KOMISJA EUROPEJSKA. Pomocy państwa nr SA (2012/N) Polska Pomoc indywidualna na modernizację komunalnej sieci ciepłowniczej w Warszawie

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia C(2013) 3890 wersja ostateczna Zgodnie z przepisami art. 24 i 25 rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 traktatu WE, dotyczącymi nieujawniania informacji objętych tajemnicą zawodową, w opublikowanej wersji niniejszej decyzji pominięto niektóre informacje. Pominięte fragmenty oznaczono symbolem: [ ]. WERSJA UPUBLICZNIONA Niniejszy dokument został udostępniony wyłącznie w celach informacyjnych. Dotyczy: Pomocy państwa nr SA (2012/N) Polska Pomoc indywidualna na modernizację komunalnej sieci ciepłowniczej w Warszawie Komisja Europejska (zwana dalej Komisją ) pragnie poinformować Polskę, że po zbadaniu dostarczonych przez władze polskie informacji dotyczących wyżej wymienionej sprawy postanowiła nie wnosić zastrzeżeń wobec środka pomocy. 1. PROCEDURA (1) W dniu 6 listopada 2012 r. drogą elektroniczną władze polskie zgłosiły Komisji, zgodnie z art. 108 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (zwanego Jego Ekscelencja Pan Radosław Sikorski Minister Spraw Zagranicznych Al. Szucha 23 Pl Warszawa Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique Europese Commissie, B-1049 Brussel België Telefon: (0)

2 dalej TFUE ), projekt pomocy indywidualnej na modernizację komunalnej sieci ciepłowniczej w Warszawie (zwany dalej zgłoszonym projektem lub środkiem ). W pismach z dnia 21 grudnia 2012 r. i 25 marca 2013 r. Komisja zwróciła się o przedstawienie dodatkowych informacji. Władze polskie odpowiedziały pismami odpowiednio z dnia 25 stycznia i 8 kwietnia 2013 r. 2. OPIS ŚRODKA POMOCY 2.1. Kontekst i cel środka pomocy (2) Zgłoszenie dotyczy środka finansowego na potrzeby projektu inwestycyjnego polegającego na modernizacji komunalnej sieci ciepłowniczej w rejonach zwartej zabudowy wielorodzinnej m.st. Warszawy. Celem środka jest poprawa efektywności energetycznej i ograniczenie bardzo wysokich poziomów zanieczyszczenia powietrza (emisji gazów cieplarnianych i niebezpiecznych substancji) na przedmiotowym obszarze. (3) Komunalna sieć ciepłownicza objęta modernizacją w ramach zgłoszonego projektu została zbudowana według starszej technologii (opartej na kanałach) i obecnie daje o sobie znać niedostateczna izolacja cieplna. Celem zgłoszonego projektu jest zwiększenie efektywności infrastruktury ciepłowniczej poprzez wymianę istniejących elementów sieci oraz przeprowadzenie innych prac remontowych. Według władz polskich doprowadzi to do poprawy wydajności cieplnej, lepszego funkcjonowania sieci oraz zwiększenia bezpieczeństwa dostaw ciepła. W rezultacie zmniejszeniu ulegną straty ciepła związane z przesyłem i dystrybucją, poziomy emisji do powietrza oraz spożycie wody demineralizowanej. (4) Prace modernizacyjne obejmują wymianę istniejącej sieci o długości około 42 km na nową sieć preizolowaną o długości 29,4 km oraz wymianę 100 wymiennikowych węzłów grupowych na 765 indywidualnych węzłów cieplnych z automatyczną regulacją zapotrzebowania na ciepło. Ponadto, według władz polskich, wdrożenie zgłoszonego projektu powinno zachęcić konsumentów do podejmowania dalszych indywidualnych inwestycji w termomodernizację. (5) Ponieważ obecnie w sieci dystrybucji ciepła wykorzystuje się grupowe węzły cieplne, konsumenci mają ograniczony wpływ na zarządzanie ciepłem w budynku, czego skutkiem są wyższe ceny dla użytkowników końcowych. Taka sytuacja zachęca konsumentów do stosowania indywidualnych piecyków gazowych zamiast korzystania z ciepła dostarczanego przez sieć z węzłami grupowymi. W tym kontekście władze polskie podkreślają również, że w wyniku realizacji zgłoszonego projektu zwiększy się bezpieczeństwo mieszkań ze względu na rzadsze korzystanie z piecyków gazowych. Konsumenci będą bowiem odstępować od ich stosowania na korzyść zmodernizowanej sieci ciepłowniczej. (6) W wyniku realizacji zgłoszonego projektu straty energii w procesie dystrybucji ciepła zostaną ograniczone łącznie o GJ. Jeżeli chodzi o skutki dla środowiska naturalnego, ograniczone straty ciepła przełożą się na znaczne ograniczenia emisji między innymi CO 2 (dwutlenku węgla), pyłów, SO 2 (dwutlenku siarki) i NO (tlenków azotu). Wskutek inwestycji emisje z warszawskiego systemu ciepłowniczego zostaną ograniczone o 0,36 %. 2

