Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Karta przedmiotu. obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 2012/2013

Transkrypt

1 Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Karta przedmiotu obowiązuje studentów, którzy rozpoczęli studia w roku akademickim 01/013 WydziałPsychologii i Nauk Humanistycznych Kierunek studiów: Psychologia Forma studiów: Stacjonarne Stopień studiów: Magisterskie, jednolite Specjalności: Psychologia kliniczno-sądowa Psychologia pracy, organizacji i zarządzania Psychologia edukacyjna i wychowawcza Profil: Ogólnoakademicki Kod kierunku: Psych 1 Przedmiot Nazwa przedmiotu Psychologia osobowości Kod przedmiotu WPINH PsychAJednolite magisterskies K1 1/13 Kategoria przedmiotu przedmioty kierunkowe Liczba punktów ECTS 6 Język wykładowy polski Forma zajęć, liczba godzin w planie studiów Semestr W C K S L I Legenda: W WykładC Ćwiczenia/językiK KonwersatoriumS SeminariumL Laboratorium, WarsztatyI Inne, Praktyki

2 3 Cele przedmiotu Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Cel 1 Celem kursu jest dostarczenie aktualnego stanu wiedzy dotyczącego podstawowych zagadnień i problematyki związanej z koncepcjami i teoriami osobowości. Zapoznanie studentów z głównymi wątkami i aspektami psychologii osobowości. Pokazanie relacji pomiędzy poszczególnymi ujęciami i kierunkami w odniesieniu do funkcjonowania człowieka jako jednostki i jako uczestnika życia społeczno-kulturowego. Zaprezentowanie najważniejszych elementów w obszarze genezy, struktury, funkcji, dynamiki i patologii w rozwoju osobowości. Uwrażliwienie na konieczność rozwoju osobistego w kontekście ideału osobowego. 4 Wymagania wstępne 1 brak 5 Modułowe efekty kształcenia MW1 posiada wiedzę o specyfice nauki o osobowości oraz jej właściwościach (założenia metasystemowe, kryteria porównywania teorii/koncepcji) MW dysponuje wiedzą z zakresu koncepcji osobowości, która pozwala rozumieć człowieka w sposób całościowy i zintegrowany, identyfikuje główne modele opracowane przez różne nurty w psychologii osobowości, zna głównych twórców i ich poglądy MU3 potrafi objaśnić, na czym polega integrująca funkcja osobowości w funkcjonowaniu człowieka MU4 potrafi szacować osobowościowe predyspozycje do różnych zachowań MK5 krytycznie i logicznie posługuje się zdobytą wiedzą w zakresie opisu i interpretowania zjawisk życia psychicznego 6 Treści programowe Wykład Lp Tematyka zajęć Liczba godzin Wprowadzenie do psychologii osobowości. Jej specyfika, rodzaj stawianych pytań, relacje z innymi dziedzinami wiedzy o człowieku (głównie: filozofii, antropologii kulturowej, socjologii), innych dyscyplin psychologii (ogólna, różnic W1 indywidualnych, społeczna) oraz praktyki psychologicznej (klinicznej, diagnostycznej, edukacyjnej, kierowania). Obszary zastosowania wiedzy W o osobowości: terapia, wspomaganie, samopoznanie i określenie siebie, modyfikacja, rozwój własny (wewnętrzny) w biegu życia. Elementy patologii osobowości Związek psychologii osobowości z koncepcjami jednostki ludzkiej (antropologia filozoficzna i społeczna). Historyczny zarys koncepcji człowieka (zakładnik, pan i niewolnik, rola społeczna, aktor i obserwator, podmiot własnej aktywności) i rodzajów aktywności społecznej (twórczy, adaptacyjny, destrukcyjny). Osobowość jako kategoria psychologiczna: rodzaje definicji osobowości; koncepcje osobowości i kryteria ich klasyfikacji; podstawowe problemy teorii osobowości (stałość zachowania, indywidualność, społeczny układ odniesienia, stan/proces) 1 Strona /8

