Bezpieczeństwo żywności i żywienia w prawie unijnym i polskim oraz normach ISO integracja systemów
|
|
- Bożena Dziedzic
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Zeszyty Naukowe nr 815 Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2010 Piotr Kafel Katedra Zarządzania Jakością Paweł Nowicki Katedra Zarządzania Jakością Bezpieczeństwo żywności i żywienia w prawie unijnym i polskim oraz normach ISO integracja systemów 1. Wprowadzenie Wdrożony system bezpieczeństwa zdrowotnego w produkcji i obrocie żywnością jest warunkiem koniecznym do funkcjonowania przedsiębiorstwa na rynku. W artykule przedstawiono wymagania prawne dotyczące wdrażania systemu bezpieczeństwa żywności oraz kwestie związane z jego integracją z systemem zarządzania jakością i dobrowolną certyfikacją. 2. Wymagania prawne w zakresie produkcji bezpiecznej żywności Podstawowymi aktami prawnymi dotyczącymi produkcji żywności obowiązującymi w Polsce są: Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności,
2 92 Piotr Kafel, Paweł Nowicki Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych. Niemniej nadrzędne w stosunku do ustawodawstwa krajowego jest ustawodawstwo unijne Ustawodawstwo krajowe Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia określa wymagania zdrowotne żywności, a także wymagania dotyczące przestrzegania zasad higieny 1 : żywności w zakresie nieuregulowanym w Rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością w zakresie nieuregulowanym w Rozporządzeniu (WE) nr 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W ustawie tej zdefiniowane zostały także następujące podstawowe pojęcia: żywność, składnik odżywczy, wartość odżywcza, wzbogacanie, jakość zdrowotna żywności, jakość organoleptyczna, środek spożywczy o niewłaściwej jakości zdrowotnej środek spożywczy szkodliwy dla zdrowia lub życia człowieka, data minimalnej trwałości, termin przydatności do spożycia. Dodatkowo ustawa określa wymagania i procedury niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia zgodnie z przepisami Rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującego Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającego procedury w sprawie bezpieczeństwa żywności Ustawodawstwo unijne Obecnie najważniejszym przepisem prawnym dotyczącym produkcji żywności jest Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności. W rozporządzeniu tym przedstawiono podstawy do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i interesów konsumentów związanych z żywnością, ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowania podaży żywności, w tym produktów tradycyjnych, 1 Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz.U. nr 171, poz
3 Bezpieczeństwo żywności i żywienia 93 z jednoczesnym zapewnieniem funkcjonowania rynku wewnętrznego. Określono również wspólne zasady i obowiązki, środki umożliwiające stworzenie solidnej bazy naukowej oraz skuteczne ustalenia i procedury organizacyjne wspierające podejmowanie decyzji w sprawach bezpieczeństwa żywności i pasz. Na mocy tego rozporządzenia ustanowiony został Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Określono również procedury w sprawach mających bezpośredni lub pośredni wpływ na bezpieczeństwo żywności i pasz. Wyżej wymienione rozporządzenie ma zastosowanie do wszystkich etapów produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności i pasz, natomiast nie ma zastosowania do produkcji podstawowej na własny użytek lub do domowego przygotowania, obróbki lub przechowywania do własnego spożycia. W Rozporządzeniu (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych przedstawiono ogólne wymogi prawa żywnościowego, tj.: żaden niebezpieczny środek spożywczy nie może być wprowadzany na rynek, środek spożywczy jest uznawany za niebezpieczny, jeżeli uważa się, że jest szkodliwy dla zdrowia lub nie nadaje się do spożycia przez ludzi. W rozporządzeniu tym podano również szczegółowe wymagania dotyczące wymogów higieniczno-sanitarnych w produkcji żywności: głównym celem nowych ogólnych i szczegółowych zasad higieny jest zapewnienie wysokiego poziomu ochrony konsumentów w odniesieniu do bezpieczeństwa żywności; zagrożenie dla żywności występujące na poziomie produkcji podstawowej powinno zostać określone i właściwie kontrolowane w celu zapewnienia osiągnięcia celów niniejszego rozporządzenia. Jednakże w przypadku bezpośrednich dostaw małych ilości surowców przez produkujące je przedsiębiorstwo sektora spożywczego do konsumenta końcowego lub do lokalnego zakładu detalicznego, właściwa jest ochrona zdrowia publicznego za pomocą prawa krajowego, w szczególności ze względu na bliskie relacje producenta i konsumenta, zastosowanie zasad analizy zagrożeń i krytycznego punktu kontroli (HACCP) do produkcji podstawowej nie jest jeszcze ogólnie wykonalne. Jednakże wytyczne dobrych praktyk powinny zachęcać do wykorzystywania właściwych praktyk higienicznych na poziomie gospodarstwa. W miarę potrzeby szczegółowe zasady higieny dla produkcji podstawowej powinny uzupełniać te wytyczne. W odniesieniu do wymogów higieny mających zastosowanie do produkcji podstawowej oraz operacji powiązanych właściwe jest, aby różniły się one od tych dotyczących innych operacji; bezpieczeństwo żywności wynika z kilku kwestii: ustawodawstwo powinno ustanawiać minimalne wymogi higieny; powinny odbywać się urzędowe kontrole w celu sprawdzania zgodności przedsiębiorstw sektora spożywczego z wyma-
4 94 Piotr Kafel, Paweł Nowicki ganiami prawnymi, a przedsiębiorstwa sektora spożywczego powinny ustanawiać i realizować programy i procedury dotyczące bezpieczeństwa żywności, opierając się na zasadach HACCP; skuteczna realizacja procedur opartych na zasadach HACCP będzie wymagać pełnej współpracy i zaangażowania pracowników branży spożywczej. W tym celu pracownicy powinni odbywać szkolenia. System HACCP jest instrumentem mającym pomóc przedsiębiorstwom sektora spożywczego w osiągnięciu wyższego standardu bezpieczeństwa żywności. System HACCP nie powinien być postrzegany jako metoda autoregulacji i nie powinien zastępować urzędowych kontroli; ponieważ wymóg ustanowienia procedur zgodnych z zasadami HACCP wstępnie nie powinien mieć zastosowania do produkcji podstawowej, możliwość jego rozszerzenia będzie jednym z elementów przeglądu, który przeprowadzi Komisja Kodeksu Żywnościowego w następstwie wykonania niniejszego rozporządzenia. Właściwe jest jednak, aby państwa członkowskie zachęcały podmioty gospodarcze na poziomie produkcji podstawowej do stosowania takich zasad w jak najszerszym zakresie. Wymogi HACCP powinny uwzględniać zasady zawarte w Kodeksie żywnościowym. Powinny zapewniać odpowiednią elastyczność, aby mogły być stosowane w każdej sytuacji, w tym w małych przedsiębiorstwach. W szczególności niezbędne jest uwzględnienie, że w niektórych przedsiębiorstwach sektora spożywczego nie jest możliwe określenie krytycznych punktów kontroli oraz że w niektórych przypadkach dobra praktyka higieny może zastąpić monitorowanie krytycznych punktów kontroli. Podobnie, wymóg ustanowienia krytycznych limitów nie oznacza, że niezbędne jest ustalenie liczbowego limitu w każdym przypadku. Ponadto wymóg zachowywania dokumentów musi być elastyczny, aby nie powodował nadmiernego obciążenia bardzo małych przedsiębiorstw. 3. Certyfikacja systemu HACCP Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem system HACCP jest obligatoryjny w branży spożywczej. Oznacza to, że powinien być on opracowany, wdrożony i utrzymywany w celu zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności. Przedsiębiorstwa nie mają natomiast obowiązku certyfikacji swoich systemów przez niezależne jednostki certyfikujące systemy zarządzania. Procedura taka jest w pełni dobrowolna i niesie za sobą określone korzyści, ale i koszty. Do niewątpliwych minusów certyfikacji zaliczyć można koszty procesu certyfikacji ponoszone na rzecz jednostki certyfikującej oraz dezorganizację pracy podczas audytów certyfikujących i audytów w nadzorze. Wśród wad certyfikacji systemu HACCP wymienić można również obawę właścicieli przedsiębiorstwa przed koniecznością utrzymywania systemu na wyższym poziomie, niż ma to miej-
