Nauka czytania będzie połączona ze specjalnie opracowanymi ćwiczenia ogólnorozwojowe w zakresie:

Transkrypt

1 Usprawnianie mowy i kompetencji językowych i komunikacyjnych dziecka przedszkolnego z wykorzystaniem metody symultaniczno- sekwencyjnej Jagody Cieszyńskiej Usprawnianie mowy i kompetencji językowych oraz komunikacyjnych jest bardzo istotne w tym szczególnym okresie życia dziecka jakim jest wiek przedszkolny. Mowa w dużym stopniu wpływa na ogólny rozwój dziecka. Wpływa na późniejsze jego osiągnięcia zarówno w nauce jak i w dalszym jego życiu. Stanowi podstawowe narzędzie w zdobywaniu wiedzy, informacji, pozwala wyrażać swoje uczucia, myśli i opinie, a także ułatwia kontakty z rówieśnikami. Ważną rolę w zakresie rozwoju mowy i jej wspomagania odgrywa przedszkole. To właśnie w przedszkolu dziecko doskonali formy gramatyczne uwzględniając przy tym zarówno akcent jak i melodię i rytm mowy. Ważna jest także zabawa, poprzez którą można stymulować rozwój wszystkich funkcji, od których zależy prawidłowy rozwój mowy. Na rozwój wszystkich funkcji psychicznych, od spostrzegania, do myślenia przez analogię, rozumowania przyczynowo- skutkowego, oraz funkcjonowania pamięci może wpłynąć wcześnie rozpoczęta nauka czytania. W czasie prowadzenia zajęć wykorzystam metodę symultaniczno - sekwencyjną zwaną inaczej metodą krakowską lub metodą sylabową. Jest to skuteczna metoda nauki czytania oraz nabywania umiejętności czytania ze zrozumieniem, która opracowana została przez doświadczonego logopedę prof. Jagodę Cieszyńską. Nauka czytania będzie połączona ze specjalnie opracowanymi ćwiczenia ogólnorozwojowe w zakresie: 1. Stymulacji słuchowej poprzez: - różnicowanie dźwięków;

2 - odtwarzanie rytmu i innych struktur czasowych; - rozpoznawanie i zapamiętywanie dźwięku; - zabawa w odnajdywanie ukrytego grającego przedmiotu; -rozpoznawanie dźwięków instrumentów muzycznych, zwierząt, odgłosów natury; - połączenie dźwięku z innymi bodźcami; - ćwiczenia analizy i syntezy słuchowej. 2. Analizy i syntezy wzrokowej poprzez: - segregowanie przedmiotów, klocków geometrycznych, obrazków; - wyodrębnianie elementów całości- wskazywanie ustalonego elementu, a także uzupełnianie według wzoru brakującego elementu całości poprzez dokładanie, dorysowywanie; - zabawy loteryjkami, dominami, historyjkami; - układanie takiego samego obrazka do takiego samego; - wyszukiwanie wśród obrazków jednego różniącego się szczegółem; - składanie obrazków z części; - odnalezienie na dużej ilustracji przedmiotu pokazanego na pojedynczym małym obrazku; - układanie wzorów tematycznych i atematycznych 3.Stymulacji lewej półkuli- myślenia, pamięci, stymulacji funkcji motorycznych: Szeregowanie, układanie sekwencji oraz dostrzeganie relacji są to umiejętności niezbędne do opanowania języka mówionego i pisanego. Podczas konstruowania szeregów do ćwiczeń stymulujących powinny być uwzględnione następujące cechy: rosnąca wielkość, malejąca wielkość, stopniowe domykanie rysunku, rosnąca intensywność barwy. Należy też pamiętać o etapach w których odbywać się powinna nauka szeregowania, a więc; naśladowanie, kontynuowanie, uzupełnianie, samodzielne układanie szeregu.