3 (7) Władze polskie potwierdzają, że wyłącznym celem środka jest modernizacja istniejącej infrastruktury oraz że inwestycja nie spowoduje rozszerzenia sieci ciepłowniczej umożliwiającego podłączenie nowych odbiorców. (8) Władze polskie potwierdzają również, że realizacja projektu nie wynika z nałożonego na beneficjenta zobowiązania do dostosowania się do jakichkolwiek norm środowiskowych, w szczególności na szczeblu regionalnym Podstawa prawna i źródło finansowania (9) Podstawą prawną środka jest Umowa ramowa pomiędzy Rządem RP a Szwajcarską Radą Federalną o wdrażaniu Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy w celu zmniejszenia różnic społeczno-gospodarczych w obrębie rozszerzonej Unii Europejskiej (zwana dalej Umową Ramową ), podpisana w dniu 20 grudnia 2007 r. (10) Na podstawie Umowy Ramowej strony podpisały Umowę ws. Projektu dotyczącą dotacji na projekt KIK61 Wymiana wymiennikowych węzłów grupowych na indywidualne węzły cieplne wraz z modernizacją komunalnej sieci ciepłowniczej, w rejonach zwartej zabudowy wielorodzinnej m.st. Warszawy, na obszarach o przekroczonych dopuszczalnych poziomach zanieczyszczeń powietrza (zwaną dalej Umową ws. Projektu ), w której określono szczegóły dotyczące finansowania zgłoszonego projektu. (11) Szwajcarsko-Polski Program Współpracy (zwany dalej Programem Współpracy ) 1 zakłada dwa cele: przyczynienie się do zmniejszenia różnic społeczno-gospodarczych między Rzecząpospolitą Polską a bardziej rozwiniętymi państwami rozszerzonej UE; przyczynienie się do zmniejszenia różnic społeczno-gospodarczych na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej pomiędzy dynamicznymi ośrodkami miejskimi a peryferyjnymi regionami słabo rozwiniętymi pod względem strukturalnym. Cele te osiąga się między innymi poprzez wsparcie odbudowy i modernizacji podstawowej infrastruktury oraz poprawy stanu środowiska. (12) Podstawowe zasady finansowania projektu zawiera załącznik 1 do Umowy Ramowej zatytułowany Ramy programowe Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. Dodatkowe zasady i procedury wyboru i realizacji projektów, które mogą być finansowane, określono w załączniku 2 do Umowy Ramowej zatytułowanym Zasady i Procedury dla Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. (13) Zgodnie z postanowieniami załączników 1 i 2 władze polskie są odpowiedzialne za identyfikację projektów, które mogą być finansowane, monitorowanie i całościowy proces wdrażania Programu Współpracy. Władze polskie przeprowadzają formalno-merytoryczną ocenę przedstawionych wniosków 1 3

4 dotyczących projektów na podstawie kryteriów wyboru ustanowionych w załączniku 1 oraz przedstawiają streszczenie wybranych inwestycji władzom szwajcarskim, które podejmują ostateczną decyzję w sprawie finansowania rekomendowanych projektów ze środków przeznaczonych w ramach Programu Współpracy. (14) Ministerstwo Finansów Rzeczypospolitej Polskiej pełni funkcję instytucji płatniczej w ramach pomocy finansowej udzielonej ze środków Programu Współpracy. Co do zasady, wszelkie płatności w ramach pomocy finansowej są prefinansowane ze Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej. Po sprawdzeniu poprawności płatności władze szwajcarskie dokonują refundacji wszystkich płatności na rzecz Skarbu Państwa Rzeczypospolitej Polskiej w celu wsparcia wybranych projektów. (15) Komisja pragnie zauważyć, że ze względu na odmienne źródło finansowania zgłoszony projekt nie wchodzi w zakres zatwierdzonego programu pomocy na modernizację sieci dystrybucji ciepła w Polsce w sprawie N 54/2009 Modernizacja sieci dystrybucji ciepła 2, na podstawie którego można finansować projekty z funduszy strukturalnych UE w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko , działanie 9.2. Efektywna dystrybucja energii Beneficjent Dalkia Warszawa (16) Beneficjentem pomocy jest spółka Dalkia Warszawa S.A. (zwana dalej Dalkia ), operator komunalnej sieci ciepłowniczej w Warszawie. Dalkia dysponuje siecią o długości około km i mocy ponad MW, która zapewnia sprzedaż energii cieplnej w wysokości około 38 mln GJ rocznie. Dalkia pokrywa około 80 % zapotrzebowania