1. Włączenie spółek komandytowo-akcyjnych oraz spółek komandytowych w zakres podmiotowy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawy CIT)

Transkrypt

1 1 Opinia dotycząca projektu z dnia r. ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (tzw. II projekt ustawy antyoptymalizacyjnej ) uwzględniająca uwagi przekazane przez MIKRO, MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORCÓW w ramach projektu ŚWIADOMY PODATNIK 1. Włączenie spółek komandytowo-akcyjnych oraz spółek komandytowych w zakres podmiotowy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (ustawy CIT) W projekcie proponuje się opodatkowanie spółek komandytowo-akcyjnych (S.K.A) na takich samych zasadach jak osoby prawne. Wg wersji z sierpnia 2012 r. nadanie spółce komandytowo - akcyjnej podmiotowości na gruncie ustawy CIT, miało spowodować wprowadzenie dwóch poziomów opodatkowania dochodu wypracowanego przez tą spółkę - podobnie, jak ma to miejsce w odniesieniu do spółek kapitałowych tj. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjnej. Z kolei zaś wspólnicy spółki komandytowo-akcyjnej, tj. zarówno jej akcjonariusz, jak i komplementariusz mieli zostać opodatkowani od faktycznie uzyskanego przez nich dochodu z uczestnictwa w zysku takiej spółki. Nowy projekt przewiduje dwie zasadnicze zmiany w stosunku do projektu z sierpnia 2012 r.: a) w przypadku wypłaty zysku na rzecz komplementariusza przyznane zostało mu prawo do odliczenia części podatku zapłaconego przez spółkę (części obciążającej proporcjonalnie tą część zysku spółki, która przypada na udział podatnika w spółce); b) podatkiem CIT ma zostać objęta również spółka komandytowa (S.K.). Większość badanych (56%) uważa, że propozycja opodatkowania spółek komandytowo-akcyjnych podatkiem dochodowym od osób prawnych wraz z jednoczesnym de facto zwolnieniem komplementariuszy z podatku oraz podwójnym opodatkowaniem akcjonariuszy jest nieprawidłowa albowiem narusza istotę spółki komandytowo-akcyjnej. Jest to mniejszy odsetek, niż przy poprzedniej wersji projektu, gdzie aż 80 % badanych jednoznacznie negatywnie oceniło opodatkowanie S.K.A podatkiem dochodowym od osób prawnych. 28 % badanych uznaje, że zmiana ta w ogóle nie jest potrzebna. Również większość badanych (52%) uważa, że propozycja opodatkowania spółek komandytowych podatkiem dochodowym od osób prawnych wraz z jednoczesnym de facto zwolnieniem komplementariuszy z podatku oraz podwójnym opodatkowaniem komandytariuszy jest nieprawidłowa albowiem narusza istotę spółki komandytowej. 36 % badanych uznaje, że zmiana ta w ogóle nie jest potrzebna. 1

2 2 Niezależnie od zmian przewidzianych w nowej wersji projektu w stosunku do wersji z sierpnia 2012 dalej kwestia opodatkowania S.K.A podatkiem CIT jest kontrowersyjnie oceniana, (choć już nie aż w takim stopniu, jak w przypadku projektu z sierpnia 2012). Do głównych wad propozycji należy zaliczyć: 1) Błędne założenie, że S.K.A nie stanowią wehikułu optymalizacyjnego dla wybranej grupy podatników. Wbrew uzasadnieniu S.K.A to forma prawa dostępna i wykorzystywana przez wszystkie podmioty, w tym MŚP. 2) Nie zrozumienie istoty funkcjonowania S.K.A. Proponowana zmiana dotycząca S.K i S.K.A w ostatecznym rozrachunku może nie przynieść spodziewanych korzyści dla Skarbu Państwa. Obecny stan prawny w zakresie S.K.A stanowi bardzo poważną zachętę dla przedsiębiorców do reinwestowania zysków, a nie do ich wypłaty i konsumowania. Zyski akcjonariusza w S.K.A nie są, bowiem opodatkowane, dopóki przedsiębiorca ich nie wypłaca, lecz je inwestuje. Dodatkowo taki stan zachęca przedsiębiorców zagranicznych do inwestowania w Polsce. Rozwiązanie stanowi, więc de facto ulgę pro-inwestycyjną. 3) Nieprawidłowe zrównanie zasad opodatkowania S.K.A i S.K. W przypadku spółek komandytowych w ogóle nie ma konieczności wprowadzania zmian gdyż przedsiębiorcy, wspólnicy tych spółek, od wielu lat płacą na bieżąco podatek dochodowy wg stawki 19%. Nieprawdziwe jest w tym kontekście uzasadnienie Ministerstwa Finansów jakoby spółki komandytowe stanowiły jakiś swoisty wehikuły optymalizacyjne. 2. Przekazanie 1 % na jednostki badawcze Projekt przewiduje rozwiązanie umożliwiające przekazanie przez podatników CIT 1% należnego podatku na rzecz jednostek naukowych. Przekazywanie 1 % odbywać się będzie na podobnych zasadach jak przekazywanie 1% w PIT na rzecz organizacji pożytku publicznego. Rozwiązanie nie skutkuje, więc zmniejszeniem obciążenia podatkowego, ale umożliwia podatnikowi uczestniczenie w procesie decyzyjnym, co do redystrybucji części dochodów budżetowych. Wg projektodawcy mechanizm dobrowolnego przekazania 1% podatku dochodowego od osób prawnych stworzy finansową zachętę dla jednostek naukowych do promowania swojej oferty naukowej wśród przedsiębiorców, natomiast przedsiębiorcom wskaże interesujące, innowacyjne obszary zaangażowania. Zdaniem ponad połowy badanych (54%) powyższa zmiana jest potrzebna i prawidłowa. 13 % uznaje zmianę za niepotrzebną. 2

