Pomocy państwa SA i SA Polska Czwarte przedłużenie i rozszerzenie zakresu programu wspierania finansowania banków w Polsce

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia K(2011) 4649 final Dotyczy: Pomocy państwa SA i SA Polska Czwarte przedłużenie i rozszerzenie zakresu programu wspierania finansowania banków w Polsce Szanowny Panie Ministrze! I. Procedura 1. W dniu 7 kwietnia 2009 r. Polska zgłosiła program wspierania finansowania banków w Polsce (dalej zwany programem wsparcia lub programem ), który został zatwierdzony przez Komisję decyzją z dnia 25 września 2009 r. w sprawie nr N 208/2009 dotyczącej pomocy państwa (dalej zwanej pierwotną decyzją ) 1. Komisja zatwierdzała przedłużenie czasu obowiązywania programu następującymi decyzjami: z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie pomocy państwa N 658/2009 2, z dnia 29 czerwca 2010 r. w sprawie pomocy państwa N 236/ oraz z dnia 16 grudnia 2010 r. w sprawie pomocy państwa SA (N 533/2010) Dnia 1 maja 2011 r. Polska zgłosiła zmianę w programie, wnosząc o rozszerzenie zakresu beneficjentów, którzy kwalifikują się do objęcia programem. Dodatkowych informacji w tym zakresie dostarczono w dniach 10 i 13 czerwca 2011 r. 1 Dz.U. C 250 z , s Dz.U. C 57 z , s Dz.U. C 205 z , s Dz.U. C 29 z , s. 5. Jego Ekscelencja Pan Radosław SIKORSKI Minister Spraw Zagranicznych Al. Szucha 23 PL Warszawa Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgia Europese Commissie, B-1049 Brussel Belgia Telefon: (0)

2 3. Dnia 16 maja 2011 r. Polska zgłosiła czwarte przedłużenie czasu obowiązywania programu do dnia 30 czerwca 2011 r. Dnia 10 czerwca polskie władze przedstawiły dodatkowe informacje. II. Opis programu 4. W odpowiedzi na wyjątkowe zawirowania na rynkach finansowych Polska przedłożyła środek, który ma na celu umocnienie stabilności na polskich rynkach finansowych poprzez zapewnienie reagowania na krótko- oraz średnioterminowe potrzeby instytucji finansowych. 5. W ramach programu wsparcia określono sześć następujących kategorii instytucji finansowych z siedzibą na terytorium Polski, które kwalifikują się do otrzymania wsparcia w ramach programu: banki zarejestrowane w Polsce, zarejestrowane zakłady ubezpieczeń, domy maklerskie, fundusze inwestycyjne, fundusze emerytalne oraz spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Programem mogą zostać objęci jedynie beneficjenci, którzy zostaną uznani przez polskie władze za podmioty wypłacalne. 6. Środki, które mogą zostać udostępnione w ramach programu, można podzielić na następujące dwie kategorie: środki wsparcia związane z gwarancjami Skarbu Państwa oraz środki związane ze skarbowymi papierami wartościowymi. 7. W ramach programu władze polskie udostępniają gwarancje Skarbu Państwa na emisję nowego krótko- i średnioterminowego długu. Ponadto w ramach programu przewidziano wsparcie za pośrednictwem emisji skarbowych papierów wartościowych z przeznaczeniem dla instytucji kredytowych. Rząd polski ma prawo emitować skarbowe papiery wartościowe i udzielać pożyczki tych papierów, aby umożliwić instytucjom-beneficjentom uzyskanie natychmiastowej płynności rynkowej. 8. Wskazane wyżej gwarancje są obecnie dostępne jedynie dla banków, natomiast pożyczać i sprzedawać skarbowe papiery wartościowe na preferencyjnych warunkach mogą wszyscy beneficjenci, którzy kwalifikują się do otrzymania wsparcia w ramach programu. 9. Jeżeli chodzi o stawki opłat za pożyczkę lub sprzedaż skarbowych papierów wartościowych, opłata nie może być niższa niż wysokość stopy kredytu lombardowego 5 i nie może przekraczać dwukrotności stopy lombardowej. 