PRZYWÓDZTWO - 35 tys. definicji

Transkrypt

1 LIDERZY: are leaders made or born? Merytoryczne (wiedza) Przywódcze Zdolności komunikacyjne Efektywność osobista (kompetencje + charakter) PRZYWÓDZTWO - 35 tys. definicji ½ nowo otwartych firm upada po dwóch latach 60-75% Amerykanów żle mówi o swoich kierownikach! PRZYWÓDZTWO forma wywierania wpływu na innych ( Pondy 1978) proces w którym jednej lub większej liczbie jednostek udaje się kształtować i definiować rzeczywistość innych: to także zarządzanie znaczeniami (Smircich i Morgan 1982) proces, dzięki któremu wyłania się porządek społeczny i zachodzą zmiany (Uhl-Bien 2006) Przywództwo transakcyjne - rodzaj transakcji czy wymiany społecznej, w której zarówno przełożony jak i podwładny, wzajemnie wpływają na siebie oraz obaj czerpią z tego pewne korzyści (Yukl 1981) Przywództwo transformacyjne opiera się na zaangażowaniu emocjonalnym. Zadaniem przywódcy jest sformułowanie wizji organizacji, jak również sprawienie, by pracownicy się z nią identyfikowali (Bass 1985) 1

2 Najważniejsze kompetencje przywódcze Tworzenie przekonującej wizji organizacji Radzenie sobie w szybko zmieniających się warunkach gospodarczych Negocjowanie Zarządzanie podstawowymi relacjami biznesowymi Elementy definicji przywództwa wg. J. Kottera Wizja Sieć kontaktów Umiejętność inspiracji STARE I NOWE PARADYGMATY PRZYWÓDZTWA Cechy osobiste przywódcy Jego zachowania Środowisko w jakim funkcjonuje wizjonerskie lub transformacyjne zarządzanie znaczeniami autentyczne estetyczne relacyjne rozproszone destrukcyjne 2

3 URODZONY PRZYWÓDCA? LEAD ścieżka, droga, podróż LEADER Przesuwa figury na planszy (zmusza ludzi do działania) Przemawia do kolektywnej wyobrażni (motywuje) szkoła sternika figurant, kukła, manipulowana przez otoczenie menedżer, artysta, kapłan (M. Jo Hatch, M.Kostera, A.K.Kożmiński, 2010) KTOŚ KTO CHCE ZARZĄDZAĆ INNYMI, POWINIEN NAJPIERW NAUCZYĆ SIĘ WŁADAĆ SOBĄ 3

4 PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA 1. HIERARCHIE 2. EWOLUCYJNE TEORIE POZYCJI SPOŁECZNEJ 3. TEORIA DOMINACJI 3. TEORIA POTENCJAŁU UTRZYMANIA ZASOBÓW 5. WYZNACZNIKI DOMINACJI: - POZIOM TESTOSTERONU - WYPROSTOWANA POZYCJA - WZROST - WYRAZ TWARZY TEORIE CECH PSYCHICZNYCH: OSOBOWOŚĆ ZDOLNOŚCI OSOBOWOŚĆ Z genetyki wynika około 50% różnic w osobowości i ponad 80 % wariacji w zainteresowaniach zawodowych i pozazawodowych 4

5 TEORIE CECH PRZYWÓDCY AMBICJA I ENERGIA PRAGNIENIE PRZEWODZENIA INNYM UCZCIWOŚĆ I PRAWOŚĆ WIARA W SIEBIE INTELIGENCJA GŁĘBOKA WIEDZA TECHNICZNA W DZIEDZINIE OBJĘTEJ ZAKRESEM ODPOWIEDZIALNOŚCI PRZYWÓDCY MENEDŻEROWIE ADMINISTRUJĄ ZARZĄDZAJĄ SPRAWUJĄ KONTROLĘ KRÓTKIE OKRESY DZIAŁANIA AKCEPTUJĄ STATUS QUO PYTAJĄ O RADĘ WYKONUJĄ DOBRZE POWIERZONE DZIAŁANIA Międzykulturowe Style Przywódcze Model Konsensusu Skandynawia, Holandia, Japonia Model Charyzmatycznego Przywódcy kraje anglosaskie, łacińskie Model Technokratyczny kraje niemieckie Model Elitarnych Procesów Politycznych Francja Model Centralizmu Demokratycznego Rosja Model Patriarchalny Chiny, Indie, niektóre kraje arabskie i afrykańskie 5