mieszkańców Warszawy na energię cieplną. W Warszawie ciepło jest dostarczane z następujących czterech źródeł produkcji: Elektrociepłowni Siekierki, Elektrociepłowni Żerań, Ciepłowni Kawęczyn i Ciepłowni Wola; wszystkie te obiekty należą do PGNiG Termika. (17) Dalkia zarządza również oddzielną siecią ciepłowniczą w Ursusie (dzielnica Warszawy), gdzie ciepło jest wytwarzane i dostarczane przez elektrociepłownię Ursus Media Sp. z o.o. Ponadto Dalkia jest właścicielem 70 lokalnych kotłowni. (18) Poprzednikiem spółki Dalkia było Stołeczne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej, operator istniejący od 1952 r. 3, będący własnością miasta Warszawy. W dniu 1 stycznia 2003 r. przedsiębiorstwo przekształcono w posiadające inną formę prawną Stołeczne Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej S.A. (zwane dalej SPEC ), w całości należące do miasta Warszawy; nieco później 85 % udziałów przedsiębiorstwa odsprzedano spółce Dalkia Polska S.A. 4. Z dniem 24 września 2012 r. nazwę przedsiębiorstwa zmieniono na Dalkia Warszawa S.A. 2 Dz.U. C 204 z , s W latach przedsiębiorstwo prowadziło działalność pod nazwą Sieci Cieplne Warszawa w Budowie. 4 Umowę sprzedaży zawarto w dniu 11 października 2011 r. Zgodnie z przepisami prawa polskiego m. st. Warszawa przekazało pozostałe 15 % udziałów upoważnionym pracownikom Stołecznego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej S.A. 4

5 (19) Prace przygotowawcze na potrzeby projektu, w tym studium wykonalności (ukończone w czerwcu 2011 r.), zostały przeprowadzone przez SPEC. Władze polskie potwierdziły jednak, że po prywatyzacji SPEC spółka Dalkia przejęła wszystkie tytuły i zobowiązania prawne byłego SPEC. Ponadto w kontekście omawianego zgłoszenia zarząd spółki potwierdził, że pomimo zmian w strukturze własności beneficjenta przedmiotowy projekt zostanie zrealizowany w niezmienionym zakresie. (20) Ceny usług w zakresie dystrybucji ciepła świadczonych przez Dalkia są regulowane taryfami ustalanymi przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (zwanego dalej URE ). Taryfy oblicza się jako jednostkowe koszty na podstawie uzasadnionych kosztów dostawy ciepła, obejmujących planowane koszty eksploatacji i planowane roczne koszty prac rozwojowych, planowane koszty inwestycji w zakresie środowiska naturalnego i planowanej, uzasadnionej stopy zwrotu z zainwestowanego kapitału. Stopę zwrotu ustala się na podstawie aktywów operatorów (netto i po amortyzacji) i planowanych inwestycji, a następnie koryguje o czynnik społeczny obliczany na podstawie dochodów gospodarstw domowych na obszarze dostaw. (21) Normalna (komercyjna) stopa zwrotu, którą Dalkia osiąga z inwestycji w rozwój i modernizację, w tym w budowę nowych indywidualnych węzłów cieplnych, wynosi [ ] %. Obecnie regulowana stopa zwrotu dopuszczana przez URE w przypadkach inwestycji, których celem jest podłączenie nowych użytkowników do komunalnej sieci ciepłowniczej, wynosi 5,015 % Budżet, intensywność pomocy, czas trwania i zasady kumulacji (22) Zgodnie z analizą przedstawioną przez władze polskie całkowite koszty inwestycji w ramach projektu wynoszą 121,3 mln PLN (około 29,43 mln EUR 6 ) i obejmują koszty kwalifikowalne w ramach Programu Współpracy w wysokości 113,47 mln PLN, w tym następujące pozycje: roboty budowlano-montażowe, zarządzanie projektem oraz powiązane usługi. 7 (23) Pomoc ma formę dotacji bezpośredniej w wysokości 34,04 mln PLN (około 8,26 mln EUR), co odpowiada intensywności pomocy na poziomie 30 % mających zastosowanie kosztów kwalifikowalnych i 28,1 % całkowitych kosztów inwestycji. Pozostała część całkowitych kosztów inwestycji, tj. 71,9 %, zostanie sfinansowana ze środków własnych beneficjenta pochodzących z przychodów z tytułu taryf. (24) W celu ustalenia kwoty wsparcia ze środków publicznych władze polskie zastosowały metodę tak zwanej luki finansowej (funding gap) na podstawie wytycznych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego 8. Lukę finansową oblicza się, odejmując koszty inwestycji od bieżącej wartości netto inwestycji obejmującej 5 Odpowiada to dziesięcioletnim obligacjom Skarbu Państwa o stałej stopie oprocentowania i najdłuższym terminie wykupu, wprowadzonym do obrotu na rynku BondSpot w roku bezpośrednio poprzedzającym ocenę efektywności inwestycji. 6 Według kursu wymiany EBC w dniu zgłoszenia 1 EUR = 4,1210 PLN. 7 Koszty prac przygotowawczych związanych z inwestycją nie kwalifikują się do finansowania w ramach zgłoszonego projektu. 8 Szczegółowe zalecenia w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych z obszaru efektywnej dystrybucji energii, w tym projektów generujących dochód. 5