3 Wykład Lp Tematyka zajęć Liczba godzin W3 Teoria i opis. Wyróżniki i właściwości teorii osobowości (w ujęciu systematycznym). Czynniki osobowości w ujęciu historycznym (Allport). Przyczyny rozbieżności, wieloaspektowości i kulturowego wymiaru danej koncepcji osobowości. Dochodzenie do psychologicznego ujmowania osobowości: jako wynik odkrywania świata, jako podstawa formułowania problemów badawczych, jako uzasadnienie technik modyfikacyjnych, jako podstawa filozofii bycia jednostki. Ujmowanie holistyczne bądź fragmentaryczne. W poszukiwaniu uniwersaliów psychologicznych osobowości (model Eysencka, badania leksykalne tzw. wielkiej piątki i pięcioczynnikowej teorii osobowości McCrae i Costy) W4 Odkrycie nieświadomości jako jakościowa zmiana sposobu ujmowania psychiki ludzkiej (psychologia głębi). Narodziny psychoanalizy i jej rola w powstawaniu nowych koncepcji osobowości i nowych problemów psychologii (nerwice, lęk pierwotny, mechanizmy obronne, zachowania symboliczne, rozwój psychiczny i zmiany osobowości, patologizacja osobowości, wspomaganie i terapia). Początki psychoanalizy (Breuer). Punkt widzenia na życie psychiczne w psychoanalizie (metapsychologia). Struktura i dynamika tzw. aparatu psychicznego (Freud): to, ja, nad-ja oraz nieświadome, przedświadome, świadome. Teoria rozwoju psychoseksualnego i charakteru. Freudowska koncepcja kultury W5 Psychologia analityczna (Jung) jako próba rozszerzenia kategorii determinant osobowości poza doświadczenia indywidualne (ontogenetyczne), tło symbolicznego poza język. Psychologiczne ujęcie kultury. Analityczna koncepcja osobowości (Jung). Podstawowe kategorie psychologii analitycznej: jaźń, nieświadomość osobowa i zbiorowa, archetypy, funkcje psychiczne, indywiduacja (i jej fazy) W6 Psychologia indywidualna (Adler) jako powiązanie rozwoju, zdrowia psychicznego, nerwicy oraz wyróżnionych dysfunkcji i zaburzeń z istnieniem rozwojowej orientacji prospołecznej. Podstawowe kategorie psychologii indywidualnej: cel, pozycja w rodzinie, dążenie do wyższości, poczucie niższości, kompensacja, twórcza jaźń, styl życia. Protest męski w kierunku ujawnienia roli płci w społecznym funkcjonowaniu kobiet W7 Psychoanaliza (neopsychoanaliza) zorientowana kulturowo. Wzajemne związki między psychoanalizą a antropologią kulturową: oddziaływanie i zapożyczenia. Fromm i rola jego koncepcji formowania się mentalności wspólnot ludzkich zależnego od frustracji podstawowych potrzeb: indywidualizm w służbie tzw. zdrowego społeczeństwa. Rola Horney w przejściu od koncepcji determinacji kulturowych do psychologii humanistycznej. Neopsychoanaliza jako rozwinięcie, poszerzenie i uzupełnienie myśli psychoanalitycznej o nowe wątki: społeczne i kulturowe (Sullivan). Psychospołeczny rozwój osobowości (Erikson) W8 Psychologia egzystencji i psychologia humanistyczna. Podstawowe założenia dotyczące bycia i stawania się człowieka (osoby) świat człowieka/osoby. Znaczenie fundamentalnej relacji w jakich pozostaje jednostka: wobec siebie samej (samoodniesienie) i wobec warunków (zewnętrznych i wewnętrznych) przekształcanych w sytuację jako odwrócenie relacji: jednostka-sytuacja. Nowe znaczenie rozumienia i wyjaśniania oraz jego wpływ na formułowanie problemów badawczych oraz diagnostyki psychologicznej (w kategoriach losu i wyboru). Znaczenie przełomu humanistycznego w psychologii i innych naukach społecznych (psychiatrii, socjologii). Przejście do ujęć transpersonalnych Strona 3/8