6 TYPY OSOBOWOŚCI NARCYSTYCZNA poczucie wyższości, potrzeba bycia podziwianym, skłonność do wykorzystywania innych PARANOIDALNA przesadna czujność, nieufność, podejrzliwość OBSESYJNO-KOMPULSYWNA Skrupulatność, słowa kluczowe, to: porządek, perfekcjonizm, kontrola i zgodność. Dogmatyzm TEATRALNA Zachowania ekspresyjne, towarzyskość, emocjonalność. Egoistyczni i uwodzicielscy OSOBOWOŚĆ NARCYSTYCZNA poczucie wyższości poczucie wyjątkowości przesadne podkreślanie własnych talentów próżne i pretensjonalne zachowanie wygórowane ambicje egocentryczny i ciągle powołujący się na siebie potrzeba uwagi i uznania aroganckie i wyniosłe zachowanie TYPY OSOBOWOŚCI, cd. ZALEŻNA Poszukiwanie aprobaty, uległość, trzymanie się na uboczu, bezradność, obawa przed porzuceniem DEPRESYJNA Pesymizm, poczucie niskiej wartości, zły nastrój SCHIZOTYPOWA Kłopoty w nawiązywaniu relacji z innymi. Dziwacy i ekscentrycy Z POGRANICZA (BORDERLINE) Impulsywni i niestabilni w uczuciach, skłonni do życia w samotności, unikają bliskich relacji 6

7 TYPY OSOBOWOŚCI, cd LĘKLIWA Zahamowania społeczne, poczucie nieporadności i nieprzystosowania. Nadwrażliwi i nieśmiali ZCHIZOIDALNA Zdystansowani i zamknięci w sobie. Ograniczone kontakty z otoczeniem ANTYSPOŁECZNA Niski poziom frustracji, niesolidni, nieodpowiedzialni, niegodni zaufania. Lubią lekceważyć każdą władzę SADYSTYCZNA Zadufani w sobie, waleczni i agresywni TYPY OSOBOWOŚCI, cd MASOCHISTYCZNA Wiecznie pokrzywdzeni i niezadowoleni. Trzymają się na uboczu, mają poczucie, że nic im się nie należy BIERNO-AGRESYWNA Na wszystko się zgadzają, po czym zawodzą. Nie potrafią odmawiać CYKLOTYMICZNA Zmienność nastrojów Żródło: The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. American Psychiatric Association 7

8 INTELIGENCJA EMOCJONALNA KOGNITYWNY LEWA PÓŁKULA MÓZGU OPERUJE KONKRETNYMI STWIERDZENIAMI EMOCJONALNY PRAWA PÓŁKULA MÓZGU UMYSŁ INTUICYJNY, IMPRESYJNY UMYSŁ NAJCZĘŚCIEJ ANALITYCZNY WOLI TO, CO LOGICZNE I ROZUMOWE ABSTRAKCYJNE SYMBOLE, SŁOWA WOLNIEJ PRZETWARZA INFORMACJE WOLI TO, CO NIESIE POZYTYWNE EMOCJE POSŁUGUJE SIĘ METAFORAMI, WYOBRAŻENIAMI I OPISAMI SZYBCIEJ PRZETWARZA INFORMACJE OPERUJE OGÓLNIKOWYMI STWIERDZENIAMI 8