3 Następną umiejętnością niezbędną do opanowania języka mówionego i pisanego jest sekwencja, a więc ciąg znaków uporządkowanych według podanej zasady. Tu też praca odbywać się powinna w etapach, czyli naśladowanie, kontynuowanie, uzupełnianie i samodzielne układanie sekwencji. Kolejną wymienioną umiejętnością jest dostrzeganie relacji, czyli zależności między dwoma lub większą liczbą elementów. Umiejętnością najistotniejszą jest dostrzeganie różnic i związków a do ćwiczeń należy: identyfikowanie, różnicowanie i porównywanie. Istotnym elementem ćwiczeń terapeutycznych są ćwiczenia pamięci. Jeśli chodzi o pamięć symultaniczną odnosi się ona do całościowego przechowywania informacji w prawej półkuli, natomiast pamięć sekwencyjna zależy od prawidłowego funkcjonowania lewej półkuli mózgu. Pamiętać zatem należy o wykorzystywaniu ćwiczeń mających na celu ćwiczenie myślenia. Do tych ćwiczeń należy kategoryzowanie, które wymaga współpracy obu półkul mózgowych, myślenie przyczynowo- skutkowe oraz układanie historyjek obrazkowych. Na rozwój zarówno języka jak i funkcji poznawczych wpływa także stymulacja motoryki małej, której ćwiczenia mają na celu osiągnięcie precyzji w posługiwaniu się dominującą ręką, jak również ćwiczenia dużej motoryki. Cele główne programu: - stwarzanie warunków do wykorzystania tkwiących w dziecku możliwości intelektualnych; - usprawnianie mowy oraz kompetencji komunikacyjnych i językowych; - stymulacja ogólnego rozwoju dziecka; - rozwijanie mowy; - rozwijanie umiejętności czytania z odczuciem przyjemności, radości poznawania i rozumienia treści; - rozbudzanie wiary dziecka we własne możliwości. Cele szczegółowe programu:

4 - rozwijanie mowy komunikacyjnej; - wzbogacanie słownika; - kształcenie wszystkich zmysłów; -doskonalenie sprawności manualnej; -doskonalenie analizy i syntezy wzrokowej i słuchowej. Formy pracy: - praca indywidualna Profesor Jagoda Cieszyńska zakłada pięć etapów nauki czytania: ETAP I OD SAMOGŁOSEK PRYMARNYCH (A, U, I, O, E, Y), DO SYLABY OTWARTEJ (zakończonej samogłoską: PA PO PU(Ó) PE PI PY), ETAP II OD SYLABY OTWARTEJ DO PIERWSZYCH WYRAZÓW, ETAP III CZYTANIE SYLAB ZAMKNIĘTYCH (zakończonych spółgłoską: EK OL) ETAP IV CZYTANIE NOWYCH SYLAB OTWARTYCH I ZAMKNIĘTYCH, ETAP V SAMODZIELNE CZYTANIE TEKSTÓW. Każdy z tych etapów realizowany jest według następujących reguł: powtarzanie, rozumienie, nazywanie. - powtarzanie. Etap ten polega na odczytywaniu przez nauczyciela poszczególnych głosek, a zadaniem dziecka jest ich powtarzanie. Dla ułatwienia można zwrócić uwagę dziecka na układ ust podczas wymawiania poszczególnych samogłosek, można również wykorzystać wizualizację.

5 - rozumienie, czyli różnicowanie. W tym etapie nauczyciel wskazuje samogłoskę a dziecko ją odczytuje lub odwrotnie dorosły wymawia samogłoskę a dziecko ją wskazuje; - nazywanie, czyli czytanie. Podczas tego etapu realizujemy zamianę rolami: raz dziecko uczy dorosłego a raz dorosły dziecko, np. uczeń odczytuje samogłoski lub nazywa przedstawione na ilustracjach sytuacje, natomiast terapeuta wskazuje odpowiednią literę. Etap I OD SAMOGŁOSEK PRYMARNYCH DO SYLABY OTWARTEJ Według profesor Cieszyńskiej naukę czytania rozpoczynamy od poznania samogłosek ustnych. Ich odczytywanie angażuje głównie prawą półkulę mózgu co w sposób symultaniczny i kompleksowy ujmuje obraz graficzny litery. Dzięki wizualizacji samogłosek w umyśle dziecka integrują się zarówno obraz jak i ruch i dźwięk związany z ich artykulacją. Później następuje nauka globalnego rozpoznawania wyrazów i sylab otwartych, które wprowadzamy w odpowiedniej kolejności. Dzieci powtarzają czytane sylaby, następnie je rozpoznają i odczytują. Etap II OD SYLABY OTWARTEJ DO PIERWSZYCH WYRAZÓW Poszerzamy w tym etapie zakres sylab otwartych, wykorzystując nowe spółgłoski: s, z, k, g, j, n. Wykorzystujemy tu także zestawy samogłoska + sylaba otwarta. Ten etap jest bardzo kreatywny, ponieważ dzieci budują wyrazy z poznanych sylab otwartych, mogą je łączyć z obrazkami, a także rysować ich znaczenie. Etap III CZYTANIE SYLAB ZAMKNIĘTYCH W trzecim etapie nauczania pracujemy z wykorzystaniem sylab otwartych i zamkniętych z poznanymi dotychczas spółgłoskami, czyli: p, m, b, l, t, d, f, w, s, z, k, g, j, n. Gdy już dziecko opanuje sylaby zamknięte można bawić się z