5 Bezpieczeństwo żywności i żywienia 95 sce w przypadku spełnienia wyłącznie wymagań zawartych w ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia 2, co powoduje konieczność ponoszenia wyższych nakładów, np. na szkolenia pracowników, audyty wewnętrzne, urządzenia kontrolno-pomiarowe, czy konieczność stosowania bardziej rygorystycznych procedur. W skrajnych przypadkach może zaistnieć sytuacja, ze przedsiębiorstwa nie mają wdrożonego systemu HACCP lub też system ten został wdrożony częściowo. Firmy takie z oczywistych względów nie zdecydują się na proces certyfikacji. Na niekorzyść certyfikacji przemawiać mogą również elementy związane ze stanem wiedzy właścicieli przedsiębiorstw. Mogą oni nie do końca uświadamiać sobie korzyści wynikające z certyfikacji systemu HACCP lub też uznać je za niewystarczające. Korzyści wynikające z procesu certyfikacji systemu HACCP podzielić można na zewnętrzne i wewnętrzne. Do korzyści zewnętrznych zalicza się takie elementy, jak poprawa wizerunku firmy, możliwości wykorzystania certyfikatów jako elementu marketingowego oraz chęć sprostania oczekiwaniom coraz to bardziej wymagających konsumentów. Istotną zaletą certyfikacji systemu HACCP jest możliwość potwierdzenia kompetencji firmy w obszarze bezpieczeństwa zdrowotnego, co może być warunkiem koniecznym do współpracy z dużymi odbiorcami, np. sieciami handlowymi. Korzyści wewnętrzne to korzyści, które wpływają na poprawę zachodzących w firmie procesów. W przypadku certyfikacji systemu HACCP wydaje się, że istotniejsze są korzyści wynikające z prawidłowo funkcjonującego systemu niż z potwierdzenia tego faktu przez niezależną jednostkę certyfikującą. Zaliczyć tu można przede wszystkim wysoki poziom bezpieczeństwa zdrowotnego wytwarzanej przez firmę żywności. Dzięki regularnym audytom zewnętrznym właściciele firmy mogą mieć pewność, że wdrożony system jest skuteczny. W przypadku wykrycia niezgodności są one odnotowywane, a następnie korygowane. Regularna okresowa ocena przez audytorów zewnętrznych mobilizuje osoby bezpośrednio odpowiedzialne za utrzymanie systemu do systematycznej pracy, co jest warunkiem koniecznym funkcjonowania systemu. Do korzyści wewnętrznych certyfikacji systemu zaliczyć można także, satysfakcję pracowników z pracy w przedsiębiorstwie posiadającym certyfikowany system HACCP. Przedsiębiorstwa, które decydują się na poddanie procesowi certyfikacji systemu HACCP, muszą podjąć decyzję, z usług jakiej jednostki certyfikującej skorzystać oraz według jakiego standardu ma być przeprowadzona ocena. Wybór jednostki certyfikującej zależy od wielu elementów, do najistotniejszych można zaliczyć: cel certyfikacji systemu, akredytację wydaną przez krajową lub zagraniczna jednostkę akredytującą, kompetencje i doświadczenie w certyfikacji systemu HACCP, opinie w branży spożywczej, koszty certyfikacji. 2 Dz.U nr 171, poz
6 96 Piotr Kafel, Paweł Nowicki Wybór jednostki certyfikującej zależy głównie od celu prowadzonego procesu certyfikacji. W przypadku przedsiębiorstw, które decydują się na certyfikację w celu uzyskania statusu poddostawcy innej organizacji, warunkiem koniecznym może być wybór jednostki certyfikującej wskazanej przez odbiorcę. Jeżeli przedsiębiorstwu zależy na uznaniu certyfikatu poza granicami kraju, powinien wybrać jednostkę certyfikującą, która posiada akredytację wydaną przez uznaną jednostkę akredytującą. Na terenie kraju istnieje duża liczba jednostek certyfikujących systemy HACCP, jednak nie zawsze są to jednostki, które akurat w tym obszarze działalności mogą wykazać się akredytacją. W wyniku przeprowadzonego procesu certyfikacji jednostka oceniająca stwierdza, czy wdrożony i utrzymywany system HACCP w przedsiębiorstwie jest zgodny z wymaganiami określonymi w konkretnym dokumencie odniesienia. W przypadku systemu HACCP dokumentem odniesienia może być np. 3 : norma ISO 22000, norma DS 3027, Codex Alimentarius lub też określone przez samą jednostkę certyfikującą w porozumieniu z klientem kryteria techniczne, w których zawarte są wyspecyfikowane wymagania. Wybór dokumentu odniesienia na zgodność z którym będzie prowadzony proces certyfikacji, zależy od celu certyfikacji oraz konkretnych rozwiązań wdrożonych w przedsiębiorstwie. Dokument odniesienia oraz dodatkowe informacje pozwalające na jednoznaczne określenie tego dokumentu, takie jak np. numer i rok wydania, podane są zawsze na wystawionym przez jednostkę certyfikacie. W przypadku jednostek akredytowanych na certyfikacie zgodności umieszczona jest również informacja o jednostce akredytującej. Przykładowy proces certyfikacji systemu HACCP w przedsiębiorstwie przedstawiony został na rys Integracja systemu HACCP, ISO 9000 i ISO System zarządzania bezpieczeństwem żywności nie działa w oderwaniu od innych systemów funkcjonujących w przedsiębiorstwie. Dlatego też już na etapie wdrażania systemu konieczne jest podjecie decyzji o stopniu i sposobie integracji tego systemu z innymi systemami firmy. Przeprowadzane działania wynikać będą w dużej mierze z kolejności wdrażanych w przedsiębiorstwie systemów. W przypadku branży spożywczej w pierwszej kolejności należy wdrożyć zasady GMP i GHP. Nadbudową dobrej praktyki produkcyjnej oraz dobrej praktyki higienicznej jest system HACCP, który może być wdrażany w firmie dopiero po wprowadzeniu GMP i GHP. Wdrożenie systemu HACCP jest wymagane przez polskie prawo, przedsiębiorcy często wdrążają również dobrowolne systemy zarządzania. Do naj- 3 E. Słowińska, Kwalifikacje audytora systemu HACCP oraz kryteria systemu HACCP, ABC Jakości 2006, nr 1.
7 Bezpieczeństwo żywności i żywienia 97 popularniejszych można zaliczyć system zarządzania jakością zgodny z wymaganiami normy ISO 9001: Decyzja o certyfikacji systemu Powołanie zespołu audytorów systemu Wybór jednostki certyfikującej Merytoryczna ocena dokumentacji przez audytorów Wizytacja wstępna* Audyt wstępny* Zawarcie umowy o proces certyfikacji Audyt certyfikujący Ocena dokumentacji pod względem formalnym systemu Raport z audytu Stwierdzono niezgodności? NIE TAK Opinia Komitetu Technicznego Skorygowanie niezgodności przez organizację Decyzja o przyznaniu certyfikatu Ocena Pozytywna Negatywna Rozliczenie kosztów i przekazanie raportu Wydanie certyfikatu Nadzór nad systemem * Element nieobowiązkowy Rys. 1. Proces certyfikacji systemu HACCP w przedsiębiorstwie Źródło: data dostępu: T. Sikora, D. Kołożyn-Krajewska, Systemy zapewnienia i zarządzania jakością w przetwórstwie żywności problemy integrowania [w:] Zintegrowane systemy zarządzania jakością, Materiały konferencyjne, AE w Krakowie, Kraków 2000.
8 98 Piotr Kafel, Paweł Nowicki Po uzyskaniu certyfikatu systemu HACCP jednostka certyfikująca prowadzi ciągły nadzór nad systemem przedsiębiorstwa. W ramach nadzoru przynajmniej raz w roku przeprowadzany jest audyt systemu, a w uzasadnionych przypadkach, np. po stwierdzeniu istotnych niezgodności, może on być wykonywany częściej. W wyniku integracji systemów zarządzania możliwe jest połączenie dokumentacji poszczególnych systemów. Na rys. 2 przedstawiono powiązanie dokumentacji systemowej na trzech głównych poziomach. HACCP ISO 9001 Księga HACCP Księga jakości Procedury Instrukcje, zapisy itp. Rys. 2. Powiązanie dokumentacji systemu zarządzania jakością z dokumentacją systemu HACCP Źródło: D. Kołożyn-Krajewska, T. Sikora, HACCP. Koncepcja i system zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, SITSpoż, NOT, Warszawa 1999, s Komitet Techniczny ISO/TC 34 Food Products zwrócił uwagę na potrzebę opracowania przewodnika dotyczącego wdrażania systemu zarządzania jakością w przetwórstwie żywności według norm ISO serii 9000 i powiązania z systemem HACCP, co było genezą opracowania normy ISO 15161:2001 Wytyczne stosowania ISO 9001:2000 w przemyśle żywnościowym i napojów. Norma ta została implikowana przez Polski Komitet Normalizacyjny i posiada ten sam status co wersja oryginalna. Zawiera ona wytyczne dla organizacji dotyczące stosowania wymagań ISO 9001 podczas opracowywania i wdrażania systemu zarządzania jakością w przemyśle żywnościowym i napojów. Ponadto norma zawiera informacje dotyczące możliwego wzajemnego powiązania norm ISO serii 9000 oraz systemu HACCP w odniesieniu do bezpieczeństwa żywności. Na rys. 3 przedstawiono główne zależności między systemem ISO 9001 i siedmioma zasadami HACCP, a także punkty normy ISO 9001, które są szczególnie przydatne do realizacji zasad HACCP, oraz dane wyjściowe z systemu HACCP, które mogą być zarządzane z wykorzystaniem punktów ISO T. Sikora, Wdrażanie systemów zapewnienia i zarządzania jakością w przetwórstwie żywności [w:] Rola towaroznawstwa w zarządzaniu jakościa w warunkach gospodarki opartej na wiedzy, red. J. Żuchowski, Radom 2002.
