Witamina D dla kogo i kiedy? Dariusz Włodarek Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Witamina D dla kogo i kiedy? Dariusz Włodarek Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie"

Mateusz Ciesielski
7 lat temu
Przeglądów:

1 Witamina D dla kogo i kiedy? Dariusz Włodarek Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie

2 Trochę historii Pierwsza połowa XIX wieku J. Śniadecki ( ) - ekspozycja na działanie promieni słonecznych jest skuteczna w leczeniu krzywicy Początek XX wieku E. Mellanbe - przyczyną krzywicy mogą być niedobory substancji rozpuszczalnych w tłuszczach Lata 30. XX wieku Wykazano, że substancją rozpuszczalną w tłuszczach jest związek, który nazwano witaminą D

3 Witamina D Główne znaczenie w zaspokajaniu zapotrzebowania na witaminę D ma jej wytwarzanie w skórze promieniowanie UVB o długość fali nm Pokrywa nawet do 90% potrzeb organizmu czynniki wpływające na syntezę szerokość geograficzna, pora roku, pora dnia, czynniki środowiskowe (smog, mgła) ilość melaniny w skórze powierzchnia odsłoniętego ciała stosowanie kremów z filtrem ochronnym przed promieniowaniem UVB Magazynowana jest głownie w wątrobie

4 W Europie Środkowej w okresie od października do marca nie ma optymalnych warunków słonecznych do powstawania wystarczającej ilości witaminy D Najlepszy czas do syntezy skórnej kwiecień wrzesień. osoby o jasnej karnacji Codzienna ekspozycja na promieniowanie słoneczne 15 minut, między godziną a 15.00, minimum 18% odsłoniętej powierzchni ciała (przedramiona i podudzia), bez używania filtrów ochronnych. Ryzyko raka skóry dotyczy szczególnie osób o jasnej karnacji dotyczy niemowląt poniżej 6. miesiąca życia, nie zaleca się ekspozycji na słońce

5 Źródła pokarmowe wit. D Tran Ryby Jaja Żywność fortyfikowana (mleko, margaryny, jogurty, ser, płatki śniadaniowe, odżywki dla dzieci)

6 Zawartość witaminy D w produktach [µg/ 100g produktu] Nie zawierają, lub śladowe ilości Pieczywo Oleje, oliwa, słonina, smalec Mąki, kasza, ryż, makaron, płatki Warzywa Ziemniaki Owoce Orzechy, nasiona, pestki

7 Wiele badań epidemiologicznych sugeruje, że stężenie we krwi 25(OH)D większe niż 30 ng/ml może mieć dodatkowe korzyści zdrowotne wpływać na zmniejszenie ryzyka wystąpienia nowotworów, chorób autoimmunologicznych, chorób układu sercowo-naczyniowego, chorób zakaźnych cukrzycy typu 2. Holick MF, Binkley NC, Bischoff-Ferrari HA, Gordon CM, Hanley DA, Heaney RP, Murad MH, Weaver CM; Endocrine Society. Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: an Endocrine Society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab Jul;96(7):

8 Normy żywienia Ostania nowelizacja polskich norm żywienia ukazała się w 2012 roku pod redakcją prof. M. Jarosza Dla witaminy D, rekomendacje w nich znajdują odwołują się do zaleceń Institute of Medicine (USA) z 2010 roku

9 Normy żywienia (2012) podaż witaminy D niemowląt do 1. roku poziom AI: 10 µg (400 IU)/dobę dla osób od 1. do 70. roku życia, oraz dla kobiet ciężarnych i karmiących poziom EAR: 10 µg (400 IU)/dobę poziom RDA: 15 µg (600 IU)/dobę dla osób po 70. roku życia poziom EAR: 10 µg (400 IU)/dobę poziom RDA: 20 µg (800 IU)/dobę

10 Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów - wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r Płudowski P, Karczmarewicz E, Bayer M, Carter G, Chlebna-Sokół D, Czech-Kowalska J, Dębski R, Decsi T, Dobrzańska A, Franek E, Głuszko P, Grant WB, Holick MF, Yankovskaya L, Konstantynowicz J, Książyk JB, Księżopolska-Orłowska K, Lewiński A, Litwin M, Lohner S, Lorenc RS, Lukaszkiewicz J, Marcinowska-Suchowierska E, Milewicz A, Misiorowski W, Nowicki M, Povoroznyuk V, Rozentryt P, Rudenka E, Shoenfeld Y, Socha P, Solnica B, Szalecki M, Tałałaj M, Varbiro S, Zmijewski MA. Witamina D: Rekomendacje dawkowania w populacji osób zdrowych oraz w grupach ryzyka deficytów - wytyczne dla Europy Środkowej 2013 r. Standardy Medyczne /Pediatria 2013, 10,

11 Noworodki i niemowlęta do 12 miesięcy suplementacja witaminy D powinna rozpocząć się od pierwszych dni życia, niezależnie od sposobu żywienia noworodka. suplementacja w dawce 400 IU/dobę (10 µg/dobę) do 6 miesiąca życia, niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym powinny otrzymać dawkę 400 IU/dobę (10,0 µg/dobę) łącznie z diety oraz suplementów (zalecenia z 2009r) od 6 miesiąca do 12 miesiąca życia suplementacja w dawce IU/dobę (10,0-15,0 µg/dobę), zależnie od podaży witaminy D w diecie.

