Lęk przed porodem w III trymestrze ciąży i jego powiązania ze stanem noworodka

Transkrypt

1 PRACA ORYGINALNA Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 1, Lęk rzed orodem w III trymestrze ciąży i jego owiązania ze stanem noworodka Grażyna Gebuza 1, Marzena Kaźmierczak 1, Małgorzata Gierszewska 1, Estera Mieczkowska 1, Mariola Banaszkiewicz 2, Agnieszka Wróbel-Bania 3 1 Pracownia Podstaw Oieki Położniczej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Mikołaja Koernika w Toruniu 2 Zakład Kształcenia Podylomowego Pielęgniarek i Położnych, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Mikołaja Koernika w Toruniu 3 Zakład Pielęgniarstwa Pediatrycznego, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Mikołaja Koernika w Toruniu Gebuza G, Kaźmierczak M, Gierszewska M, Mieczkowska E, Banaszkiewicz M, Wróbel-Bania A. Lęk rzed orodem w III trymestrze ciąży i jego owiązania ze stanem noworodka. Med Og Nauk Zdr. 2015; 21(1): doi: / Streszczenie Wstę. Wiele badań na świecie sugeruje owiązanie renatalnego nieokoju i nierawidłowego rzebiegu ciąży ze stanem zdrowia noworodka. Skutecznym redyktorem dobrostanu kobiet ciężarnych i noworodków może być wsarcie sołeczne od bliskich osób. Cel. Ocena lęku rzed orodem i jego związek ze stanem zdrowia noworodka w skali Agar, masą ciała i nierawidłowościami ęowiny oraz określenie redyktorów dobrostanu kobiet. Materiał i metody. Badania rzerowadzono w III trymestrze ciąży u 199 kobiet. Lęk rzed orodem mierzono Kwestionariuszem Lęku Porodowego (KLPII). Wykorzystano również Berlińskie Skale Wsarcia Sołecznego (BSSS) oraz Skalę Satysfakcji z Życia (SWLS). Po orodzie zebrano dane dotyczące oceny noworodków w skali Agar, masę ciała noworodków i wystąienie owikłań ęowinowych odczas orodu. Wyniki. Nie stwierdzono różnicy w oziomie lęku rzed orodem u matek ze względu na niską wagę ciała noworodków, niską unktację w skali Agar i owikłania ęowiny. Satysfakcja z życia jest związana z otrzymanym wsarciem sołecznym. Wraz ze wzrostem ryzyka ciąży wzrasta oziom otrzymanego rzez kobiety wsarcia sołecznego. Wnioski. Lęk rzed orodem u kobiet w III trymestrze ciąży nie jest związany ze złym stanem noworodka. Należy rowadzić dalsze badania oceniające związek lęku rzed orodem ze stanem zdrowia noworodka. Słowa kluczowe nieokój matki, lęk, ciąża, noworodek, ęowina, wsarcie sołeczne WSTĘP Kobiety w ciąży w związku z narodzinami dziecka rzeżywają wiele ozytywnych emocji, niekiedy doświadczają również emocji negatywnych, które wyrażają się lękiem związanym z całym okresem okołoorodowym. Lęk rzed orodem, dotyczy wielu asektów orodu, które mogą wzbudzać nieokój u kobiet ciężarnych. Można go rozatrywać jako rzejaw renatalnego stresu, zaburzenie lękowe lub strach o charakterze fobii, włączając dolegliwości fizyczne i sychiczne [1] w zależności od czynnika stanowiącego źródło [2]. Często lęk rzeżywany w okresie ciąży ma swoje konsekwencje w okresie oorodowym, wływając na jakość życia matki, może obniżać zadowolenie z życia [3] i inicjować wystąienie deresji oorodowej [4]. Podjęcie się rzez kobiety roli rodzica wiąże się z odczuciem stresu, wyzwaniem, ale też uczuciem radości oraz sełniania się w życiu osobistym [3, 5]. Zatem srostanie zadaniom związanym z macierzyństwem nie jest łatwe nawet w sytuacji rawidłowego rzebiegu ciąży. Natomiast w ciąży o rzebiegu atologicznym stanowi dodatkowy czynnik ryzyka zakłócenia fizjologicznych rocesów rozwojowych łodu. W takiej sytuacji istotne jest uzyskanie wsarcia sołecznego od bliskiej rodziny, a szczególnie od artnerów [6]. Adres do koresondencji: Grażyna