9 Bezpieczeństwo żywności i żywienia 99 DANE WEJŚCIOWE Punkty ISO 9001:2000 wspierające zasady HACCP 6.1 Zapewnienie zasobów Kompetencje, świadomość i szkolenie 7.1 Planowanie realizacji wyrobu 7.2 Procesy związane z klientem Planowanie projektowania i rozwoju Zasady HACCP 1. Przeprowadzić analizę zagrożeń DANE WYJŚCIOWE Dane wyjściowe z HACCP, które mogą być wykorzystywane zarządzane przez system ISO Działania zapobiegawcze Planowanie systemu zarządzania jakością 7.1 Planowanie realizacji wyrobu 7.3 Projektowanie i rozwój Proces zakupu 2. Określić krytyczne punkty kontroli 6.4 Środowisko pracy 7.1 Planowanie realizacji wyrobu 7.5 Produkcja i dostarczenie usług 7.3 Projektowanie i rozwój 7.4 Zakupy 8.2 Monitorowanie i pomiary procesów 3. Ustalić wartości krytyczne 8 Pomiary, analiza i doskonalenie 4. Ustalić system monitorowania nadzoru w CCP 7.6 Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów Monitorowanie i pomiary procesów Monitorowanie i pomiary produktu Działania korygujące 5. Ustalić działania korygujące 8.3 Nadzór nad wyrobem niezgodnym Postanowienia ogólne Audyt wewnętrzny Monitorowanie i pomiary procesów 6. Ustalić procedury weryfikacyjne. Sprawdzić poprawność działania 8.4 Analiza danych Działania korygujące 4.2 Wymagania dotyczące dokumentacji 7. Przyjąć dokumentację i zapisy 5.6 Przegląd zarządzania Rys. 3. Zależności między metodą HACCP i systemem ISO 9000 Źródło: PN-ISO 15161:2004. Wytyczne stosowania ISO 9001:2000 w przemyśle żywnościowym i napojów.
10 100 Piotr Kafel, Paweł Nowicki Norma ta również została zorientowana na potrzeby i oczekiwania klientów. Jednym z najważniejszych oczekiwań klientów jest zapewnienie dostępności bezpiecznej żywności. ISO 9001 pozwala organizacji na połączenie systemu zarządzania jakością z wdrożonym systemem zapewnienia bezpieczeństwa żywności HACCP. Zaznaczono w niej, że każdy inny przyjęty system bezpieczeństwa żywności może być również włączony do systemu zarządzania jakością. Z uwagi jednak na to, że system HACCP jest obowiązkowy, został on wybrany do zademonstrowania, w jaki sposób może być osiągnięta integracja między systemami 6. Zastosowanie zasad HACCP w systemie zarządzania jakością zgodnym z ISO 9001 może w rezultacie przyczynić się do stworzenia systemu bezpieczeństwa żywności, który jest bardziej skuteczny niż ISO 9001 czy HACCP zastosowane oddzielnie, prowadząc do większego zadowolenia klientów i lepszej skuteczności organizacyjnej. Na przykład zastosowanie HACCP do określenia zagrożeń i kontroli ryzyka jest związane z planowaniem jakości i działaniami zapobiegawczymi wymaganymi przez ISO Jeśli zidentyfikowane zostaną punkty krytyczne, to w odniesieniu do kontroli mogą być zastosowane zasady ISO Procedury przeprowadzenia projektowania HACCP mogą być w ramach systemu jakości łatwo udokumentowane 7. Norma PN-ISO 15161:2004 przedstawia próbę ustalenia określonych warunków, które należy wziąć pod uwagę podczas wprowadzania systemu zarządzania jakością w przemyśle spożywczym i napojów. Przedsiębiorstwa z tej branży posiadające wdrożony system HACCP i chcące wdrożyć system zarządzania jakością na postawie normy ISO 9001 mogą dokonać integracji tych dwóch systemów, stosując normę PN-ISO 15161:2004 jako przewodnik przy wdrażaniu. Tabela 1. Powiązania pomiędzy wymaganiami normy ISO 9001:2000 i normy ISO 22000:2005 ISO 9001:2000 Dodatkowe elementy w systemie ISO 22000: System zarządzania jakością 4.2. Wymagania dotyczące dokumentacji Konieczność dokumentacji polityki bezpieczeństwa żywności i jej celów. Opracowanie procedur i instrukcji wymaganych postanowieniami normy ISO 22000:2005 (które nie są wymagane w normie ISO 9001:2000). Aktualizacja informacji wstępnych oraz dokumentów określających program (programy) PRP i plan HACCP obejmująca takie informacje, jak właściwości wyrobu, zamierzone użycie, schematy i etapy procesów oraz środki nadzoru 6 PN-ISO 15161:2004. Wytyczne stosowania ISO 9001:2000 w przemyśle żywnościowym i napojów. 7 Ibidem.
11 Bezpieczeństwo żywności i żywienia 101 cd. tabeli 1 ISO 9001:2000 Dodatkowe elementy w systemie ISO 22000: Odpowiedzialność kierownictwa 5.1. Zaangażowanie kierownictwa Konieczność wykazania zaangażowania w prace nad systemem HACCP w sposób analogiczny jak w systemie zarządzania jakością 5.2. Orientacja na klienta Konieczność przygotowania metod postępowania w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych, które mogą mieć wpływ na bezpieczeństwo żywności 5.3. Polityka jakości Konieczność opracowania polityki bezpieczeństwa żywności analogicznie do wymagań polityki jakości. Dodatkowo polityka bezpieczeństwa żywności powinna być zgodna z wymaganiami przepisów prawa oraz uzgodnionymi wymaganiami klienta w zakresie bezpieczeństwa 5.4. Planowanie Planowanie systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności analogicznie do planowania systemu zarządzania jakością. Dodatkowo norma wymaga zapewnienia w sposób ciągły aktualizacji systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności. Nie ma natomiast w normie ISO 22000:2005 odpowiednika wymagań dotyczących celów dotyczących jakości 5.5. Odpowiedzialność, uprawnienia i komunikacja Konieczność wprowadzenia obowiązku informowania przez personel wyznaczonej osoby o problemach związanych z bezpieczeństwem żywności. Wymagania dotyczące komunikacji wewnętrznej precyzują szczegółowo, o jakich zdarzeniach powinien być informowany zespół bezpieczeństwa żywności 6. Zarządzanie zasobami 6.1. Zarządzanie zasobami Konieczność przeznaczenia wystarczających zasobów do ustanowienia, wdrożenia, utrzymywania i aktualizacji systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności 6.2. Zasoby ludzkie Norma ISO 22000:2005 w szczególności precyzuje kwestie dotyczące pomocy ekspertów zewnętrznych, biorących udział w pracach związanych z systemem bezpieczeństwa żywności. W przypadku kompetencji i szkoleń personelu, poza określeniem skuteczności wdrożenia działań związanych z tym obszarem, dodatkowo konieczne jest określenie stopnia wdrożenia do praktyki powyższych działań 6.3. Infrastruktura Norma ISO 22000:2005 definiuje, poza ogólnymi wymaganiami dotyczącymi infrastruktury, również ustanowienia wdrożenia i utrzymywania zasad GMP i GHP (czyli tzw. programów wstępnych), w których skład wchodzą również szczegółowe wymagania dotyczące infrastruktury przedsiębiorstwa 6.4. Środowisko pracy Podobnie jak w punkcie dotyczącym infrastruktury, konieczne jest spełnienie wymagań zawartych w programach wstępnych odnoszących się do środowiska pracy 7. Realizacja wyrobu 7.1. Planowanie realizacji wyrobu Konieczność zaplanowania działań związanych z programami wstępnymi oraz planem HACCP
12 102 Piotr Kafel, Paweł Nowicki cd. tabeli 1 ISO 9001:2000 Dodatkowe elementy w systemie ISO 22000: Procesy związane z klientem Przy określaniu wymagań klienta konieczne jest szczegółowe określenie zamierzonego użycia, które zostanie wykorzystane podczas analizy zagrożeń. Konieczne jest również przygotowanie schematów procesów, określenie etapów procesów oraz zastosowanych środków nadzoru. Organizacja zobligowana jest do przekazywania odpowiednich informacji dotyczących bezpieczeństwa żywności w łańcuchu żywnościowym, poprzez utrzymywanie skutecznej komunikacji zewnętrznej 7.3. Projektowanie i rozwój Zespół bezpieczeństwa zobligowany jest do przeprowadzenia analizy zagrożeń, w której skład wchodzi identyfikacja zagrożeń i określenie ich akceptowalnych poziomów, ocena zagrożeń bezpieczeństwa żywności, a następnie wybór i ocena odpowiednich środków nadzoru. Organizacja powinna również opracować operacyjne programy wstępne oraz plan HACCP. Konieczne jest dodatkowo przeprowadzenie w zaplanowanych odstępach czasu aktualizacji systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności. Etap weryfikacji projektowania i rozwoju (pkt normy ISO 9001:2000) wymaga uzupełnienia o weryfikację specyficznych elementów systemu bezpieczeństwa żywności, takich jak np. programy wstępne, plan