Powłoki skórne. Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie)

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Powłoki skórne. Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie)"

Milena Karpińska
7 lat temu
Przeglądów:

Powłoki skórne Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (y, włosy, paznokcie) Funkcje: ochrona termoregulacja gospodarka wodno-jonowa funkcja zmysłowa synteza witaminy D Warstwy

to nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący, zawierający 4 typy komórek Keratynocyty w naskórku układają się w warstwy w. zrogowaciała w. jasna w. ziarnista 1 3 w. kolczysta 1.

1 Powłoki skórne Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (y, włosy, paznokcie) Funkcje: ochrona termoregulacja gospodarka wodno-jonowa funkcja zmysłowa synteza witaminy D Warstwy skóry: naskórek (nabłonek) skóra właściwa (tkanka łączna wiotka + włóknista) tkanka podskórna (tkanka tłuszczowa + tkanka łączna wiotka) n sw tp Naskórek to nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący, zawierający 4 typy komórek Keratynocyty w naskórku układają się w warstwy w. zrogowaciała w. jasna w. ziarnista 1 3 w. kolczysta 1. keratynocyty (90%) 2. melanocyty 3. komórki Langerhansa 4. komórki Merkla 2 4 w. podstawna Główna populacja komórek, keratynocyty, migrują od podstawy naskórka do jego powierzchni, przekształcając się po drodze w martwe płytki keratynowe (rogowacenie). Ten proces jest skoordynowany, co prowadzi do wyodrębnienia się w naskórku warstw odpowiadających kolejnym etapom rogowacenia. Proces rogowacenia obejmuje: stopniową zmianę kształtu komórek (walcowate wielokątne płaskie) gromadzenie w cytoplazmie filamentów pośrednich (cytokeratynowych) modyfikację błony komórkowej nietypową apoptozę (bez rozpadu komórek na ciałka apoptotyczne) eliminację jądra i organelli Warstwa podstawna zawiera komórki macierzyste zdolne do podziałów i różnicowania produkcja czynników wzrostu (EGF) i cytokin, synteza witaminy D3 łączy się półdesmosomami i kontaktami lokalnymi z grubą błoną podstawną Warstwa kolczysta wypustki keratynocytów połączone desmosomami wzrost liczby filamentów pośrednich produkcja inwolukryny produkcja cytokin i czynników wzrostu, synteza witaminy D3 1

Warstwa ziarnista ziarna F (keratohialinowe) filagryna ziarna L lorykryna keratynosomy (ciałka blaszkowate) lipidy wydzielane do przestrzeni miedzykomórkowej wczesne cechy apoptozy keratynosomy

2 Warstwa ziarnista ziarna F (keratohialinowe) filagryna ziarna L lorykryna keratynosomy (ciałka blaszkowate) lipidy wydzielane do przestrzeni miedzykomórkowej wczesne cechy apoptozy keratynosomy Warstwa zrogowaciała: martwe, sztywne płytki (korneocyty) wypełnione pęczkami filamentów pośrednich i otoczone tzw. otoczką zrogowaciałą (błona komórkowa + podbłonowa warstwa białek) filagryna fil. pośrednie lorykryna ziarna F i L warstwa zwarta warstwa złuszczająca się inwolukryna błona kom. błona kom. Warstwa jasna keratynocyty obumierają zanikają jądra i organelle pozostaje cytoplazma z licznymi pęczkami filamentów pośrednich połączonych filagryną i z pogrubiałą błoną komórkową odporna mechanicznie nieprzepuszczalna dla wody (przestrzenie miedzykomórkowe uszczelnione lipidami z keratynosomów) keratynosom Melanocyty Komórki Langerhansa zlokalizowane w warstwie kolczystej długie dendrytyczne wypustki ziarna Birbecka pochodzenie szpikowe należą do komórek prezentujących antygen (są to młode komórki dendrytyczne) pochodzenie z neuroektodermy zlokalizowane w warstwie podstawnej syntetyzują melaninę w melanosomach (tyrozyna DOPA melanina; enzym - tyrozynaza) przekształcając je w ziarna melaniny przekazują ziarna melaniny keratynocytom warstwy kolczystej melanina chroni żywe komórki naskórka przed szkodliwym wpływem UV Ziarna Birbecka zawierają glikoproteid langerynę, (rodzaj lektyny), która zostaje wbudowana w błonę kom. i stanowi receptor dla mannozy Komórki Merkla zlokalizowane w warstwie podstawnej w cytoplazmie drobne ziarenka zawierające neuropeptydy kontaktują się z zakończeniami nerwowymi są mechanoreceptorami Skóra właściwa: warstwa brodawkowa - tkanka łączna wiotka, liczne komórki - pętle kapilarów, włókna nerwowe i mechanoreceptory - szeregi brodawek tworzą listewki skórne warstwa siateczkowa - tkanka łączna włóknista bogata w włókna sprężyste - zawiera y i/lub ich przewody, korzenie włosów, mechanoreceptory, włókna nerwowe i naczynia (dwa sploty, anastomozy - kłębki tętnicze) skóra właściwa zawiera komórki uczestniczące w procesach obronnych: limfocyty, makrofagi, kom. dendrytyczne splot podbrodawkowy splot skórny 2

