Pięcioczynnikowy model osobowości Wielka Piątka

Transkrypt

1 OSOBOWOŚĆ

2 Pięcioczynnikowy model osobowości Wielka Piątka

3 Jak powstała koncepcja Wielkiej Piątki? Poszukiwania podstawowych wymiarów osobowości: - leksykalne badania Allporta i Odberta, w wyniku których powstała lista ok wyrazów opisujących jednostki, które zredukowano do ok. 200 wiązek synonimów - stworzono dwubiegunowe wymiary (np. odpowiedzialny - nieodpowiedzialny)

4 Poproszono ludzi o oszacowanie siebie i innych na tych wymiarach. Oszacowania poddano analizie czynnikowej, by ustalić wzajemne powiązania między wiązkami synonimów. Badacze doszli do wniosku, iż u podłoża cech, jakimi ludzie opisują siebie i innych, istnieje tylko 5 podstawowych wymiarów

5 Struktura pięciu czynników osobowości wg Costy i McCrae a:

6

7 Czynnik N Duża neurotyczność: Osoby o dużym nasileniu tej cechy są: podatne na irracjonalne pomysły, mniej zdolne do kontrolowania swoich popędów i zmagania się ze stresem, reagują silnie lękiem, napięciem, wykazują tendencję do zamartwiania się, często doświadczają stanów wrogości i gniewu, łatwo zniechęcają się i załamują w trudnych sytuacjach wykazują niskie poczucie wartości, wstydliwość i poczucie zmieszania w obecności innych Zrównoważenie emocjonalne: Osoby zrównoważone emocjonalnie są: emocjonalnie stabilne, spokojne, zrelaksowane, zdolne do zmagania się ze stresem, bez doświadczania obaw, napięć i rozdrażnienia

8 Czynnik E Ekstrawersja: Osoby ekstrawertywne są: przyjacielskie i serdeczne, towarzyskie i rozmowne, skłonne do zabawy oraz poszukiwania stymulacji, wykazują tendencje do dominowania w kontaktach społecznych życiowo aktywne i pełne wigoru, wykazują optymizm życiowy i pogodny nastrój Introwersja: Osoby introwertywne wykazują: rezerwę w kontaktach społecznych, brak optymizmu preferencje do przebywania w samotności nieśmiałość

9 Czynnik O Duża otwartość na doświadczenie: osoby takie są: ciekawe zjawisk świata zewnętrznego i wewnętrznego, kreatywne, mają żywą, twórczą wyobraźnię, wykazują ciekawość intelektualną i zainteresowanie sztuką,dużą wrażliwość estetyczną niekonwencjonalne, skłonne do kwestionowania autorytetów, niezależne w sądach i nastawione na odkrywanie nowych politycznych, społecznych oraz estetycznych idei Mała otwartość na doświadczenie: Osoby takie są: konwencjonalne w zachowaniu, konserwatywne w poglądach cenią tradycyjne wartości, preferują uznane społecznie sposoby działania, mają pragmatyczne zainteresowania

10 Czynnik A Duża ugodowość: Osoby o dużej ugodowości są: sympatyczne w stosunku do innych i skłonne do udzielania im pomocy, sądzą, że inni ludzie mają identyczne postawy, co one, są scharakteryzowane jako prostolinijne, prostoduszne, szczere, altruistyczne, potulne i łagodne oraz skromne i uczuciowe w stosunku do innych ludzi, Mała ugodowość: Osoby mało ugodowe są: egocentryczne, sceptyczne w opiniach o intencjach innych ludzi przejawiają raczej nastawienie rywalizacyjne niż kooperatywne, agresywne i oschłe w kontaktach z innymi ludźmi

11 Czynnik C Duża sumienność: Osoby o dużej sumienności: wykazują silną wolę, są zmotywowane do działania, wytrwałe w realizowaniu swoich celów, skrupulatne, obowiązkowe, punktualne, rozważne i rzetelne w pracy, mają duże osiągnięcia akademickie i zawodowe wiąże się z pracoholizmem, skłonnością do utrzymywania porządku i perfekcjonizmem Mała sumienność: Osoby o małej sumienności: wykazują małą skrupulatność w wypełnianiu obowiązków, małą motywację do osiągnięć społecznych, hedonistyczne nastawienie do życia, brak jasno sprecyzowanych celów życiowych i rozleniwienie impulsywność przy podejmowaniu decyzji i spontaniczność w działaniu

12 NEO-FFI Kwestionariusz do oceny osobowości NEO- FFI (autorzy: P. Costa i R. McCrae) polska adaptacja: Szczepaniak i wsp. Zawiera 60 stwierdzeń, ocenianych w skali 5- cio stopniowej (od 1- zdecydowanie nie zgadzam się do 5 - zdecydowanie zgadzam się) po 12 na każdy z wymiarów osobowości

13 Przykładowe stwierdzenia z NEO-FFI Nie należę do osób stale martwiących się Lubię mieć wielu ludzi wokół siebie Wolałbym raczej współpracować z innymi, niż z nimi rywalizować Lubię być tam, gdzie się coś dzieje Ciężko pracuję, aby zrealizować swoje cele