HACCP, poziomy zagrożeń. Konieczne jest przeprowadzenie walidacji zaprojektowanych środków nadzoru, które będą funkcjonowały w ramach systemu bezpieczeństwa żywności 7.4. Zakupy Procedury zakupów należy rozszerzyć o wymagania dotyczące właściwości wyrobów. Wymagane jest udokumentowanie informacji dotyczących zakupywanych surowców, składników i materiałów, które mają kontakt z wyrobem, w stopniu wystarczającym do przeprowadzenia analizy zagrożeń 7.5. Produkcja i dostarczanie usługi 7.6. Nadzorowanie wyposażenia do monitorowania i pomiarów 8. Pomiary, analiza i doskonalenie 8.2. Monitorowanie i pomiary Wymagania dotyczące produkcji należy uzupełnić o działania związane z programami wstępnymi oraz planem HACCP. Konieczne jest również rozbudowanie systemu identyfikowalności, tak aby możliwe było identyfikowanie partii wyrobu i powiązanie jej z partiami surowców Zgodnie z normą ISO 22000:2005, poza wymaganiami zawartymi w ISO 9001:2000, organizacja powinna dodatkowo dostarczyć dowodów, że procedury monitorowania i pomiarów oraz wykorzystywane wyposażenie zapewniają efektywność prowadzonych działań Wymagania dotyczące audytów wewnętrznych są analogiczne do wymagań zawartych w normie ISO 9001:2000. W przypadku monitorowania i pomiaru procesów zgodnie z normą ISO 22000:2005 dodatkowo konieczne jest monitorowanie krytycznych punktów kontroli, łącznie z przeprowadzeniem przez zespół bezpieczeństwa oceny wyników indywidualnych weryfikacji
13 Bezpieczeństwo żywności i żywienia 103 cd. tabeli 1 ISO 9001:2000 Dodatkowe elementy w systemie ISO 22000: Nadzór nad wyrobem niezgodnym Konieczność przestrzegania udokumentowanej procedury określającej działania, jakie należy podjąć w przypadku przekroczenia wartości krytycznych w czasie ich monitorowania, tj. planowane korekcje i działania korygujące 8.4. Analiza danych Konieczność określenia, zbierania i analizowania danych dotyczących parametrów procesu i ich kombinacji, zmian surowców, technologii wytwarzania, właściwości wyrobu gotowego, sposobów dystrybucji itp., pozwalających przeprowadzić walidację środków nadzoru oraz analizę wyników działań weryfikacyjnych 8.5. Doskonalenie W przypadku działań korygujących wymagania normy ISO 22000:2005 określają dodatkowo konieczność ich przeprowadzenia po przekroczeniu limitów krytycznych. W zakresie działań zapobiegawczych wymaga się dodatkowo, aby najwyższe kierownictwo ustanowiło, wdrożyło i utrzymywało procedury postępowania w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych związanych z bezpieczeństwem żywności Źródło: opracowanie własne na podstawie: PN-EN ISO 22000:2006. Systemy bezpieczeństwa żywności. Wymagania dla każdej organizacji należącej do łańcucha żywnościowego; PN-EN ISO 9001:2001. Systemy zarządzania jakością. Wymagania. W przypadku przedsiębiorstw, które mają już wdrożony system zarządzania jakością zgodny z normą ISO 9001:2000, zasadne wydaje się skorzystanie z wytycznych dotyczących systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności zawartych w normie ISO 22000:2005. Układ tej normy dostosowany jest bowiem do wytycznych zawartych w normie ISO 9001:2000. W tabeli 1 przedstawione zostały powiązania pomiędzy wymaganiami normy ISO 9001:2000 i wymaganiami normy ISO 22000:2005, z podkreśleniem elementów, na które powinna zwrócić szczególną uwagę organizacja wdrażająca system zgodny z ISO 22000:2005, w której funkcjonuje system zarządzania jakością. 5. Podsumowanie Integracja systemu HACCP i systemu zarządzania jakością zgodnego z zasadami ISO 9000 umożliwia wdrożenie i stosowanie w pełni funkcjonalnego, jednego systemu, obejmującego zagadnienia bezpieczeństwa produkcji żywności i systemu zarządzania jakością zgodnego z normą PN-ISO 15161:2004 lub normą PN-EN ISO 22000:2006. Certyfikacja systemu HACCP jest dobrowolna. Wymagania związane z certyfikacją systemu HACCP potwierdzającą zgodność z wybranym dokumentem
14 104 Piotr Kafel, Paweł Nowicki odniesienia są najczęściej narzucane dostawcy przez klienta i mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego dostarczanych produktów, jak również uzyskanie potwierdzenia poprzez audyt trzeciej strony, że wyspecyfikowane wymagania są spełnione. Certyfikat systemu HACCP jest obiektywnym dowodem na wprowadzenie i stosowanie zasad systemu. Niezależna jednostka certyfikacyjna stwierdza podczas audytu certyfikującego, czy system HACCP wdrożony w firmie jest zgodny z wymaganymi dokumentami odniesienia oraz w ramach audytów nadzorczych czy jest na bieżąco utrzymywany. Korzyści wynikające z wdrożenia i certyfikacji systemu HACCP przeważają nad wadami takiego rozwiązania i dlatego zasadne wydaje się certyfikowanie systemu w przedsiębiorstwach branży spożywczej. Literatura Codex Alimentarius Recommended International Code of Practice, General Principles of Food Hygiene, CAC/RCP , rev Kołożyn-Krajewska D., Sikora T., HACCP. Koncepcja i system zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności, SITSpoż, NOT, Warszawa PN-EN ISO 22000:2006. Systemy bezpieczeństwa żywności. Wymagania dla każdej organizacji należącej do łańcucha żywnościowego. PN-EN ISO 9001:2001. Systemy zarządzania jakością. Wymagania. PN-ISO 15161:2004. Wytyczne stosowania ISO 9001:2000 w przemyśle żywnościowym i napojów. Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności. Rozporządzenie (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych. Sikora T., Wdrażanie systemów zapewnienia i zarządzania jakością w przetwórstwie żywności [w:] Rola towaroznawstwa w zarządzaniu jakością w warunkach gospodarki opartej na wiedzy, red. J. Żuchowski, Radom Sikora T., Kołożyn-Krajewska D., Systemy zapewnienia i zarządzania jakością w przetwórstwie żywności problemy integrowania [w:] Zintegrowane systemy zarządzania jakością, Materiały konferencyjne, AE w Krakowie, Kraków Słowińska E., Kwalifikacje audytora systemu HACCP oraz kryteria systemu HACCP, ABC Jakości 2006, nr 1. Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, Dz.U. nr 171, poz
15 Bezpieczeństwo żywności i żywienia 105 Nutrition and Food Safety in the EU and Polish Legislation and in ISO Standards System Integration The implementation of the health safety system into production and turnover of food determines the functioning of an enterprise in the market. The paper discusses the possibilities of integrating the HACCP system and quality management system being in conformity with the principles of ISO 9000, which make it possible to implement and use a single, fully functional system covering the issues of food production safety and the quality management system being in accordance with ISO 15161:2004 or PN-EN ISO 22000:2006. In addition, the paper presents legal requirements concerning the implementation of the food safety system, as well as the issues connected with its integration with the quality management system under voluntary certification.
HACCP- zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności Strona 1
CO TO JEST HACCP? HACCP ANALIZA ZAGROŻEŃ I KRYTYCZNE PUNKTY KONTROLI HAZARD ryzyko, niebezpieczeństwo, potencjalne zagrożenie przez wyroby dla zdrowia konsumenta ANALYSIS ocena, analiza, kontrola zagrożenia
Bardziej szczegółowoZasady GMP/GHP, które należy wdrożyć przed wprowadzeniem HACCP
System HACCP Od przystąpienia Polski do Unii Europejskiej wszystkie firmy zajmujące się produkcją i dystrybucją żywności muszą wdrożyć i stosować zasady systemu HACCP. Przed opisaniem podstaw prawnych
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością, środowiskiem oraz bezpieczeństwem w praktyce gospodarczej. Maciej Urbaniak.
Zarządzanie jakością, środowiskiem oraz bezpieczeństwem w praktyce gospodarczej. Maciej Urbaniak. Książka stanowi szerokie kompendium wiedzy z zakresu systemów zarządzania. Stanowić ona może cenną pomoc
Bardziej szczegółowoNormy ISO serii 9000. www.greber.com.pl. Normy ISO serii 9000. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) dr inż. Tomasz Greber. www.greber.com.