6 koszty operacyjne netto (przychody operacyjne pomniejszone o koszty operacyjne) w okresie analizy (w omawianym przypadku w ciągu 30 lat lub 26 lat eksploatacji infrastruktury, tj. od momentu ukończenia prac). (25) Z analizy finansowej przedstawionej przez władze polskie wynika, że przedmiotowy projekt nie jest rentowny, ponieważ bieżąca wartość netto inwestycji i stopa zwrotu mają wartości ujemne. W celu oszacowania rentowności władze polskie przedstawiły poniższe wskaźniki efektywności finansowej. Obliczeń dokonano na podstawie stopy dyskontowej wynoszącej 8%. Tabela 1: Podstawowe wskaźniki efektywności finansowej zgłoszonego projektu Wskaźnik efektywności finansowej Projekt w przypadku nieudzielenia pomocy Projekt w przypadku udzielenia pomocy FRR (FRR/C, FRR/K) [%] -8,5 % 0,6 % NPV (FNPV/C, FNPV/K) [w tys. PLN] Źródło: władze polskie , ,9 FNPV/C finansowa bieżąca wartość netto inwestycji w przypadku nieudzielenia pomocy FRR/C finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji w przypadku nieudzielenia pomocy FNPV/K finansowa bieżąca wartość netto inwestycji w przypadku udzielenia pomocy FRR/K finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji w przypadku udzielenia pomocy (26) Władze polskie poinformowały, że środek pomocy przyznano beneficjentowi w wyniku otwartej i niedyskryminacyjnej procedury wyboru przeprowadzonej w ramach Programu Współpracy. (27) Wstępny wniosek o finansowanie z Programu Współpracy złożono w dniu 20 kwietnia 2009 r., natomiast wniosek końcowy przedstawiono w dniu 15 lipca 2011 r. Umowę ws. Projektu podpisano w dniu 9 maja 2012 r., a w dniu 2 lipca 2012 r. Umowę ws. Realizacji Projektu z beneficjentem, tj. spółką Dalkia. Prace związane z projektem rozpoczęto w dniu 29 października 2012 r. (28) Władze polskie podkreśliły także, że przyznanie pomocy jest zależne od jej zatwierdzenia przez Komisję w niniejszej decyzji oraz że nie ma miejsca kumulacja z pomocą otrzymywaną z innych publicznych źródeł. 3. OCENA ŚRODKA 3.1. Istnienie pomocy w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE (29) Zgodnie z art. 107 ust. 1 TFUE wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym 6

7 przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi Pomoc przyznana przez państwo członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych (30) Zgłoszony projekt jest współfinansowany ze środków finansowych przyznawanych w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy. (31) Na podstawie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zwanego dalej Trybunałem Sprawiedliwości ) można stwierdzić, że jeżeli środki pochodzące spoza budżetu państwa zostają objęte kontrolą państwa lub pozostają do jego dyspozycji i jeżeli decyzje w sprawie wydatkowania dotyczące ostatecznego przeznaczenia takich środków można przypisać państwu, przydział takich środków na przedsięwzięcia przez państwa członkowskie może być objęty dyscypliną w zakresie przyznawania pomocy państwa 9. (32) W omawianym przypadku, zgodnie z art. 6 ust. 4 Umowy Ramowej, Polska jest odpowiedzialna za identyfikację projektów, które miałyby być finansowane w ramach Programu Współpracy. Ponadto, zgodnie z art. 6 ust. 5 Umowy Ramowej, wszystkie projekty uzyskują rekomendację Polski i zostają zatwierdzone przez Szwajcarię. W tym celu Polska otworzyła odrębny rachunek bankowy w Narodowym Banku Polskim, na którym gromadzone są środki przekazane przez Szwajcarię (por. art. 6 ust. 6 Umowy Ramowej). (33) Polska upoważniła Ministra Rozwoju Regionalnego do przejęcia pełnej odpowiedzialności za zarządzanie środkami uzyskanymi w ramach Programu Współpracy, w tym za kontrolę finansową i audyt (por. art. 9 ust. 1 Umowy Ramowej). Ponadto zgodnie z załącznikiem 2 władze polskie ponoszą ogólną odpowiedzialność za monitorowanie Programu Współpracy i nadzór nad nim. (34) Na