6 dziećmi w łączenie sylab otwartych z zamkniętymi. Zasób poznanych dotychczas sylab umożliwi już dziecku czytanie dłuższych zdań i tekstów. Etap IV CZYTANIE NOWYCH SYLAB OTWARTYCH I ZAMKNIĘTYCH Ten etap pozwala dziecku na zapoznanie się z dwuznakami oraz spółgłoską Ł realizowane w sylabach zamkniętych lub otwartych. Jednocześnie zwiększamy już ilość wyrazów czytanych globalnie oraz tekstów. Etap V SAMODZIELNE CZYTANIE TEKSTÓW Etap piąty, ostatni oparty jest przede wszystkim na samodzielnym czytaniu tekstów. Dalej jednak pracujemy na materiale sylabowym ćwicząc czytanie sylab otwartych i zamkniętych a jednocześnie wprowadzamy spółgłoski miękkie oraz samogłoski nosowe. Najważniejsze zasady pracy metodą symultaniczno sekwencyjną: zawsze rozpoczynamy od ćwiczeń łatwych, z których wykonaniem dziecko nie będzie miało trudności; warunkiem rozpoczęcia kolejnego etapu czytania jest opanowanie etapu poprzedniego; forma ćwiczeń pozwalać powinna na zastosowanie konwencji zabawy, w której wykorzystać można aktywność i działanie dziecka; w trakcie ćwiczeń prowadzących do opanowania umiejętności czytania wykorzystujemy także ćwiczenia: dużej i małej motoryki, analizy i syntezy wzrokowej, szeregowania, umiejętności dokonywania kategoryzacji i przede wszystkim ćwiczenie pamięci prawo i lewopółkulowej, uwzględniając przy tym materiał tematyczny i atematyczny; poszczególne głoski wprowadzamy w sylabach, a nie w izolacji. Sylaby są powtarzane, rozpoznawane i odczytywane w opozycjach, pamiętając o następującym porządku: od sylab otwartych do zamkniętych, od zbudowanych z prymarnych spółgłosek do sekundarnych, od najbardziej skontrastowanych do jak najmniej zróżnicowanych;

7 w czasie ćwiczeń stosujemy następujące zasady: powtarzanie, rozumienie (rozpoznawanie), nazywanie (odczytywanie); podczas ćwiczeń układania, czytania itp. zawsze zachowujemy kierunek od strony lewej do prawej; pamiętamy o technice odwracania ról polegającej na tym, że najpierw my uczymy dzieci, potem dzieci uczą nas; wielokrotnie powtarzamy materiał aby dziecko dobrze je opanowało. Spodziewane efekty w wyniku realizacji programu Dziecko: - rozwija pozytywny obraz własnej osoby; - wyzwala w sobie pozytywne emocje i pozytywne nastawienie do czytania; - chętnie podejmuje nowe wyzwania; - wyraźnie poprawia swoje kompetencje komunikacyjne. Uwagi o realizacji Program adresowany jest do dzieci biorących udział w projekcie Wzrost dostępności do wysokiej jakości oferty przedszkolnej w Miejskim Przedszkolu z Oddziałami Integracyjnymi nr 31 oraz w Miejskim Przedszkolu z Oddziałami Integracyjnymi nr 15 w Płocku Miejsce realizacji programu: Miejskie Przedszkole z Oddziałami Integracyjnymi nr 15 w Płocku. Program realizowany jest od r. do r. oraz od r. do r. W ramach prowadzenia zajęć będą wykorzystywane programy TiK oraz pomoce i sprzęt zakupiony w projekcie pn.: Przedszkolni giganci wzrost dostępności do wysokiej jakości oferty przedszkolnej w Miejskim Przedszkolu z Oddziałami

8 Integracyjnymi nr 31 oraz w Miejskim Przedszkolu z Oddziałami Nauczyciel prowadzący mgr Monika Majewska.