Gebuza, Pracownia Podstaw Oieki Położ niczej, Uniwersytet Mikołaja Koernika Toruń, Wydział Nauk o Zdrowiu, ul. Jagiellońska 13 15, Bydgoszcz grazyna.gebuza@cm.umk.l Nadesłano: 18 lica 2014 roku; Zaakcetowano do druku: 24 września 2014 roku Od czasów starożytnych naukowcy byli rzekonani, że stan emocjonalny matki odczas ciąży może mieć wływ na nienarodzone dziecko. Obecnie badania nad ludźmi, jak też zwierzętami otwierdzają ogląd, że stres i nieokój matki odczas trwania ciąży może mieć natychmiastowy i długotrwały wływ na stan zdrowia otomstwa. Podczas wielu niezależnych badań rosektywnych stwierdzono, że jeśli matka doświadcza lęku lub deresji w ciąży, jej dziecko jest w gruie odwyższonego ryzyka rognozującego wystąienie wielu roblemów, w tym emocjonalnych, ADHD, zaburzeń zachowania oraz zaburzeń w rozwoju oznawczym [7, 8]. Niektóre badania sugerują, że niewielki i umiarkowany oziom stresu w ciąży może mieć ozytywny wływ na rozwój mózgu i zachowania oznawcze dzieci [8]. Istnieją również badania, które wykazały, że roblemy takie jak codzienne kłooty, nierawidłowy rzebieg ciąży oraz złe relacje artnerskie mogą mieć wływ na rozwijający się łód [9]. Wyniki badań rzerowadzonych rzez Sarkar i in. sugerują, że renatalny nieokój matki może szczególnie wływać na funkcję łożyska, które reguluje eksozycję łodu na wysoki oziom kortyzolu u matki, w konsekwencji wływa na łód i zakłóca trwające rocesy rozwojowe. Badania wykazały, że kortyzol, który jest uwalniany do krwi wówczas, gdy wystęuje nieokój, ma w krótkim czasie działanie korzystne, onieważ wzmacnia rocesy radzenia sobie ze stresującą sytuacją, mobilizuje do działania, natomiast długotrwałe działanie może wywołać zmęczenie, deresję i srzyja chorobom [10].

2 40 Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 1 Grażyna Gebuza, Marzena Kaźmierczak, Małgorzata Gierszewska, Estera Mieczkowska, Mariola Banaszkiewicz, Agnieszka Wróbel-Bania. Lęk rzed orodem Sandman i ws. stwierdzili, że wyższy oziom hormonu ochodzenia łożyskowego uwalniającego kortykotroinę (CRH) jest ołączony ze zwiększoną reaktywnością łodu [11]. Zaobserwowano także, że wysoki oziom kortyzolu u matek sowodował wzrost czynności serca łodu w soczynku [12]. W innych badaniach, u matek z wyższym oziomem kortyzolu w 3 trymestrze ciąży zaobserwowano rzez 50 minut większą liczbę ruchów łodu, które wystęowały częściej u łodów łci męskiej [13]. Zwiększona reaktywność łodu może być uwarunkowana różnymi czynnikami, lecz wielu badaczy twierdzi, że deresja i nieokój matek jest związany z szybszą reakcją łodu na bodziec zewnętrzny [14]. Badania Diego i ws. wykazały, że jedynym istotnym czynnikiem związanym z niską masą urodzeniową noworodków był wysoki oziom kortyzolu u matek odczas ciąży [15]. Inne badania wykazały związek nieokoju matki odczas ciąży z wewnątrzmacicznym ograniczeniem wzrostu łodu [16] i niską masą urodzeniową noworodków [16, 17]. Przerowadzone dotąd badania nie są sójne i należy dokonać jeszcze wielu analiz, zarówno rzed, jak i o narodzinach dziecka, aby w ełni zrozumieć mechanizmy wływające na rozwój łodu. W Polsce lęk rzed orodem badany jest niezwykle rzadko, bagatelizuje się jego znaczenie, dlatego w badaniu odjęto róbę oceny lęku rzed orodem u kobiet w III trymestrze ciąży oraz jego znaczenia dla stanu zdrowia noworodka. W rezentowanej racy starano się również odowiedzieć na ytanie, czy otrzymane wsarcie sołeczne i zadowolenie z życia mogą zminimalizować skutki renatalnego lęku rzed orodem. CEL PRACY Analiza lęku orodowego oraz jego wływ na stan noworodka, określenie czynników zmniejszających