podstawie załącznika 2 polskie Ministerstwo Finansów pełni funkcję instytucji płatniczej w ramach Programu Współpracy. Co do zasady wszystkie płatności na potrzeby projektów są finansowane w formie zaliczek z Budżetu Rzeczypospolitej Polskiej, a następnie refundowane przez władze szwajcarskie. (35) Ponieważ władze polskie podejmują decyzję w sprawie wyboru projektów, które mogą być finansowane, oraz dysponują środkami finansowymi, pomoc finansowa w ramach Programu może być udzielana ze środków państwa polskiego i może być przypisana państwu polskiemu w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE Sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów (36) Środek pomocy zapewnia dotację bezpośrednią ze Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy na rzecz kosztów inwestycji w modernizację sieci 9 Zob. sprawa C-83/98 P Francja przeciwko Ladbroke Racing i Komisji, Rec. [2000], s. I-3271, pkt 50; T- 358/94 Air France przeciwko Komisji, Rec.[1996], s. II-2109, pkt 67; sprawa C-379/98 Preussen Elektra, Rec. [2001], s , pkt 59 61; sprawa C-482/99 Francja przeciwko Komisji, Rec. [2002], s , pkt

8 ciepłowniczej spółki Dalkia. Ponadto współfinansowanie ze środków publicznych przyczyni się do poprawy parametrów technicznych sieci i ograniczenia strat ponoszonych w ramach sieci, co potencjalnie może spowodować obniżenie kosztów operacyjnych beneficjenta. W normalnych warunkach rynkowych tego rodzaju koszty inwestycji i koszty operacyjne poniósłby właściciel sieci ze środków własnych. Dlatego też zgłoszony środek przynosi korzyść gospodarczą beneficjentowi, czyli spółce Dalkia. (37) Środek ma także charakter selektywny, gdyż dostępne środki przyznano jednemu beneficjentowi Zakłócanie konkurencji i wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskimi (38) Rynek dystrybucji ciepła ma z reguły charakter lokalny, ponieważ energia cieplna musi być wytwarzana i wykorzystywana niemal w tym samym czasie, a zatem można ją przesyłać jedynie na krótkie odległości. Ponieważ jednak rynek jest co do zasady otwarty na konkurencję i handel, jak już stwierdzono w sprawie N 54/2009 i zgodnie z utrwalonym orzecznictwem 10, przedmiotowy środek może mieć wpływ na warunki transakcji i może zakłócać konkurencję w UE, jak również w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego Wniosek dotyczący istnienia pomocy państwa (39) W związku z powyższym Komisja uważa, że zgłoszony środek stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE Zgodność środka z prawem (40) Komisja odnotowuje, że zgłaszając środek pomocy przed wdrożeniem go, władze polskie postąpiły zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE Zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE Ramy oceny zgodności z rynkiem wewnętrznym (41) Zgodnie z utrwaloną praktyką decyzyjną 11 oraz w świetle przepisów Wytycznych wspólnotowych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska 12, w szczególnie ich pkt 67 i przypisu 44, ocenę zgodności z rynkiem wewnętrznym pomocy na rzecz infrastruktury ciepłownictwa komunalnego przeprowadza się bezpośrednio na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE. (42) Artykuł 107 ust. 3 lit. c) TFUE stanowi, że pomoc przeznaczona na ułatwianie rozwoju niektórych działań gospodarczych lub niektórych regionów gospodarczych, o ile nie zmienia warunków wymiany handlowej w zakresie sprzecznym ze wspólnym interesem może zostać uznana za zgodną z rynkiem 10 Por. m.in. sprawa 730/79 Philip Morris/Komisja, Rec. [1980], s , pkt 11 i sprawy połączone C 393/04 i C 41/05 Air Liquide Industries/Ville de Seraing et Province de Liège, Zb.Orz. [2006], s. I Zob. decyzja Komisji N 494/2010 Włochy, N 584/2008 Francja, N 485/2008 Austria, N54/2009 Polska, SA.31091/NN Grecja. 12 Dz.U. C 82 z , s. 1. 8