Normy ISO serii 9000 dr inż. Tomasz Greber www.greber.com.pl www.greber.com.pl 1 Droga do jakości ISO 9001 Organizacja tradycyjna TQM/PNJ KAIZEN Organizacja jakościowa SIX SIGMA Ewolucja systemów jakości
Bardziej szczegółowoISO 9000/9001. Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania
ISO 9000/9001 Jarosław Kuchta Jakość Oprogramowania Co to jest ISO International Organization for Standardization największa międzynarodowa organizacja opracowująca standardy 13700 standardów zrzesza narodowe
Bardziej szczegółowoCEL SZKOLENIA: DO KOGO SKIEROWANE JEST SZKOLENIE:
Audytor Wewnętrzny systemu HACCP oraz standardów IFS w wersji 6 (International Food Standard version 6) i BRC w nowej wersji 7 (Global Standard for Food Safety issue 7) - AWIFSBRC CEL SZKOLENIA: zrozumienie
Bardziej szczegółowoOCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DOTYCZĄCYCH NADZORU NAD KRYTYCZNYMI PUNKTAMI KONTROLI PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA NALEŻĄCEDO ŁAŃCUCHA ŻYWNOŚCIOWEGO
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 349 353 Agata Szkiel OCENA SPEŁNIENIA WYMAGAŃ DOTYCZĄCYCH NADZORU NAD KRYTYCZNYMI PUNKTAMI KONTROLI PRZEZ PRZEDSIĘBIORSTWA NALEŻĄCEDO ŁAŃCUCHA ŻYWNOŚCIOWEGO Katedra
Bardziej szczegółowoTÜVRheinland Polska. Niezgodności w dokumentowaniu systemów zarządzania bezpieczeństwem
TÜVRheinland Polska Niezgodności w dokumentowaniu systemów zarządzania bezpieczeństwem żywności HACCP, BRC, IFS, ISO 22000 podsumowanie doświadczeń wdrożeniowych i auditorskich mgr inż. Zbigniew Oczadły
Bardziej szczegółowoNorma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez
KONCEPCJA SYSTEMU JAKOŚCI zgodnie z wymaganiami norm ISO serii 9000 dr Lesław Lisak Co to jest norma? Norma to dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony do powszechnego stosowania przez upoważnioną
Bardziej szczegółowoKLIENCI KIENCI. Wprowadzenie normy ZADOWOLE NIE WYRÓB. Pomiary analiza i doskonalenie. Odpowiedzialnoś ć kierownictwa. Zarządzanie zasobami
SYSTEM ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ ISO Jakość samą w sobie trudno jest zdefiniować, tak naprawdę pod tym pojęciem kryje się wszystko to co ma związek z pewnymi cechami - wyrobu lub usługi - mającymi wpływ na
Bardziej szczegółowoMateriał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej
Bardziej szczegółowoProjekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego KUCHARZ
Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: KUCHARZ przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość
Bardziej szczegółowoZmiany i nowe wymagania w normie ISO 9001:2008
FORUM WYMIANY DOŚWIADCZEŃ DLA KONSULTANTÓW 19-20 listopada 2007r. Zmiany i nowe wymagania w normie ISO 9001:2008 Grzegorz Grabka Dyrektor Działu Certyfikacji Systemów, Auditor Senior TÜV CERT 1 Zmiany
Bardziej szczegółowoZmiany w standardzie ISO dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka
Zmiany w standardzie ISO 9001 dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka 1 W prezentacji przedstawiono zmiany w normie ISO 9001 w oparciu o projekt komitetu. 2 3 4 5 6 Zmiany w zakresie terminów używanych
Bardziej szczegółowoObowiązuje od: r.
Wydanie: czwarte Data wydania: 24.04.2018 Strona 1 z 6 Obowiązuje od: 24.04.2018 r. Wydanie: czwarte Data wydania: 24.04.2018 Strona 2 z 6 1. Zakres stosowania Niniejszy dokument stosowany jest na potrzeby
Bardziej szczegółowoEtapy wdrażania systemu zarządzania bezpieczeństwem żywności (SZBŻ) wg ISO 22000
BIURO USŁUG DOSKONALENIA ZARZĄDZANIA I ORGANIZACJI SYSTEM SP.J. ul. Faradaya 53 lok. 44, 42-200 Częstochowa tel.: 34-321 43 80 e-mail: sekretariat@biuro-system.com www.biuro-system.com Etapy wdrażania
Bardziej szczegółowoUDOKUMENTOWANE INFORMACJE ISO 9001:2015
UDOKUMENTOWANE INFORMACJE ISO 9001:2015 4.3 Ustalenie systemu zarządzania jakością Zakres systemu zarządzania jakości organizacji powinien być dostępny i utrzymany w formie udokumentowanej informacji.
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością wg norm serii ISO 9000:2000 cz.1 system, kierownictwo i zasoby
Jakub Wierciak Zagadnienia jakości i niezawodności w projektowaniu Zarządzanie jakością wg norm serii ISO 9000:2000 cz.1 system, kierownictwo i zasoby System zarządzania jakością (ISO 9000:2000) System
Bardziej szczegółowoWymagania prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności ze specjalnym uwzględnieniem legislacji europejskiej
Wymagania prawne w zakresie bezpieczeństwa żywności ze specjalnym uwzględnieniem legislacji europejskiej dr Paweł Wojciechowski Katedra Prawa Rolnego i Systemu Ochrony Żywności Wydział Prawa i Administracji
Bardziej szczegółowoISO 9001:2015 przegląd wymagań
ISO 9001:2015 przegląd wymagań dr Inż. Tomasz Greber (www.greber.com.pl) Normy systemowe - historia MIL-Q-9858 (1959 r.) ANSI-N 45-2 (1971 r.) BS 4891 (1972 r.) PN-N 18001 ISO 14001 BS 5750 (1979 r.) EN
Bardziej szczegółowoProces certyfikacji ISO 14001:2015
ISO 14001:2015 Informacje o systemie W chwili obecnej szeroko pojęta ochrona środowiska stanowi istotny czynnik rozwoju gospodarczego krajów europejskich. Coraz większa liczba przedsiębiorców obniża koszty
Bardziej szczegółowo1
Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne Wprowadzenie 0.1 Postanowienia ogólne 0.2 Podejście procesowe 0.2 Zasady zarządzania jakością 0.2 Zasady zarządzania jakością
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WEDŁUG
Wykład 10. SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ WEDŁUG NORM ISO 9000 1 1. Rodzina norm ISO 9000: Normy ISO 9000 są od 1987r., a trzecia rodzina norm ISO 9000 z 2000 r. (doskonalona w kolejnych latach) składa się
Bardziej szczegółowoSystemy Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności (FSMS) Zakres akredytacji
Numer publikacji EA-3/11:2009 Dokument obowiązkowy Systemy Zarządzania Bezpieczeństwem Żywności (FSMS) Zakres akredytacji CEL W niniejszym dokumencie przedstawiono politykę EA dotyczącą jednostek akredytujących
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 2023/2006. z dnia 22 grudnia 2006 r.
Dz.U.UE.L.06.384.75 2008.04.17 zm. Dz.U.UE.L.2008.86.9 art. 15 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 2023/2006 z dnia 22 grudnia 2006 r. w sprawie dobrej praktyki produkcyjnej w odniesieniu do materiałów i wyrobów
Bardziej szczegółowoSkładniki kosztów wdrożenia i certyfikacji systemu zarządzania jakością w małych i średnich przedsiębiorstwach branży spożywczej
Zeszyty Naukowe Towaroznawstwo Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie 874 Kraków 2011 Piotr Kafel Katedra Zarządzania Jakością Tadeusz Sikora Katedra Zarządzania Jakością Składniki kosztów wdrożenia i certyfikacji
Bardziej szczegółowoOcena postaw przedsiębiorstw na temat doskonalenia jakości świadczonych usług logistycznych w zakresie transportu chłodniczego
UWAGA UWAGA Poniższy artykuł jest jedynie polskim tłumaczeniem artykułu dr. inż. Teresy Gajewskiej pt. Assessment of companies attitudes connected with perfection of quality logistics services in refrigerated,
Bardziej szczegółowoTeam Prevent Poland Sp. z o.o. Graficzna prezentacja struktury ISO 9001:2015 i IATF 16949:2016
Graficzna prezentacja struktury ISO 9001:2015 i 16949:2016 Struktura ISO 9001:2015 ISO 9001:2015 4. Kontekst organizacji 5. Przywództwo 6. Planowanie 7. Wsparcie 8. Działania operacyjne 9. Ocena efektów
Bardziej szczegółowoCel walidacji- zbadanie, czy procedura/wyrób/technologia/projekt/... może zostać w sposób niebudzący wątpliwości wprowadzona/y/e do użytkowania
1. Proszę krótko scharakteryzować w sposób "ilościowy": a) produkt i technologię wytwarzania tego produktu przez firmę którą założyła Pani/Pana podgrupa oraz wyjaśnić dlaczego wybrana technologia jest
Bardziej szczegółowoDarmowy fragment www.bezkartek.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci bez zgody wydawcy zabronione. Autor oraz wydawca dołożyli wszelkich starań aby zawarte
Bardziej szczegółowoPierwszy w Polsce System Zarządzania Energią (SZE) w oparciu o normę PN-EN ISO 50001 w Dzierżoniowie. Warszawa 8 maja 2013 r.
