Książkę tę poświęcam pamięci moich lwowskich Rodziców, Lidii i Andrzeja Lewickich, a dedykuję ją wszystkim lwowiakom wygnanym, przybyłym, urodzonym

Transkrypt

1

2 Książkę tę poświęcam pamięci moich lwowskich Rodziców, Lidii i Andrzeja Lewickich, a dedykuję ją wszystkim lwowiakom wygnanym, przybyłym, urodzonym we Lwowie gdyż oni najlepiej wiedzą, czym jest miejsce.

3

4 Monografie Polskiego Stowarzyszenia Psychologii Społecznej Recenzent: prof. dr hab. Augustyn Bańka Redaktor prowadzący: Agnieszka Szopińska Redakcja i korekta: Magdalena Pluta Projekt okładki: Katarzyna Juras Zdjęcie na okładce: Tytus Sosnowski Copyright by Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012 ISBN Książka dofinansowana z funduszy grantu MNiSW Nr NN oraz ze środków Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego Wydawnictwo Naukowe Scholar Spółka z o.o. ul. Krakowskie Przedmieście 62, Warszawa tel./fax , , dział handlowy: jak wyżej, w. 105, info@scholar.com.pl Wydanie pierwsze Skład i łamanie: WN Scholar (Jerzy Łazarski) Druk i oprawa: Drukarnia Poligraf, Drelów

5 Spis treści Wprowadzenie. Czy w psychologii jest miejsce dla miejsca? Podziękowania Rozdział 1. Miejsce O pozornej śmierci i o triumfalnym powrocie miejsca Śmierć miejsca? Powrót miejsca Znaczenie miejsca Miejsce w języku Kłopoty ze znaczeniem Miejsce jako przedmiot doświadczenia fenomenologicznego Metoda fenomenologiczna Miejsce w ujęciu fenomenologicznym Granice miejsca, czyli wyodrębnienie Koncentryczny charakter miejsca Genius loci, czyli duch miejsca Ciągłość miejsca Miejsce jako spoczynek Autentyczność Spór o naturę miejsca: otwarte czy zamknięte, statyczne czy dynamiczne? W stronę (ukrytej) teorii miejsca Jakość versus ilość, czyli dwa nurty w badaniach doświadczania miejsca Architekci o dobrym miejscu Estetyka środowiskowa W stronę teorii miejsca podsumowanie Rozdział 2. Związki człowieka z miejscem Związki z miejscem: relacje psychologiczne czy semantyczne? Związki z miejscem rys historyczny badań

6 2.3. Pomiar związków z miejscem Przywiązanie do miejsca: konstrukt jednoczy wielowymiarowy? Metody ilościowe Autorskie skale Przywiązania do Miejsca i Identyfikacji z Miejscem Metody jakościowe Czy można policzyć jakość? Rozdział 3. Predyktory przywiązania do miejsca Cechy miejsca Skala miejsca Miejsce otwarte versus zamknięte Wielkość miejscowości Miejsca zróżnicowane versus homogeniczne Osiedla zamknięte versus otwarte Otwarte czy zamknięte a może i otwarte, i zamknięte? Rodzaj zabudowy a przywiązanie do miejsca Dzielnica i miasto a przywiązanie do miejsca Cechy osób Więzi sąsiedzkie Mobilność Status społeczno-ekonomiczny, rodzinny i pracowniczy Regionalne zróżnicowanie przywiązania do miejsca i tożsamości lokalnej w Polsce i na Ukrainie Regionalne zróżnicowanie Europy i świata Regionalne zróżnicowanie Polski i Ukrainy Podsumowanie Rozdział 4. Związki z miejscem i ich konsekwencje psychologiczne Przywiązanie niejedno ma imię: typy relacji z miejscem Rodzaj relacji z miejscem a zmienne socjodemograficzne Typy relacji z miejscem profile psychologiczne Kapitał społeczny Kapitał sieciowy Zaufanie społeczne Aktywność społeczna Kapitał kulturowy Tożsamość i ciągłość: jednostka, rodzina, miejsce

7 Wartości Zadowolenie z życia i samoocena Typy relacji z miejscem: podsumowanie Typy relacji z miejscem analiza dyskryminacyjna Miejsce: kotwica czy magnes? Rozdział 5. Pamięć miejsca Pamięć zbiorowa a pamięć indywidualna Amnezja czy hipermnezja znakiem współczesności? Rodzaje pamięci Psychologowie o pamięci zbiorowej Pamięć miejsca Pamięć miast o wymienionej krwi Miasta Rzeczypospolitej wymiana narodowości Wymiana narodowości w miastach Kresów Wschodnich: Lwowie i Wilnie Wymiana narodowości w miastach Ziem Zachodnich i Północnych Polski Narracje tożsamościowe wybranych miast: ludność, bohaterowie, wydarzenia Wielonarodowy charakter miejsca oszacowania składu narodowościowego miejscowości przed wojną Słynne osoby w historii miejscowości Najważniejsze wydarzenia w historii miejscowości Nic bardziej niewidzialnego niż pomnik? Rola podpowiedzi urbanistycznych w pamięci miejsca Pamięć typu locus Pamięć typu pomnik Pamięć miejsca rola czynników demograficznych i relacji z miejscem zamieszkania Psychologiczne czynniki sprzyjające pamięci Zainteresowanie przeszłością: jego istota i rola w kształtowaniu pamięci miejsca Emocjonalne związki z miejscem. Tożsamość lokalna czy narodowa? Miejsce jako obiekt społeczny: poznawcze oraz motywacyjne mechanizmy etnocentrycznej wizji przeszłości miejsca Zakończenie: czy w psychologii jest miejsce dla miejsca?

8 Załącznik. Zestawienie badań omawianych w książce Literatura cytowana Indeks nazwisk Indeks rzeczowy