń i magnez

22 Zawartości w 100 g produktów (np. cukierków) przekraczają niekiedy 100% zalecanego dziennego spożycia Wzbogacanie słodyczy nie powinno mieć miejsca względy: - możliwość nadmiarów pokarmowych - utrudnia kształtowanie nawyków prawidłowego żywienia.

23 Skutki nadmiernego spożywania słodyczy nadwaga, otyłość zmiany miażdżycowe nadciśnienie choroba niedokrwienna serca, udary mózgu cukrzyca typu II próchnica zębów nowotwory anemia choroby infekcyjne (wirusowe, bakteryjne) osteoporoza przedwczesna umieralność

24 Na co zwracać szczególną uwagę przy zakupach? - Termin przydatności do spożycia (świeżość) - Skład produktów - Wartość odżywczą, w tym zawartość cukru sacharozy oraz tłuszczu, wartość energetyczną potrawy - Wzbogacanie, konfrontować z suplementami - Wygląd - Zawartość witamin - Walory żywieniowo-zdrowotne - Informacja o substancjach dodatkowych - Opakowanie (wygląd) -

25 Młodzież jest bardziej podatna na różne wpływy, niż dorośli. W badanej grupie były osoby o różnym stopniu podatności na reklamę żywności Podatność na reklamę żywności podatność na reklamę żywności % odpowiedzi bardzo mała mala średnia duża bardzo duża

26 Stosunek do reklamy żywności % odpowiedzi negatywny niechętny dość obojętny dość pozytywny pozytywny Pozytywny częściej uczniowie szk. pomaturalnych i zasadniczo-zawod., niż ogólnoksztłc.(p=0.0019)

27 Marki produktów często spożywanych Czekolady 16% Wedel (50), Milka (43), Alpen Gold (11) Batony 10 Snickers ( 22), Mars (20), Pawełek (14) Ciastka 8 różne (40), Delicje (20), Pieguski (10)

28 Reklamy żywności oglądało 76% dzieci, często 28% dzieci Jedynie 9% praktycznie nie miało z reklamą żywności kontaktu Treści i melodie z reklam pamiętało 82% Pamiętały reklamy: - produktów mlecznych Danone 24% - jajek z niespodzianką 18% - soków owocowych 14% - chipsów 10% Dzieci, które częściej miały kontakt z reklamą żywności, najlepiej pamiętały reklamę Danonków do picia Treść i melodię znały lepiej dzieci (p<0.001), które częściej piły mleko i napoje mleczne

29 Częściej dzieci, które oglądały/słuchały reklam (88%), niż, które ich nie oglądały, spożywały dość często słodycze Większa część przedszkolaków (76%), która często jadała słodycze, prosiła rodziców o kupno produktów reklamowanych słodycze są produktami, na które dzieci zwracają w reklamach szczególną uwagę Reklamowane produkty kupowało dzieciom więcej rodziców dzieci, które oglądały reklamy, niż rodziców dzieci rzadko je oglądających 40% vs 4%

30 Źródło informacji % ogółem miejsce Warszawa Radom Reklamy TV 40 VI VI V Koledzy 35 VII VII IX Szkoła 33 VIII VIII X Reklamy prasowe 32 IX IX VI Reklamy radiowe 28 X X XI

31 w 100 ml 56 kcal 240 kj Wartość odżywcza Wartość energetyczna w porcji (250 ml) 140 kcal 600 kj 4,5 g Białko 11,3 g 8,8 g 1,2 g 0,4 g 0,05 g Węglowodany - w tym cukry Tłuszcz - w tym kwasy tłuszczowe nasycone 22,0 g 3,0 g 1,0 g 0,1 g 1,9 g Błonnik 4,8 g 0,05 g Sód 0,1 g

32 Stwierdzenia i wnioski Oglądanie TV, reklam żywności sprzyja chęci nabyci i jedzenia produktów reklamowanych Pamiętanie reklam sprzyja chęci kupowania i jedzenia produktów reklamowanych, ale nie tylko mało wartościowych, lecz często właśnie tych o dużej wartości odżywczej Dzieci są odbiorcami o niskim poziomie wiedzy, ale i krytycyzmu, a zatem i zdolności obrony przed perswazją W związku z większą podatnością na reklamy żywności, niż dorośli, dzieci są szczególnie narażone na negatywne konsekwencje nierzetelności przekazów reklamowych