9 ILORAZ INTELIGENCJI TYLKO W 20% WPŁYWA NA ŻYCIOWY SUKCES IQ TAKŻE W ORGANIZACJI NIE DAJE GWARANCJI SUKCESU IQ I UMIEJĘTNOŚCI PRZYWÓDCZE, SĄ SŁABO SKORELOWANE PUŁAPKA INTELIGENCJI INTELEKTUALIZOWANIE NIEWŁAŚCIWYCH DECYZJI KRYTYKA INNYCH, NIE POZWALA PRACOWAĆ NAD KONSTRUKTYWNYMI ROZWIĄZANIAMI KORZYŚCI PŁYNĄCE Z INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ LUDZIE O WYSOKIEJ INTELIGENCJI EMOCJONALNEJ: MAJĄ SILNE RELACJE MIĘDZYLUDZKIE SĄ LEPSI W MOTYWOWANIU SIEBIE I INNYCH CECHUJE ICH DYNAMIKA, INNOWACYJNOŚĆ SĄ SKUTECZNIEJSI JAKO LIDERZY LEPIEJ FUNKCJONUJĄ W WARUNKACH STRESU LEPIEJ SOBIE RADZĄ ZE ZMIANAMI SĄ BARDZIEJ POGODZENI Z SAMYMI SOBĄ TEORIE Teoria X: ludzie są leniwi, głupi i nie lubią pracować. Robotnicy stanowią przedłużenie maszyn. Biurokracja. Teoria Y: ludzie chcą czuć się potrzebni i odpowiedzialni za wykonywaną pracę. Demokratyczny styl zarządzania. 9

10 TEST MYERS-BRIGGS (MBTI) E-J EKSTRAWERSJA/INTROWERSJA S-N POZNAWCZE/INTUICYJNE T-F MYŚLĄCE/UCZUCIOWE P-J OBSERWUJĄCO/OCENIAJĄCE TYPY KIEROWNIKÓW INTJ - WIZJONERZY ESTJ - ORGANIZATORZY ENTP - KONCEPTUALIŚCI DO TYPU NT (INTUICYJNO- MYŚLĄCEGO) NALEŻY 5% POPULACJI MODEL WIELKIEJ PIĄTKI EKSTRAWERSJA NEUROTYZM SUMIENNOŚĆ STABILNOŚĆ EMOCJONALNA OTWARTOŚĆ NA DOŚWIADCZENIA 10

11 INNE ATRYBUTY JEDNOSTEK UMIEJSCOWIENIE KONTROLI AUTORYTARYZM MAKIAWELIZM SAMOKONTROLA SKŁONNOŚĆ DO RYZYKA TYP OSOBOWOŚCI A Osobowość autorytarna/makiawelizm Niski poziom zaufania interpersonalnego w Polsce (Skarżyńska, 2005) Przewaga zachowań nastawionych na maksymalizację bezpieczeństwa Nieufność Cyniczny obraz innych ludzi Niejasne procedury postępowania ułatwiają sukces nieufnym, cynicznym makiawelistom 11

12 WŁADZA PRZYWÓDCZA MENEDŻERA WŁADZA EKSPERCKA WŁADZA PRZYPISANA CHARYZMA Współczesne teorie przywództwa Koncentracja na interakcjach Cechy i zachowania lidera Charakterystyka podwładnych Cechy sytuacji 12

13 EWOLUCYJNA TEORIA PRZYWÓDZTWA Duże natężenie Zachowania zorientowane na stosunki Małe natężenie Duży nacisk na stosunki, mały na zadania STYL PRZYWÓDCY Duży nacisk na zadania i na stosunki Mały nacisk Duży nacisk na zadania na zadania, i na stosunki mały na stosunki Małe Zachowania zorientowane Duże natężenie na zadania natężenie (Dojrzali) Dojrzałość członków grupy (Niedojrzali) Źródło: Według: P. Hersey, K. H. Blanchard, Management of Organizationa Utilizing Human Resources, wyd. 4, Englewood Cliffis N.J. 1982, s PODEJŚCIE SYTUACYJNE Contingency Theory Stworzona przez Freda Fiedlera Efektywność lidera jest zdeterminowana przez cechy jego osobowości i aspekty sytuacji Lider zorientowany na ludzi: bardziej efektywny w sytuacji umiarkowanie korzystnej Lider zorientowany na zadania: bardziej efektywny w sytuacjach, które są dla niego ekstremalnie trudne lub korzystne 13