renatalny lęk rzed orodem. MATERIAŁ I METODY Badania rzerowadzono w okresie od lica 2010 do kwietnia 2011 roku. Na rzerowadzenie badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej rzy Uniwersytecie Mikołaja Koernika w Toruniu, Collegium Medicum w Bydgoszczy, nr 270/10. Badania rzerowadzono w III trymestrze ciąży u 199 kobiet rzebywających w Oddziale Patologii Ciąży, Poradni K w Szitalu Klinicznym im. dr Jana Biziela w Bydgoszczy, Gabinecie Ginekologicznym M. Bułatowicza i Szkole Rodzenia Pani Anny Aelt. Wszystkie kwestionariusze były rzygotowane w koertach: Kwestionariusz Lęku Porodowego KLP II autorstwa L. Putyńskiego, M. Paciorek [18], Berlińskie Skale Wsarcia Sołecznego (Berlin Social Suort Scales BSSS) autorstwa: A. Łuszczyńskiej, M. Kowalskiej, M. Mazurkiewicz, R. Schwarzer, U. Schulz [19], a także Kwestionariusz Satysfakcji z Życia (The Satysfaction with Life Scale SWLS) autorstwa: E. Dienera, R.A. Emmonsa, R. Larsen, S. Griffin, w olskiej adatacji Z. Juczyńskiego [20]. Lęk orodowy analizowany jest w niniejszej racy jako subiektywnie odczuwane rzez kobiety natężenie lęku rzed orodem. Za wskaźnik zmiennej rzyjęto wynik omiaru natężenia lęku orodowego Kwestionariuszem Lęku Porodowego (KLP II) autorstwa L. Putyńskiego i M. Paciorek. Kwestionariusz jest krótkim, składającym się z dziewięciu stwierdzeń narzędziem, który może być używany w omiarach rzesiewowych. Wyniki mogą kształtować się od 0 do 27 unktów [18]. Im wyższy wynik, tym większe natężenie lęku orodowego. W rzerowadzonym badaniu wartości oszczególnych i-tych ozycji były unormowane (znormalizowane) do skali 0 1, gdzie wynik 0 oznacza brak lęku, a wynik 1 maksymalne natężenie lęku. Otrzymane wsarcie sołeczne analizowane jest w niniejszym badaniu jako relacjonowany rzez kobiety rodzaj i wielkość otrzymanego wsarcia sołecznego od artnerów. W sytuacji narodzin uwagę zwraca się na wsarcie sołeczne udzielane kobietom, które znajdują się od wływem sytuacji stresującej oczekiwania na narodziny dziecka, ełne obaw o zdrowie dziecka i swoje. Użyte w racy narzędzie badawcze, ozwoliło rozróżnić trzy rodzaje wsarcia sołecznego: emocjonalne, instrumentalne i informacyjne. Wyniki dotyczące otrzymanego wsarcia emocjonalnego wynosiły maksymalnie 36 unktów, wsarcia instrumentalnego 12 unktów, wsarcia informacyjnego 8 unktów [19]. W związku z tym, że ozycje wchodzące w skład oceny otrzymanego wsarcia sołecznego w skali BSSS miały różne granice min-max, to wartości oszczególnych i-tych ozycji były unormowane (znormalizowane) do skali 0 1, gdzie wynik 0 oznacza brak wsarcia, a wynik 1- maksymalne wsarcie. Wynikiem omiaru kwestionariuszem SWLS jest ogólny wskaźnik oczucia zadowolenia z życia. Obszar wyników mieści się w granicach od 5 do 35 unktów. Im wyższy wynik, tym większe zadowolenie z życia. Wyniki w granicach 1 4 stena rzyjęto traktować jako wyniki niskie, zaś w granicach 7 10 stena jako wysokie, wyniki w granicach 5 i 6 stena traktuje się jako rzeciętne [20]. Wartości oszczególnych i-tych ozycji były unormowane (znormalizowane) do skali 0 1, gdzie wynik 0 oznacza brak zadowolenia, a wynik 1- maksymalne zadowolenie. W okresie ciąży analizowano rzyadki 199 kobiet, w tym 96 (48,24%) kobiet rodziło o raz ierwszy, 72 (36,18%) o raz drugi, 26 (13,06) o raz trzeci, 3 (1,50%) o raz czwarty i 2 (1,00%) iąty. Najniższy wiek ciążowy wynosił 27 tydzień, najwyższy 42, średnio wyełniano kwestionariusz w 34 tygodniu ciąży (SD-4,24). Średnio ciążę zakończono w 38 tygodniu (SD-2,84). Zdecydowana większość kobiet była zamężna 174 (87,44%), ozostałe były annami lub żyły w związku