tkanka łączna wiotka - zawiera y, korzenie włosów, naczynia, mechanoreceptory 2. Komórki uczestniczące w procesach obronnych: keratynocyty kom.

3 Mechanizmy obronne skóry 1. Bariera zapobiegająca wnikaniu patogenów warstwa zrogowaciała uszczelniona lipidami z keratynosomów strefy zamykające łączące keratynocyty warstwy ziarnistej Tkanka podskórna: - tkanka tłuszczowa i tkanka łączna wiotka - zawiera y, korzenie włosów, naczynia, mechanoreceptory 2. Komórki uczestniczące w procesach obronnych: keratynocyty kom. Langerhansa limfocyty T i NK makrofagi komórki dendrytyczne mastocyty neutrofile Keratynocyty warstwy kolczystej mają receptory rozpoznające wzorzec. Rejon skóry, w którym Rejon skóry, w którym nigdy nie było zakażenia w przeszłości nastąpiło Po zetknięciu z patogenem wydzielają zakażenie substancje mikrobobójcze oraz cytokiny przyciagające limfocyty. Kom. Langerhansa po zetknięciu z obcym antygenem wywędrowują z naskórka i migrują do węzłów chłonnych, gdzie prezentują antgen limfocytom. W trakcie tej migracji stają się dojrzałymi komórkami dendrytycznymi. Migrujące na teren zakażenia limfocyty T wywołują komórkową reakcję immunologiczną (w skórze nie ma limfocytów B). Część limfocytów T pamięci pozostaje w warstwie kolczystej naskórka jako tzw. rezydujące limfocyty CD8 (limfocyty Tc) i w skórze właściwej jako rezydujące limfocyty CD4 (limfocyty Th). Kolejne zakażenie tym samym patogenem powoduje natychmiastową reakcję immunologiczną. Włosy Struktury związane z korzeniami włosów: y łojowe y zapachowe mięśnie wyprostne naskórek skóra właściwa tkanka podskórna Włosy i y rozwijają się z wpukleń naskórka w skórę właściwą i tkankę podskórną, są tworami nabłonkowymi W trakcie wzrostu włos ulega rogowaceniu Korzeń włosa Cebulka włosa (dolna część korzenia) - łącznotkankowa brodawka włosa z kapilarami, otoczona przez - macierz (komórki namnażające się: keratynocyty, melanocyty) Włos właściwy (rogowacieje, keratyna twarda) Pochewka wewnętrzna (rogowacieje, keratyna miękka) Pochewka zewnętrzna (wpuklenie naskórka, nie rogowacieje); pochewki tworzą mieszek włosa Torebka włosa (tkanka łączna) mięsień wyprostny macierz część część brodawka zrogowaciała niezrogowaciała 3

Mięsień wyprostny włosa Gruczoły skóry pęczek komórek mięśniowych gładkich przytwierdzony do torebki włosa i do górnej warstwy skóry właściwej unerwienie autonomiczne skurcz powoduje wyprostowanie

wyprostny Gruczoł potowy (cewkowy prosty) Odcinek wydzielniczy: kłębkowato zwinięty, na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej walcowate komórki wydzielnicze (jasne i ciemne) komórki