3 3 Natomiast 33 % uznaje zmianę za nieprawidłową. Zdaniem tych ankietowanych konstrukcja przekazania 1% podatku nie jest przystosowana do wspierania działalności badawczo-innowacyjnej. Przekazywanie 1% to w dużej mierze rozwiązanie, gdzie wskazanie obszaru wsparcia podatnik dokonuje w oparciu o przesłanki nie-biznesowe (emocjonalne, moralne lub polityczne). Takie rozwiązanie sprawdza się we wspieraniu organizacji realizujących cele publiczne, kościołów czy instytucji kultury. Propozycja zyskała aprobatę większości ankietowanych. Należy przyjąć, że niezależnie od wątpliwości, które można formułować wobec tej konstrukcji każda formuła, która w jakikolwiek sposób przyczynia się do popularyzacji kwestii innowacyjności, zachęci sektor naukowy do promowania swojej działalności, i pokazywania efektów swojej pracy przyniesie korzyści całej gospodarce. 3. Odroczenie podatku od aportu w przypadku komercjalizacji badań naukowych Projekt przewiduje rozwiązanie umożliwiające odroczenie podatku dochodowego na 5 lat od objęcia udziałów/akcji za aport w przypadku, gdy przedmiotem aportu będzie tzw. komercjalizowana własność intelektualna. Wnoszącym aport (tzw. podmiot komercjalizujący) muszą być uczelnie, instytuty badawcze, Polska Akademia Nauk lub jej instytut naukowy, a także spółki celowe utworzone przez te instytucje. Wnoszącym aport może być także twórca uprawniony do komercjalizowanej własności intelektualnej. Zdaniem większości badanych (56 %) propozycja odroczenia podatku dochodowego na 5 lat w przypadku obejmowania przez jednostki naukowe lub ich spółki udziałów/akcji w spółkach kapitałowych w zamian za aport w postaci tzw. komercjalizowanej własność intelektualnej jest nieprawidłowa. Jako przyczynę takiej oceny najczęściej wskazywany jest zbyt wąski zakres uprawnionych podmiotów. Ankietowani uznają, że uprawnienie powinni być także przedsiębiorcy. Ponadto ankietowani wskazali, że: - katalog praw własności intelektualnej, których wniesienie powoduje odroczenie podatku za aport jest zbyt wąski (np. autorskie prawa majątkowe tylko do programu komputerowego) - należy dodatkowo wprowadzić odpowiednie preferencje w zakresie VAT i PCC przy wnoszeniu takich aportów. Jednocześnie 32 % badanych uznało ta propozycję za prawidłową i potrzebną. 3