9 wewnętrznym. Na tej podstawie środek pomocy musi zmierzać do celu stanowiącego przedmiot wspólnego zainteresowania w niezbędny i proporcjonalny sposób. W tym zakresie Komisja uznaje za stosowne ocenić następujące kwestie: (i) (ii) Czy środek pomocy jest przeznaczony na jasno określony cel będący przedmiotem wspólnego zainteresowania, tj. czy proponowana pomoc ma usunąć nieprawidłowość w funkcjonowaniu rynku lub osiągnąć inny cel będący przedmiotem wspólnego zainteresowania? Czy pomoc została tak zaplanowana, aby zapewnić osiągnięcie celu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania? W szczególności: Czy środek pomocy jest właściwym instrumentem, tj. czy istnieje możliwość zastosowania innych, bardziej odpowiednich instrumentów? Czy istnieje efekt zachęty, tj. czy pomoc powoduje zmianę w zachowaniu przedsiębiorstw? Czy środek pomocy jest proporcjonalny, tj. czy taka sama zmiana zachowania byłaby możliwa przy mniejszej pomocy? (iii) Czy zakłócenia konkurencji i wpływ na wymianę handlową zostały ograniczone na tyle, aby ogólny bilans był dodatni? Cel stanowiący przedmiot wspólnego zainteresowania (43) Zgodnie z art. 194 TFUE [w] ramach ustanawiania lub funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz z uwzględnieniem potrzeby zachowania i poprawy stanu środowiska, polityka Unii w dziedzinie energetyki ma na celu, w duchu solidarności między państwami członkowskimi: a) zapewnienie funkcjonowania rynku energii, ( ) c) wspieranie efektywności energetycznej i oszczędności energii ( ). (44) Komisja zauważa, że w dyrektywie 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych 13 wzywa się państwa członkowskie do sprzyjania inwestycjom w rozwój systemów lokalnego ogrzewania, tak aby ułatwić osiągnięcie krajowych celów w zakresie energii ze źródeł odnawialnych i redukcji emisji gazów cieplarnianych. Mówiąc bardziej szczegółowo, zgodnie z art. 13 ust. 3 wspomnianej powyżej dyrektywy państwa członkowskie zalecają wszystkim podmiotom, a w szczególności lokalnym i regionalnym organom administracyjnym, by zapewniały instalację urządzeń i systemów ( ) lokalnego ogrzewania i chłodzenia podczas planowania, projektowania, budowy i remontów obszarów przemysłowych lub mieszkalnych. 13 Dz.U. L 140 z , s

10 (45) Ponadto dyrektywa 2002/91/WE w sprawie charakterystyki energetycznej budynków 14 i dyrektywa 2012/27/UE w sprawie efektywności energetycznej 15 zawierają odniesienia do środków ukierunkowanych na zwiększenie efektywności energetycznej, w szczególności w sektorze budowlanym oraz w odniesieniu do systemu lokalnego ogrzewania. (46) Przedmiotowy środek ma na celu zwiększenie oszczędności energii pierwotnej i ochrony środowiska poprzez ograniczenie energii potrzebnej do dystrybucji ciepła, a tym samym zmniejszenie emisji CO 2 i zanieczyszczeń związanych z wytwarzaniem ciepła. Ochrona środowiska i redukcja emisji CO 2 i zanieczyszczeń stanowią uznane cele będące przedmiotem wspólnego zainteresowania. (47) Z przedstawionych przez władze polskie informacji na temat redukcji emisji i strat energii wyraźnie wynika, że modernizacja sieci ciepłowniczej będąca przedmiotem oceny przyczyni się do realizacji celów środowiskowych i energetycznych. (48) Można zatem stwierdzić, że zgłoszony środek jest przeznaczony na jasno określony cel będący przedmiotem wspólnego zainteresowania, mianowicie na oszczędność energii i ochronę środowiska Właściwy instrument (49) Instrument jest właściwy, jeżeli nie istnieją żadne inne instrumenty w mniejszym stopniu zakłócające konkurencję, które pozwoliłyby osiągnąć te same rezultaty. (50) Władze polskie zbadały możliwości osiągnięcia wyżej wymienionych celów za pomocą alternatywnych instrumentów, w szczególności poprzez finansowanie całej inwestycji z podwyżki cen konsumpcyjnych ciepła w formie taryf. Zdaniem władz polskich takie rozwiązanie uznaje się jednak nieakceptowalne ze społecznego punktu widzenia. (51) Zgodnie z przepisami prawa polskiego taryfy dystrybucji energii cieplnej są regulowane przez URE. Oznacza to, że operatorzy nie mogą swobodnie ustalać własnych taryf. O ile efektem ubocznym tej polityki jest znaczące ograniczenie rentowności zarządzania systemami lokalnego ogrzewania, o tyle obowiązujące regulacje cenowe zwiększają również atrakcyjność systemów lokalnego ogrzewania w porównaniu ze zdecentralizowanymi i mniej przyjaznymi środowisku alternatywnymi systemami ogrzewania. (52) Władze polskie wskazały w tym kontekście, że obszar modernizacji sieci obejmuje ograniczoną liczbę odbiorców (około 750 budynków). Podniesienie taryfy w celu pokrycia całkowitych kosztów inwestycji dotyczyłoby jednak wszystkich odbiorców sieci, w tym tych spoza przedmiotowego obszaru. (53) Ponadto, jak już wspomniano, podniesienie taryfy mogłoby stanowić zachętę dla odbiorców do szukania alternatywnych źródeł ciepła, takich jak indywidualne systemy grzewcze. Nowe systemy lokalnego ogrzewania oparte na efektywnym 14 Dz.U. L 1 z , s Dz.U. L 315 z , s