10. Jeśli chodzi o gwarancje Skarbu Państwa, opłata od gwarancji, początkowo oparta na rekomendacjach EBC 6, została następnie podniesiona o co najmniej 20 punktów bazowych dla banków ocenionych na A+ lub A, 30 punktów bazowych dla banków ocenionych na A- i 40 punktów bazowych dla banków ocenionych na poniżej A- 7. III. Stanowisko Polski 11. Władze polskie wnioskują o przedłużenie okresu obowiązywania programu o kolejne sześć miesięcy, do dnia 31 grudnia 2011 r. Polska potwierdza, że budżet programu po przedłużeniu 5 Stopa lombardowa to oprocentowanie pobierane od banków przez bank centralny za zabezpieczone zobowiązania wynikające z kredytu. Bardziej szczegółowe informacje znajdują się w pierwotnej decyzji. W dniu 21 czerwca 2010 r. stopa lombardowa wynosiła 5%. 6 Rekomendacje Europejskiego Banku Centralnego z dnia 20 października 2008 r. w sprawie rządowych gwarancji kredytów bankowych. 7 Zob. decyzja Komisji z dnia 29 czerwca 2010 r. 2

3 okresu jego obowiązywania pozostanie na dotychczasowym poziomie. Ponadto polskie władze chciałyby, aby program był dostępny dla Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej ("KSKOK) oraz aby gwarancje były dostępne nie tylko dla banków, jak do tej pory, ale również dla spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. 12. Jeśli chodzi o przedłużenie programu, wprawdzie do tej pory nie korzystano z niego, ale władze polskie twierdzą, że należy je zachować, ponieważ ma pozytywny wpływ na instytucje finansowe i ich klientów. Zapewnia on w szczególności stabilność polskiego sektora finansowego, który nadal odczuwa skutki destabilizacji światowych rynków finansowych oraz niepewności związanej ze skalą i tempem ożywienia gospodarczego. W związku z tym, dla uniknięcia skutków ubocznych dla sektora finansowego, program powinien być nadal dostępny. Powyższe uzasadnienie zostało poparte pismem Narodowego Banku Polskiego z dnia 9 maja 2011 r. 13. Polskie władze przedstawiły szereg powodów wskazujących na potrzebę umożliwienia spółdzielczym kasom oszczędnościowo-kredytowym uzyskania na podstawie programu pomocy w formie gwarancji oraz otwarcia dostępu do programu dla KSKOK. Zgodnie z prawem UE spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są uznawane za instytucje kredytowe. Oferują one produkty analogiczne do banków. O ich wzrastającym znaczeniu świadczy zwiększająca się liczba klientów i poziom aktywów, jakimi obracają. Proponowana zmiana jest również konsekwencją zmian prawnych zwiększających kontrolę nad takimi instytucjami i umożliwiających im emisję obligacji. Powyższe uzasadnienie zostało poparte pismem Narodowego Banku Polskiego z dnia 9 czerwca 2011 r. 14. Polska podtrzymuje zobowiązania wyrażone od czasu wprowadzenia programu pomocy i potwierdza, że wszystkie pozostałe warunki określone przez Komisję w decyzjach z dnia 25 września 2009 r., 9 lutego 2010 r., 29 czerwca 2010 r. i 16 grudnia 2010 r. pozostają bez zmian. Oprócz dotychczasowych zobowiązań Polska podejmuje się przedstawiać sprawozdanie z funkcjonowania programu i na temat emisji objętej gwarancjami i nieobjętej gwarancjami najpóźniej do dnia 15 października 2011 r. IV. Ocena 15. W swojej decyzji z dnia 25 września 2009 r. Komisja stwierdziła, że program wsparcia stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ( TFUE ). Uznała jednak, że środki są zgodne z rynkiem wewnętrznym na mocy art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE z uwagi na to, że mogły pomóc zaradzić poważnym zaburzeniom w funkcjonowaniu polskiej gospodarki. Komisja oceniła w tym kontekście stosowność, konieczność i proporcjonalność środka. 16. Komisja zauważa, że przedłużenie okresu obowiązywania programu jest odpowiedzią na trudności finansowe, z którymi nadal boryka się zarówno Polska, jak i większość państw członkowskich. Jako że celem środka jest udzielenie krótko- oraz średnioterminowego finansowania na potrzeby instytucji finansowych, które mają trudności z uzyskaniem funduszy na rynkach finansowych, ważne jest, aby program pomocy był dostępny tak długo, jak trwa ogólnoświatowy kryzys finansowy. 3