artnerskim 25 (12,56%). Większość badanych kobiet osiadała wykształcenie wyższe 101 (50,75%), średnie 64 (32,16%), odstawowe i zawodowe 34 (17,09%) kobiet. Wiek badanych wahał się w granicach od lat, średnio 29,1±5,2 lat. W okresie oorodowym analizie oddano 198 noworodków, oceniano stan noworodka w skali Agar, masę ciała noworodka, nierawidłowości dotyczące ęowiny takie jak węzeł rawdziwy oraz owinięcie ciała noworodka ęowiną. Urodziły się 172 (91,00%) noworodki w stanie dobrym (8 10 unktów w skali Agar), natomiast w stanie średnim urodziło się (4 7 unktów w skali Agar) 17 (8,99%). Noworodki urodzone w złym stanie zdrowia, ogółem 2, nie były brane od uwagę. Noworodków o rawidłowej masie ciała >2500g urodziło się 164 (84.10%), z wagą <=2500g 31(15.89%). Wyniki badań oracowano w oarciu o metody statystyczne z zastosowaniem rogramu komuterowego Microsoft Excel 2000 oraz akietu rogramów do analizy statystycznej STATISTICA v.10. Jako miarodajny rzy weryfikacji ostawionych hiotez był rzyjęty oziom istotności =0,05, dla którego odano wartości krytyczne.

3 Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 1 Grażyna Gebuza, Marzena Kaźmierczak, Małgorzata Gierszewska, Estera Mieczkowska, Mariola Banaszkiewicz, Agnieszka Wróbel-Bania. Lęk rzed orodem 41 WYNIKI Lęk rzed orodem dotyczy wielu asektów orodu, które mogą wzbudzać obawy u kobiet. W oniższej tabeli analizowano lęk rzed orodem ze względu na stan urodzeniowy noworodka. Podzielono noworodki na dwie gruy: urodzone w stanie średnim i dobrym, nastęnie analizowano, jaki oziom lęku wskazywały kobiety w kwestionariuszu KLP w III trymestrze ciąży. Odnosząc analizy do stanu noworodków (stan średni i dobry) nie stwierdzono różnicy między lękiem rzed orodem w orównywanych gruach kobiet. Tabela 1. Porównanie arametrów lęku rzed orodem u kobiet w III trymestrze ciąży ze względu na stan noworodka oceniany w skali Agar Poziom lęku u kobiet wg KLP II Test normalności Shairo-Wilka Test F Snedecora (F kr =2.04) Test C Cochrana-Coxa (C kr =2.09) Parametry Stan noworodka wg skali Agar Średni (4 7 unktów) Dobry (8 10 unktów) n min max mediana średnia SD W W kr normalność Tak - F 2.62 <0.02 C (ns) W oniższej tabeli dokonano analizy oziomów lęku orodowego ze względu na masę ciała noworodka. Podzielono noworodki na dwie gruy: z masą ciała oniżej i owyżej 2500 gramów, óźniej analizowano, jaki oziom lęku wskazywały kobiety w kwestionariuszu KLP w III trymestrze ciąży. Odnosząc analizy do masy ciała noworodków (masa ciała oniżej i owyżej 2500 gramów) nie stwierdzono różnicy między lękiem rzed orodem w orównywanych gruach kobiet. W racy dokonano analizy oziomów lęku orodowego ze względu na owikłania związane z ęowiną (okręcenie ciała noworodka ęowiną i węzeł rawdziwy). Podzielono noworodki na dwie gruy: noworodki, u których wystęowały nierawidłowości związane z ęowiną i bez owikłań, óźniej analizowano, jaki oziom lęku wskazywały kobiety w kwestionariuszu KLP w III trymestrze ciąży. Odnosząc analizy do owikłań związanych z ęowiną nie stwierdzono różnicy między lękiem rzed orodem w orównywanych gruach kobiet. Jednak na oziomie istotności =0,06 można byłoby stwierdzić, że średni oziom lęku jest nieco wyższy u kobiet, które urodziły dzieci i wystąiły u nich owikłania związane z ęowiną. Tabela 3. Porównanie arametrów lęku rzed orodem u kobiet w III trymestrze ciąży ze względu na owikłania u noworodków związane z ęowiną Poziom lęku u kobiet wg KLP II Test z (z kr =1.96) Parametry Powikłania ęowinowe u noworodka Zgodnie z założeniami racy dokonano analizy oziomów wsarcia sołecznego otrzymanego