4 Wykład Lp Tematyka zajęć Liczba godzin Osobowość z perspektywy teorii uczenia się. Podstawowe pojęcia i założenia teorii uczenia się. Teoria uczenia się a: socjalizacja osobowości, funkcjonowanie i zaburzenia osobowości, modyfikowanie zachowania i terapia. Nowe tendencje W9 w społecznej teorii uczenia się (samowzmocnienie w koncepcji Bandury oraz oczekiwania i kompetencje w koncepcji Mischela): integracja z podejściem W10 poznawczym. Wpływ teorii uczenia się na wybrany rys osobowości znaczenia związku społecznego uczenia się i sytuacyjnego kontekstu dla sprawczych działań człowieka Poznawcze koncepcje psychologii osobowości. Osobowość jako system poznawczy: geneza i funkcje. Wymiary systemu poznawczego: złożoność, abstrakcyjność-konkretność, stopień integracji, stopień stabilizacji, otwartość na nowe doświadczenia. Nowsze tendencje w badaniu poznawczych wymiarów osobowości: style atrybucyjne, potrzeba otwarcia-zamknięcia poznawczego, orientacja na stan vs orientacja na działanie. Wybrane poznawcze kategorie opisu osobowości: konstrukty osobiste, projekty osobiste, dążenia osobiste, zadania życiowe (tworzenie i realizacja planów osobistych). Główne założenia współczesnej poznawczej psychologii osobowości: osobowość jako źródło znaczeń (konstruowanie poznawcze). Wiedza osobista (samowiedza) i sposób jej użycia w konstruowaniu zdarzeń (rola kategorii pojęciowych i schematów poznawczych i oceniających. Osobowość a zarządzanie własnym zachowaniem (znaczenie procesów samokontroli dla spójności zachowania) W11 Podstawy psychologii Ja. Konstruowanie poznawcze świata i samego siebie (od atrybucji do fenomenologii) jako fundamentalne zadanie osobowości: ogólna charakterystyka. Dynamiczne konstruowanie własnej przyszłości a adaptacja psychologiczna (generowanie odległych zadań życiowych, możliwych Ja, tworzenie planów i programów, procesy wyobraźni, narracji i autonarracje). (Re)konstruowanie własnej przeszłości a przystosowanie psychiczne (znaczenie procesów modyfikacji zapisu pamięciowego zdarzeń, uzasadniania własnego postępowania, porównań społecznych, samooszukiwania się). Schematy (matryce) Ja, My, Wy i ich wpływ na spostrzeganie świata, siebie w świecie i decyzje wyboru postępowania W1 Psychologia jednostki ludzkiej. Kategoria cech propriacyjnych (Allport) i sensu (Frankl). Ja podmiotowe i przedmiotowe: zjawisko samoświadomości. Kategoria Ja jako podstawowa przesłanka integracji doświadczenia i zachowania na poziomie osoby. Ja w psychoanalizie, psychologii humanistycznej i fenomenologicznej i psychologii poznawczej: podobieństwa i różnice. Poznawczo-doświadczeniowa teoria Ja Epsteina jako przykład dążenia do integracji wszystkich trzech perspektyw. Geneza i rozwój Ja: rola interakcji społecznych i Ja odzwierciedlonego. Ja prywatne. Ja publiczne. Ja kolektywne W13 Zmiana w zakresie ujmowania właściwości kategorii człowieczeństwo: rekonstrukcja założeń koncepcji behawiorystycznych i konstytucjonalnych (typologicznych; związki umysłu z ciałem). Znaczenie odkryć genetyki, psychobiologii, psychologii ewolucyjnej i socjobiologii dla wyjaśniania stałości i spójności funkcjonowania osobowości. O przydatności bądź nieprzydatności W14 podstawowych kategorii antropologicznych w obszarze psychologii osobowości w oświetleniu nowszych ujęć dotyczących umysłu, intencjonalności, świadomości i wolności człowieka Podmiotowa perspektywa psychologii osobowości: poczucie własnej wartości, poczucie tożsamości (jedności i odrębności od innych), poczucie kontroli nad biegiem zdarzeń, wzrostu i rozwoju osobistego (Ja realne, idealne, powinnościowe), trafnego samopoznania. Podmiotowa kontrola jako przesłanka skutecznej aktywności własnej: rola oczekiwań wolności, kontroli i własnej skuteczności (Bandura), wyuczona bezradność (Seligman), poczucie sprawstwa (agency). Procesy autoafirmacji i autoweryfikacji a iluzje na swój temat Strona 4/8