4 4 Dla większości badanych propozycja odnosi się do zbyt wąskiego kręgu adresatów. Zapewne wynika to z poczucia iż jest to przepis, który daje preferencje wybranej grupie podatników i co do zasady narusza sprawiedliwość opodatkowania. Nie istnieją żadne wyraźne powody (a w każdym razie takie nie zostały wskazane w uzasadnieniu), dla których przedsiębiorca, który komercjalizowałby wartość intelektualną nie mógłby korzystać z preferencji w postaci odroczonego podatku. Niezależnie zatem od tego, czy kwestia komercjalizowania wartości intelektualnej poprzez wnoszenie takiej wartości jako aport do spółki dotyczy również tzw. zwykłych przedsiębiorców zasada równości opodatkowania powinna być zachowana. Jeżeli nawet projektodawca nie zdecydowałby się zdjąć ograniczenia podmiotowego to przynajmniej powinien rozważyć rozszerzenie zakresu podmiotów uprawnionych o przedsiębiorców (spółki) posiadające status centrum badawczo-rozwojowego. 4. Data poniesienie kosztu podatkowego W projekcie proponuje się zmianę redakcji art. 15 ust 4e ustawy CIT oraz art 22 ust. 5d ustawy PIT regulującego datę poniesienia kosztu podatkowego. Zdaniem 68 % ankietowanych propozycja przeredagowania art. 15 ust 4e ustawy CIT oraz art 22 ust. 5d ustawy PIT jest potrzebna i prawidłowa. 32 % uznało propozycję zmiany za niepotrzebną. Propozycja została oceniona pozytywne. Ankietowani przyjęli uzasadnienie projektodawcy jako prawidłowe. Wydaje się jednak, że nowy przepis może budzić dalej wątpliwości (a nawet je zwiększać) co zauważyła 1/3 ankietowanych. Wprawdzie z aktualnym przepisem związane były problemy interpretacyjne (w sensie literalnym) to jednak po wykładni sądów administracyjnych wydaje się, że istnieje już pewność co treści normy prawnej i przepis jako taki może być uznany za prawidłowy i wystarczający, a ewentualnego uzupełnienia mogłyby wymagać tylko sytuacje związane z rezerwami. W przypadku przyjęcia nowelizacji, o podstawie opodatkowania w dużej mierze decydować będą zasady rachunkowości realizowane w danej spółce, a nie ustawa podatkowa, co przy dość dużej elastyczności przepisów rachunkowych spowoduje nierówność reguł opodatkowania pomiędzy różnymi przedsiębiorcami. 4

5 5 5. Wprowadzenie do kodeksu karnego skarbowego odpowiedzialności za naruszenie obowiązku złożenia do urzędu skarbowego sprawozdania finansowego Projekt przewiduje dodanie do ustawy Kodeks karny skarbowy przepisów wprowadzających odpowiedzialność karną skarbową za naruszenie obowiązku złożenia do urzędu skarbowego, w określonym ustawowo terminie, sprawozdania finansowego, opinii i raportu podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych. Niewywiązanie się z obowiązku złożenia tych dokumentów stanowić ma wykroczenie skarbowe, za które groziła będzie sankcja w postaci kary grzywny. Zdaniem 67 % ankietowanych powyższa propozycja jest niepotrzebna, natomiast 33 % uznaje ją za potrzebną i prawidłową. Dla większości ankietowanych dodawanie nowych sankcji jest przejawem zwiększenia represyjności państwa wobec obywateli. Takie działanie nigdy nie będzie ocenianie pozytywnie w sytuacji gdy dobro chronione przez sankcję, nie będzie uznane jako istotne. Ilość sankcji karno-skarbowych i karnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej jest na tyle duża że nie powinna być zwiększana. Przyjęcie przedmiotowej propozycji przyczyni się do pogłębienia negatywnych ocen sektora MŚP wobec władz publicznych. 6. Zmiana w zakresie niedostatecznej kapitalizacji oraz rozciągnięcie ich stosowania na powiązania pośrednie W projekcie proponuje się, aby przepisami dotyczącymi tzw. cienkiej kapitalizacji objęte zostały nie tylko podmioty powiązane ze sobą w sposób bezpośredni, lecz również powiązane w sposób pośredni, tj. podmioty posiadające w kapitale podatnika oraz w kapitale podmiotu udzielającego podatnikowi pożyczki udział pośredni wynoszący minimum 25% udziałów (akcji). Ponadto w projekcie przewiduje się inne zmiany dotyczące cienkiej kapitalizacji. Nowa wersja projektu zawiera dodatkowo rozwiązanie nieprzewidziane w wersji z sierpnia 2012 r. Podatnik miałby możliwość odstąpienia od stosowania art. 16 ust. 1 pkt 60 i 61 ustawy CIT ograniczającego możliwość zaliczania do kosztów odsetek od pożyczek udzielonych podatnikowi przez podmioty powiązane wskazane w tych przepisach i określać - zgodnie ze specjalną metodologią - maksymalną wartość odsetek podlegających zaliczeniu do kosztów, obejmującą zarówno odsetki od pożyczek udzielonych podatnikowi bezpośrednio przez podmioty z nim powiązane, jak i od pożyczek udzielanych podatnikowi przez podmioty z nim niepowiązane. Proponowane przepisy zakładają, iż zaliczeniu do kosztów uzyskania przychodów, co do zasady, podlegałyby odsetki odpowiadające 5% określonych aktywów majątku podatnika (z wyłączeniem jednak wartości niematerialnych i prawnych), przy czym odliczenie takich odsetek nie mogłoby obejmować ich kwoty w wyższej wysokości niż wysokość odpowiadająca 50% zysku operacyjnego podatnika. 5

