Skutki bezrobocia RYNEK PRACY

Transkrypt

1 Skutki bezrobocia RYNEK PRACY Maciej Frączek

2 Podział skutków bezrobocia Skutki bezrobocia mogą być rozpatrywane w rozmaitych wymiarach, np.: negatywne vs pozytywne; ekonomiczne vs społeczne (psychologiczne, psychiczne); odnoszące się do jednostki (osoby bezrobotnej) vs odnoszące się do całości gospodarki i/lub społeczeństwa

3 Pozytywne skutki bezrobocia 1 bezrobocie umacnia dyscyplinę pracy, zmniejsza płynność zatrudnienia, jest środkiem pobudzania etosu pracy i oddziaływania na postawy wobec pracy; pewna nadwyżka podaży pracy nad popytem warunkuje procesy restrukturyzacji i inwestycji; jeżeli przedsiębiorstwa nie mają możliwości swobodnego zakupu pracy na rynku pracy, to rekrutacja do nowych przedsięwzięć gospodarczych dokonuje się na drodze walki płacowej i kreuje różne (znane z gospodarki niedoborów) patologiczne formy istnienia płynności siły roboczej; zwolnienie pracowników nieprzydatnych, usunięcie tym samym bezrobocia ukrytego, racjonalizuje strukturę zatrudnienia, stymuluje wydajność i efektywność pracy; naturalną konsekwencją racjonalizacji zatrudnienia jest wzrost społecznej wydajności pracy, usprawnienie organizacji pracy, wprowadzenie postępu technicznego i technologicznego;

4 Pozytywne skutki bezrobocia 2 bezrobocie sprzyja konkurencji o pracę, zwłaszcza w atrakcyjnych i dobrze płatnych zawodach; skłania jednostki do większej dbałości i odpowiedzialności za wybór zawodu, rodzaju kwalifikacji czy później skłonności do kształcenia, rozszerzania wiedzy; nadwyżka rąk do pracy modeluje aspiracje i zachowania związków zawodowych, zwiększając ich społeczną odpowiedzialność; zamrożenie istniejącej struktury zatrudnienia w zmieniającej się gospodarce doprowadziłoby ostatecznie do niedostosowania podaży pracy do popytu na nią; zmuszenie ludzi do przejścia przez okres bezrobocia jest jednym ze sposobów, za pomocą których społeczeństwo dokonuje realokacji siły roboczej, kierując ją do bardziej odpowiednich miejsc pracy i zwiększając poziom całkowitej produkcji w długim okresie.

5 Społeczne i psychiczne skutki bezrobocia 1 ograniczenie lub zaniechanie uczestnictwa w życiu politycznym, kulturalnym i wżyciu społeczności lokalnej, brak możliwości zaspokajania istotnych potrzeb (potrzeba działania w grupie, kontaktów ze środowiskiem pozarodzinnym, w tym także zawodowym, wyznaczenia statusu i określenia tożsamości jednostki, ukierunkowania aktywności czy zorganizowania struktury czasowej dnia i tygodnia), narastanie konfliktów w rodzinie, brak wzajemnego zrozumienia, poczucie utraty własnej wartości i pozycji społecznej, narastanie stanów frustracji i depresji, bezradności i fatalizmu, obniżanie się u bezrobotnego poczucia własnej wartości, zmniejszanie motywacji i umiejętności samodzielnego poszukiwania pracy, zmiany posiadanego zawodu lub kwalifikacji,

6 Społeczne i psychiczne skutki bezrobocia 2 ograniczanie i blokowanie indywidualnych pól działania, rozdźwięk pomiędzy wyuczonym sposobem spędzania czasu a tym związanym z bezrobociem, żal, smutek po utracie czegoś ważnego pracy, poczucie zagrożenia i niemożność planowania przyszłości, stygmatyzacja społeczna: bezrobotny jako osoba wyalienowana, wyizolowana społecznie, zachwianie zaufania w stabilność i człowieczeństwo istniejącego systemu, pogorszenie stanu zdrowia fizycznego i psychicznego znacznej części społeczeństwa, wzrost liczby samobójstw, wzrost liczby zjawisk patologicznych (alkoholizm, narkomania, prostytucja, przestępstwa kryminalne), wzrost napięć politycznych i konfliktów społecznych, poczucie zagrożenia bezrobociem ludzi zatrudnionych.

7 Ekonomiczne skutki bezrobocia (systemowe) wydatki z Funduszu Pracy, wysokie koszty wydatków socjalnych (zasiłki dla bezrobotnych,świadczenia pomocy społecznej), koszty wcześniejszych emerytur i świadczeń przedemerytalnych dla bezrobotnych i osób zwalnianych przez zakłady pracy, koszty funkcjonowania instytucji obsługujących bezrobotnych (urzędy pracy), spadek wartości PKB (luka Okuna - bezrobocie powyżej poziomu bezrobocia naturalnego ma negatywny wpływ na PKB i zmniejsza go odpowiednio poniżej możliwości produkcji potencjalnej), przyjmuje się obecnie, że 1%-owy wzrost bezrobocia generuje ok. 2%-owy spadek produkcji, luka podatkowo ubezpieczeniowa spowodowana występowaniem osób bezrobotnych, przepływ bezrobotnych do szarej strefy gospodarki, straty związane z czasową i stałą migracją ludności.

8 Ekonomiczne skutki bezrobocia (indywidualne) obniżenie poziomu życia bezrobotnego i jego rodziny z powodu utraty dochodów: zamiana mieszkania na mniejsze i mniej kosztowne, zaległości z opłatami za czynsz, wodę, energię, gaz, sprzedaż wyposażenia mieszkania, życie na kredyt (brak oszczędności i częste zadłużenie), ograniczanie wydatków na żywność, co prowadzi do obniżenia standardu wyżywienia rodzin, zakupu ubrania i obuwia, rezygnacja z wydatków związanych z wyposażeniem mieszkania, remontem, wyjazdem czy szeroko rozumianą kulturą.