5 Wykład Lp Tematyka zajęć Liczba godzin W15 Perspektywy psychologii osobowości. W kierunku tzw. pełnej osoby (Mischel) poziomy analizy osobowości (ujęcie integrujące własności osoby i osobowości w kategoriach rozwoju i autotranscendencji). Możliwości konstruowania tzw. 1 aksjologicznej koncepcji osobowości. Osoba i osobowość w kierunku ich rozumienia w kategoriach powszechności i wyjątku (Gałdowa) Razem 8 Ćwiczenia/języki Lp Tematyka zajęć Liczba godzin Wprowadzenie do psychologii osobowości. Jej specyfika, rodzaj stawianych C1 pytań, relacje z innymi dziedzinami wiedzy o człowieku (Gałdowa, 1999b, s ; Obuchowski, 1993, s ) C Związek psychologii osobowości z koncepcjami jednostki ludzkiej antropologia filozoficzna i społeczna (Jaspers, 1990, s. 5-45; Grzegołowska-Klarkowska, 1990, s ; Obuchowski, 1993, s ) 1 Teoria i opis. Wyróżniki i właściwości teorii osobowości w ujęciu C3 systematycznym (Eysensk, 1965, s ; McCrae, Costa, 005, s ) Odkrycie nieświadomości jako jakościowa zmiana sposobu ujmowania psychiki C4 ludzkiej psychologia głębi (Freud i Breuer, 008, s. 9-46; Freud, 007, s. 17-6) Psychologia analityczna jako próba rozszerzenia kategorii determinant C5 osobowości (Gałdowa, 1999a, s ; Jung, 1997, s i ) C6 Psychologia indywidualna Adler (Adler, 1986, rozdz. 1, 3, 6, 15; Harris, 010, s ) C7 Psychoanaliza (neopsychoanaliza) zorientowana kulturowo (Erikson, 004, s ; Horney, 1993, rozdz. 13, 14; Fromm, 1994, rozdz. 3) Psychologia egzystencji i psychologia humanistyczna bycie i stawanie się C8 człowieka-osoby świat człowieka-osoby (May, 1989, s ; Rogers, 00, s ; Wilber, 1996, s i ; Szasz, 1978, s. 5-40) C9 Osobowość z perspektywy teorii uczenia się aspekt społeczno-poznawczy i potencjału ludzkiego (Bandura, 007, s ; Maslow, 006, s ) C10 Poznawcze koncepcje psychologii osobowości (Greenwald i Pratkanis, 1998, s ; Kossowska, 009, s. 5-44; Tavris i Aronson, 008, s. 03-3) C11 Podstawy psychologii Ja obraz siebie i auto-narracja (May, 1997, s ; Wojciszke, 010, s ; Hermans i Hermans-Jansen, 000, s ) C1 Psychologia jednostki ludzkiej proprium i sens (Allport, 1988, s ; Frankl, 009, s ; Gałdowa, 199, rozdz. 3) C13 Zmiana w zakresie ujmowania właściwości kategorii człowieczeństwo (Kępiński, 1989, s. 5-5; Pinker, 005, s i ) C14 Podmiotowa perspektywa psychologii osobowości (Bandura, 007, s ; Kofta, 001, s ; Krzyżewski, 008, s. 17-3) Perspektywy psychologii osobowości. W kierunku tzw. pełnej osoby Mischel C15 (Dąbrowski, 1986, s i ; Gałdowa, 199, rozdz. 4; Węgrzecki, 1996, s ) Razem 8 7 Metody dydaktyczne M16. Wykłady M5. Dyskusja Strona 5/8