Pierwszy w Polsce System Zarządzania Energią (SZE) w oparciu o normę PN-EN ISO 50001 w Dzierżoniowie Warszawa 8 maja 2013 r. Efektywne zarządzanie energią jest jednym z warunków krytycznych do osiągnięcia
Bardziej szczegółowoZINTEGROWANY SYSTEM ZARZĄDZANIA DOKUMENT NADZOROWANY W WERSJI ELEKTRONICZNEJ Wydanie 07 Urząd Miasta Płocka. Księga środowiskowa
Strona 1 1. Księga Środowiskowa Księga Środowiskowa to podstawowy dokument opisujący strukturę i funkcjonowanie wdrożonego w Urzędzie Systemu Zarządzania Środowiskowego zgodnego z wymaganiami normy PN-EN
Bardziej szczegółowoJak aplikacje Infor Food & Beverage ułatwiają spełnienie wymogów certyfikacji bezpieczeństwa żywności i pomagają chronić markę produktu?
Jak aplikacje Infor Food & Beverage ułatwiają spełnienie wymogów certyfikacji bezpieczeństwa żywności i pomagają chronić markę produktu? Agenda Propozycja dla branży spożywczej Bezpieczeństwo żywności
Bardziej szczegółowoSYSTEMY ZARZĄDZANIA. cykl wykładów dr Paweł Szudra
SYSTEMY ZARZĄDZANIA cykl wykładów dr Paweł Szudra LITERATURA Brilman J., Nowoczesne koncepcje i metody zarządzania. PWE, 2006. Grudzewski W., Hejduk I., Projektowanie systemów zarządzania. Wydawnictwo
Bardziej szczegółowoZarządzanie jakością. Opis kierunku. Co zyskujesz? Dla kogo? - Kierunek - studia podyplomowe
1 Zarządzanie jakością - Kierunek - studia podyplomowe Niestacjonarne 2 semestry OD PAŹDZIERNIKA Opis kierunku Podyplomowe studia zarządzania jakością organizowane są we współpracy z firmą TÜV Akademia
Bardziej szczegółowoCharakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000
Charakterystyka systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy ISO serii 9000 Normy ISO serii 9000 Zostały uznane za podstawę wyznaczania standardów zarządzania jakością Opublikowane po raz
Bardziej szczegółowoOFERTA SZKOLENIOWA nr 01/09/2014
Strona 1 z 5 OFERTA SZKOLENIOWA nr 01/09/2014 SYSTEM ZARZĄDZANIA BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCI WG ISO 22000. KURS DLA AUDITORÓW WEWNĘTRZNYCH, PEŁNOMOCNIKÓW ORAZ WARSZTATY PRAKTYCZNE Strona 2 z 5 Biuro Handlowe
Bardziej szczegółowoMetodyka wdrożenia. System Jakości ISO 9001
Metodyka wdrożenia System Jakości ISO 9001 Metodyka wdrożenia Proponowana przez nas metodyka wdrażania systemu zarządzania jakością według normy ISO 9001 bazuje na naszych wieloletnich doświadczeniach
Bardziej szczegółowoZasady auditowania procesów zarządzania infrastrukturą przez jednostki certyfikujące systemy zarządzania
Monika Stoma 1 Agnieszka Dudziak 2 Paweł Krzaczek 3 Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Zasady auditowania procesów zarządzania infrastrukturą przez jednostki certyfikujące systemy zarządzania Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoZARZĄDZANIE RYZYKIEM W LABORATORIUM BADAWCZYM W ASPEKCIE NOWELIZACJI NORMY PN-EN ISO/ IEC 17025:
ZARZĄDZANIE RYZYKIEM W LABORATORIUM BADAWCZYM W ASPEKCIE NOWELIZACJI NORMY PN-EN ISO/ IEC 17025:2018-02 DR INŻ. AGNIESZKA WIŚNIEWSKA DOCTUS SZKOLENIA I DORADZTWO e-mail: biuro@doctus.edu.pl tel. +48 514
Bardziej szczegółowoKomunikat nr 115 z dnia 12.11.2012 r.
Komunikat nr 115 z dnia 12.11.2012 r. w sprawie wprowadzenia zmian w wymaganiach akredytacyjnych dla jednostek certyfikujących systemy zarządzania bezpieczeństwem informacji wynikających z opublikowania
Bardziej szczegółowoMenedżer jakości. Osoba do kontaktu: Katarzyna Książko
Organizator: Wydział Zarządzania Katedra Zarządzania i Inżynierii Systemów Kierownik: dr inż. Jan Sas ul. Gramatyka 10, 30-067 Kraków pawilon D-14, pokój 303 tel. 12 617 43 01, 603 580 161 fax 12 636 70
Bardziej szczegółowoPowody wdraŝania i korzyści z funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością wg ISO 9001. Mariola Witek
Powody wdraŝania i korzyści z funkcjonowania Systemu Zarządzania Jakością wg ISO 9001 Mariola Witek Przedmiot wykładu 1.Rozwój systemów zarządzania jakością (SZJ) 2.Potrzeba posiadania formalnych SZJ 3.Korzyści
Bardziej szczegółowoStandard ISO 9001:2015
Standard ISO 9001:2015 dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka XXXIII Seminarium Naukowe Aktualne zagadnienia dotyczące jakości w przemyśle cukrowniczym Łódź 27-28.06.2017 1 Struktura normy ISO 9001:2015
Bardziej szczegółowoProcedura auditów wewnętrznych i działań korygujących
1/14 TYTUŁ PROCEURY Opracował: Zatwierdził: Pełnomocnik ds. SZJ Mariusz Oliwa 18 marca 2010r.... podpis Starosta Bolesławiecki Cezary Przybylski... podpis PROCEURA OBOWIĄZUJE O NIA: 25 czerwca 2010r. 18
Bardziej szczegółowoZmiany wymagań normy ISO 14001
Zmiany wymagań normy ISO 14001 Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (ISO) opublikowała 15 listopada br. zweryfikowane i poprawione wersje norm ISO 14001 i ISO 14004. Od tego dnia są one wersjami obowiązującymi.
Bardziej szczegółowoSystem Zarządzania Jakością ISO 9001:2008
System Zarządzania Jakością ISO 9001:2008 Każda firma ma w sobie wielką zdolność działania. Kierownictwo musi tylko znaleźć sposób, by ten potencjał wykorzystać w dojściu do postawionego przed firmą celu
Bardziej szczegółowoSkrót wymagań normy ISO 9001/2:1994, PN-ISO 9001/2:1996
Skrót wymagań normy ISO 9001/2:1994, PN-ISO 9001/2:1996 (pojęcie wyrób dotyczy też usług, w tym, o charakterze badań) 4.1. Odpowiedzialność kierownictwa. 4.1.1. Polityka Jakości (krótki dokument sygnowany
Bardziej szczegółowoKonferencja Cukrownicza Katarzyna Mokrosińska
Konferencja Cukrownicza 22-23.06.2010 IDENTYFIKACJA I IDENTYFIKOWALNOŚĆ Aspekty prawne i praktyczne System identyfikowalności Firma ma obowiązek ustanowić system identyfikacji (oznakowania) produktów,
Bardziej szczegółowoObligatoryjne i nieobligatoryjne systemy zarządzania jakością stosowane w produkcji i przetwórstwie surowców rolnych
Zakład Towaroznawstwa mgr inż. Sławomir Stec Obligatoryjne i nieobligatoryjne systemy zarządzania jakością stosowane w produkcji i przetwórstwie surowców rolnych Badania realizowane w ramach Programu:
Bardziej szczegółowoPOLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI
POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI PROGRAM AKREDYTACJI JEDNOSTEK CERTYFIKUJĄCYCH W ZAKRESIE SYSTEMU QAFP Wydanie 1 Warszawa, 30.11.2012 r. Spis treści 1 Wprowadzenie...3 2 Definicje...3 3 Wymagania akredytacyjne...3
Bardziej szczegółowoWSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI. Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
WSPÓLNA POLITYKA ROLNA NA RZECZ ZAPEWNIENIENIA KONSUMENTOWI ŻYWNOŚCI WYSOKIEJ JAKOŚCI Marek Sawicki Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Warszawa, 09.09.2011 Wprowadzenie Ewolucja WPR - od zabezpieczenia potrzeb
Bardziej szczegółowoRozszerzenie zakresu akredytacji Instytutu Kolejnictwa jako jednostki certyfikującej
Artykuły 21 Rozszerzenie zakresu akredytacji Instytutu Kolejnictwa jako jednostki certyfikującej Andrzej KOWALSKI 1 Streszczenie Prezes Urzędu Transportu Kolejowego zaktualizował zakres autoryzacji Instytutu
Bardziej szczegółowoAkredytacja laboratoriów wg PN-EN ISO/IEC 17025:2005
Akredytacja laboratoriów wg PN-EN ISO/IEC 17025:2005 Marek Misztal ENERGOPOMIAR Sp. z o.o. Biuro Systemów Zarządzania i Ocen Nowe Brzesko, 26 września 2006 r. Czy systemy zarządzania są nadal dobrowolne?