4 17. Wprawdzie dostęp banków do finansowania na większości ryków finansowania ulegał stopniowej poprawie w ciągu ubiegłego roku i nie stanowi już ciągłego i ogólnego problemu, to rynki jednak nadal nie funkcjonują zupełnie normalnie. W związku z powyższym, a także biorąc pod uwagę fakt, że proces poprawy nie jest jeszcze w pełni stabilny i że istnieje możliwość pogorszenia się sytuacji, dalsze prowadzenie programu wsparcia może się okazać konieczne, aby zapewnić stabilność finansową, co potwierdza Narodowy Bank Polski. Komisja uważa zatem, że przedłużenie programu o dalsze sześć miesięcy jest właściwe i konieczne, aby zaradzić zaburzeniom w funkcjonowaniu polskiej gospodarki. 18. Proponowane rozszerzenie zakresu podmiotowego programu jest konsekwencją zmian w polskim systemie prawnym zwiększających kontrolę nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi i KSKOK oraz umożliwiających tym instytucjom emisję obligacji. W konsekwencji, KSKOK powinna uzyskać dostęp do wsparcia w ramach programu, a spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe powinny, tak jak banki, mieć zapewniony dostęp do udzielanej na podstawie tego programu gwarancji. Takie uzasadnienie potwierdza Narodowy Bank Polski. Komisja uważa zatem, że rozszerzenie zakresu programu jest właściwe i konieczne, aby zaradzić zaburzeniom w funkcjonowaniu polskiej gospodarki. 19. W związku z powyższym zgłoszone przedłużenie okresu obowiązywania i rozszerzenie zakresu programu pomocy nie zmienia poprzedniej oceny Komisji zawartej w decyzji z dnia 25 września 2009 r. i decyzjach dotyczących przedłużenia programu z dnia 9 lutego 2010 r., 29 czerwca 2010 r. i 16 grudnia 2010 r. 20. Jeśli chodzi o specyficzne cechy programu, Komisja, oceniając wniosek o przedłużenie czasu trwania programu i rozszerzenie jego zakresu, musiała rozważyć zarówno jego pozytywny wpływ na stabilność finansową, jak i zakłócenia konkurencji, które wiążą się z przedłużeniem programu oraz opóźnienia w przywracaniu normalnego funkcjonowania rynków finansowych. Programy wspierające płynność oraz dotyczące gwarancji powinny przewidywać minimalne zachęty do wycofania się z programu pomocy; konieczne jest również stopniowe dostosowanie do warunków rynkowych w celu minimalizacji negatywnych skutków ubocznych dla konkurencji oraz innych państw członkowskich. Zdaniem Komisji warunki programu spełniają te wymagania. 21. W związku z powyższym, zasadnicze warunki zgodności programów gwarancyjnych i wspierających płynność z art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE, które wprowadzono w komunikacie dotyczącym sektora bankowego 8 i decyzjach podejmowanych później przez Komisję, nadal obowiązują. Komisja jest zdania, że zgłoszone przedłużenie czasu trwania programu pomocy państwa do dnia 31 grudnia 2011 r. oraz rozszerzenie jego zakresu spełnia wymogi określone wyżej oraz jest zgodne z rynkiem wewnętrznym. 22. Jeśli chodzi o łączenie tego programu wsparcia z innymi środkami pomocy, zgodnie z załącznikiem do komunikatu o restrukturyzacji 9, w każdym planie restrukturyzacji należy ująć całkowitą pomoc państwa otrzymaną bądź jako pomoc indywidualna, bądź w ramach programu pomocy w okresie restrukturyzacji. Pomoc ta powinna być uzasadniona, tj. 8 Komunikat Komisji Zastosowanie zasad pomocy państwa do środków podjętych w odniesieniu do instytucji finansowych w kontekście obecnego, globalnego kryzysu finansowego, Dz.U. C 270 z , s Komunikat Komisji w sprawie przywrócenia rentowności i oceny środków restrukturyzacyjnych stosowanych w sektorze finansowym w dobie kryzysu zgodnie z regułami pomocy państwa, Dz. U. C 195 z , z późniejszymi zmianami. 4