4 Mięsień wyprostny włosa Gruczoły skóry pęczek komórek mięśniowych gładkich przytwierdzony do torebki włosa i do górnej warstwy skóry właściwej unerwienie autonomiczne skurcz powoduje wyprostowanie włosa ( gęsia skórka ) y potowe y zapachowe y łojowe y mlekowe łojowy włos potowy zapachowy m. wyprostny Gruczoł potowy (cewkowy prosty) Odcinek wydzielniczy: kłębkowato zwinięty, na granicy skóry właściwej i tkanki podskórnej walcowate komórki wydzielnicze (jasne i ciemne) komórki mioepitelialne blaszka podstawna Komórki jasne: transport jonów Komórki ciemne: produkcja białek Ekrynowy (merokrynowy) sposób wydzielania (= egzocytoza) Wydzielina: woda, jony (Na, K, Cl), niewielka ilość białek (glikoproteidów), śladowe ilości mocznika, kwasu moczowego, amoniaku ujście przewód wyprowadzający odcinek wydzielniczy Przewód wyprowadzający: nabłonek dwuwarstwowy sześcienny wąskie światło częściowa resorbcja jonów Na +, K +, Cl - wydzielanie związków azotowych Ujście: spiralny kanał w naskórku Gruczoł zapachowy (apokrynowy potowy) (morfologicznie podobny do u potowego, ale większy i o większej średnicy) odcinek wydzielniczy: - walcowate/sześcienne komórki wydzielnicze, merokrynowy + apokrynowy sposób wydzielania - komórki mioepitelialne - blaszka podstawna przewód: nabłonek dwu/trójwarstwowy sześcienny, połączony z mieszkiem włosa Wydzielina: woda, kwasy tłuszczowe, lipidy, cukry, białka (u zwierząt feromony) wydzielanie apokrynowe wydzielina nieotoczona błoną 4

korzeń włosa przewód Unerwienie skóry receptory zmysłowe skóry: - wolne zakończenia nerwowe - ciałka zmysłowe Wolne zakończenia Ciałko Merkla Gruczoł łojowy (pęcherzykowy rozgałęziony) odcinek

5 korzeń włosa przewód Unerwienie skóry receptory zmysłowe skóry: - wolne zakończenia nerwowe - ciałka zmysłowe Wolne zakończenia Ciałko Merkla Gruczoł łojowy (pęcherzykowy rozgałęziony) odcinek wydzielniczy: wielowarstwowy układ komórek produkujących wydzielinę (lipidy), a następnie degenerujących i rozpadających się (holokrynowy sposób wydzielania), otoczony blaszką podstawną krótki przewód (nabłonek wielowarstwowy płaski) połączony z mieszkiem włosa Wydzielina: lipidy i szczątki komórek komórki degenerujące komórki dzielące się Ciałko Paciniego Ciałko Meissnera Kolbka Krausego Ciałko Ruffiniego Wolne zakończenia nerwowe Lokalizacja: naskórek (żywe warstwy), skóra właściwa, wokół korzeni włosów Wrażliwe na: dotyk, ucisk, ból, temperaturę Ciałko (tarczka) Merkla (komórka Merkla + zakończenie) nerwowe) Lokalizacja: naskórek Wrażliwe na: delikatny dotyk, różnicowanie tępy/ostry, gładki/szorstki (np. odczyt alfabetu Brailla) Ciałko Meissnera przez lemnocyty - zmodyfikowane komórki Schwanna, całość objęta Lokalizacja: brodawki skórne Wrażliwe na: dotyk, przesuwanie naskórka względem skóry Ciałko Paciniego (zakończenie nerwowe otoczone wieloma koncentrycznymi warstwami spłaszczonych lemnocytów i fibroblastów, pomiędzy nimi płyn) Lokalizacja: tkanka podskórna, również torebki stawowe, krezka, niektóre narządy Wrażliwe na: ucisk, drgania o wysokiej częstotliwości Kolbka Krausego Lokalizacja: skóra właściwa (szczególnie liczne w narządach płciowych), niektóre błony śluzowe, spojówki Wrażliwa na: dotyk Typy skóry Skóra dłoni i stóp ( gruba ): gruby naskórek z wyraźnymi warstwami gruba warstwa zrogowaciała naskórka wysokie, regularne brodawki, wyraźne listewki obecne tylko y potowe brak korzeni włosów i związanych z nimi struktur Ciałko Ruffiniego Lokalizacja: skóra właściwa, torebki stawowe, ozębna Wrażliwe na: rozciąganie Skóra powłok ( cienka ): cienki naskórek z niewyraźnymi warstwami brak wyraźnej warstwy jasnej i niekiedy ziarnistej cienka warstwa zrogowaciała naskórka niższe i mniej regularne brodawki obecne wszystkie typy ów skóry obecne korzenie włosów i struktury z nimi związane 5

Podobne dokumenty

Powłoki skórne. Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie) Funkcje: Warstwy skóry:

Powłoki skórne. Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie) Funkcje: Warstwy skóry: Powłoki skórne Powłoki skórne = skóra + tkanka podskórna + twory skórne (gruczoły, włosy, paznokcie) Funkcje: ochronna termoregulacja gospodarka wodno-jonowa funkcja zmysłowa synteza witaminy D Warstwy