Bardziej szczegółowoPoznań 23 listopada 2016 r. A u t o r : dr inż. Ludwik Królas
Ośrodek Kwalifikacji Jakości Wyrobów SIMPTEST Sp. z o.o. Sp. k. ul. Przemysłowa 34 A, 61-579 Poznań, tel. 61-833-68-78 biuro@simptest.poznan.pl www.simptest.poznan.pl 1 Seminarium nt. Zarządzanie ryzykiem
Bardziej szczegółowoZarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy
Ewa Górska Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy EWOLUCJA POGLĄDÓW NA ZAGADNIENIA BEZPIECZEŃSTWA PRACY Hand from root of finger to fingertip Hand frim wist to fingertip Arm from elbow to fingertip
Bardziej szczegółowoREGULAMIN CERTYFIKACJI ZAKŁADOWEJ. Certyfikowana Jakość Produkcji Suplementów Diety
REGULAMIN CERTYFIKACJI ZAKŁADOWEJ Certyfikowana Jakość Produkcji Suplementów Diety I. Wprowadzenie 1. Certyfikacja zakładowa przeprowadzana jest przez Europejski Instytut Suplementów i Odżywek (dalej jako:
Bardziej szczegółowoSzkolenie Stowarzyszenia Polskie Forum ISO 14000 Zmiany w normie ISO 14001 i ich konsekwencje dla organizacji Warszawa, 16.04.2015
Wykorzystanie elementów systemu EMAS w SZŚ według ISO 14001:2015 dr hab. inż. Alina Matuszak-Flejszman, prof. nadzw. UEP Agenda Elementy SZŚ według EMAS (Rozporządzenie UE 1221/2009) i odpowiadające im
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA DLA ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI
Instytut Odlewnictwa Biuro Certyfikacji i Normalizacji u l. Z a k o p i a ń s k a 7 3 30-418 Kraków, Polska tel. +48 (12) 26 18 442 fax. +48 (12) 26 60 870 bcw@iod.krakow.pl w w w.i o d.k r ak ow. p l
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA JAKOŚCIOWE DLA DOSTAWCÓW
WYMAGANIA JAKOŚCIOWE DLA DOSTAWCÓW 1. WSTĘP Niniejszy dokument jest własnością z siedzibą w Skoczowie. Dotyczy on dostawców podstawowych materiałów / usług do produkcji wyrobów kutych, obróbki wiórowej,
Bardziej szczegółowoWymagania wobec dostawców: jakościowe, środowiskowe, bhp i etyczne
VI Konferencja nt. systemów zarządzania w energetyce Nowe Czarnowo Świnoujście, 21-23 X 2008 Wymagania wobec dostawców: jakościowe, środowiskowe, bhp i etyczne Grzegorz Ścibisz Łańcuch dostaw DOSTAWCA
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja i identyfikowalność artykułów spożywczych. Bronisze, 04.12.2015 r.
Identyfikacja i identyfikowalność artykułów spożywczych Bronisze, 04.12.2015 r. 1 Zadaniem Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest m.in. sprawowanie nadzoru nad warunkami zdrowotnymi żywności i żywienia,
Bardziej szczegółowo14. Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy
14. Sprawdzanie funkcjonowania systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy 14.1. Co to jest monitorowanie bezpieczeństwa i higieny pracy? Funkcjonowanie systemu zarządzania bezpieczeństwem i higieną
Bardziej szczegółowoCertyfikacja suplementy diety Krajowa Rada Suplementów i OdŜywek oraz Dekra Certification Sp. z o.o.
Certyfikacja suplementy diety Krajowa Rada Suplementów i OdŜywek oraz Dekra Certification Sp. z o.o. Idea Wprowadzenie jednolitej procedury dotyczącej certyfikacji suplementów diety. Program certyfikacji
Bardziej szczegółowoOśrodek Certyfikacji i Normalizacji KA - 07. INSTYTU CERAMIKI i MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH. ODDZIAŁ SZKŁA i MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH W KRAKOWIE KA - 07
INSTYTU CERAMIKI i MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH ODDZIAŁ SZKŁA i MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH W KRAKOWIE KA - 07 ZAKŁADOWA KONTROLA PRODUKCJI (ZKP) Wymagania dla producentów stosowane w procesach oceny i certyfikacji
Bardziej szczegółowoStan wdrażania systemów zapewnienia bezpieczeństwa i zarządzania jakością żywności w przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego.
Stan wdrażania systemów zapewnienia bezpieczeństwa i zarządzania jakością żywności w przedsiębiorstwach przemysłu spożywczego dr Grażyna Morkis Wprowadzenie Jakość i bezpieczeństwo żywności są bardzo ważne
Bardziej szczegółowoPCD ZKP PROGRAM CERTYFIKACJI SYSTEMU ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI
Załącznik nr 3 do KS ZAKŁAD CERTYFIKACJI ul. Kupiecka 4, 03-042 Warszawa tel. (22) 811 02 81; e-mail: certyfikacja@icimb.pl; www.icimb.pl PCD ZKP PROGRAM CERTYFIKACJI SYSTEMU ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI
Bardziej szczegółowoEUROPEJSKI.* * NARODOWA STRATEGIA SPÓJNOŚCI FUNDUSZ SPOŁECZNY * **
1 * 1 UNZA EUROPEJSKA KAPITAŁ LUDZKI.* * FUNDUSZ SPOŁECZNY * ** administracji samorządowej", Poddziałanie 5.2.1 Modernizacja zarządzania w administracji samorządowej" W PIHZ l.dane Klienta: RAPORT Z AUDITU
Bardziej szczegółowoOcena jakości działań rozwojowych i usług szkoleniowych
Elżbieta Błaszkiewicz Ocena jakości działań rozwojowych i usług szkoleniowych www.perspektywyhr.pl Punkt wyjścia do oceny jakości usług rozwojowych pracodawca pracownik Kontekst jakości usług rozwojowych
Bardziej szczegółowoZarządzanie Jakością. System jakości jako narzędzie zarządzania przedsiębiorstwem. Dr Mariusz Maciejczak
Zarządzanie Jakością System jakości jako narzędzie zarządzania przedsiębiorstwem Dr Mariusz Maciejczak SYSTEM System to zespół powiązanych ze sobą elementów, które stanowią pewną całość. Istotną cechą
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 2. Bezpieczeństwo i higiena żywności
Ćwiczenie 2. Bezpieczeństwo i higiena żywności Bezpieczeństwo żywności stanowi jeden z priorytetów polityki żywieniowej i zajmuje centralne miejsce w obszarze ochrony zdrowia publicznego. Organizacja Narodów
Bardziej szczegółowoZAKŁADOWA ADOWA KONTROLA PRODUKCJI W ŚWIETLE WYMAGAŃ CPR
ZAKŁADOWA ADOWA KONTROLA PRODUKCJI W ŚWIETLE WYMAGAŃ CPR Alicja Papier Warszawa, kwiecień 2014 Wprowadzanie wyrobów w budowlanych wg CPR Wszystkie podmioty gospodarcze w łańcuchu dostaw i dystrybucji powinny
Bardziej szczegółowoKsięga Zintegrowanego Systemu Zarządzania ODPOWIEDZIALNOŚĆ KIEROWNICTWA
Strona: 1 z 6 1. Zaangażowanie kierownictwa Najwyższe kierownictwo SZPZLO Warszawa Ochota przejęło pełną odpowiedzialność za rozwój i ciągłe doskonalenie ustanowionego i wdrożonego zintegrowanego systemu
Bardziej szczegółowoInstytut Spawalnictwa w Gliwicach Ośrodek Certyfikacji
1 Wymagania ogólne Wytwórca powinien ustanowić, dokumentować i utrzymywać system ZKP, aby zapewnić, że wyroby wprowadzone na rynek są zgodne z określoną i przedstawioną charakterystyką. System ZKP powinien
Bardziej szczegółowoOśrodek Certyfikacji Wyrobów
Ośrodek Certyfikacji Wyrobów Strona/stron: 1/12 I-01 INSTRUKCJA WYMAGANIA ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI DLA WYROBÓW BUDOWLANYCH Nr wydania: 3 Data wydania: 08.04.2013 Zmiana: A B C SPIS TREŚCI 1 Cel i
Bardziej szczegółowoNormalizacja dla bezpieczeństwa informacyjnego
Normalizacja dla bezpieczeństwa informacyjnego J. Krawiec, G. Ożarek Kwiecień, 2010 Plan wystąpienia Ogólny model bezpieczeństwa Jak należy przygotować organizację do wdrożenia systemu zarządzania bezpieczeństwem
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI W SEKTORZE USŁUG. Zagadnienia: Systemy zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia;
JAKOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO ŻYWNOŚCI W SEKTORZE USŁUG Zagadnienia: Czynniki ryzyka zdrowia i jakości żywności; Systemy zapewnienia bezpieczeństwa żywności i żywienia; Ustawodawstwo w zakresie bezpieczeństwa
Bardziej szczegółowoTÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. Nasza wiedza, Twoje bezpieczeństwo
TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o. Nasza wiedza, Twoje bezpieczeństwo Stosowanie wymagań norm serii ISO 3834 w procesie zapewnienia jakości wyrobów spawanych Mariusz Piękniewski Kierownik Sekcji Spawalnictwa
Bardziej szczegółowoWpływ SZŚ na zasadnicze elementy ogólnego systemu zarządzania przedsiębiorstwem. Błędy przy wdrażaniu SZŚ
Błędy przy wdrażaniu SZŚ błąd 1 certyfikat jest najważniejszy błąd 2 kierownictwo umywa ręce błąd 3 nie utożsamianie się kierowników jednostek organizacyjnych z wytycznymi opracowanymi przez zespół projektujący
Bardziej szczegółowoOFERTA Zespółu ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE
OFERTA Zespółu ds. Zapewnienia Jakości ZPBE ENERGOPOMIAR-ELEKTRYKA SP. Z O.O. GLIWICE NASZA OFERTA Usługi w zakresie systemu zarządzania zgodnego z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC 17025:2005: - wdrażanie
Bardziej szczegółowoEA-2/15. Wymagania EA dotyczące akredytacji w zakresach elastycznych. Numer publikacji CEL
Numer publikacji EA-2/15 Wymagania EA dotyczące akredytacji w zakresach elastycznych CEL Celem niniejszego dokumentu jest ustalenie w ramach EA ogólnych wymagań umożliwiających akredytowanym CAB przyjęcie
Bardziej szczegółowoCertyfikacja systemu zarządzania jakością w laboratorium
INSTYTUT MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH I TECHNOLOGII BETONU STANDARD CERTYFIKACJI SQ-2010/LB-001 Certyfikacja systemu zarządzania jakością w laboratorium Copyright by IMBiTB Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone
Bardziej szczegółowoStandardy zarządzania jakością dla producentów żywności aktualne zagadnienia. dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka
Standardy zarządzania jakością dla producentów żywności aktualne zagadnienia dr inż. Ilona Błaszczyk Politechnika Łódzka 1 Zagadnienia: - Nowelizacja normy ISO 9001 (DIS Stage) - Rewizja normy ISO 22000:2005
Bardziej szczegółowoSłuchacze otrzymują również świadectwo ukończenia studiów podyplomowych Menedżer jakości wydawane przez Akademię Górniczo-Hutniczą.
Menedżer jakości Charakterystyka studiów: Studia podyplomowe z zakresu zarządzania jakością Menedżer jakości kierowane są do osób zajmujących się zawodowo zagadnieniami jakości w przedsiębiorstwach, osób
Bardziej szczegółowoCzy certyfikacja systemów zarządzania może być. odpowiedzialności przedsiębiorstw? 2012-06-15. Certyfikacja systemów zarządzania a CSR
Czy certyfikacja systemów zarządzania może być Tytuł poświadczeniem prezentacji społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw? 1 2012-06-15 Certyfikacja systemów zarządzania a CSR Systemy zarządzania Systemy
Bardziej szczegółowoGMP gwarancją bezpieczeństwa i jakości produktu kosmetycznego
GMP gwarancją bezpieczeństwa i jakości produktu kosmetycznego Wyczekiwana data - 11 lipca 2013 roku, kiedy to zaczęło obowiązywać Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009r. dotyczące
Bardziej szczegółowoPOD O EJŚ J CIE I P ROC O ESOW
Wykład 7. PODEJŚCIE PROCESOWE W ZARZĄDZANIU JAKOŚCIĄ 1 1. Procesy i ich znaczenie w działalności organizacji: Proces jest to zaprojektowany ciąg logiczny następu- jących po sobie czynności (operacji),
Bardziej szczegółowoSYLABUS. Efekt kształcenia Student:
SYLABUS 1. Nazwa przedmiotu Zarządzanie jakością w przemyśle spożywczym 2. Nazwa jednostki prowadzącej Katedra Marketingu i Przedsiębiorczości przedmiot 3. Kod przedmiotu E/I/EIG/C-1.10a 4. Studia Kierunek
Bardziej szczegółowoZarządzanie łańcuchem dostaw
Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania kierunek: Zarządzanie i Marketing Zarządzanie łańcuchem dostaw Wykład 1 Opracowanie: dr Joanna Krygier 1 Zagadnienia Wprowadzenie do tematyki zarządzania
Bardziej szczegółowoKSIĘGA JAKOŚCI 8. POMIARY, ANALIZA, DOSKONALENIE
1/5. 2/5..1. Postanowienia ogólne. Urząd Miejski planuje i wdraża działania dotyczące pomiarów i monitorowania kierując się potrzebami Klientów oraz zapewnieniem poprawnego działania Systemu Zarządzania
Bardziej szczegółowoSYSTEM ANALIZY RYZYKA I KONTROLI SKAŻENIA BIOLOGICZNEGO RABC W PRALNI A INNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA W PRZEMYŚLE ROLNO SPOŻYWCZYM
SYSTEM ANALIZY RYZYKA I KONTROLI SKAŻENIA BIOLOGICZNEGO RABC W PRALNI A INNE SYSTEMY ZARZĄDZANIA W PRZEMYŚLE ROLNO SPOŻYWCZYM Monika STOMA, Wiesław PIEKARSKI Streszczenie: W pracy zaprezentowano zasady
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Elblągu KSIĘGA JAKOŚCI
1/6 POMIARY, ANALIZA I DOSKONALENIE.1 Zadowolenie klienta Jednym z istotnych sposobów oceny funkcjonowania systemu zarządzania jakością i realizacji celów dotyczących jakości w PWSZ w Elblągu jest monitorowanie
Bardziej szczegółowoPOLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI
POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI PROGRAM AKREDYTACJI JEDNOSTEK CERTYFIKUJĄCYCH GOSPODARKĘ LEŚNĄ I ŁAŃCUCH DOSTAW W SYSTEMIE PEFC Wydanie 2 Warszawa, 10.02.2012 r. Spis treści 1 Wprowadzenie 3 2 Definicje 3
Bardziej szczegółowoDCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2014-04-29
DCT/ISO/SC/1.01 Księga Jakości DCT Gdańsk S.A. Informacja dla Klientów 2014-04-29 2 ELEMENTY KSIĘGI JAKOŚCI 1. Terminologia 2. Informacja o Firmie 3. Podejście procesowe 4. Zakres Systemu Zarządzania Jakością
Bardziej szczegółowoIATF 16949:2016 Zatwierdzone Interpretacje
:2016 Zatwierdzone Interpretacje Standard, wydanie pierwsze, został opublikowany w październiku 2016 roku i obowiązuje od 1 stycznia 2017 roku. Niniejsze Zatwierdzone Interpretacje zostały ustalone i zatwierdzone
Bardziej szczegółowoRyzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015
Ryzyko w świetle nowych norm ISO 9001:2015 i 14001:2015 Rafał Śmiłowski_04.2016 Harmonogram zmian 2 Najważniejsze zmiany oraz obszary Przywództwo Większy nacisk na top menedżerów do udziału w systemie
Bardziej szczegółowoWZKP Zakładowa kontrola produkcji Wymagania
02-676 Warszawa ul. Postępu 9 tel. (22) 549 97 04; e-mail: certyfikacja@icimb.pl; www.icimb.pl Wymagania Zatwierdzam Dyrektor dr hab. inż. Adam Witek, prof. Strona 2/6 1. Wstęp 2. Wymagania ogólne 3. Dokumentacja
Bardziej szczegółowoPEŁNOMOCNIK I AUDYTOR WEWNĘTRZNY ZINTEGROWANEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ I ŚRODOWISKOWEGO wg ISO 9001 oraz ISO 14001
INFORMACJE SZCZEGÓŁOWE NA TEMAT SZKOLENIA OTWARTEGO: PEŁNOMOCNIK I AUDYTOR WEWNĘTRZNY ZINTEGROWANEGO SYSTEMU ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ I ŚRODOWISKOWEGO wg ISO 9001 oraz ISO 14001 S t r o n a 2 z 5 Serdecznie
Bardziej szczegółowoWprowadzenie. Przedstawiciel kierownictwa (Zgodnie z PN-EN ISO 9001:2009, pkt )
Ośrodek Kwalifikacji Jakości Wyrobów SIMPTEST Sp. z o.o. Sp. k. ul. Przemysłowa 34 A, 61-579 Poznań, tel. 61-833-68-78 biuro@simptest.poznan.pl www.simptest.poznan.pl 1 Seminarium nt. Zarządzanie ryzykiem
Bardziej szczegółowo