rzez kobiety w III trymestrze ciąży ze względu na ryzyko związane z ciążą. Porównując wartości średnie oszczególnych rodzajów wsarcia sołecznego, wg BSSS, można wnioskować, że jedynie wsarcie informacyjne jest istotnie większe w rzyadku ciąży wysokiego ryzyka. Natomiast wszystkie rodzaje wsarcia sołecznego, według BSSS, rosną wraz ze wzrostem ryzyka wystęującego w ciąży, im większe jest ryzyko w ciąży, tym większe kobiety otrzymują wsarcie sołeczne. Tak Nie n min max mediana średnia SD z (ns) Tabela 2. Porównanie arametrów lęku rzed orodem u kobiet w III trymestrze ciąży ze względu na masę ciała noworodków Parametry Masa ciała noworodków <=2500g >2500g n Poziom lęku u kobiet wg KLP II min max mediana średnia Test normalności Shairo-Wilka Test F Snedecora (F kr =1.67) Test t Studenta (t kr =1.97) SD W W kr normalność tak - F (ns) t (ns) Rycina 1. Wykres otrzymanego wsarcia sołecznego ze względu na rzebieg ciąży W rzedstawionym badaniach ustalano, które z trzech rodzajów wsarcia sołecznego jest silniej związane z lękiem orodowym (KLP II). W tym celu obliczono i zweryfikowa-

4 42 Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 1 Grażyna Gebuza, Marzena Kaźmierczak, Małgorzata Gierszewska, Estera Mieczkowska, Mariola Banaszkiewicz, Agnieszka Wróbel-Bania. Lęk rzed orodem no na istotność wsółczynniki korelacji Pearsona, oceniające siłę związku oszczególnych rodzajów wsarcia z arametrami KLP II. W oniższej tabeli odano obliczone wsółczynniki korelacji między lękiem rzed orodem a oszczególnymi składowymi wsarcia sołecznego. Tabela 4. Wsółczynniki korelacji wsarcia sołecznego i lęku rzed orodem w III trymestrze ciąży Wsarcie sołeczne wg BSSS lęk rzed orodem KLP II (n=199) Nie stwierdzono zależności korelacyjnej między każdym z trzech rodzajów wsarcia sołecznego a lękiem rzed orodem. W celu ustalenia związku między otrzymanym wsarciem rzez kobiety i zadowoleniem z życia kobiet, obliczono średnie wartości z oszczególnych unormowanych ocen wsarcia sołecznego, wg wzoru W śr =(w em +w inst +w inf )/3, nastęnie zbudowano diagramy korelacyjne, obliczono i zweryfikowano na istotność wsółczynniki korelacji liniowej Pearsona (tabela 5). Stwierdzono niewielką, ale istotną dodatnią zależność korelacyjną omiędzy aktualnie otrzymanym wsarciem a satysfakcją z życia (SWLS). DYSKUSJA Test t Studenta Zależność R xy T P istotna Emocjonalne (ns) Nie Instrumentalne (ns) Nie Informacyjne (ns) Nie Tabela 5. Wsółczynniki korelacji zadowolenia z życia i średniego otrzymanego wsarcia sołecznego w III trymestrze ciąży Wsarcie sołeczne wg BSSS zadowolenie z życia SWLS R xy Test t Studenta Zależność istotna III trymestr ciąży < Tak Poziom lęku rzed orodem może mieć odmienne nasilenie u różnych kobiet, onieważ wiąże się z wieloma asektami ich życia. W rzedstawionych badaniach kobiety w III trymestrze ciąży doświadczały niskiego oziomu lęku rzed orodem (0,463). Wiele badań wskazuje, że wysokie natężenie lęku rzed orodem może mieć swoje odzwierciedlenie w stanie zdrowia dziecka [7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16]. W rezentowanych badaniach zwrócono uwagę na nierawidłowości, które wystąiły u łodu odczas ciąży i orodu, takie jak obecność węzła rawdziwego i owinięcie ęowiną ciała noworodka, które mogą być skutkiem dużej wrażliwości łodu na stres matki owstający w efekcie nadmiernej aktywności łodu w życiu wewnątrzmacicznym [14]. W racy orównywano oziom lęku rzed orodem u matek ze względu na owikłania ęowinowe wystęujące u noworodków, ale nie stwierdzono różnicy między średnimi oziomami lęku rzed orodem w orównywanych gruach