6 M13. Studium przypadku 8 Obciążenie pracą studenta Średnia liczba Forma aktywności Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim, w tym: godzin na zrealizowanie aktywności Godziny wynikające z planu studiów 56 Konsultacje przedmiotowe 13 Egzaminy i zaliczenia w sesji 6 Godziny bez udziału nauczyciela akademickiego wynikające z nakładu pracy studenta, w tym: Przygotowanie się do zajęć, w tym studiowanie zalecanej literatury 5 Opracowanie wyników 0 Przygotowanie raportu, projektu, prezentacji, dyskusji 15 Sumaryczna liczba godzin dla przedmiotu wynikająca z 150 całego nakładu pracy studenta Sumaryczna liczba punktów ECTS dla przedmiotu 6 9 Metody oceny Ocena podsumowująca P1. Egzamin pisemny P11. Aktywność na zajęciach P4. Kolokwium P5. Referat Warunki zaliczenia przedmiotu 1 Znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń Egzamin pisemny Kryteria oceny Na ocenę 3 Na ocenę 3.5 Na ocenę 4 Na ocenę 4.5 zaliczenie - znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, przygotowanie referatu; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 60% pytań egzaminacyjnych zaliczenie - dobra znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, przygotowanie dobrego referatu; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 68% pytań egzaminacyjnych zaliczenie - dobra znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, aktywny i merytoryczny udział w ćwiczeniach, przygotowanie dobrego referatu i poprowadzenie dyskusji; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 76% pytań egzaminacyjnych zaliczenie - bardzo dobra znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, bardzo aktywny i merytoryczny udział w ćwiczeniach; przygotowanie dobrego referatu i poprowadzenie dyskusji oraz propozycja rozwinięcia problematyki o inne opracowania; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 84% pytań egzaminacyjnych Strona 6/8

7 Na ocenę 5 zaliczenie - bardzo dobra znajomość tekstów omawianych w trakcie ćwiczeń, bardzo aktywny i merytoryczny udział w ćwiczeniach; przygotowanie dobrego referatu i poprowadzenie dyskusji oraz wartościowa merytorycznie propozycja rozwinięcia problematyki o inne opracowania; egzamin - udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej 9% pytań egzaminacyjnych 10 Macierz realizacji przedmiotu Modułowe efekty kształcenia dla przedmiotu MW1 MW MU1 MU MK1 Odniesienie do efektów kierunkowych K_W01, K_W0, K_W03, K_W08, K_W09, K_W10, K_W11 K_W03, K_W07, K_W08, K_W09, K_W10, K_W11, K_W14, K_W17 K_U0, K_U03, K_U09, K_U13 K_U06, K_U09, K_U11, K_U1, K_U13, K_U14, K_U07 K_K0, K_K03, K_K07, K_K08, K_K09, K_K11 Treści programowe W1, W, W3, W13, W15, C1, C, C3, C13, C15 W1, W, W4, W5, W6, W7, W8, W9, W10, W11, W1, W15, C4, C5, C6, C7, C8, C9, C10, C11, C1, C15 W11, W1, W13, W14, W15, C11, C1, C13, C14, C15 W4, W1, W13, W14, C4, C1, C13, C14 W, W3, W1, W13, W15, C, C3, C1, C13, C15 Metody dydaktyczne Sposoby oceny M16, M5 P1, P11, P4, P5 M16, M5, M13 P1, P11, P5 M5, M13 P11, P5 M16, M5, M13 P11, P5 M16, M5, M13 P1, P11, P4 11 Wykaz literatury Literatura podstawowa: [1] P.K. Oleś Wprowadzenie do psychologii osobowości, Warszawa, 003, Scholar [rozdziały 11-13] [] D. Cervone, L.A. Pervin Osobowość. Teoria i badania, Kraków, 011, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego [rozdziały 3,4,10,11,15] [3] A. Gałdowa Powszechność i wyjątek, Kraków, 199, Wyd. Platan [rozdziały 3,4] Literatura uzupełniająca: [1] H. Gasiul Psychologia osobowości. Nurty, teorie, koncepcje, Warszawa, 006, Difin [] C.S. Hall, G. Lindzey, J.B. Campbell Teorie osobowości, Warszawa, 004, Wyd. Nauk. PWN [3] W. Mischel, Y. Shoda, & R.D. Smith Introduction to personality. Toward an integration, New York, 004, Wiley Publikacje/prace zbiorowe: [1] Handbook of personality: Theory and research L.A. Pervin, & O.P. John (red.), New York, 1999 Strona 7/8

8 1 Informacje o nauczycielach akademickich Oboba odpowiedzialna za kartę dr Marek Majczyna (kontakt: marekmajczyna@wp.pl) Oboby prowadzące przedmiot dr Marek Majczyna (kontakt: marekmajczyna@wp.pl) Strona 8/8