11 wytwarzaniu energii elektrycznej w skojarzeniu z wytwarzaniem ciepła w mniejszym stopniu zanieczyszczają powietrze w porównaniu z dużą liczbą indywidualnych źródeł ciepła wytwarzających tę samą ilość ciepła. Wynika z tego, że planowaną pomoc stosuje się w połączeniu z regulacją cenową w celu zniechęcenia do stosowania zdecentralizowanych i mniej przyjaznych środowisku źródeł ogrzewania. (54) W świetle powyższego Komisja stwierdza, że przewidywana pomoc stanowi odpowiedni instrument do osiągnięcia pożądanych efektów pod względem oszczędności energii pierwotnej i redukcji emisji poprzez modernizację komunalnej sieci ciepłowniczej na danym obszarze Warszawy Efekt zachęty oraz konieczność pomocy (55) Pomoc państwa zapewnia efekt zachęty, jeżeli powoduje ona zmianę zachowania beneficjenta prowadzącą do osiągnięcia celu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania. (56) Obliczenia wyników finansowych zgłoszonego projektu wskazują, że w przypadku nieudzielenia pomocy projekt nie byłby rentowny. Jak przedstawiono w tabeli 1 powyżej, zarówno wskaźnik FNPV/C, jak i wskaźnik FRR/C mają wartości ujemne, co oznacza, że przychody z projektu nie pokryłyby poniesionych wydatków. Rozsądny inwestor nie zainwestowałby zatem w ten projekt. Ponadto wydatki inwestycyjne związane z projektem są rekompensowane jedynie w ograniczonym stopniu przez zmniejszenie kosztów wynikające z mniejszych strat ciepła i mocy. (57) Co więcej, w świetle ujemnego wskaźnika zwrotu z kapitału w ramach zgłoszonego projektu w przypadku braku wsparcia ze środków publicznych nie jest prawdopodobne, aby beneficjent lub jakikolwiek inny hipotetyczny alternatywny inwestor zrealizował ten projekt. Nawet w przypadku uzyskania wsparcia ze środków publicznych stopa zwrotu wynosząca 0,6 % nadal nie osiąga poziomu regulowanego zwrotu z kapitału osiąganego przez spółkę Dalkia w wysokości 5,015 % (ani oczekiwanej komercyjnej stopy zwrotu wynoszącej [ ] %). W związku z tym Komisja stwierdza, że ze wspomnianych powyżej obliczeń przedstawionych przez władze polskie wynika, że przedmiotowa inwestycja nie jest rentowna i w przypadku braku dotacji nie zostałaby przeprowadzona. (58) Dlatego też Komisja uznaje, że pomoc zapewnia niezbędny efekt zachęty dla beneficjenta do zainwestowania w przedmiotową modernizację infrastruktury ciepłownictwa komunalnego Proporcjonalność (59) Środek pomocy państwa jest proporcjonalny, jeżeli jest zaprojektowany w taki sposób, aby pomoc jako taką ograniczyć do minimum. (60) Władze polskie argumentowały, że w omawianym przypadku pomoc stanowi połowę kwoty dopuszczonej w ramach Programu Współpracy, a jej skutkiem byłoby osiągniecie finansowej stopy zwrotu na poziomie 0,6 %, co powinno zachęcić beneficjenta do realizacji projektu i wywiązania się ze swoich obowiązków wobec konsumentów końcowych. 11

12 (61) Komisja zauważa również, iż obliczenia przedstawione przez władze polskie pokazują, że w świetle regulacji taryf przewidziana intensywność pomocy nie doprowadziłaby do nadwyżki rekompensaty kosztów poniesionych przez beneficjenta, którego wkład własny wynosi 71,9 % całkowitych kosztów inwestycji. Ponadto nawet po uwzględnieniu zgłoszonego środka pomocy finansowa wartość bieżąca netto projektu w odniesieniu do kapitału własnego beneficjenta ma wartość ujemną, a zatem wskazuje, że kwota pomocy nie jest nadmierna, zaś intensywność pomocy na poziomie 28,1 % całkowitych kosztów jest dopuszczalna. (62) Co więcej, kwotę pomocy określono, uwzględniając wszystkie potencjalne przychody wynikające z funkcjonowania infrastruktury, która ma zostać objęta wsparciem (metoda tak zwanej luki finansowej), co zapobiega również przyznaniu nienależnych korzyści beneficjentowi. (63) Komisja wzięła również pod uwagę fakt, że beneficjent został wybrany w drodze niedyskryminacyjnej, przejrzystej i otwartej procedury w ramach Programu Współpracy. (64) W świetle powyższego Komisja uznaje, że pomoc, która ma zostać przyznana na przedmiotowy