kobiet. Jednakże na oziomie istotności =0,06 można byłoby stwierdzić, że średni oziom lęku był nieco wyższy w gruie kobiet, u których odczas orodu wystąiły nieokojące okoliczności związane z owinięciem ęowiną noworodka lub wystąieniem węzła na ęowinie. Poza tym w badaniu okazało się, że owikłania związane z ęowiną t wystęują dość często, na 198 badanych rzyadków wystąiły w 64(32.32%). Należy jeszcze wskazać, że w badanej gruie kobiet oziom lęku był niski, jednak owikłania ęowinowe u noworodków, omimo takiej sytuacji, zaobserwowano. Przerowadzone badanie orusza roblem lęku rzed orodem oraz w ewnym stoniu sygnalizuje, jak lęk doświadczany rzez matki odczas ciąży może oddziaływać na łód. Obserwacja lęku rzed orodem w gruie ciężarnych kobiet i ocena urodzonych noworodków wskazuje, że na odstawie badania lęku związanego z orodem można u niektórych kobiet rognozować wystąienie owikłań u łodu [4]. W badaniu analizowano również stan zdrowia noworodków o orodzie w skali Agar i oceniano oziom lęku u matek odczas ciąży. Noworodki odzielono na dwie gruy urodzone w stanie dobrym i urodzone w stanie średnim. Dzieci urodzonych w złym stanie zdrowia nie brano od uwagę w analizach. W gruie matek, które urodziły noworodki w stanie średnim (na odstawie skali Agar) zaobserwowano wyższy oziom lęku rzed orodem niż w gruie matek dzieci urodzonych w stanie dobrym, lecz zaobserwowane różnice nie były istotne statystycznie. W badaniach innych autorów u noworodków matek doświadczających renatalnego stresu stwierdzono niższą unktację w skali Agar [21], zaburzenia w rozwoju umysłowym i motorycznym [7, 8]. Wyniki rezentowanego badania nie wskazują, że wyższy oziom lęku rzed orodem może rognozować niższą unktację noworodków w skali Agar. Należy jednak dodać, że w rzedstawionym badaniu analizowano bardzo małą gruę noworodków (w stanie średnim było tylko 17 dzieci), a oziom lęku rzed orodem w całej gruie kobiet był niski, więc takich wyników nie można uogólniać. W rezentowanych badaniach analizowano także lęk rzed orodem w badanej gruie kobiet ze względu na masę ciała noworodków. Porównywano lęk rzed orodem w III trymestrze ciąży u matek noworodków z masą ciała oniżej 2500 gramów i owyżej 2500 gramów. U matek noworodków z niską masą ciała zaobserwowano wyższy oziom lęku rzed orodem niż u matek noworodków z rawidłową masą ciała, ale różnice nie były istotne statystycznie. W badaniach innych autorów, u noworodków matek doświadczających renatalnego stresu stwierdzono niższą masę urodzeniową [17, 16]. Wyniki rezentowanego badania nie wskazują, że wyższy oziom lęku rzed orodem może rognozować niższą masę ciała noworodków. Należy jednak wskazać, że w rzedstawionym badaniu analizowano bardzo małą gruę noworodków z niską masą ciała (tylko 31(15.89%) dzieci), a oziom lęku rzed orodem w całej gruie kobiet był niski, więc takie wyniki należy ostrożnie interretować. W rzedstawionych badaniach większość kobiet deklarowała ogólnie dobry stan zdrowia i wysoki oziom zadowolenia z życia (7 sten), omimo udziału w badaniu 19% kobiet w ciąży o wysokim ryzyku, kobiety odczuwają wysoki oziom zadowolenia. Według naukowców subiektywna ocena stanu zdrowia jest dodatnio skorelowana z dobrostanem sychicznym [5], dlatego, omimo nierawidłowego rzebiegu, ciąża jest odbierana ozytywnie, a kobiety nie skuiają się na swoim zdrowiu, lecz na zdrowiu dziecka. Jednakże czasami ciąża o rzebiegu owikłanym może okazać się źródłem renatalnego stresu. Jednym ze sosobów, dzięki którym ludzie radzą sobie w stresujących sytuacjach, jest uzyskanie adekwatnego do otrzeb wsarcia sołecznego [6].

