Praktyka kształcenia kadry dydaktycznej w ramach koncepcji blended learning

Transkrypt

1 Tomasz KRÓLIKOWSKI 1, Walery SUSŁOW 2, Błażej BAŁASZ 1 1-KMP WM; Politechnika Koszalińska krolikow@tu.koszalin.pl; balasz@tu.koszalin.pl 2-KPE WEiI, Politechnika Koszalińska swalover@ie.tu.koszalin.pl Praktyka kształcenia kadry dydaktycznej w ramach koncepcji blended learning 1 Wprowadzenie Rozwój społeczeństwa informacyjnego na przestrzeni ostatnich kilku lat wymusił zwiększanie wykorzystania nowoczesnych metod edukacyjnych w dydaktyce. Poprzez wdrażanie środków pomocowych Unii Europejskiej ilość projektów dotyczących e-learningu zwiększa się w ciągu arytmetycznym. By proces kształcenia metodami e-learningowymi na poziomie szkół ponadpodstawowych przebiegał w przyszłości sprawnie Ministerstwo Edukacji Narodowej rozpisało konkurs na zorganizowanie studiów podyplomowych z zakresu przygotowania nauczycieli do wykorzystywania metod e-lerningowych w kształceniu ustawicznym młodzieży i dorosłych. Politechnika Koszalińska jako jedna z czterech uczelni wyższych w Polsce otrzymała grant dydaktyczny, w którym miała przeszkolić nauczycieli pracujących w oświacie w czterech województwach. Autorzy artykułu dzielą się spostrzeżeniami z pracy z nauczycielami i przedstawiają sposób monitoringu zajęć dydaktycznych metodami e-lerningowymi. 2. Zastosowanie systemu kształcenia zdalnego PK w szkoleniu nauczycieli Idea blended learning polega na wykorzystaniu kilku metod nauczania, obecnie najbardziej efektywnym połączeniem wydaje się być zestawienie technik e-learningu ze szkoleniem tradycyjnym [1, 2]. W ramach koncepcji "blended learning", czyli kształcenia komplementarnego możemy sobie wyobrazić harmonogram szkolenia składający się z etapów reprezentowanych przez tradycyjne i nowoczesne techniki szkoleniowe. Wyróżniają trzy podstawowe cele podejmowania na uniwersytecie nauczania komplementarnego [2], które odpowiadają potencjalnym korzyściom dla uczestników procesu kształcenia. W przypadku studenta są to, między innymi

2 personalizacja uczenia się, ułatwienie dostępu do źródeł wiedzy, racjonalizacja zarządzania czasem nauki, możliwość uczenia się w miejscu zamieszkania. W przypadku nauczyciela akademickiego optymalizacja planowania czasu pracy, a także podwyższenie poziomu kwalifikacji zawodowych. W przypadku uczelni racjonalizacja wykorzystania pomieszczeń i infrastruktury laboratoryjnej oraz uatrakcyjnienie i poszerzenie oferty edukacyjnej. W projekcie szkolenia nauczycieli zastosowano system e-learningowy Politechniki Koszalińskiej, o którym pisaliśmy w [3, 4], którego możliwości pozwalały na realizację zadań dydaktycznych także przez kursantów ze swoimi grupami słuchaczy ze szkół ponadpodstawowych. System miał możliwość kreowania klas uczniów oraz tworzenia dziedzin przedmiotów co umożliwiało filtrowanie tematyczne materiałów dydaktycznych. Zdalne kształcenie odbywało się przy wykorzystaniu platformy WBTserwer, a szkolenia umieszczane na platformie odpowiadały standardom SCORM1.2/1.3. Materiały dydaktyczne przygotowane zostały w programie WBTexpres w wersji komercyjnej (dostępna wersja nieodpłatna pod adresem Rys. 1. Platforma szkoleń zdalnych z wykorzystanym filtrem przedmiotów Fig. 1. Platform for distance teaching with the use of the filter of subjects 28