5 powinna spełniać wszystkie kryteria przewidziane w komunikacie o restrukturyzacji (tj. przywrócenie zdolności do konkurowania na rynku, udział własny beneficjenta oraz ograniczenie zakłócenia konkurencji). W związku z tym, kiedy państwo członkowskie ma obowiązek przedstawić plan restrukturyzacji w odniesieniu do danego beneficjenta pomocy, Komisja musi w swojej ostatecznej decyzji stwierdzić, czy wszystkie środki pomocowe udzielone w okresie restrukturyzacji spełniają kryteria konieczne do zatwierdzenia ich jako pomocy na restrukturyzację. W tym celu konieczne jest indywidualne zgłoszenie ex ante. 23. Komisja przypomina również, że zgodnie z pkt 16 komunikatu o restrukturyzacji, jeżeli w celu przywrócenia zdolności do konkurowania na rynku okazałaby się konieczna pomoc, która nie była przewidziana w zgłoszonym planie restrukturyzacji, tej dodatkowej pomocy nie można udzielić w ramach zatwierdzonego programu, lecz podlega ona indywidualnemu zgłoszeniu ex ante. Każda dalsza pomoc tego typu zostanie wzięta pod uwagę w ostatecznej decyzji Komisji w sprawie danego beneficjenta pomocy. 24. Oprócz powyższego Polska zgadza się również przedstawić Komisji zwięzły śródokresowy przegląd funkcjonowania programu do dnia 15 października 2011 r. oraz uzupełniać przyszłe sprawozdania z funkcjonowania programu o zaktualizowane dane dotyczące kosztu porównywalnych (pod względem charakteru, wielkości, ratingu, waluty itp.) emisji papierów dłużnych objętych i nieobjętych gwarancją 10. V. Decyzja Komisja stwierdza, że przedłużenie czasu trwania programu pomocy do dnia 31 grudnia 2011 r. oraz rozszerzenie jego zakresu podmiotowego nie powoduje zmiany jej wcześniejszej oceny przedstawionej w pierwotnej decyzji z dnia 25 września 2009 r. (sprawa N 208/2009 dotycząca pomocy państwa) oraz kolejnych decyzjach o przedłużeniu programu z dnia 9 lutego 2010 r. (sprawa 658/2009 dotycząca pomocy państwa), 29 czerwca 2010 r. (sprawa 236/2010 dotycząca pomocy państwa) oraz 16 grudnia 2010 r. (sprawa SA (N 533/2010) dotycząca pomocy państwa), zgodnie z którymi środki w ramach programu zostały uznane za zgodne z rynkiem wewnętrznym. W związku ze spełnieniem warunków uznania przedmiotowego środka za zgodny z rynkiem wewnętrznym na mocy art. 107 ust. 3 lit. b) TFUE, Komisja postanowiła nie wnosić żadnych zastrzeżeń. W przypadku gdyby niniejsze pismo zawierało informacje poufne, które nie powinny zostać opublikowane, należy poinformować o tym Komisję w terminie piętnastu dni roboczych od daty jego otrzymania. Jeżeli Komisja nie otrzyma w wyznaczonym terminie uzasadnionego wniosku w tym względzie, uzna to za wyrażenie zgody na ujawnienie osobom trzecim i publikację pełnej treści niniejszego pisma w autentycznej wersji językowej na stronie internetowej: 10 Zob. pkt 29 i 44 decyzji Komisji z dnia 25 września 2009 r. oraz pkt 23 decyzji Komisji z dnia 9 lutego 2010 r. Polska podjęła się przestawiać co sześć miesięcy sprawozdania z funkcjonowania programu, zawierające wykaz wszystkich przedsiębiorstwbeneficjentów oraz wskazujące dla każdego z nich niezbędne dane, aby umożliwić interpretację pełnego zakresu środków pomocy i uzupełnić je danymi określonymi w pkt 22 niniejszej decyzji. 5

6 Wniosek taki wraz z informacjami, o których mowa powyżej, należy wysłać listem poleconym lub faksem na adres Dyrekcji Generalnej ds. Konkurencji Komisji Europejskiej w Brukseli: European Commission Directorate-General for Competition State Aid Greffe Rue Joseph II 70 B-1049 Brussels Faks nr: Z poważaniem W imieniu Komisji Joaquín ALMUNIA Wiceprzewodniczący Komisji 6