6 6 Zdaniem 46 % ankietowanych propozycja poszerzenia przepisów dotyczących tzw. cienkiej kapitalizacji do podmiotów powiązanych pośrednio jest niepotrzebna. 31 % uważa, że jest obojętna, albowiem cała regulacja dotycząca cienkiej kapitalizacji (w tym aktualnie obowiązująca) jest niepotrzebna. Ankietowani uważają, że finansowanie spółek przez podmioty powiązane poprzez pożyczki stanowi standard w obrocie gospodarczym i nie można traktować tego sposobu finansowania, jako gorszego niż finansowanie poprzez zasilenie kapitału zakładowego. 15 % uważa z kolei, że propozycja nie jest prawidłowa albowiem nie jest możliwe stworzenie regulacji, która cakowicie wyłączy możliwość zaliczania w koszty uzyskania przychodów odsetek od pożyczek udzielanych przez podmioty powiązane z pożyczkobiorcą (poprzez złożone struktury). Tylko 8 % uznaje, że propozycja jest potrzebna i prawidłowa. Zdaniem 63 % ankietowanych wprowadzenie alternatywnego rozwiązania polegającego na tym, że podatnik miałby możliwość odstąpienia od ograniczeń w zakresie tzw. cienkiej kapitalizacji, jeżeli wybrałby metodę wyznaczenia globalnego limitu wartości odsetek podlegających zaliczeniu do kosztów, obejmującą zarówno odsetki od pożyczek udzielonych podatnikowi bezpośrednio przez podmioty z nim powiązane, jak i niepowiązane jest niepotrzebna. Zdaniem 29 % - propozycja w zakresie alternatywnego rozwiązania jest nieprawidłowa, a tylko 8 % uznaje ją za potrzebną i prawidłową. Regulacje dotyczące cienkiej kapitalizacji są oceniane bardzo negatywnie. Dotyczy to zarówno obecnie funkcjonujących przepisów jak i proponowanych zmian. Wśród wad proponowanego rozwiązania należy wymienić: podmioty działające w ramach krajowych i międzynarodowych struktur finansowych mogą zostać pozbawione prawa do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów odsetek od pozyskanego finansowania, niezależnie od sposobu wykorzystania tego finansowania oraz niezależnie od wysokości posiadanych aktywów (które mogą znacznie przekraczać kapitał podstawowy tych przedsiębiorstw). regulacja jest wysoce niekorzystna w odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność finansową (nie tylko bankową a więc także działalność finansową prowadzoną przez MŚP), dla których pieniądz ma charakter towaru; proponowane zmiany w ogóle nie uwzględniają tego faktu, pomimo iż dla branży finansowej pieniądz stanowi taki sam produkt, podlegający zbliżonym zasadom sprzedaży jak produkty materialne w branżach przemysłowych. 6

7 7 wprowadzenie alternatywnego rozwiązania nie uwzględnia zasad sporządzania sprawozdań finansowych wynikających z polskiej ustawy o rachunkowości. W świetle tych zasad (z wyjątkami dla banków), wynik działalności operacyjnej nie uwzględnia w ogóle odsetek ani tych uzyskanych, ani tych wypłaconych; tym samym model alternatywny nie będzie korzystny dla MŚP z poza sektora bankowego. W efekcie, proponowany przepis w ogóle nie będzie mógł być efektywnie stosowany ani przez np. firmy leasingowe, ani przez firmy factoringowe, mimo iż w obu przypadkach finansowanie stanowi przedmiot ich działalności. 3-letni okres związania wyborem metody rozliczania odsetek od podmiotów powiązanych jest zdecydowanie zbyt długi. 7