3 Platforma szkoleniowa pozwalała zarządzać grupą słuchaczy studiów podyplomowych i sprawdzać ich aktywność pracy na serwerze. Podczas realizacji nauczania udostępniano materiały szkoleniowe w postaci skończonych kursów e-learningowych. Proces kształcenia trwał 3 semestry, a program był zmieniany według zaleceń ewaluacyjnych przeprowadzanych na zajęciach na wizytach hospitacyjnych. Rys. 2. Ewolucja rodzaju szkoleń w procesie 3 semestralnym Fig. 2. Evolution of the course form during the three-semester process W trakcie zajęć dydaktycznych osiągnięto kompromis między posiadaną wiedzą słuchaczy, a możliwościami prezentacji wiedzy różnymi metodami kształcenia. W pierwszym procesie ewaluacyjnym po pierwszym semestrze grupa w większości dała propozycję wprowadzenia naocznych zajęć ćwiczeniowych wraz z wykładami i kursami e-learningowymi. Po drugim semestrze nastąpiło rozwarstwienie poziomu wiedzy w grupie, konieczne było zatem wprowadzenie dodatkowych zajęć dydaktycznych wyrównujących poziom wiedzy grupy. Możliwość doboru programu przez grupę zaowocowała modyfikacją programu zajęć w trzecim semestrze. Nauczyciele, będąc świadomi zmian następujących w procesie kształcenia, dokonali modyfikacji programu szkoleń po uprzednim zakończonym pozytywnie procesie ewaluacyjnym w semestrze II. 3 Ankietowanie nauczycieli przez Internet Bardzo istotnym etapem szkoleń okazało się ankietowanie końcowe. Dostarczyło ono sporo informacji obiektywnych na temat pracy z technologią e-learning. Ankiety przygotowane zostały w programie WBTExpres. Kompilacja ankiety została tak skonstruowana by serwer przy zaznaczaniu odpowiedzi przez kursanta mógł na bieżąco zliczać wyniki ankiety, które można po zakończeniu wyeksportować z serwera do postaci statystycznych wyników procentowych lub wykresów kołowych i słupkowych. 29

4 Rys. 3. Edycja i tworzenie ankiet Fig. 3. Editing and creation of the questionnaires Przejrzystość danych statystycznych otrzymanych z serwera pozwoliła szybko przygotować raporty z ewaluacji zajęć dydaktycznych, a tym samym umożliwiła szybszą reakcję ze strony prowadzącego: było wyraźnie widać co należy poprawić w stylu prowadzenia zajęć i jakie są oczekiwania słuchaczy od programu studiów. Wybiórcze wartości z ankiet przedstawione zostały na rysunku 4 dla różnej reprezentacji danych. 30

5 Rys. 4. Wybrane dane ankietowania w różnych postaciach Fig. 4. Some questionnaire results in different forms 4 Wnioski Ankiety przeprowadzone wśród uczestników szkolenia dały sygnał, że zajęcia dla tej grupy powinny być realizowane poprzez prowadzenie ćwiczeń przy komputerach i dodatkowych kursach e-learningowych do których mają nieograniczony czasowo dostęp. Najlepszym rozwiązaniem dla grupy szkolącej się na studiach podyplomowych, gdzie wszyscy pracują w oświacie jest metoda hybrydowa (ćwiczenia naoczne i kursy elearningowe). Należy rozważyć, czy wykłady nie powinny zostać całkowicie zastąpione przez kursy zdalne i czy oszczędzone godziny naoczne nie lepiej by wykorzystać do robienia ćwiczeń metodą blended learning. Literatura Bednarko M.: E-learning - synergia wiedzy i technologii. e-fakty nr 3, lipiec/sierpień Bronk A., Maciołek R., Mischke J. i inni: Jeśli blended learning na uniwersytecie, to jaki? Dyskusje o... e-mentor, nr 3, Królikowski T., Bałasz B., Szatkiewicz T., Susłow W.: Portal wspomagania nauczania Politechniki Koszalińskiej StudiaNET.pl, I Konferencja Nowe Technologie w Kształceniu na Odległość, Koszalin-Osieki 2005, s Królikowski T., Susłow W.: System internetowego wspomagania nauczania, Poznańskie Warsztaty Telekomunikacyjne, Poznań 9-10 grudnia 2004, Instytut Elektroniki i Telekomunikacji Politechniki Poznańskiej, 2004, s

6 Streszczenie W referacie zostały opisane niektóre doświadczenia uzyskane przez autorów podczas przeprowadzania szkoleń nauczycieli regionu pomorskiego z zakresu zastosowania technologii e-learningu w szkołach średnich. Głównym celem szkoleń było wyposażenie nauczycieli w wiedzę i umiejętności pozwalające na samodzielne opracowywanie materiałów dydaktycznych do kształcenia na odległość z wykorzystaniem technologii informacyjnych. The practice of teaching of the didactic staff within conception of "blended learning" Abstract The abstract describes the authors' experience that they received carrying out courses for the teachers of Pomeranian region on the theme of application of e-learning technologies in middle schools. The overall objective of the courses was to help teachers form certain knowledge and skills that would later allow them to independently develop methodical materials for distance teaching with the use of computer networks. 32