5 Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 1 Grażyna Gebuza, Marzena Kaźmierczak, Małgorzata Gierszewska, Estera Mieczkowska, Mariola Banaszkiewicz, Agnieszka Wróbel-Bania. Lęk rzed orodem 43 W badanej róbie kobiety wraz ze wzrostem ryzyka związanego z rzebiegiem ciąży otrzymały istotnie więcej wsarcia informacyjnego. Nie otrzymały istotnie więcej wsarcia emocjonalnego i instrumentalnego. Natomiast, gdy wzrastało ryzyko związane z rzebiegiem ciąży, wzrastały oziomy każdego rodzaju wsarcia, co w konsekwencji mogło ozytywnie oddziaływać na samooczucie kobiet (rys.1). Według badaczy, wsarcie sołeczne, na które mogą liczyć kobiety w ciąży, może stanowić bufor na drodze między stresem życiowym a zdrowiem [5, 6]. W rzedstawionych badaniach nie stwierdzono związku między lękiem rzed orodem i otrzymanym wsarciem sołecznym (tab.4). Uzyskany wynik rawdoodobnie jest związany z niskim odczuciem lęku rzed orodem w badanej róbie kobiet (0.458, SD 0.113) i wysokim oziomem otrzymanego wsarcia. Według wielu badaczy wsarcie sołeczne działa najskuteczniej w sytuacji wysokiego oziomu lęku [6], a w owyższym badaniu średni oziom lęku w badanej gruie był niski. W rzedstawionym badaniu najwyraźniej zaobserwowano bezośrednie działanie wsarcia sołecznego, które w ewnym stoniu chroni kobiety rzed wływem stresów. Przedstawione wyniki badań własnych są zgodne z uzyskanymi rzez olskich autorów [22] oraz srzeczne z uzyskanymi rzez skandynawskich badaczy [23]. WNIOSKI 1. Na odstawie rzerowadzonego badania nie zaobserwowano wływu lęku rzed orodem doświadczanego rzez matki na stan zdrowia noworodków ocenianych w skali Agar, masę ciała oraz nierawidłowości ęowinowe. Prawdoodobnie jest to związane z niskim oziomem odczuwanego lęku rzez badane kobiety odczas ciąży i bezośrednim działaniem wsarcia sołecznego od bliskich osób, które w ewnym stoniu chroni kobiety w ciąży rzed wływem stresu. 2. W rezentowanym badaniu wsarcie sołeczne wzrastało adekwatnie do zagrożenia związanego z ciążą. Można sugerować, że dzięki ofiarowanemu wsarciu sołecznemu nie obserwujemy negatywnych skutków renatalnego stresu u noworodków. PIŚMIENNICTWO 1. Areskog B, Uddenberg N, Kjessler B. Fear of Childbirth in late regnancy. Gyneacol Obstet Invest. 1981; 12: Jolly J, Walker J, Bhabra K. Subsequent obstetric erformance related to rimary mode of delivery. Br J Obstet Gynaecol. 1999; 106: Dyrdal G, Roysamb E, Bang Nes R, Vitterso J. Can a Hay Relationshi Predict a Hay Life? A Poulation Based study of Maternal Well-Being During the Life Transition of Pregnancy, Infancy, and Toddlerhood. J Hainess Stud. 2010; 12(6): Martini J, Knae S, Beesdo-Baum K, Lieb R, Wittchen H. Anxiety disorders befor birth and self-erceived distress during regnancy: associations with maternal deression and obstetric, neonatal and early childhood outcomes. Early Hum Dev. 2010; 86(5): Diener E, Lucas R, Oishi S. Dobrostan sychiczny. Nauka o szczęściu i zadowoleniu z życia. W: Czaiński J. (red.) Psychologia ozytywna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2004; Sęk H, Cieślak R. Wsarcie sołeczne sosoby definiowania, rodzaje i źródła wsarcia, wybrane koncecje teoretyczne. W: Sęk H. Cieślak R. (red.). Wsarcie sołeczne, stres i zdrowie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2006: Talge N, Neal C, Glover V. Antenatal maternal stress and long-term effects on child neurodeveloment: how and why? J Child Psychol Psychiatry. 2007; 48(3 4): DiPietro J, Novak M, Costigan K, Atella L, Reusing S. Maternal sychological distress during regnancy in relation to child develoment at age two. Child Dev. 2006; 77: Bergman K, Sarkar P, O Connor TG, Modi N, Glover V. Maternal stress during regnancy redicts cognitive ability and fearfulness in infancy. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 2007; 46 (11): Sarkar P, Bergman K, O Connor T, Glover V. Maternal antenatal anxiety and amniotic fluid cortisol and testosterone: ossible imlications for foetal rogramming. J Neuroendocrinol. 