14 Teoria ścieżki do celu Roberta House Zadaniem przywódcy jest pomaganie podwładnym w osiąganiu celów oraz wskazywanie kierunków działania, zgodnych z ogólnymi celami grupy lub organizacji Zachowania przywódcy są akceptowane w takim stopniu, w jakim są oni w stanie przyczynić się do zadowolenia swoich podwładnych teraz lub w przyszłości Teoria ścieżki do celu cd Działanie przywódcy jest motywujące, gdy: Uzależnia zaspokojenie potrzeb przez podwładnych od efektywności ich działania, Szkoli ich, kieruje nimi, wspiera i zapewnia nagrody potrzebne do efektywnego działania Teoria ścieżki do celu cd. Zachowania przywódcze Przywódca dyrektywny: powiadamia podwładnych o tym, czego od nich oczekuje, programuje pracę do wykonania, udziela szczegółowych wskazówek co do sposobu wykonania zadań, Przywódca wspierający: jest przyjazny i wykazuje troskę o potrzeby podwładnych, Przywódca partycypacyjny: zasięga opinii podwładnych i korzysta z ich wskazówek przed podjęciem decyzji, Przywódca nastawiony na osiągnięcia: wyznacza trudne cele i oczekuje od podwładnych najwyższej efektywności, 14

15 ALE: Ten sam przywódca może w zależności od sytuacji, zachowywać się w każdy z wymienionych sposobów STYLE PRZYWÓDZTWA (aktualizacja) Autorytarny vs. Demokratyczny 60% pracowników preferuje styl demokratyczny Ale ma on wpływ na zmianę zachowań tylko w 22% (w 56% pozostaje ono bez zmian) Przywództwo transakcyjne: wyjaśnianie wymagań stawianych przez role i zadania Przywództwo charyzmatyczne: inspirowanie do wychodzenia poza interes własny lub Przywództwo transformacyjne: Wiara w siebie Wizja i silna wiara w tę wizję Niezwykłe zachowania i intelektualna stymulacja Wizerunek agenta zmiany autentyczne, tj. zwiększona samoświadomość przywódców, samokontrola i dawanie dobrego przykładu innym (Avolio, Gardner, 2005) estetyczne; rola emocji, etyki, kreatywności. Liderzy pełnią funkcje, tradycyjnie przypisywane artystom i duchownym (Hatch). relacyjne ; to społeczny proces wywierania wpływów, dzięki któremu możliwa staje się zarówno koordynacja jak i zmiana w organizacji rozproszone; przywódcą może być każdy, kto w konkretnej sytuacji i w zależności od potrzeb przejmuje kontrolę i odpowiedzialność nad biegiem wydarzeń. (Grint 2005) destrukcyjne; systematyczne i powtarzające się zachowania przywódcy, przełożonego lub menedżera, które narusza prawomocne interesy organizacji.. STYLE PRZYWÓDZTWA (AKTUALIZACJA) 15

16 WŁADZA W ORGANIZACJI NAGRADZANIA WYNIKAJĄCA Z MOCY PRAWA WYMUSZANIA ODNIESIENIA KIEROWANIE WRAŻENIEM (KW) PROCES W KTÓRYM POSZCZEGÓLNE JEDNOSTKI STARAJĄ SIĘ SPRAWOWAĆ KONTROLĘ NAD WRAŻENIEM, JAKIE WYWIERAJĄ NA INNYCH Samoopisywanie Konformizm Usprawiedliwienia Przeprosiny Przypisywanie sobie zasługi Pochlebstwo uprzejmości Uwaga! Jak pokazują badania, techniki Kierowania Wrażeniem są raczej skuteczne (przykład: rozmowa kwalifikacyjna) 16