12 Dzieci i młodzież (1-18 lat) suplementacja w dawce IU/dobę (15,0-25,0 µg/dobę), zależnie od masy ciała, w miesiącach wrzesień kwiecień suplementacja w dawce IU/dobę (15,0-25,0 µg/dobę), zależnie od masy ciała, przez cały rok, jeśli nie jest zapewniona efektywna synteza skórna witaminy D w miesiącach letnich

13 Dorośli powyżej 18 roku życia i seniorzy suplementacja w dawce IU/dobę (20,0-50,0 µg/dobę), zależnie od masy ciała, w miesiącach wrzesień kwiecień suplementacja w dawce IU/dobę (20,0-50,0 µg/dobę), zależnie od masy ciała, przez cały rok, jeśli nie jest zapewniona efektywna synteza skórna witaminy D w miesiącach letnich seniorzy (65+ lat) powinni otrzymywać suplementację w dawce IU/dobę (20,0-50,0 µg/dobę) zależnie od masy ciała, przez cały rok, ze względu na obniżoną efektywność skórnej syntezy witaminy D

14 Otyłe dzieci i otyła młodzież suplementacja w dawce IU/dobę (30,0-50,0 µg/dobę), zależnie od stopnia otyłości, w miesiącach wrzesień kwiecień suplementacja w dawce IU/dobę (30,0-50,0 µg/dobę), zależnie od stopnia otyłości, przez cały rok, jeśli nie jest zapewniona efektywna synteza skórna witaminy D w miesiącach letnich

15 Otyli dorośli i otyli seniorzy suplementacja w dawce IU/dobę (40,0-100,0 µg/dobę), zależnie od stopnia otyłości, przez cały rok racjonalna ekspozycja skóry na promieniowanie słoneczne jest bezpieczna i poprzez syntezę skórną stanowi dodatkowe źródło witaminy D.

16 Pracownicy nocnych zmian oraz ciemnoskóre osoby dorosłe suplementacja w dawce IU/dobę (25,0-50,0 µg/dobę) zależnie od masy ciała, przez cały rok dla osób dorosłych o ciemnej skórze suplementacja w dawce IU/dobę (25,0-50,0 µg/dobę) zależnie od masy ciała, przez cały rok dla osób pracujących na nocnych zmianach, z wyraźnie ograniczoną aktywnością dzienną (tj. zmniejszoną szansą ekspozycji na promieniowanie UVB)

17 Maksymalne dopuszczalne dobowe dawki witaminy D dla populacji osób zdrowych Grupa osób Maksymalna dopuszczalna dobowa dawka witaminy D IU/dobę (µg/dobę) Noworodki i niemowlęta 1000 (25,0) Dzieci w wieku 1-10 lat 2000 (50,0) Dzieci i młodzież w wieku lat 4000 (100,0) Dorośli i seniorzy z prawidłową masą ciał 4000 (100,0) Otyli dorośli oraz otyli seniorzy (250,0) Kobiety ciężarna i karmiące piersią 4000 (100,0)

18 Ocena stanu zaopatrzenia organizmu w witaminę D na podstawie stężenia 25(OH)D w surowicy dla wszystkich grup wiekowych Stężenie 25(OH)D w surowicy nmol/l (ng/ml) Działanie do rozważenia Deficyt 0-50 (0-20) Terapia deficytu Stężenie suboptymalne >50-75 (>20-30) Zwiększenie/ utrzymanie suplementacji witaminą D Stężenie optymalne > (>30-50) Utrzymanie suplementacji witaminą D Stężenie wysokie > (>50-100) Utrzymanie/ obniżenie dawek witaminy D Stężenie potencjalnie toksyczne >250 (>100) Powstrzymanie się od przyjmowania witaminy D do mementu uzyskania stężenia 25(OH)D w zakresie normy Poziom toksyczny >500 (>200) Leczenie potencjalnych efektów toksycznych

19 Wskazania do przynajmniej jednorazowego oznaczenia 25(OH)D w surowicy krwi krzywica, osteomalacja, bole stawowo-mięśniowe, idiopatyczna lub wtórna osteoporoza, przebyte złamanie niskoenergetyczne, zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, niedoczynność przytarczyc, przewlekła steroidoterapia, terapia ketokonazolem, terapia lekami przeciwdrgawkowymi, lekami antyretrowirusowymi, zespół upośledzonego trawienia lub wchłaniania (również mukowiscidoza), długotrwałe stosowanie diety eliminacyjnej, zaburzenia odżywiania, żywione pozajelitowe, przewlekła choroba nerek (stadium 3-5), stan po przeszczepieniu nerki, przewlekła niewydolność wątroby, cholestaza, choroba ziarniniakowa, choroba nowotworowa, choroby układu krążenia (zwłaszcza nadciśnienie tętnicze), choroby autoimmunologiczne, niektóre infekcje, choroby alergiczne.

20 Osoby ze zdiagnozowanym deficytem witaminy D (25(OH)D <20 ng/ml) powinni otrzymywać lecznicze dawki witaminy D aż do uzyskania stężenia ng/ml, terapia powinna trwać nie krócej niż 1 miesiąc (optymalnie 1-3 miesięcy)

Podobne dokumenty

Dariusz Włodarek. Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie

Dariusz Włodarek. Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie Witamina D a depresja Dariusz Włodarek Katedra Dietetyki Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, SGGW w Warszawie Już w pierwszej połowie XIX wieku polski lekarz Jędrzej Śniadecki (1768 1838) stwierdzał,