2008; 20: Sandman C, Wadhwa P, Glynn L, Chicz-Demet A, Porto M, Garite T. Corticotrohin-releasing hormone and fetal resonses in human regnancy. Ann NY Acad Sci. 1999; 897: Fink N, Urech C, Berger C, Hoesli I, Holzgreve W, Bitzer J, et al. Maternal laboratory stress influences fetal neurobehavior: cortisol does not ro vide all ansvers. J Matern Fetal Neonatal Med. 2010; 23: DiPietro J, Kivlighan K, Costigan K, Laudenslager M. Fetal motor activity and maternal cortisol. Dev Psychobiol. 2009; 51: [PMC free article]. 14. Dieter J, Emory E, Johnson K, Raynor B. Maternal deression and anxiety effects on the human fetus: reliminary findings and clinical imlications. Infant Ment Health J. 2008; 29: Diego M, Jones N, Field T, Hernandez-Reif M, Schanberg S, Kuhn C, et al. Maternal sychological distress, renatal cortisol, and fetal weight. Psychosom Med. 2006; 68(5): Henrichs J, Schenk J, Roza S, van den Berg M, Schmidt H, Steegers E, et al. Maternal sychological distress and fetal growth trajectories: the Generation R Study. Psychom Med. 2010; 40(4): Maina G, Saracco P, Giolito M, Danelon D, Bogetto F, Todros T. Imact of maternal sychological distress on fetal weight, rematurity and intrauterine growth retardation. J Affect Disord. 2008;111(2 3): Putyński L, Paciorek M. Lęk orodowy, jego istota i metoda omiaru. Acta UL. Paedag. 1997; 1: Łuszczyńska A, Kowalska M, Mazurkiewicz M, Schwarzer R. Berlińskie Skale Wsarcia Sołecznego (BSSS): Wyniki wstęnych badań nad adatacją skal i ich własnościami sychometrycznymi, Stud Psychol 2006, 44(3): Juczyński Z. Narzędzia omiaru w romocji i sychologii zdrowia. Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Warszawa, 2001: Berle J, Mykletun A, Daltveit A, Rasmussen S, Holsten F, Dahl A. Neonatal outcomes in offsring of women with anxiety and deression during regnancy. Arch Womens Ment Health. 2005; 8(3): Bielawska-Batorowicz E. Psychologiczne asekty rokreacji. Katowice; Wydawnictwo Naukowe Śląsk; 2006: Adams S, Eberhard-Gran M, Eskild A. Fear of childbirth and duration of labour: a study of 2206 women with intended vaginal delivery. BJOG. 2012; 119(10):

6 44 Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2015, Tom 21, Nr 1 Grażyna Gebuza, Marzena Kaźmierczak, Małgorzata Gierszewska, Estera Mieczkowska, Mariola Banaszkiewicz, Agnieszka Wróbel-Bania. Lęk rzed orodem Fear of childbirth in the third trimester of regnancy and its correlation with the condition of neonate Abstract Background. Many studies worldwide have suggested the existence of a relationshi between renatal anxiety and abnormal course of regnancy, and the health status of the neonate. Social suort received from close friends and relatives may constitute an effective redictor of the welfare of regnant women and newborns. Objectives. The aim of the resent study was to assess the level of childbirth fear and its correlation with neonatal health status evaluated using the Agar scale, neonatal body mass and umbilical cord comlications, as well as to determine the redictors of women s welfare. Methods. The study included 199 women in the third trimester of regnancy. The fear of childbirth was measured using the Fear of Childbirth Questionnaire (KLP II). The Berlin Social Suort Scales (BSSS) and the Satisfaction with Life Scale (SWLS) were also alied. After arturition, data concerning neonatal assessment in the Agar scale, neonatal body mass and umbilical cord comlications during delivery were collected. Results. No differences were found in the level of childbirth fear in mothers with regard to low neonatal body weight, low scores in the Agar scale and umbilical cord comlications. Satisfaction with life correlates with received social suort. The level of social suort received by women increases along with an increase in regnancy risk. Conclusions. The fear of childbirth in women in the third trimester of regnancy does not correlate with oor health status of the neonate. Further research should be carried out in order to determine correlations between the fear of childbirth and the health status of the neonate. Key words Maternal anxiety, fear, regnancy, newborn, umbilical cord, social suort