środek, jest ograniczona do niezbędnego minimum, a zatem jest proporcjonalna Zakłócenie konkurencji i test bilansujący (65) Środek pomocy państwa jest zgodny z rynkiem wewnętrznym, jeżeli nie zakłóca konkurencji ani handlu wewnątrzunijnego lub jeżeli zaistniałe skutki są ograniczone i wyważone względem zamierzonego celu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania. (66) Przedmiotowy rynek stanowi dystrybucja ciepła. Ze względu na lokalny zakres sieci ciepłowniczych zarówno z reguły, jak i w omawianym przypadku, geograficznie ograniczony obszar Warszawy i umiarkowaną liczbę odbiorców, których dotyczy zgłoszony środek 16, stopień zakłócenia konkurencji jest raczej umiarkowany. (67) W tym kontekście Komisja przypomina, że celem przedmiotowej inwestycji nie jest rozszerzenie sieci. Oznacza to, że projekt modernizacji nie spowoduje zwiększenia ilości ciepła dostarczanego do konsumentów, a zatem nie dojdzie do zwiększenia przychodów beneficjenta, z wyjątkiem pewnego ograniczenia kosztów wskutek mniejszych strat ciepła. Celem zgłoszonego projektu jest natomiast poprawa jakości usług w zakresie dystrybucji poprzez poprawę bezpieczeństwa dostaw energii i zmniejszenie strat energii, co spowoduje obniżenie poziomów emisji do powietrza. (68) Ponadto, zdaniem Komisji, istnieje znikome prawdopodobieństwo, że planowana inwestycja wyprze alternatywne inwestycje nowych uczestników rynku, ponieważ, nawet w swoim obecnym stanie, infrastruktura, która ma zostać zmodernizowana, stanowi niespełna 3 % bieżącej długości sieci zarządzanej 16 Środek obejmuje około 750 budynków z budynków podłączonych do Warszawskiego Systemu Ciepłowniczego. 12

13 przez spółkę Dalkia i nie zostałaby powielona przez hipotetycznego alternatywnego operatora. (69) W związku z tym oraz w świetle ograniczonej kwoty pomocy przyznanej na zgłoszony projekt Komisja uznaje, że ewentualne zakłócenie konkurencji jest bardzo ograniczone ze względu na specyfikę przedmiotowego rynku oraz że w znacznym stopniu równoważą je korzyści dla środowiska i oszczędność energii. (70) Władze polskie podkreśliły również, że wskutek zgłoszonego projektu klienci spółki Dalkia zyskają korzyść w postaci wiarygodnych dostaw i utrzymania obecnego standardu życia, przy zachowaniu akceptowalnego poziomu taryf. (71) W związku z tym można stwierdzić, że ewentualne zakłócenia konkurencji i handlu wynikające z pomocy państwa na przewidywany środek są bardzo ograniczone, a całkowity bilans związany z celem będącym przedmiotem wspólnego zainteresowania jest dodatni Wniosek dotyczący zgodności z rynkiem wewnętrznym (72) W świetle powyższego Komisja stwierdza, że finansowanie zgłoszonego projektu w sposób niezbędny i proporcjonalny służy osiągnięciu celu będącego przedmiotem wspólnego zainteresowania, a zatem jest zgodne z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE. 4. WNIOSEK (73) W związku z powyższym Komisja postanowiła uznać przedmiotową pomoc za zgodną z rynkiem wewnętrznym na podstawie art. 107(3)(c) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. (74) Komisja przypomina władzom polskim, że zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE wszelkie plany refinansowania lub zmiany przedmiotowej pomocy muszą być zgłoszone Komisji zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji (WE) nr 794/2004 w sprawie wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (obecnie art. 108 TFUE) 17. (75) W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje poufne, które nie powinny zostać ujawnione osobom trzecim, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od dnia jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma uzasadnionego wniosku w wyznaczonym terminie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie osobom trzecim oraz na publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: Wniosek taki należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres Rejestru pomocy państwa w Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej: 17 Dz.U. L 140 z , s

14 European Commission Directorate-General for Competition State Aid Registry B-1049 Brussels Faks: We wszelkiej korespondencji należy podać tytuł i numer sprawy. Z poważaniem, W imieniu Komisji Joaquín ALMUNIA Wiceprzewodniczący 14